Tíminn - 14.12.1945, Page 2

2
TÍMEyjy, föstndagfnn 14. cles. 1945
95*blað
Föstudaqur 14. des.
Ræða Hermanns Jónassonar
Sextán miljónir
Eftir 2. umræðu fjárlaganna,
sem lauk í byrjun vikunnar, litu
þau þannig út, að útgjöldin á
sjóðsyfirliti eru áætluð um 138
milj. króna, en tekjurnar 122
milj. kr. Greiðsluhallinn er
þannig áætlaður um 16 milj. kr.
eða næstum því eins hár og öll
útgjöld fjárlaganna voru áætl-
uð fyrir styrjöldina.
Þrátt fyrir þessa niðurstöðu,
eru ekki hlutfallslega hærri
framlög til verklegra fram-
kvæmda og atvinnuveganna á
fjárlögunum en þau voru fyrir
stríð. Einstök framlög, eins og
þau sem Emil Jónsson nefndi
í eldhúsdagsumræðunum, hafa
að vísu hækkað heldur meira
en önnur líka miklu minna, t. d.
jarðræktarstyrkurinn, svo að
heildarniðurstaðan verður sú,
að samanlögð framlög til at-
vinnuveganna og opinberra
framkvæmda eru ekki hlutfalls-
lega hærri, miðað við önnur út-
gjöld, en þau voru fyrir stríðið.
Greiðsluhallinn stafar því ekki
af því, að hlutfallslega hærri
upphæð sé varið til atvinnuveg-
anna og verklegra framkvæmda
en áður.
Þessi niðurstaða, þegar tekjur
ríkisins eru áætlaðar hærri en
nokkru sinni fyrr og lagðir eru
hærri skattar og tollar á lands-
menn en nokkru sinni fyrr, sýn-
ir bezt hvert stefnt er með þeirri
stjórn, sem nú er höfð á fjár-
málum ríkisins. Sextán miljón
króna greiðsluhalli á fjárlögun-
um, þótt tekjurnar séu áætl-
aðar meiri en nokkru sinni áð-
ur, mætti gera mönnum ljóst,
hvað bíður franvundan, þegar
harðna tekur í ári, tekjurnar
dragast saman og kröfurnar um
aukin framlög ríkisins til at-
vinnuveganna aukast.
Þegar rætt var um greiðslu-
hallann við aðra umræðu fjár-
laganna, lýsti fjármálaráðherr-
ann því yfir, að hann sæi ekki
aðra leið en lántöku til að mæta
honum. Hörmulegri dóm er
vissulega ekki hægt að fella um
fjármálastjórnina en að fjár-
málaráðherrann lýsi því yfir, að
þrátt fyrir hina hæstu tekju-
öflun, verði að taka um 16 milj.
kr. lán til þess að rikið geti risið
undir venjulegum fjárlagaút-
gjöldum.
Eftir er svo að afla tekna til
hinnar margumtöluðu nýsköp-
unar. Styrkir þeir, sem ríkið
kann að veita til skipakaupa
framvegis, verða að takast af
lánsfé, og sömuleiðis styrkir,
sem yrðu veittir til að koma upp
iðnfyrirtækjum í þágu sjávar-
útvegsins. Sama er að segja, ef
framlög væru aukin til land-
búnaðarins. Verði ráðizt í bygg-
ingu' landshafna og Þrengsla-
vegarins verður að taka fé til
framkvæmdanna að láni. Sama
er að segja, ef ráðizt verð-
ur í stórfelldar raforkufram-
kvæmdir. Nýsköpunin verður
þannig fyrst og fremst að
grundvallast á skuldum.
Þegar á þetta er litið mætti
mönnum verða það ljóst, hve
illt verk þeir menn hafa unnið,
sem hindrað hafa viðleitni
Framsóknarflokksins til að
stöðva dýrtíðina. Hefði það ver-
ið gert myndi ríkissjóður nú
eiga hundruð milj. króna í sjóði.
