Tíminn - 11.12.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
\ RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
’ EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A )
Símar 2353 og 4373 \
> AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Siml 2323
29. árg.
Reykjavík, |>riðjudagiim 11. des. 1945
94. blað
Avöxtur F,IArmAl vstJ ÓRWRIIVIVAR:
Greiðsluhallinn é fjárlögunum
nemur orðið um 14 milj. kr.
Fjármálaráðherraim ráðgerir að láta rikið
taka lán til að mæta lionuin
Fyrir helgina voru lagðar fram á Alþingi tillögur fjárveitinga-
nefndar við fjárlagafrumvarp stjórnarinnar fyrir árið 1946.
Hafði nefndin gert mjög stórfelldar breytingar á frv., sem yf-
irleitt stefna í þá átt að auka verklegar framkvæmdir. Alls námu
hækkunartillögur nefndarinnar 10.9 millj. kr., en lækkunar-
tillögur hennar námu 1.9 millj. kr. Þá hækkaði nefndin tekju-
áætlunina um 9.2 millj. kr., svo að raunverulega hefir rekstrar-
hallinn við tillögur hennar ekki aukizt nema um 700 þús. kr.
Greiðsluhallinn var áætlaður upphaflega í frv. 12.8 millj. kr. og
verður því 13.5 millj. kr. eftir tillögum nefndarinnar. Eftir að
búið er að samþykkja tillögur nefndarinnar nema útgjöldin kr.
138.5 millj. kr. á sjóðsyfirliti, en tekjurnar 125 millj. kr.
Af tillögum nefndarinnar, sem
miða að hækkun gjaldanna, má
nefna: Til nýrra akvega 2 millj.
kr., til brúargerða 120 þús., til
strandferða 500 þús., til flóa-
báta 350 þús., til hafnarmann-
virkja 2,1 millj., til flugfram-
kvæmda 15 þús., til byggingar
barnaskóla utan kaupstaða 500
þús., til byggingar héraðsskóla
500 þús., til byggingar hús-
mæðraskóla 300 þús. Til í-
þróttasjóðs 100 þús., til bygg-
ingu leikfimishúss fyrir kenn-
araskólann í Reykjavik 50 þús.
Þrátt fyrir þessar hækkanir
nefndarinnar, verða framlög til
verklegi.A framkvæmda og at-
vinnuveganna hlutfallslega
lægri á fjárlögunum, miðað við
tekjurnar, en þau voru fyrir
stríðið. Sést vel á því, að stjórn-
in hefir upphaflega ætlað sér
að hafa þessi framlög miklu
minni hlutfallslega en áður, þótt
hún auglýsi sig séi-staklega sem
stjórn framfara og nýsköpunar!
Framsóknarmennirnir, sem
sæti eiga í fjárveitinganefnd,
skrifuðu undir nefndarálitið
með svohljóðandi fyrirvara:
„Fjárlagafrumvarpið var með
greiðsluhalla, þegar það var lagt
fyrir þingið, og við teljum, að
það hafi komið greinilega í ljós
við meðferð frv., að ekki sé
unnt að afgreiða fjárlög á við-
unandi hátt án þess að minnka
verðbólguna í landinu. Ef dregið
væri úr verðbólgunni til veru-
legra muna, mundi það hafa í
för með sér milljónasparnað
fyrir ríkissjóðinn, "og mætti þá
verja meira fé en nú er gert til
nauðsynlegra verklegra fram-
kvæmda og stuðnings við at-
vinnuvegi landsmanna og af-
greiða hallalaus fjárlög“.
| Við 2. umræðu fjárlaga, er
hófst eftir að r.efnðarálitið kom
fram, taldi fjármálaráðherra
líklegast, að stjórnin myndi
óska eftir heimild til lántöku,
sem yrði látin mæta rek,strar-
hallanum. Yrði það einsdáémi,
sem væri góður vottur um fjár-
málastjórnina, ef taka þyrfti
stórfelld lán til að standa undir
rekstrarhalla hjá ríkissjóði,
þegar tekjur hans verða þó
hærri en nokjcuru sinni fyrr og.
framlög til verklegra fram-
kvæmda og atvinnuveganna ekki
I hlutfallslega hærri en áður
I Betri sönnun væri vissulega
ekk-i hægt að fá um launa
sukkið.
I (Framhald á 8. síöu)
Varðskipakaupin voru sam-
þykkt af öllum ráðherrunum
Ráðhcrrar ílmldsius kojíimímista reyna
að flýja á bak við Pálma Loftsson!
