Tíminn - 21.12.1945, Blaðsíða 6

6
TfMBArV. föstiidaginn 31. des. 1945
97. hlað
Útgáfubækur
Guðjóns Ó. Guðjónssonar
Guðjón Ó. Guðjónsson hefir um langt skeið verið all athafna-
samur bókaútgefandi og gefið út margar íóðar bækur á undan-
förnum árum. En merkasta útgáfa hans er þó útgáfa á ritsafn5
Jóns Trausta (Guðmundar Magnússonar), sem verður alls í 8
stórum bindum og eru 7 þeirra þegar komin út. Útgáfa þessi er
með miklum myndarbrag og sómir vel höfundinum, en fá eða
engin íslenzk sagnaskáld munu hafa náð eins miklum vinsældum
meðal íslenzks alþýðufólks og Jón Trausti. Guðjón mun telja sér
safa borið skyldu til að gefa verk hans út myndarlega, þar sem
hann er tengdasonur Guðmundar Magnússsonar. Bókaútgáfa
Guðjóns Ó. Guðjónssonar mun á næsta ári stórauka útgáfu-
starfsemina og gefur þá alls út um 50 bækur. Tíðindamaður
blaðsins hefir nýlega átt viðtal það við Guðjón Ó. Guðjónsson,
sem hér fer á eftir: I
Tímaritsútgáfa
samvinnumanna
—Hvaða bækur eru komnar út
hjá þér það sem af er þessu ári?
— Fyrir nokkru komu út 6.
og 7. bindl' af ritsafni Jóns
Trausta, en í þeim eru sagan
Bessi gamli, smásögur, ferða-
sögur, leikrit og ljóðmæli. Ætl-
unin er að ljúka þessu safni
með 8. bindi, sem kemur út
eftir nýárið og verða í þvi ýms-
ar greinar og ljóðmæli, sem
birzt hafa í blöðum og tímarit-
um. Af öðrum bókum sem út
eru komnar á þessu ári má nefna
Vínarkerfið, bridge-spilabók
eftir A. J. Smith. Er það kunn
spilabók, sem nýtur vinsælda
hér sem annars staðar. Þá kom
út 2. útgáfa af fnlabókinni, með
skrá yfir allar bifreiðar á land-
inu og eigendur þeirra. Nýjum
köflum hefir verið aukið við
bókina eftir Nikulás Stein-
grímsson yfirkennara, Erling
Pálsson yfirlögregluþjón og Jón
Oddgeir Jónsson slysavarna-
fulltrúa. Fyrri útgáfa bókarinn-
ar seldist upp á skömmum tíma,
enda er hér um að ræða hand-
hæga bók ög nauðsynlega fyrir
alla bifreiðastjóra og jafnframt
þá sem ætla að læra á bíl. Einn-
ig er komin út endurprentun á
bókinni Bláa eyjan. í sumar
komu út Pyramídinn mikli eft-
ir Adam Rutherford og barna-
bókin Eskimóadrengurinn Kæjú,
sem er þýdd af Ragnari Jóhann-
essyni. Sú bók er prýdd hundrað
myndum.
Svo eru þær sem eru nýkomn-
ar út. Þar ber fyrst að nefna
skrautútgáfu af sögunni Anna
á Stóru-Borg eftir Jón Trausta
með 25 myndum eftir Jóhann
Briem, og eru fimm þeirra lit-
myndir. Saga þessi er eins og
flestum er kunn einhver feg-
ursta ástarsaga, sem rituð hef-
ir verið á islenzka tungu, fögur
perla í íslenzkum bókmenntum.
Þá má einnig nefna bókina
Konur og ástir, sem eru spak-
mæli um ástina frá mörgum
þjóðum. Loftur Guðmundsson
leikritaskáld hefir annazt þýð-
ingu bókarinnar og hefir hann
bætt við hana islenzkum spak-
mælum um sama efni. “Vísinda-
menn allra alda“ er inniheldur
ævisögur 20 heimsfrægra vís-
indamanna, sem uppi hafa ver-
ið á öllum timum sögunnar.