Þá hefði verið hægt að fram-
kvæma nýsköpunina að mestu
leyti án skuldasöfnunar og
hægt myndi vera að veita
miklu meira fé til verklegra
framkvæmda á fjárlögunum, án
þess að nokkuð þyrfti að óttast
greiðsluhalla.
Það er hér, sem afleiðingarn-
ar af verðbólgustefnu ríkis-
stjórnarinnar blasa við mönn-
um í sinni nöktu mynd. Þó verð-
ur þetta lítilvægt hjá því, sem
verða mun, ef þannig verður
haldið áfram. Kommúnistar
gleðjast vitanlega yfir þessu,
þvi að þetta er vissasti vegurinn
til hrunsins og byltingarinnar.
Forkólfar íhaldsins drattast
með þeim vegna fávislegra og
hégómlegra stundarhagsmuna.
En ætla hinir óbreyttu liðsmenn
Sjálfstæðisflokksins að stuðla
að því, að þessu verði haldið
(Framhald aj 1. síðu)
En loforðið um auknar verkleg-
ar framkvæmdir efnir stjórnin
á sama hátt og önnur fyrirheit
sín við þjóðina, — því þegar
þetta loforð er þannig efnt,
þrátt fyrir þessa tekjustofna,
hvernig halda landsmenn þá að
það verði um framlög til verk-
legra framkvæmda er þeir og
aðrir tekjustofnar bresta — sem
fyrirsjáanlegt er?
Skattar.
Rikisstjórnin lofaði að leggja
skattana á þá ríku, á stríðs-
gróðann, en alls ekki á fátæka.
Það þarf ekki að segja þjóðinni
það, hún veit það og skilur
hverjar efndirnar hafa orðið —
og eins þó að stjórnarliðið hafi
þrisvar sinnum lengri ræðu-
tíma i þessum umræðum og láti
sér það vel sæma. í stað skatta
á stríðsgróðann er lagður á
veltuskattur, er harðast kemur
niður á þeim fátæku, þeim, sem
hafa mesta ómegð og flestum
fyrir að sjá.
En það er eftirtektarvert
hvernig þetta loforð var gefið
á plötunni. Þetta er það loforð,
sem oftast var endurtekið.
Fyrst segir, að skattarnir verði
lagðir á þá, sem helzt geti und-
ir þeim risið. Skattar skuli fyrst
og fremst lagðir á stríðsgróð-
■ann, og enn að skattar á lág-
tekjumenn skuli alls ekki
hækkaðir. Siðar var þetta loforð
onn endurtekið af hæstv. for-
^ætisráðherra i fjórða sinn með
hví að.segja, að nú skyldi farið
inn i rottuholurnar eftir stríðs-
gróðanum. Það beita sumir
beim ýinnuaðferðum, að lofa
bvi oftast, sem ekki á að efna.
Stríðsgröðinn hefir ekki hjá
neinni þjó verið hlutfallslega
meiri en hjá okkur íslendingum,
Þrátt fyrir öll hátíðleg loforð,
hefir verið sneitt hjá því að
merta við þessum stríðsgróða.
4 Norðurlöndum og annars
'■taðar er stríðsgróðinn hiklaust
tekinn að verulegu leyti, þegar
kemur yfir hundrað þús. kr. eða
svo. Bændastjórnin i Danmörku
er nú að taka 1—2 miljarða kr.
i stríðsgróðaskatt að sjálfsögðu
í eitt skipti fyrir öll og að und-
angengnu nákvæmu eignaupp-
gjöri. Stjórn, sem verkamanna-
flokkarnir bera ábyrgð á og
hlífist við að taka stríðsgróða-
skatt, mun hvergi vera til nema
á íslandi: Hér una jafnaðar-
menn og kommúnistar því al-
veg ágætlega, að um þetta séu
gefin endurtekin loforð, — en
i stað efnda leggur ríkisstjórn-
in á landsmenn veltuskatt, sem
byngstur er á ómagamönnum,
framlengir alla tolla, tekju-
íkattsviðaukann, viðauka á
margs konar gjöld og aflar sér
tekna alveg sérstaklega með
aukinni brennivinssölu. Og nú,
begar stjórnarflokkana vantar
brátt fyrir það fyrirsjáanlega
fé til þess að geta haldið sukki
sínu áfram, er ráðgert, — nei,
ekki striðsgróðaskattur — held-
ur að láta ríkissjóð taka lán.
