Tíminn - 02.12.1947, Blaðsíða 5

222. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 2. des. 1947
5
Þri&jjud. 2. des.
Sannvirði vinnunnar
Allir heiðarlegir menn
sœkjast eftir sannvirði vinn-
unnar. Frj áls mað.ur vill ekki
láta svipta sig rétti sínum
til lífsins svo, að hann fál
ekki sannvirði fyrir vinnu
sína. Og réttvís maður sækist
ekki eftir hærri launum en
nemur sannvirði fyrir vinnu
hans.
En vandinn er sá að finna
og meta sannvirði vinnunnar.
Kaupdeilur og yfirleitt öll
átök stétta í milli stafa af
ágreiningi um sannvirði
vinnunnar og réttláta skipt-
ingu heildartekna á þeim
grundvelli.
Nú er margt talað um lausn
dýrtíðarmálsins og ekki að
ástæðulausu, því að komið er
í öngþveiti og mjög aðkall-
andi að tryggja vinnufrið og
atvinnurekstur í landinu. En
framtíðarlausnin verður að
byggjast á því, að meiri rækt
verði lögð við sannvirði vinn-
unnar en verið hefir.
Sannvirði vinnunnar er
kjörorð samvinnuhreyfingar-
innar. Það er það réttlæti,
sem samvinnuskipulagiö leit-
ar eftir.
íslenzka þjóðin hefir líka
unnið miklá sigra á því sviöi.
Þrátt fyrir allt, sem miður
fer og á vantar, eru það
mörg og merk spor, sem ís-
lenzk samvinnuhreyfing hef-
ir markað í þá átt, að ná
fyrir almenning því réttlæti,
sem felst í sannvirði vinn-
unnar.
Samvinnuhreyfingin mun
á komandi árum færa starf-
semi sína út og auka hana.
Hún mun auka verzlunarvið-
skipti sín og útrýma þar af-
ætum og óþörfum millilið-
um. En auk þess mun hún
vinna sams konar siðabótar-
starf á sviði margs konar iðn-
aðar, fyrst og fremst úr ís-
lenzkum hráefnum, en jafn-
framt er hægt að gjörbreyta
kjörum almennings á ýms-
um sviðum, ekki síður en gert
hefir verið í verzlunarmálun- ]
um fyrir áhrif samvinnu-
• stefnunnar.
En jafnframt þessu öllu
- þarf að færa heildartekjur í
landinu til samræmis og
hlutfalls við þjóðartekjurnar.
Þingsályktunartillaga Skúla
Guðmundssonar vísar leiöina
í þá átt. Við höfum nú ýtar-
lega flokkun yfir launakjör
allra opinberra starfsmanna,
en það er mikið lið og frítt,
eins og allir vita. Það er því
ekki neitt ákaflega mikið við-
fangsefni til viðbótar að
finna innbyrðis hlutfall fyrir
iaunatekjur allra stétta
landsins.. Og það hlutfall á
svo að gilda, en launin að
hækka eða lækka frá ári til
árs, eftir því sem þjóðartekj-
urnar í heild bjóða og leyfa.
Hér er um að ræða stór-
kostlega hugsjón, merka og
fagra. Það eru allherjar
hlutaskipti í þjóðarbúskapn-
um. Raunverulega getum við
ekki skipt á milli olckar öðru
en aflast. Og okkur er það
höfuðnauðsyn, að finna okk-
ur reglur og form, sem eyða
tortryggni og eldi ófriðar
og stéttadeilna.
Ráðið til að kveöa niður
ERLENT YFIRLIT:
Herstyrkur Rússa
Rússncskar ItersliöfðÍMgi skýrir frá her-
síyrk og hernaðaráforimiiii Sovétríkjjaiiaia
í blöð'um vesturveldanna, einkum
þó Bandaríkjablöðunum, er margt
rætt og ritað um herstyrk Rússa.
Nýlega birtist í allmörgum blöðum
frásögn um herstyrk og hernaðar-
fyrirætlanir Rússa, eignuð rúss-
neskum herforingja, er kallaði sig
Gulishvili. Síðar var upplýst, að hið
rétta nafn hans sé Chaparidze
hershöfðingi og hafi hann verið
yfirmaður upplýsingadeildar rús.j-
neska hersins í Áusturríki. Grunur
féll á hann fyrir samneyti við am-
eríska herforingja og átti að tik.>
hann höndum, en honum tókst að
komast undan tfl Parísar.
18 milj. raanna her.
Samkvæmt frásögn Gulishvili á
heimaherinn rússneski að telja 120
herfylki um næsfu áramót. í her-
setnu löndunum, verða þá talin 30
herfylki, en raunverulega verða
þau 60, þar sem, hvert herfylki er
tvöfallt að stærð, Rússar hafa tekið
það fyrirkomulag upp til þess að
leyna hinum raunverulega herafla
sínum á pessum stöðum. Alls verða
samkvæmt þessu um 1.8 milji
manns í rússneska hernum um ára-
mótin.
