Tíminn - 28.11.1947, Blaðsíða 3

219. blað
TÍMINN, föstudaginn 28. nóv. 1947
3
Fálög sameinuðu þjóðanna
Við stofnun S.Þ. var mjög
byggt á þeirri reynslu, sem
fékkst af starfsemi Þjóða-
bandalágsins gamla. Menn
reyndu að meta. styrkleika og
veilur þess og leituðu eftir
raunsæjum skýringum á van-
mætti þess til að leysa vanda
málin í sambúð þjóðanna og
hvers vegna það reyndist ó-
megnugt að -leysa ætlunar-
verk sitt af hendi.
Niðurstöður þessara athug-
ana’birtust m. a. í því sam-
eiginlega áliti forvígismanna
S.Þ., að ein af höfuðástæð-
unum fyrir vanmætti Þjóða-
bandalagsins hafi verið sú,
hve samband þess við alþýðu
manna í hinum ýmsu löndum
var veikt og er á reyndi naut
það ekki stuðnings fólksins.
Það hafði verið vanrækt að
gróðursetja hugsjónir Þjóða-
bandalagsins í huga almenn-
ings, en hugsjónir eru sá
tengiliður, sem gildi hefir á
þeim vettvangi. í reyndinni
var Þjóðabandalagið ekki
stofnun fólksins, heldur sam-
band ríkisstjórna, sem hin-
um óbreytta borgara fannst
fér óviðkomandi og fann því
ökki köllun hjá sér til að ljá
l' ví hollustu sína.
Þessi örlagaríka reynsla
Þjóðabandalagsins skyldi nú
bagnýtt í þágu Sameinuðu
þjóðanna. S.Þ. eru að formi
lil samband ríkisstjórna,
én framsýnustu brautryðj -
endurnir telja, að megin skil-
yrðið fyrir farsælu gengi
þeirra sé fólgið i þvi, að tak-
ast megi að vinna' hug og
hollustu alþýðu manna . urt|
allan heim við hugsjónir þær,‘
sem liggja til grundvallar
fyrir stöfnun og starfsemi
þeirra.
Til þess að vinna að þessu
marki hafa verið stofnuð fé-
lög Sameinuðu þjóðanna
United Nations Aassociations,
skammstafað: UNA) innan
vébanda flestra meðlima
þjóða S.Þ. Þessi félög eru ó-
háð S.Þ. og ríkisstjórnum, en
eru frjáls félagssamtök al-
mennings.
Megin tilgangur félaganna
er að kynna almenningi hug
sjónir, starfsemi og eðli S.Þ.
Qg hervæða almenningsálitið
til stuðnings við þær. Jafn-
framt því vinna þessi félög
að hvers konar viðfangsefn-
um, sem eru í anda hugsjóna
S.Þ., svo sem aukinni kynn-
ihgu og skilningi milli þjóða,
að efla og treysta vináttu og
sa,mvinnu þeirra um að bæta
og fegra líf mannkynsins. —
Takmark þeirra er að gera
álmenning allra landa virk-
an þátttaka gegnum félög
S.Þ. í því alþjóðasamstarfi,
sem S.Þ. hafa forystu um.
Þegar hafa verið stofnuð
félög S.Þ. í 27 löndum, þar
af 25 meðlimum S.Þ. og 2 ut-
an þeirra. Auk þess eru starf-
andi undirbúningsnefndir í
meðlimalöndum S.Þ. Þannig
hafa félögin formlega hafið
starfsemi eða verið að undir-
búa stofnun þeirra í 35 með-
límalöndum S.Þ. og 2 utan
þeirra, en meðlimir S.Þ. eru
nú 55. Ætlast ér til að slík
félög starfi innan vébanda
allra meölimaþjóðanna. — Á
Norðurlöndum hafa félögin
verið stofnuð alls staðar
nema í Finnlandi og á ís-
landi.
Félögin eru hugsuð sem
frjáls samtök, sem nái til alls
almennings í hverju landi,
óháð ríkisstjórnum og S.Þ.