Skrif helztu stjórnarblaðanna, Morgunblaðsins og Þjóðviljans, um varð-
skipamálið, sýna að kjarkurinn er í samræmi við annað hjá stjórnariið-
inu. Meðan talið var, að allt væri í lagi með bátana, hældu þessi blöð
ríkisstjórninni fyrir bátakaupin, en nú láta þau, eins og stjórnin hafi
hvergi nærri málinu komið, og skella allri sökinni á Pálma Loftsson!
Af skrifum þessara blaða virðist nú helzt mega halda, að Pálmi Loftsson
sé eins konar yfirmaður ráðherranna og þeir hafi ekki verið annað en
leiksoppar hans. Svo iítið gera þessi blöð nú úr ráðherrum sínum, ef
verða mætti til að afsaka þá. Má vissulega um þetta segja, að flest und-
anbrögð — og þau ekki öll sem karlmanniegust — sé nú reynt að nota!
Alþýðublaðið hefir hins vegar kjark til að játa, að ráðherrarnir aliir
séu hér sekir, ef um sekt sé að ræða, því að kaupin hafi verið ákveðin á
ráðherrafundi. Eftir þessa yfirlýsingu mun ráðherrum ihaldsins og komm-
únista ekki takast að flýja frá ábyrgðinni í varðskipamálunum, hversu
ákaft, sem þeir reyna til þess.
Tíminn endurtekur það svo enn einu sinni, að hann sér ekki ástæðu til
að deila hart á stjórnina fyrir framkomu hennar í þessu máli. Það, sem
henni varð á, var að kynna sér skipi i ekki nógu vel áður en kaupin voru
afráðin, en þetta má afsaka með því, að þörfin fyrir aukna landhelgis-
gæzlu er mjög mikil og veruleg fjárhagsleg áhætta fylgdi ekki kaupun-
um. Það er vitanlega fjarstæða hjá Mbl. að bera þessi skip saman við
Hauk, sem sökk í blæjalogni. Skip, sem eru smíðuð undir eftirliti enska
flotamálaráðuneytisins, eiga ekki neitt skylt við slíka manndrápsbolla
og er það sannariega ósæmilegt að bera erlcndum stjórnarvöldum slíkt
á brýn. Annað mál er það, hvort skipin fullnægja því hlutverki, sem
þeim er ætiað hér.
Svo að endingu þetta: það verður að hraða rannsókninni á skipunum
og selja þau og kaupa tafarlaust önnur fullkomnari i þeirra stað, ef þau
eru ekki talin nothæf. Það má engan tíma missa, hvað það snertir að
efla landhelgisgæzluna.
Ályktanir Fiskiþingsins um dýrtíðarmálin:
%
Laun og kaupgjald þarf að færast til sam-
ræmis við útflutningsverðmæti afurðanna
ATTLEE V/Ð HLJOÐNEMANN
Mynd þessi er af Attlee forsætisráðherra Breta. Myndin var tekin, þegar
hann tilkynnti stríðslokin í Asíu í brezka útvarpinu.
\vja tryggiiigafrumvai'pið:
Kostnaðurinn við framkvæmd-
ina áætlaður 72 milj. kr. á ári
Frumvarp það um almanna-
tryggingar, sém hefir verið i
undirbúningi síðan 1943, var
lagt fram á Alþingi fyrir helg-
ina. Skiptist það í 5 kafla, sem
nefnast um svið trygging-
anna, stjórn og skipula^ (1.
kafli), bætur greiddar í pen-
ingum (2.kafli), heilsugæzla
(3. kafli), fjárhagsákvæði (4.
kafli, og ýms ákvæði (5. kafli).
Gert er ráð fyrir elli- og örorku-
tryggingum, barnalífeyri og fjöl-
■skyldubótum, mæðra- og
ekknahjálp, sjúkrahjálp og
slysabótum.
Margt í frv. þessu er mjög
merkilegt, en þó v)irðist það
þurfa ýmsar endurbætu^, T. d. er
gert ráð fyrir að skipta land-
inu í verðlagssvæði og láta
styrkinn vera.lægri í kauptún-
um og sveitum en í kaupstöð-
um. Slíkt er vitanlega ekkert
annað en ranglæti og virðist
það hafa átt að vera fyrsta
verkefnið, þegar farið var að
Vélbátaflotinn stöðvast í vetur, ef ekki
verða gerðar opinberar ráðstafanir til
að lækka kostnaðinn
Fiskiþinginu, sem lauk síðastl. föstudagskvöld, vbru sam-
þykktar margar ályktanir um sjávarútvegsmálin. Veigamestu
ályktanirnar snerust um það mál, sem nú er aðalmál útvegsins,
en það er dýrtíðin í landinu, sem er að gera alla útgerðarstarf-
semi óarðbæra. Þingið krafðist þess, að gerðar yrðu róttækar
ráðstafanir til að ráða bót á þessum erfiðleikum og benti á það
sem aðalúrræði að miða kaupgjaldiö v5ð verðmæti útflutn-
ingsins. Þingið gerði enga ályktun um skipakaup ríkisstjórnar-
innar og hefir því bersýnilega ekki látið blekkjast af „nýsköp-
unar“-skruminu, enda er það vissulega til lítils að vera að
fjölga skipunum, ef dýrtíðin stöðvar svo rekstur þeirra. Þess
vegna er niðurfærsla dýrtíðarinnar höfuðmál útgerðarinnar,
eins og nú standa sakir.