?em siðar á að velta yfir á al-
menning. Loforðið um að leggja
á striðsgróðaskatt minnist eng-
inn stjórnarliði á lengur. Þeir
virðast alveg hafa gleymt rottu-
holunum sínum.
Skattaframtöl.
Ríkisstjórnin lofaði að skerpa
eftirlit með skattaframtölum.
Þetta loforð var þegar tortryggi-
legt af þeirri ástæðu, að því var
tvílofað og lögð á það sérstök
áfram? Finnst þeim ekki timi
til kominn að snúast í lið með
umbótamönnum? Enn er tími
til að bjarga. Það er enn mögu-
legt að færa niður verðbólguna,
bjarga ríkisfjárhagnum, bjarga
.sparifénu, skapa grundvöll fyr-
ir heilbrigt fjármálalif og
blómlega atvinnustarfsemi.
Seinasta tækifærið til þess gefst
í næstu kosningum, þegar valið
verður milli hinnar sameigin-
legu stjórnarstefnu kommún-
ista og Sjálfstæðisflokksins
annars vegar og viðreisnar-
stefnu . Framsóknarflokksins
hins vegar.
áherzla á talplötunni. Efndirnar
á þessu loforði eru í svo full-
komnu samræmi við efndirnar
í skattamálunum, að síðan hef-
ir enginn maður heyrt á þetta
loforð minnzt. En vilji stjórn-
arinnar í þessu máli hefir þó
verið augljós. Þegar uppvist
varð, að margir stórkaupmenn
höfðu látið falsa þá frumreikn-
inga, er þeir sýndu íslenzkum
yfirvöldum og sett innkaups-
verð vörunnar hærra en rétt
var, til þess að fá hærri álagn-
ingu, voru með því drýgð þrenns
konar svik. Neytendur voru fé-
flettir með of háu vöruverði.
Peningarnir voru fluttir óleyfi-
lega úr landi og sviknir undan
skatti. Um sum þessara mála
gerði ríkisstjórnin réttarsætt,
eins og gert er í lítilfjörlegum
smámálum, og í allri rannsókn
málanna sýndi rikisstjórnin ó-
vild, og sum stjórnarblöðin
földu þetta ofsókn.
Þegar rökstuddar líkur eru
fram komnar fyrir því, að stór
hópur manna hafi framið af-
brot, átti að framkv. rannsókn
hiá öllum. er grunur leikur á.
t þess stað var hinum séku gef-
in aðvörun og frestur eftir frest,
til þess að þeir gætu komið
nlöggum sínum i lag og sönnun-
argögnum undan. Loks, þegar
rannsókn er hafin og húsleit
gerð hjá nokkrum stórinnflytj-
Qndum, skeður þó það undar-
lega, að enn finnast nokkur
^önnunargögn,. En þegar islenzk
yfirvöld benda stjórninni á, að
málin verði ekki rannsökuð, svo
að viðunandi sé, nema senda
menn vestur um haf og láta þá
rannsaka málið hjá firmum
beim, issem vörurnar höfðu ver-
!ð keyptar frá, til þess að sann-
orófa verðið o. fl., þá er þessu
neitað af ríkisstjórninni og
komið í veg fyrir það. Þrátt fyr-
ir þetta sannazt þó, að ýmsir
stórinnflytjendur hafa dregið
sér ranglega svo hundruðum
bús. kr. skiptir. Vegir ríkis-
stjórnarinnar og vinnuaðferðir
við að efna gefin loforð við
landsmenn eru órannsaganlegir.
Vcrðlagseftirlit o. fl.
Ríkisstjórnin lofaðl lands-
mönnum að hafa hemil á verð-
lagi, lækka milliliðagróða og
rannsaka ýtarlega, hvernig
bessu marki yrði bezt náð. Ésr
veit ekki til að nokkur hafi orð-
ið var við þessar ráðstafanir,
en ýmsir að sjálfsögðu það
gagnstæða, og þessa ýtarlegu
rannsókn veit víst ekki nokkur
maður til að hafi verið reynt
að standa við að framkvæma.