Þau séu dreifð út um löndin,
en hvert land myndar lands-
samband. Landssamböndin
hafa þegar myndað alþjóða
samband (World Federation
of the United Nations Ass-
ociations), sem stofnað var
á s.l. ári. Forseti þess er Jan
Mazaryk utanríkisráðherra
Tékkóslóvakíu. Heiðursfor-
setar eru þeir friðarvinurinn
brezki Cecil greifi, frakk-
neski skörungurinn Joseph
Paul Boncour og kínverjinn
Dr Chu-Chia-Hua. Samband-
ið heíir aöalbækistöðVaír í
New York og París. Aðal-
framkvæmdastjóri þess er
Mr. John Ennals ungur Eng-
lendingur, sem unnið hefir
mikið starf fyrir félögin.
Alþjóðasambandið er þann-
ig í rauninni frjálst samband
alþýðumanna í heiminum,
er vinnur af sjálfsdáðum fyrir
hugsjónir S.Þ. Þetta samstarf
byggist á því raunsæi, að ör-
lög allra manna á jörðinni
séu svo tengd, að samvinna
um sköpun þeirra sé nauðsyn
og þá fyrst og frernst gegn-
um farsæla starfsemi S.Þ.
Félög Sameinuðu þjóðanna
er ópólitísk og hafa innan
vébanda sinna menn allra
póiitískra flokka og skoðana
sameinaða um megin hugsjón
félaganna. Meðlimir þeirra
geta verið einstakling-
ar, hvers konar starfandi fé-
lagssamtök, sambönd og
stofnanir. Þau reyna að
tryggja sér opinberan stuðn-
ing forystumanna þjóðlífsins
í •stjórnmáhum-ogv-á öðrum
sviðum og bera blæ af ein-
húgá samstarfi almennings.
Starfsemi félaganna er
einkurn fólgin i umræðu-
íundum, sém táka af.stöðu til
mála og geta á þann hátt
haft áhrif á afstööu ríkis-
stjórna og jafnframt reynst
þeim stuðningur um afstöðu
til alþjóðamála. — Félögin
eiga að verða eins konar mið-
stöð um slík efni, sjá með-
limunum fyrir og útvega
blöð, bækur og bæklinga. —
Sjá um þýðingar mikilvægra
gagna, gefa út rit, sem helgað
er hugsjónum S.Þ. og alþjóða
samstarfi. Þau hafa forystu
um þátttöku almennings í
hátíðahöldum bundnum við
S.Þ., alþjóðlega daga og hvað
annað, sem almenning varð-
ar um þau efni.
Með þátttöku sinni í starfi
S.Þ. hefir ísland þegar tekið
á sig siðferðislega skyldu um
að auka kynni og skilning
þjóðarinnar á hugsjónum S.
Þ. og að vinna stnðning og
hollustu hennar við þær. —
Félög Sameinuöu þjóðanna er
heppilegt form fyrir starf-
semi, er beindist að því
marki. Er í ráði að athuga
möguleika fyrir stofnun
slíkra félaga hér á landi. —
í septembermánuði s.l.
gekkst upplýsingadeild S.Þ.
fyrir sýningu í Lake Success
á blöðum, bæklingum, ritum,
auglýsingum, myndum o. fl.
frá starfandi frjálsum fé-
lagssamtökum í ýmsum lönd
um, sem vinna fyrir málstað
S.Þ. Þessi sýning gaf hug-
mynd um, hvað almenning-
ur í heiminum gerir fyrir
hugsjónir S.Þ. Mun þar eitt-
hvað hafa verið . sýrit fVá
flestum löndum S.Þ., en
sennilega ekkert frá íslandi.
Félög Sameinuðu þjóðanna
eru ópólitísk og ættu þess
vegna að geta reynzt veiga-
(Framhald, á 6. síðu)
Afmæli Lúðrasveit-
ar Reykjavíkur
Lúörasveit Reykjavíkur
minntist á þriðjudagskvöld
25 ára starfsafmælis síns úieð
hljómleikum í Austurbæjar-
bíó. Albert Klahn stjórnaði,
en einleikarar voru þeir Vil-
helm Lansi-Ottó, Egill Jóns-
son og Björn R. Einarsson.