Lygn streymir Don er mikið
skáldverk eftir rússneska skáld-
ið Sjólókoff. Bókin er i tveimur.
stórum bindum. Þýðingin er
gerð af Helga Sæmundssyni
blaðamanni
Þá er von á bók sem nefnist
Kvendáðir og fjallar um tvo
franska kvenmenn, er björguðu
enskum mönnum i styrjöldinni.
Einnig kemur út ævisaga Selmu
Lagerlöf, og síðast en ekki sizt
má nefna útkomú nýs þjóð-
sagnasafns, er Jónas Rafnar og
Steindór Steindórsson hafa tek-
ið saman. Þjóðsagnasafn þetta
verður ársrit i framtiðinni.
— Er svo ætlunin að auka
útgáfuna á næsta ári?
— Já, ætlunin er að gefa út
um fimmtíu bækur á næsta ári.
Meðal þeirra merkustu er rit-
safn Guðmundar frá Sandi, sem
verður í 9 bindum og hefir út-
gáfan keypt útgáfuréttinn af
erfingjum skáldsins til næstu
fimmtíu ára. Þá mun verða gef-
ið út eitt stórt bindi um 50 ark-
ir með úrvali af verkum Jóns
Trausta, I. bindi af sögu Rang-
æinga, Þættiír úr lífi Guðmund-
ar á Stóra-Hofi, Söguþáttur
Stranda og Halldórs Jakobsson-
ar og Strandamannasaga eftir
Gisla Konráðsson, Annað bindi
af Skútuöldinni eftir Gils Guð-
mundsson, Biskupasögurnar í
vandaðri útgáfu, sem Vilhjálm-
ur Þ. Gíslason sér um, Þjóðsögur
undan Eyjafjöllum, sem Þórður
Tómasson f rá Vallatúni hef ir tek-
Guðjón Ó. Guðjónsson \
ið saman. Þá verður gefin út
ný útgáfa af Nýai dr. Helga
Pjeturss. Af öðrum bókum er út
koma á næsta ári má nefna af-
mælisdagabók með orðskviðum
Salómons, sem séra Jón Skagan
I sér um útgáfu á, Inkarnir í Perú,
! lýsing á merkilegum þjóðflokki,
með um 200 myndum. Bókin er
þýdd og endursögð af Sigurgeir
Einarssyni, Mayaztekarnár,
merkileg bók um landnám
Spánverja í Mexicó, sem Sig-
urgeir Einarsson hefir einnig
þýtt og endursagt og Frægar
konur, ævisögur 20 af frægustu
konum sögunnar, sem Guðni
Þórðarson blaðamaður þýðir.
Þá skulu að lokum nefndir
úrval heimsbókmenntanna og
hefst á á næstunni, en það er
tveir bökaflokkar er útkoma
Sjómannaútgáfan. í úrvali
heimsbókmenntanna kemur til
að byrja með eitt úrvalsskáld-
verk frá hverju landi. í sjó-
mannaútgáfunni koma út úr-
| valsbækur er eingöngu fjalla
um sjóferðir, sjósókn og sjó-
mannalíf og svaðilfarir. Gils
Guðmundsson hefir verið ráð-
inn ritstjóri útgáfunnar. Ætlazt
er til að út komi 6—10 bækur á
ári í þessu safni. Auk þess sem
hér hefir verið nefnt kemur
fjöldi bóka út a næsta ári, sem
enn hefir ekki verið fullráðið
um.
Ferðamenn!
Tilvalin og varanleg jólagjöf
handa frúnni og kærustunni, er
litprentuð rós.
Handa bóndanum og unnust-
anum skipa-, dýra og landlags-
myndir.
Fyrir börnin flugvéla-, barna-
og dýramyndir.
Allt í vönduðum og fallegum
römmum.
Verð og stærð við allra hæfi.
RAMMAGERÐIN
HÓTEL HEKLU
(gengið inn frá Lækjartorgi).
Vinnið ötulletja fyrir
Tímann.