Heimanerinn rússneski skiptist í
sex heri eða sem hér segir:
Norðurherinn. Aðalbækistöð Len-
ingrad. Yfirhershöfðingi Voroshi>-
off marskálkur.
Vesturherinn. Aðalbækistöð
Minsk. Y f irliershöfð ing i. Rokoss-
ovsky marskálkur.
Suðurherinn. AðalbækistiifS Od-
essa. Yfirhershöfðingi Zukoff mar-
skálkur.
Kákasusherinn, Aðalbækistöð
Tiflis. Yfirhershöfðingi Bogramian
marskálkur.
Turkistanherinn. Aðalbækistöðv-
ar Tashkent og Frunze. Yfirhers-
höfðingi Timoshenko marskálkur.
Austur-Síberíuherinn. Aðalbæki-
stöðvar Chita og. Vladh’ostok. Yfir-
hershöfðingi Malinovsky mar-
skálkur.
Af þeim 1.8 milj. manna, sem
verða i hernum, er rúmlega ein
milj. fastir hermenn, þ. e. menn,
sem hafa ákveðið að gegna her-
þjónustu meðan þeim endist líf og
heilsa. Hinir .gegna herþjónustu
aðeins skemmri tíma og eignast
Rússar þannig margt herþjálfaðra
manna, auk þeirra, sem eru í hern-
um á hverjum tíma.
Búinn til sóknar.
Þessi her Rþssa er mjög vel vopn-
um búinn og öií þjálfun hans og
útbúnaður miðast.við það, að hann
heyji sóknarstrið. Hermennirnir
eru æfðir sem,. fallhlífarmenn og
þeim er kennt, hvernig eigi að
vinna skemmdarverk á bak við
herlínu óvinanna, en einn þáttur
sóknarinnar er að torvelda þannig’
aðflutningsleiðir, pvinanna og gera
þeim undanhalcl ;erfiðara. Öll skip-
an hersins og innbyrðissamvinna
herjanna er þaniiig háttað, að hægt
sé að einbeita herstyrk Sovétríkj-
anna að einum vígstöðvum, ef þess
gerist þörf.
Scvétríkin háfa þannig tekið
þýzka herinn. tií fyrirmyndar við
stéttadeilur er ekki að setja
upp vígorð eins og stétt með
stétt og reyna svo að skapa
frið og kyrrð fyrir forrétt-
ipdastétt og kalla það þjóð-
hollustu aö láta hana fara
sínu fram. Það er heldur ekki
neitt gaspur um stéttlaust
endurskipan hers síns eftir styrj-
öldina.
Atomsprengjan og
V-sprengjan.
Gulislivili telur, að vísindamenn
Sovétríkjanna viti nú þegar,
hvernig. eigi að framleiða atom-
sprengju, en þá skorti enn tækni-
lega aðstöðu til að búa hana til.
í byggingu séu nú þrjár stórar
atomsprengjuverksmiðjur, allar í
Austur-Síberíu. Gert er ráð fyrir,
að þeir geti byrjað að framleiða
atomsprengjur eftir 12—18 mán-
uði.
Gulishvili telur, að yfirmenn
rússneska hersins hafi miklar
áhyggjur út af því, að auðvelt sé að
eyðileggja olíunámur með atom-
sprengjum, einkum þegar námurn-
ar eru nálægt sjó, eins og í Káka-
sus. Hefir þetta orðið til þess, að
hraðað hefir verið aukningu olíu-
vinnslunnar annars staðar í land-
inu.
Þá telur Gulishvili, að Rússar
standi franlar Bandaríkjamönnum
í framleiðslu hinna svokölluðu V-
sprengja. Á því sviði hafi þeir notið
aðstoðar þýzkra sérfræðinga. Rúss-
ar geti nú hitt mark með þessum
sprengjum sínum, hvort heidur er
í 900—1300 mílna eða 3—6 mílna
fjarlægð.
Sóknaráætlunin gegn
vesturveldunum.
Gulishvili telur, að Rússar hafi
þegar tilbúna áætlun um hernað-
araðgerðir, ef til styrjaldar komi
milli þeirra og vesturveldanna.
Áætlunin skiptist í þrjá þætti eða
sóknarlotur, eins og hér segir:
Fyrsta lota: Hertaka allrar
Vestur-Evrópu, að Bretlandi und-
anskildu. Þessari sókn er ekki ætl-
að að taka nema þrjár vikur.
Önnur lota: Takmark hennar er
að ná yfirráðum umhverfis allt
Miðjaröarhafið. Ráðist verður um
Spán inn í Noröur-Afríku, og jafn-
hliða verður ráðist inn í Iran, Tyrk-
land, Irak og Sýrland. Gert er ráð
fyrir, að þessari sóknarlotu verði
lokið á þremur mánuðum.
Þriðja lota: Takmark hennar er
að ná Kína. Öllum meginherafla
Sovétríkjanna yrði beitt í þeirri
sókn. Reiknað er með því, að
styrjöldin um Kína geti staðið í
tvö ár.