Allir íslendingar kannast
við Lúðrasveit Reykjavíkur,
því að hún hefir leikið víða
um Iand og hljómleikum
hennar í Reykjavik oft verið
útvarpað. En fyrst og fremst
eru það þó Reykvíkingar, sem
eiga Lúðrasveitinni mikinn
og margvíslegan fögnuð að
þakka. Og þeir þakka henni
líka! Það kom gleggst í ljós
í Austurbæjarbíó á þriðju-
dagskvöldið, hvað Reykvík-
inga langar til að Lúðrasveit-
in þeirra finni það og skilji,
hve ánægðir þeir eru með
hana og hve þeim þykir vænt
um hana.
Hljómleikarnir voru lika
aðdáunarverðir og efnisskrá-
in var þannig byggð, að bæði
sá þróttur og sú mýkt, sem
lúðrarnir búa yfir, naut sín
vel.
Eins og fyrr er sagt, þökk-
uðu áheyrendur Lúðrasveit-
inni mikillega, en þó sérstak-
lega hljómsveitarstjóranum
og einleikurunum.
Þegar Lúðrasveitin hafði
lokið leik sínum, kvaddi Páll
ísólfsson sér hljóðs og flutti
Lúðrasveitinni þakkar- og
árnaðarkveðju. Síðan hróp-
uðu menn ferfalt húrra fyrir
Lúðrasveitinni, en hún lék
2 aukalög. ,,ísland ögrum-
skorið“ var síðasta lagið, sem
hún lék.
Núverandi stjórnandi Lúðra
sveitar Reykjavíkur er Albert
Klahn, en áður hafa þeir Páll
ísólfsson og Otto Bötcher
(þýzkur maður) stjórnað
henni. Núverandi formaður
hennar er Guðjón Þórðarson,
en Gísli Guðmundsson var
fyrsti formaöur hennar og
aðalhvatamaður að stofnun
hennar. Þessum sé þökk og
öllum sem vel hafa starfað
að málum Lúðrasveitarinnar.
Megi hún aukast og eflast og
flytja fögnuð og hrifningu
öllum, sem á hana hlýðaj..
Re.
Skipting útflutn-
ingsins eftir löndum
Þriðjungur útflutningsins
hefir farið til Bretlands.
í nýkomnum skýrslum frá
Hagstofunni er sagt frá því,
hvernig útflutningurinn skipt
ist eftir löndum fyrstu 10
mánuði þessa árs. Skiptingin
er þessi:
Danmörk
Færeyjar
Noregur
Svíþjóð
Finnland
Belgía
Bretland
Grikkland
Frakkland
Holland
írland
Ítalía
Pólland
Rússland
Sviss
4.8 milj. kr.
5.0 — —
4.1 — —
8.9 — —
3.7 — —
3.5 — —
81.2 — —
7.6 — —
12.2 — —
3.1 — —
0.4' — —
20.7 — —
3.0 — —
52.8 — —
0.3 — —
Hátíðahöld stúdentai
l
Stúdentar safnaSt saman við Háskólann kl. 13.15 og ♦
ganga í skrúðgöngu níður að Alþingishúsi.
Kl. 14.00 ræða af svölum Alþingishússins, prófessor' é
Ásmundur Guðmúndsson.' Að ræðu lokinni verður hlýtt J
á messu í dómkirkjunni. ð
Sainkoma í Hátíðasal háskólans t
kl. 15.30 ...
Ávarp: Tómas Tómasson, formaður stud.-K-.♦
Ræða: Sig. Norðdal, prófessor. J
Söngur: Gunnar Kristinsson. ♦
Ræða: Guðmundur Thoroddsen prófessor.
Pianoeinleikur: Frú Jórunn Viðar.
Hóf að Hótel Borg' kl. 18.00
Minni forseta íslands.
Ræða: dr. Sigurður Þórarinsson.
Upplestur: Þorbergur Þórðarson, rithöfundur
Söngur.
Dans til kl. 2.