Um þessar mundir hafa alls-
herjarsamtök samvinnumanna
á íslandi rekið tímaritsútgáfu
um fjörutíu ára skeið. Ber þar
fyrst að nefna málgögn síðara
sambandsins „Tímarit kaupfé-
laga og 1 samvinnufélaga“ og
„Samvinnuna" en auk þess
„Tímarit kaupfélaganna," sem
þingmannasambandið stofnaði
og sendi út um landsbyggðirnar
skömmu fyrir síðustu aldamót.
Annars á útgáfa þessi merka
forsögu að geyma, forsögu, sem
fyrst og fremst byggist á menn-
ingarviðleitni gömlu þingeysku
samvinnumannanna í öndverðu.
Skal hér vikið lítið eitt að þeim
aðgerðum áður en lengra er
haldið. Árið 1890 hófu félags-
menn Kaupfélags Þingeyinga
að gefa út sveitablaðið „Ófeig,“
skrifað málgagn, sem svo nefnd-
ist eftir karlmenni íslendinga-
sagnanna, er fyrrum átti við
GuSS^iund ríka. Blað þetta varð
snemma ómetanlegur þáttur i
sam>innustarfseminni enda
kom það viða við í greinum og
fréttapistlum. Hin'n hlutinn var
t. d. skýrslugerðir frá félaginu
um stjórnarfar og framkvæmd-
ir, svo að félagsmönnum gæfist
kostur á að fylgjast nákvæm-
lega með rekstrinum og athöfn-
um stjórnendanna. Annar hlut-
inn flutti fróðleiksmola frá
samvinnumönnum í öðrum
löndum og kynnti þannig nýj-
ungar og reynslu í margs konar
málefnum. Má telja það óvenju-
lega framsýni hjá ritstjórn
„Ófeigs“ að afla sér enskra og
danskra samvinnublaða í þess-
um tilgangi. Þriðji hlutinn
beindi heilbrigðum frýjunar- og
eggjunarorðum til samvinnu-
manna og loks voru þarna kafl-
ar um verzlunarmál, búnað o.
fl. Skulu hér nú tekin upp
nokkur orð úr formála „Ófeigs"
til að sýna anda þessa fyrsta
málgagns samvinnumanna:
„Neyðin kennir naktri konu að
spinna. Neyðin kennir mörg-
um fleiri að spinna, þó að það
sé eigi margir sem spinna silki.
Hún hefir kennt mönnum margt
af því, sem gott er og gagnlegt
í heiminum. Margir hugvits-
menn og máttarviðir framfar-
anna hafa út úr neyðinni
spunnið öfl náttúrunnar inn í
fullnægingu mannlegra þarfa.
En neyðin hefir kennt mönnum
annað en að spinna sinn þátt-
inn hver. Hún hefir kennt þeim
að leggja þættina saman, að
sameina hugsjónir og eftirlang-
anir, að vekja upp sofin öfl og
hrinda þeim af stað, hrinda
þeim áfram gegn tálmúnum
andlegrar og fjármunalegrar
ánauðar.“
Margt af hinu ágæta efni
„Ófeigs“ var síðan endurprent-
að í tímarití fyrra sambands-
ins, sem stofnað var árið 1895
og ríkti síðan til 1897. Tímaritið
var eina sýnilega merkið um
þessi fyrstu landssamtök, að þvi
er merkur samvinnumaður get-
ur í gömlum heimildum. Og þar
voru líka handbrögð Þingeyinga
veruleg og veigamikil. Auk rit-
stjórans, Péturs Jónssonar, léðu
þeir liðsinni sitt, Benedikt á
Auðnum, ritstjóri „Ófeigs“ um
„skipulag“ „félagsfræði" o. fl.
Guðjón Gunnlaugsson fráLjúfu-
stöðum „hugleiðingar um verzl-
unarsamtök" og „um stofnsjóði
kaupfélaga“* og Sigurður Jóns-
son í Yztafelli „Geta kaupfélög
komið í stað kaupmanna." Af
greinum Péturs má og nefna
einá um samvinnuútgerð.