Ilér á eftir fara nokkrar tillögur þingsins varðandi þessi mál:
vinna að endurbótum á trygg-
ingarlöggjöfinni að bæta úr
þeim misrétti, sem hefir við-
gengist í þessum efnum.
Kostnaður við tryggingarnar,
eins og þær eru ákveðnar í frv.,
er áætlaður 72 millj. kr. Skipt-
ist hann þannig: Einstaklingar
greiða 20.9 millj. króna, at-
vinnurekendur 11.8 millj., kr.,
sveitafélög 10.3 millj. kr., ríkis-
sjóður 24 millj. kr. Nú er kostn- I
aðurinn 40 milj. og skiptist
þannig: Einstaklingar 13.1
millj., atvinnurekendur 4.2
millj., sveitafélög 10.3 millj. og
rikissjóður 12.4 millj. kr.
Frv. er flutt af heilbrigðis- og
félagsmálanefnd efri deildar, en
nefndarmenn lýsa því yfir, „að
þeir hafi óbundnar hendur um
afgreiðslu frumvarpsins“. Hins
vegar er svo ákeðið í stjórnar-
sáttmálanum, að frv. þessa
efnis skuli afgreitt frá þessu
þingi.
ULLARVERÐIÐ
Fyrir nokkrum dögum svar-
aði landbúnaðarráðherra fyrir-
spurn frá Ingólfi Jónssyni um
sölu á ull frá árunum 1943, 1944
og 1945, sem enn er óseld Upp-
lýsti ráðherrann, að margar til-
raunir hefðu verið gerðar til
að selja ullina, en allar mis-
heppnazt til þessa, því að verðið
hefði ekki þótt nógu hagstætt.
Ráðherrann gat þess, að
greidd yrði uppbót á ullina
frá 1943 og 1944 samkvæmt sex-
mannanefndarverðinu. Pétur
Ottesen spurði þá, hvort ekki
yrði greidd uppbót á ullina frá
1945. Ráðherrann kvaðst ekki
hafa reiknað með því. Eysteinn
Jónsson las þá upp ákvæði dýr-
tíðarlaganna frá síðasta þingi,
sem tók af allan vafa um skyldu
ríkissjóðs í því efni. Ráðherr-
ann tók ekki til máls eftir
það.
Landshöfn í Keflavík
og Njarðvíkum
Fyrir nokkru síðan hefir ver-
ið lagt fram á Alþingi frumvarp
til laga um landshöfn í Kefla-
víkur- og Njarðvíkurhreppum.
Frumvarpið var undirbúið af
milliþinganefndinni í sjávarút-
vegsmálum, sem kosin var að
tilhlutun Framsóknarflokksins.
Samkvæmt frv. verður 10 milj.
kr. varið til þessara fram-
kvæmda. Ætlunin er að koma
út fullkominni og stórri báta-
höfn í Njarðvíkum, en hafnar-
mannvirkin í Keflavík verða
stækkuð, svo að stór skip geti
lagzt þar.
Þetta mál hefir lengi verið
á döfinni, en vonandi kemst nú
skriður á það. Verður að telja
það sjálfsagt, að fyrsta stóra
fjárveitingin til þessara fram-
kvæmda verði tekin upp í fjár-
lög þessa árs.
Útjícrðin í vdur.
Þingið gerði eftirfandi á-
komandi vetrarvertíð:
lyktun varðandi útgerðina á
„Fiskiþingið telur fjárhags-
grundvöll til þess að hægt verði
að óbreyttum aöstæðum að gera
vélbátaflotann út á þorskveiðar
í vetur. Telur þingið að útgerð-
in geti því aðeins hafizt, að út-
gerðarkostnaður verði með op-
inberum ráðstöfunum færður
niður til verulegra muna, eða
afurðaverð hækkað og telur
kröfur Suðurnesjamanna um
hækkun fiskverðs, lágmarks-
kröfu, sem er 15% frá núver-
andi verði.