Hefst með sameiginlegu borðhaldi. ♦
Aðgöngumiðar verða seldir í herbergi stúdentaráðs ‘
kl. 5—7 í dag og á morgun.
Kandidatar hafa sama rétt til þátttöku í hátíðahöld-
unum og háskólastúdentar.
Stúdentablaðið og merki dagsins verða seld á götum
bæjarins.
I
Stúdentaráb
V erbiaunasaga
Tékkóslóvakía 14.1
Þýzkaland 5.1
Guy Adams:
Rússneska hljómkviðan.
Skáldsaga.
Hérsteinn Pálsson þýddi.
Bókaútgáfan Norðri
Akureyri 1947.
Höfundur skáldsögu þessar-
ar hlaut verðlaun fyrir haria
úr bókmenntasjóði Samein-
uðu þjóðanna, og mun það
flestrá manna mál, áð hann
sé vel og maklega að þeirri
viðurkenningu kominn. Sagan
er sögð rituð í þýzkum fanga
búðum nú í síðustu heims-
styrjöld, en ber þess annars
engan sýnilegan vott, þvi að
hvorki stríð né stjórnmál ber
þar á góma. Bókin fjallar um
líf og starf rússneska tón-
skáldsins Alexis Serkins, sem
uppi var á siðustu qld, Qg
önnur rússnesk frá því tíma-
bili, svo sem Rubenstein, Tsjai
kowsky, Brododin og Rimsky-
Korsakow, koma þar mjögvið
sögu. Er niðurskipan efnisins
sniðin eftir því eina tónverki
Serkins, sem umheimurinn
hefir kynnst að nokkru ráði,
enda ber sagan sama nafn
eins og tónverk þetta. Ekki
er hér rúm til að rekja efni
sögunnar nánar, en í sem
skemmstu máli sagt, er hér
um fagra og djarfa ástar-
sögu að ræða, þrungna lifi
og litum sterkra, mannlegra
ástríðna. Lesandinn kynnisL
styrk og breyskleika lista-
manna, umhverfi þeirra.'oovi
og örlögum. Serkin sjálfur er
viðkvæmur og sveimhúgá
listamaður, klofinn og marg-'
þættur að skapgerð, ehda
verður honum lítið að verki
og hann flækist um heiminn,
sem leiksoppur meinlegra ör-
laga. En ástmær hans, Já'-
nina, söngkonan fræga, er
honum ólík og óskyld um
flest. Ógleymanleg og sér-
stæð kvenlýsing. Sterk og
fögur mannssál í töfraridi,,
ástríðuþrungnum og breysl^-
um líkama. Frásögnin er öll
með þeim snilldarbrag, að
jafnvel aukapersónur sög-
unnar standa okkur Ijóslif-
andi fyrir hugskotssj ónum
að sögulokum. Þó vqttar
hvergi fyrir nokkurri bók-
menntalegri sundurgetð,.
skrúðmæli eða öfuguggahætti
þqim, sem svo margir nútíma
rithöfundar virðast svo haldn
ir af. Vinnubrögð höfundar-
ins eru einföld og látlaus, en
traust og hnitmiðuð í hví-
vetna.
Brasilía 0.1 — —
Bandaríkin 14.0 — —
Kanada 0.2 — —
Palestina 0.7 —• : —
Önnur lönd 0.1 — —
Alls nam útflutningurinn
245,5 milj. kr. fyrstu 10 mán-
uði ársins og er það 300 þús.
kr. minna en á sama tíma
árið áður.
Það er ekki alltaf mikið
að marka bókmenntaverð-
laun eða lof tízkusnápanna,
Eri í þetta sinn hygg ég, að
jafnvel hinujn vandfýsnustu
lesendum muni þykja bókin
standast prófið — efna fylli-
lega það, sem lofað var. Það
er langt síðan, að ég hefi
lesið þýdda skáldsögu með
jafn-mikilli ánægju og þessá.
Hún er í senn skemmtilegt
lestrarefni og ágætt listaverk.
íslenzka þýðingin virðist góð,
og prentun og ytri frágangur
bókarinnar innihaldinu sam-
boðinn.
J. Fr.