Eftir að fyrra sambandið leið
undir lok áttu samvinnumenn
ekkert málgagn um nokkurt
skeið. Sú nauðsyn varð þó aftur
að veruleika með nýrri lands-
stofnun, Sambandskaupfélagi
íslands eða Sambandi íslenzkra
samvinnufélaga eins og núver-
andi heiti hennar er. Tímarit
þetta nefndist í fyrstu „Tímarit
kaupfélaga og samvinnufélaga"
en breyttist árið 1925 og heitir
síðan „Samvinnan." Ritstjóri
varð Sigurður Jónsson í Yzta-
felli og mun hann allra ein-
stáklinga hafa átt mestan þátt
i skipulagi og efnismeðferð. Auk
samvinnugreina, innlendra*og
erlendra, svo sem síðari hluta
ferðaskýrslu Jóns á Gautlönd-
um um heimsókn til enskra og
danskra samvinnufélaga, flutti
ritið nú hagskýrslur sambands-
félaganna og safn til sögu
beirra úr mörgum landshéröð-
um. Var siðarnefndi þátturinn
einkar merkilegur oé mikils-
verður enda átti ritstjórinn gott
með gagnöflun á fyrirlestrar-
ferðum sínum árin 1911—1914.
Síðar breyttist efnisbúningur
nokkuð og var eftir það i um-
ræðustíl. Þá tók ritið að flytja
greinar, sem ekki snertu sam-
vinnuna sérstaklega enda
minnkuðu að sama skapi frá-
:agnir úr heimi hreyfingarinn-
ar. Hélt svo fram til ársins 1935
er ákveðið var að timaritið
skyldi koma út mánaðarlega
undir ritstjórn þeirra Jónasar
Jónssonar og Guðlaugs Rósin-
kranz en Jónas hafði þá gegnt
forstöðunni um 18 ár eða allt
frá þeim tíma • er Sigurður i
Yztafelli hlýddi kalli sveitunga
sinna um störf í þágu alþjóðar.
1928—1930 hafði þó Þórkell
Jóhannesson núverandi sögu-
prófessor stöðuna á hendi vegna
annríkis Jónasar á öðrum bar-
áttuvettvangi.
Áramótin 1943—1944 var
„Samvinnan" enn stækkuð og
Jón Eyþórsson ráðinn ritstjóri
ásamt þeim Jónasi og Guðlaugi.
Hefir blaðsefnið að vonum orð-
ið fjölþættara við breytinguna
og fremur horfið að því ráði að
flétta almennar greinar saman
við samvinnupistlana. Mætti í
bví sambandi benda á húsa-
gerðarkafla Þóris Baldvinsson-
ar, utanríkisfrásagnir Jónasar
Guðmundssonar, auk ítarlegra
forustugreina og dálka um fag-
urmenntir, verzlun, búnað o. fl.
Timaritsútgáfa samvinnu-
manna var í upphafi varnar-
verk gegn árásum og illvilja
kaupmannastéttarinnar og
fylgifiska hennar enda voru þá
dagblöðin i landinu þvi nær
lokuð greinum um samvinnu-
mál. Þó markaði mjög og raun-
ar vaxandi fyrir hinni hlutlausu
fræðslu og kynningu eins og hún
birtist okkur í nútímamynd.
Þetta má ekki skilja svo að
■amkeppnisskeytunum hafi
alltaf verið tekið þegjandi og
bljóðalaust, þvert á móti. Sam-
vinnuhreyfingin hefir rutt
braut sina í kyrrþey og litt leit-
að á aðra að fyrra bragði og
:vo mun enn verða. Hún mun í
'ramtiðinni leitast við að gefa
riti sínu enn víðtækari verkefni
ig búa það samkvæmt kröfum
imans, láta .það verða hér eftr
’em hingað til útbreiddasta
mánaðarmálgagn, sem gefið er
út á íslandi.
4skriftargjald Tíiuans
utan Rvíkur og Hafnarfjarðar
er kr. 30.00 ársaneurinn.
Allir, sem fylgjast vilja með
almennum málum, verða að lesa
TÍMANN.