En athæfi rikisstjórnarinnar i
heildsalamálunum sýnir okkur
ásamt öðru, hvernig ríkisstjórn-
in fer að því að efna þetta lof-
orð sitt og hve dæmalaust annt
henni er um að lækka milliliða-
gróðann og álagninguna. Með-
ferðin á sölufyrirkomulagi
kjötsins er annað sýnishorn á
efndum þessa loforðs. Á sama
tíma og ríkisstjórnin lækkar
kjötverð til bænda, þrátt fyrir
hækKandi framleiðslukostnað,
leyfir hún milliliðunum að
hækka álagninguna, sem renn-
ur t þeirra vasa um 48 aura á
hvert kílogram.
Þannig m. a. eru efndirnar
á því loforði að lækka álagningu
og milliliðagróðann, og er það í
samræmi við allt annað.
Lífskjör ntve^s* og
fiskimaima.
Enn lofaði ríkisstjórnin þjóð-
inni því að bæta lífskjör útvegs-
og fiskimanna og skapa þeim
öryggi. Það, sem lækkar mest
lifskjör útvegs og fiskimanna
og' veldur þeim öryggisleysi, er
síhækkandi framleiðslukostn-
aður, sem er afleiðing af allri
stefnu stjórnarinnar. í stað
þess að efna það loforð að bæta
lífskjör þessarar stéttar, er
stjórnin nú á góðum vegi með
að koma henni á kné og gerir
bað áreiðanlega ef henni verð-
ur lífs auðið. — Við skulum svo
láta útvegs- og fiskimenn
sjálfa bera vitni um það, hvern-
ig loforð stjórnarinnar við þá
hefir verið efnt. Landssamband
útvegsmanna hefir skrifað
þingflokkunum bréf, dags. 28.
f. m., þar sem segir: „Eins og
yður mun vera kunnugt, hefir
hag smáútgerðarmanna í land-
inu sífellt farið hnignandi síð-
an 1942. Nú er svo komið, að
smáútvegsmenn almennt munu
eiga erfitt um að halda áfram
rekstri við þær aðstæður, sem
þeim eru nú búnar.“ Og þar
segir ennfremur að gera verði
skjótar ráðstafanir til að „skapa
einhvern grundvöll, til þess að
byggja á áframhaldandi rekst-
ur ....“. Samþykktir Fiskiþings
þessa dagana um sama efni eru
ennþá ákveðnari. Að dómi þess
er enginn grundvöllur undir
bátaútveg í vetur að óbreyttu
ástandi.
Það er vitað að þessi vitnis-
burður um efndir ríkisstjórnar-
innar á loforðum við útvegs- og
fiskimenn eru í samræmi við
staðreyndir og þarf ekki frekar
um þær efndir að ræða.
í fréttum frá Fiskiþinginu
sést, að það hefir samþykkt
að benda á leið til úrlausnar
út úr öngþveitinu, að lækka dýr-
tíðina, þannig, að framleiðslu-
kostnaður sé við hæfi þess verð-
lags, er fáanlegt er fyrir fram-
leiðsluvöruna i markaðslöndunr
okkar. — Það er hárrétt, að
betta er eina rétta leiðin. Þetta
er sú leið, sem Framsóknar-
flokkurinn benti á sem grund-
■völl fyrir stjórnarmyndun s.l.
haust, en Stjórnarflokkarnir
máttu ekki heyra nefnda. Þar
'kildu leiðir.