Jafnframt skorar Fiskiþing-
ið á ríkisstjórnina og bankana
að veita Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna fyllsta stuðning til
þess að kaupa eða leigja, eða
hvort tveggja, skip til þess að
flytja framleiðsluvöru sína á er-
lendan markað. Einnig að veita
öðrum félagssamtökum útgerð-
arinnar sams konar aðstoð.
Fiskiþingið telur sjálfsagt að
framleiðsluvörur útvegsins verði
ekki seldar á erlendum markaði,
án þess viðkomanda félagssam-
tök útflytjenda Samþykki verð-
ið.*
Fiskiþingið skorar á Sölu-
samband ísl. fiskframleiðenda,
að gera nú þegar tilraunir til
þess, að selja fyrirfram saltfisk-
framleiðslu næsta árs, við við-
unandi verði, sem við álítum
vera kr. 1.75 pr. kg. fob., blaut-
saltaðan fisk. Sambandið til-
kynni útvegsmönnum svo fljótt
sem verða má, horfur á sölu
saltfisksins, svo að þeir geti bú-
ið sig undir söltun fisksins, ef
það þykir hagstætt.“
Dýrtíðar- og' kaup-
gjaldsmálin.
Um dýrtíðar- ag kaupgjalds-
málin almennt gerði þingið
þessa ályktun:
„Fiskiþingið skorar á Alþingi
og ríkisstjórn að koma því til
leiðar, að öll laun og kaupgjald
í landinu verði miðað við magn
og verðlag útfluttra afurða.
Bendir þingið á, að við borð
hefir legið, að vélbátaútvegur-
inn stöðvaðist, bæði á þorsk og
síldveiðum vegna vaxandi ó-
samræmis milli afurðaverðs og
kaupgjalds. Telur þingið að nú
sé svo komið fyrir sjávarútveg-
inum, að hækkað kaupgjald eða
lækkað verð á sjávarafurðum,
hljóti að leiða til þess, að sjó-
menn fáist ekki á meginhluta
vélbstaflotans, vegna þess að
þeim bjóðist hærra kaup í landi
en vélbátaútvegurinn getur risið
undir að greiða. Auk þess yrði
um taprekstur að ræða hjá vél-
bátaútgerðinni. Svipað er ástatt
í fleiri greinum sjávarútvegsins.
Ef laun og .kaupgjald verður
ekki fært til samræmis við út-
flutningsverðmæti afurðanna
áður en Iangt Iíður, er hætt við
að það verði ekki gert fyr en
afleiðingar ósamræmisins hafa
bakað þjóðinni stórtjón.“
Ennfremur gerði þingið svo-
fellda ályktun:
„Fiskiþingið felur stjórn
Fiskifélagsins að hlutast til um
það, að reiknað sé út, svo fljótt
sem verða má, hve mikið verð-
Jag og framleiðslukostnaður
hinna ýmsu sjávarafurða hafi
breytzt síðan á árinu 1939. Tel-
ur Fiskiþingið sjálfsagt að
hafðir séu til hliðsjónar við
þessa útreikninga, reikningar
frá reikningaskrifstou sjávarút-
vegsins, er starfar á vegum
Fiskifélagsins.“
Allsher j arnef nd sameinaðs
þings sendi Fiskiþinginu til
umsagnar þingsályktunartillögu
Eysteins Jónssonar varðandi
framleiðslukostnað sjávaraf-
urða. Sjávarútvegsnefnd þings-
ins svaraði bréfinu, þar sem hún
vísaði til framangreindra sam-
bykkta, og mælti eindregið með
því, „að afgreiðsla þessa jmáls
verði hraðað á Alþingi og telur
að tillaga á þingskjali nr. 55
(tillaga Eysteins Jónssonar) geti
greitt fyrir því og mælir með
samþykkt hennar.“
Fiskvelðasjóður.
Um Fiskveiðasjóð var sam-
þykkt svohljóðandi ályktun:
„Fiskiþingið vekur athygli
hv. ríkisstjórnar og Alþingis á
því, að nýsköpun sjávarútvegs-
ins er það brýn nauðsyn, að nú
þegar sé gengið frá hagfelld-
um stofnlánum og hagstæðum
vaxtakjörum. Leggur Fiskiþing
ríka áherzlu á:
1. Að hámark stofnlána verði
85% af virðingarverði skipa,
þótt eigi fylgi ábyrgð bæja- eða
sýslufélaga.
2. Að vextir stofnlána verði
eigi hærri en 2*4% p. a.
3. Að Alþingi geri nú þegar
ráðstafanir til þess að efla
Fiskveiðasjóð íslands svo að
útvegsmenn eigi greiðari að-
gang að lánsfé.
4. Ennfremur sé athugað
hvort ekki væri réttast að Fisk-
veiðasjóur fái sama rétt til
(Framháld á 8. siðu)