Einn meginkostur bréfakennslunnar er fólginn í hin-
um sjálfstæðu vinnubrögðum nemendanna. Hún veitir
þeim ekki aðeins haldgóða þekkingu í sérstökum náms-
greinum heldur eykur einnig andlegan þroska þeirra.
Reynið námskerfi vort.
Bréfaskóii S. /. S.

Móðir mín
Ingibjjörg Björnsson
andaðist að heimili sínu í morgun.
.Jarðarför er ákveðin laugardaginn 22. þ. m.
I
Akureyri, 15. des. 1945.
F. h. barna hinnar framliðnu
RAGNHEIÐUR O. BJÖRNSSON.
Kosningaskrifstofa
Framsóknarmanna
til undirbúnings bæjarstjórnarkosninga í Reykjavík
er í Edduhúsinu við Lindargötu. Opin daglega kl.
2—7 og á sunnudögum kl. 5—7.
Simi 6G66
Kjörskráin. liggur þar frammi og ættu sem flestir
að athuga hvort þeir, eða kunningjar þeirra, eru á
kjörskrá.
al joianna
Leikföng, mikið úrval. Flugmodel, margar gerð-
ir, frá 5 kr. Kerti, stjörnuljós. Bobb og ýmis
konar fleiri spil. Eldfastar glervörur alls konar.
Ölsett og ávaxtasett. Stálskautar, borðbúnaður,
sjálfblekungar, Tipperary flautur á 9 kr., tennis-
boltar á 50 aura, reykelsi, rugguhestar, hlaupa-
hjól o. fl.
K. Einarsson & Björnsson h.f.
Stór bók um líf og starf og samtíð listamannsins mikla
Leonardo da Vinci
eftir rússneska stórskáldið Draitri Mereskowski, í þýðingu
Björgúlfs læknis Ólafssonar
er komin I bókaverzlanir
Leonardo da rinci var furðulegnr maðtrr Hvar sem hann er nefndur i bókurh, er
eins og meny skorti orð lil þess að lýsa atgerfi hans og yfirburðum. / „Encycioperdia
Bntanmca” (1911) er sagt, uð sagan nefni engan mann, sem sé hans jafningi ri sxnði
visinda og lista og óhugsandi sé, að nokkur maður hefði rnzi 1*7 að afkasto liumhaðasto
parti af öllu þvi, sepi hann féftkst við.
Leonardo da rínci var óviðjafnnnlegur mdlari. En liann var lika uppfinningnmaður
d við Edison, eðlisfraðingur, sttrrðfr/rðingnr, stjömufraðingur og hervélafr/rðingur
Hann fékkst við rannsóknir i fjósfurði. lifftrrafrœði og stfórnfraði, andlitsfalf manna og
fellingar i kUeðum alhugaðt hann vandlega.
Söngmaður var Leonardo, góður og iék sjdlfur á hljóðfan Enn fremur ritaðí hann
kynstrin öil af dagbókum, en -
list hans hefir gefið lionum orðstír, sem aldrei deyr.
Þesst bdk um Leonarito <ta yinct er jo(;n utn manntmi, er höllurlaslur og a/kasta•
mistur er latiun allra manna. er sögtir /nra n/, og emn «/ mestu lulaiuónniim veralitar.
\ bókinni eru um 30 myndir af listaverkum.
H.F. LEIFTUR, Reykjavík.
ö Vörujöfnun nr. 4 og 5
Gegn framvísun vörujöfnunarmiða fá félagsmenn afhent
út á reit nr. 4 epli og reit nr. 5 appelsínur.
Skammturinn er 1 kg. epli og 10 stk. appelsínur .á hvern
fjölskyldumeðlim.
Verðjöfimiiiii stendur aðcln sttl n. k.
föstudagskvöMs.
Þeir félagsmenn, sem ekki hafa sótt vörujöfnunarmiða,
en hafa rétt til þeirra, vitji þeirra í skrifstofuna á Skóla-
vörðust. 12. fyrir kl. 6 á miðvikudagskvöld.
, • í
Iiaupfélag Reykjavíkur og nágreunis.