Þessi stefna, sem Fiskiþingið
markar nú og hefir lengi verið
'dlji útvegs- og fiskimanna, er
-amhljóða yfirlýstri stefnu frá
'íðasta flokksþingi Framsókn-
irmanna. Búnaðarþing hefir
bent á þessa stefnu sem einu
færu leiðina fyrir framleiðslu
og fjármál landsmanna. Og
haustið 1944 gekk búnaðarþing
í undan til þess að reyna að fá
Xlþingi til þess að taka upp
'•>essa stefnu. Ríkisstjórnin svar-
aði þessu með þvi að nota tilboð
^ænda til þess að svíkja þá og
níðast síðan sérstaklega á þeim
m^ð eins konar hegningarlög-
gjöf um svo kallað „búnaðar-
ráð,“ þar sem allt vald í verð-
^agsmálum er af bændastéttinni
'■ekið og hún í lífskjörum sett
neðar öllum öðrum stéttum
bjóðfélagsins. Og nú er fram
komið hér á Alþingi frá Jóni
Pálmasyni og einum kommún-
ista frumvarp til laga, eins kon-
ar viðauki við hegningarlögin
4 bændur, þar sem svipta á
heildarsamtök þeirra yfirráðum
vfir búnaðarmálasjóði, fé, sem
beir sjálfir leggja fram. Þetta
ar gert til þess að reyna að
kljúfa samtök þeirra, sklpta
beim.í innbyrðis stríðandi fylk-
mgar, veikja þá og koma þeim
4 kné. Stjórnin virðist telja það
hættulegt, að bændur hafi
heildarsamtök um allt land sín
4 milli, eins og aðrar stéttir.
Þegar menn, sem eru í minni-
hluta meðal stéttar sinnar
vegna þess, að þeir hafa misst
traust hennar, leita þannig til
utanaðkomandi valds til að
beita stétt sina ofbeldi, eru þeir
að fremja ódæði, sem er hlið-
stætt því, er maður, sem misst
hefir traust þjóðar sinnar, leit-
ar til erlendra þjóða, til þess að
fá þær til að beita þjóð sína.
k,úgun. Þetta eru vinnubrögð
hinna fyrirlitnu og þýlyndu
bjóna Hákonar gamla á Sturl-
ungaöld og þeirra manna, sem
4 seinni árum hafa hlotið nafn-
ið Quislingar.
Hver einasta þjóð eða stétt,
sem lætur kljúfa sig þannig í
innbyrðis stríðandi fylkingar
með vinnubrögðum þessarar
manntegundar — hver einasta
bjóðarstétt sem ekki rís gegn
bessu sem heild, tortýmir sjálfri
sér.
Bændur eiga elztu og þrosk-
uðustu félagssamtökin í land-
inu, samvinnufélögin, búnaðar-
félag,sskapinn og hafa nýlega
stofnað stéttarsamband fyrir
alla bændur landsins.
Þeir eru sammála um meiri
háttar mál öll, en eins og geng-
ur í öllum félagsskap ósammála
um minni háttar atriði. Þeir
kjósa fulltrúa á Búnaðarþing.
Þeir greiða atkvæði um fyrir-
komulag stéttarsamtakanna í
búnaðarfélögunum. Þannig gera
þeir upp reikninga sína og láta
meirihluta ráða að réttum lýð-
ræðislögum siðaðra manna Með
þessu móti einu geta bændur
styrkt stétt sína og tryggt af-
komu sína þannig, að þeir verði
ósigrandi heild í baráttunni
gegn þeim ofsóknum, serp þeir
eru nú beittir. Bændur vit’a vel,
að það er verið að reyna að
kljúfa þá í sundur í innbyrðis
stríðandi hópa, til þess að
sundra kröftum þeirra og veikja
þá, og til þess að geta eftir það
með auðveldu móti beitt þá á-
framhaldandi bolabrögðum.
Bændur þekkja þessi bolabrögð
frá fyrri öldum og ekki sízt frá
bernskuárum samvinnuhreyf-
ingarinnar. Mennirnir frá Akri
voru líka til í bændastétt í þann
tíð og þjónuðu þá herra sinum,
faktornum. Þeir, sem beita
bændur þessum aðferðum, eiga
eftir að verða fyrir vonbrigð-
um. Bændur hafa alla tíð kom-
ið sterkari en áður út úr slíkri
eldraun. — Ég minnist þess nú
að þegar bændur almennt lýstu
sig andvíga stefnu Tíkisstjórn-
arinnar, hafði Áki Jakobsson
atvinnumálaráðherra frammi
hér i útvarpinu ruddalegar hót-
anir við bændastéttina. Ég held
að þessar illkvittnislegu hótan-
ir séu eina loforðið, sem ríkts-
stjórnin hefir staðið við. En
þeim skiptum er ekki lokið. —
Það skal hæstvirt rikisstjórn
vita.
*
Svokölluð
nýsköpun o. fl.
Þá kem ég að loforðum ríkis-
stjórnarinnar um nýsköpunina
og loforðum hennar um það að
gæta þess, að hinn skjótfengni
auður renni ekki út í sandinn.
Auðvaldsstefna og einstak-
lingsframtak skefjalaust veldur
offramleiðslu og ofþennslu i
þjóðfélaginu, þegar framleiðsla
og framtak er gróðavænlegt, en
siðan kreppu og atvinnuleysi.
Hvort tveggja er bölvun fyrir
þjóðfélagið, sem nauðsynlegt er
að koma í veg fyrir.
Margir fremstu hagfræðingar
síðari ára telja, að þessu megi
auðveldlega afstýra með áætl-
unarbúskap, án verulegrar þjóð-
nýtingar. Þeir benda á reynslu
Svía sem fordæmi. Eru þá gerð-
ar áætlanir um nauðsynlegustu
framkvæmdir þjóðarinnar,
þannig, að þær séu miðaðar við
fjármagn, erlendan gjaldeyri,
vinnuafl þjóðarinnar o. fl. Með
bessu má afstýra bæði atvinnu-
leysi og ofþennslu, en skapa
jafnvægi og öryggi. Ef rekstur-
inn virðist ætla að dragast sam-
an hjá einstaklingunum, eykur
ríkiið framkvæmdir beint eða
óbeint, til þess að afstýra
kreppu og atvinnuleysi. En er
framtak einstaklinganna er ó-
venjulega mikið, dregur ríkið úr
sínum framkvæmdum, og með
því móti er komið í veg fyrir
ofþennslu. Það voru slík hnit-
miðuð vinnubrögð, er vöktu fyr-
ir Framsóknarflokknum, er
hann flokkanna fyrstur flutti
till. og fékk-samþ. um nefnd, til
að gera áætlanir um stórfram-
kvæmdir næstu ára. Það er
skiljanlegt, að ef framkvæmdir
ríkisstjórnar byggjast ekki á
framangreindum útreikningum,
eru þær enginn áætlunarbú-
skapur, heldur, þvert á móti ó-
hugsað kák og fálm, sem í
stað þess að skapa jafnvægi og
öryggi veldur röskun og örygg-
isleysi í fjármálum þjóðarinnar
meira en versta auðvaldsfram-
"ak óheft. — í höndum núver-
andi ríkisstjórnar er svokölluð
nýsköpun orðin þessi tegund
framkvæmda, — enda hafa
Sjálfstæðismenn ótrú á heil-
brigðum áætlunarbúskap og
sömuleiðis kommúnistar nema
jafnhliða byltingu.
Frá Svíþjóð voru keyptir 45
bátar áður en þessi stjórn tók
við völdum. En s.l. sumar tók
stjórnin sig til og gerði í mesta
■skyndi samninga um smíði inn-
anlands á um 30 bátum. Tilboð,
er borizt hafa frá Danmörku
um smíði sams konar báta, sýna,
að þar kosta þeir yfir 200 þús.
kr. minna, enda hefir enginn
maður enn fengizt til að gera
tilboð í þessa báta ríkisstjórn-
arinnar. Þegar þess er gætt, að
alls staðar vantar vinnuafl, var
framleiðslu okkar nauðsynlegt
að hafa þær hendur lausar til
aðkallandi vinnu, sem nú
stunda bátasmiðar. Engum
manni kemur lengur til hugar
að nokkur maður kaupi báta
þessa hærra verði en þeir fást
fyrir erlendis. Beint fjárhags-
legt tjón rikissjóðs á þessum
bátum verður því 6—8 milj. kr.,
auk þess, sem þessar fram-
kvæmdir hjálpa til að þess að
valda ofþennslu.
En hvað munar okkur, þessa
auðugu þjóð, um nokkrar mil-
jónir.
Þá eru það togarakaupin.
Nefnd þriggja manna, sem fá
fararefni mun hafa skort nema
sérþekkingu, var send til Eng-
lands til að kaupa togara.
Nefndin samdi við skipamiðlara
einn i London, sem að lokum
gerði henni tilboð um kaup á
30 togurum og varð nefndin að
ganga að eða frá innan þriggja
daga. Ríkisstjórnin samþykkti
að kaupa. Stjórnin gaf svo út
eina af sínum opinberu tilkynn-
ingum, þar sem þessum happa-
kaupum var lýst og því með, að
hver togari kostaði 1.7—1.9
milj. króna. En er sérfróðir
menn fóru að rannsaka hvað
nefndin hafði keypt, kom i ljós,
oð enginn togarinn var eins og
íslendingar helzt vilja hafa þá.
Þá var send ný nefnd til að fá
öllu þessu breytt og fá aðra gerð
skipa. Vita allir ,hve veik að-
staða þess aðilja er, sem er bú-
inn að hlaupa sig í samning-
um, búinn að binda sig og þarf
nú að fá öllu breytt. Það kom
líka í Ijós, þvi að eftir seinni
samningana kostaði hver tog-
ari, að visu stærri og vandaðari,
hálfa þriðju miljón króna. —
En svo mikið og margt vantar í
-kipin og þannig eru samning-
arnir gerðir úr garði, að vitað er
nú þegar, að togarar þessir
kosta að lokum á fjórðu miljón
króna.
Hæstv. forsætisráðherra lýsti
því fyrir nokkru sem sérstöku
happi að þessi togarakaup hefðu
verið gerð. Hann sagði, að nú
væri hvergi hægt að fá byggð
skip. Þá stóð upp hæstv. at-
vinnumálaráðherra, Áki Jak-
obsson, sem vildi kaupa 20 tog-
urum fleira, og upplýsti, að auð-
velt váeri að fá smíðaða togara,
því að atvinnuleysi væri nú þeg-
ar byrjað í skipasmíðastöðvum
í Bandaríkjunum, sem engum
kemur á óvart, því að nú er
meira af skipasmíðastöðvum í
heiminum en nokkru sinni áð-
ur.
Ríkisstjórnin er nú að reyna
að selja þessa togara. Til þess
að fá kaupendur gerir hún það
tilboð, að þeir megi gera það
að skilorði fyrir kaupum, að
þeim verði séð fyrir hagkvæm-
um lánum og að þeim verði lög-
heimilt að afskrifa skipin mjög
mikið á næstunni, m. ö. o. yf-
irlýsing um að skipin verði á
næstunni ‘alls ekki þess virði,
sem þau nú kosta sem og vitað
er. — Er fresturinn var að renna
út nú fyrir mánaðamótin, voru
komin eitthvað þrjú skilorðs-
bundin tilboð, auk sjálfsagðrar
beiðni Reykjavíkur um 20 tog-
ara nú fyrir bæjarstjórnarkosn-
ingarnar, þó að hún hafi engan
eyri til að kaupa fyrir og vilji
ekki kaupa, nema stórútgerðar-
menn fátst ekki til þess. En það
er haft eftir einum stórútgerð-
armanni, að þessir togarar séu
ókaupandi fyrir þá, sem eitt-
hvað eigi. Til þess að koma út
togurunum á nú með lögum að
taka sparifé almennings í bönk-
unum og lána það til skipa-
kaupa. En með því að ríkissjóð-
ur ber ábyrgð á sparifénu setur
hann og þar með almenningur
áfram í súpunni þrátt fyrir söl-
ur, að nafninu til. Með þessu
móti eru þeir, sem hafa auðinn
og endurbyggingarsjóðina los-
aðir við áhættuna af svona
kaupum. — Vitanlega þurfum
við að kaupa skip. En afskipti
ríkisins áttu að vera þau að að-
stoða, leiðbeina og hafa milli-
göngu fyrir þá kaupendur, sem
(Framhald á 8. síðu)