Þegar öllum þessum áföngum
er náð, er ætlunin að bjóða Banda-
ríkjunum frið, sem yrði fólginn í
því, að þessi tvö ríki skipti heim-
inum á milli sin: Rússar fengju
allt meginland Evrópu, Litlu- og
Mið-Asíu og Kína. Bandaríkin
fengju Bretland, Indland, Indo-
Kína, Indonesíu, Japan og guður-
Ameríku.
Óttast mest olíuleysið.
Gulishvili telur, að það sé engan
veginn atomsprengjan, sem Rússar
óttist mest. Þeir séu þeirrar trúar,
að þegar báðir aðilar hafi hana,
þori hvorugur að nota hana, eins
og raunin hafi orðið með eitur-
gasið. Það, sem hann telur Rússa
óttast mest, er aö olían endist þeim
þjóöfélag eða ofurvald ein-
stakra stétta, svo að þær
geti tekið sér sjálfdæmi í
málum þjóðfélagsins. Nei., —
Ráðið er réttlát skipulag þjóð
arteknanna og grundvöllur
þeirra skipta er sannviröi
vinnunnar.
Voroshiloff marskálkur.
ekki, einkum ef Bandamönnum
tækist að eyðileggja eitthvað af
rliunámum þeirra.
Gulishvili segir, að Rússar óski
ekki styrjaldar strax, því að þeir
telji si" ekki jafnoka Bandaríkj-
anna, eins og sakir standa. Þess
vegna muni þeir haga utanríkis-
stefnu sinni þannig næstu árin,
að þeir reyna að komast eins langt
og þeim sé fært, en mumi hins
vegar heldur slaka til en að láta
koma til styrjaldar.
Verður byggð síldar-
verksm. á Akranesií
Frv. Péturs Ottesen
Pétur Ottesen hefir lagt
fram frv. þess efnis, að rikið
láti byggja 5000 mála síldar-
verksríiiðju á Akranesi og
verði því verki lokið fyrir 1.
okt. 1948.
í greinargerðinni segir svo:
„Með þessu frv. er lagt til,
að reist verði á Akranesi 5000
mála síldarverksmiðja með
fullkomnum útbúnaði, þróm
og fljótvirkum löndunar-
tækjum.
Ráð er fyrir því gert, að
kostað verði kapps um að
hafa verksmiðjuna fullbúna
fyrir næsta haust. Með til-
liti til þeirra erfiðleika, sem
nú eru á því að útvega vélar,
má á það benda, að norður
á Siglufirði eru nú geymdar
nýjar og fullkomnar vélar til
síldarbræðslu með öllu til-
heyrandi, sem eru byggðar
fyrir 5000 mála afköst á sól-
arhring. Eru vélar þessar
eign Óskars Halldórssonar
útgerðarmanns, og er engan
veginn loku fyrir það skotið,
aö ríkisstjórnin gæti komizt
að samkomulagi við Óskar
um kaup á vélum þessum eða
að samningar tækjust milli
hans og ríkisstjórnarinnar
um byggingu og rekstur
verksmiðjunnar á þeim
grundvelli, að hann legði til
vélarnar. Væri það mikils-
verður þáttur í skjótri lausn
þessa nauðsynjamáls, að
samningar gætu tekizt milli
fyrrgreindra aðila um það,
að vélar þessar fengjust í
þessa fyrirhuguðu verk-
smiðju við Faxaflóa.
Ég hefi valið verksmiðj-
unni stað á Akranesi. Sá
staður liggur mjög vel viö
með tilliti til veiðisvæðanna
í Faxaflóa. Þar er landrými
nóg, hafnarbætur hafa verið
þar miklar gerðar á undan-
förnum árum, og verður þó
enn um bætt á næsta sumri.
Afgreiðsluskilyrði eru þar því
(Framhald á 6. síðu)
Grænland og réttur
íslendinga
Á Alþingi hefir nýlega
komið fram tillaga til þings-
áiyktunar þess efnis, að „Al-
þingi skori á ríkisstjójcnina
að gera nú þegar gangskör að
því, að . viðurkenndur verði
réttur íslendinga til atvinnu-
rekstrar á Grænlandi.“ Flutn
ingsmaður tillögunnar er
Pétur Ottesen.
í greinargerðinni eru færð
sterk rök fyrir réttarkröfum
íslendinga til Grænlands. Þar
segir m. a.:
„í fornritum vorum og
samtímaritum annarra Norð-
urlandaþjóða fyrirfinnst
fjöldamargt, sem sjcýtur
sterkum stoðum undir rétí-
arkröfu vora til Gryenlands.
Grænland liggur næst ís-
landi allra Norðurálfulanda.
Þá leikur það eigi á tveim
tungum, að Grænland fannst
og byggðist frá íslandi af ís-
lenzkum þegnum eingöngu.
íslenzk nýlenda stóð þar um
500 ár. Þótt torsótt væri löng-
um sigling milli Grænlands
cg íslands í þann tíma, var
óslitið viðskiptasamband
milli landanna um langan
aldur. Þingið í Görðum í Ein-
arsfirði samsvaraði að sumu
levti vorþingum hér á landi,
og á Gjænlandi gengu islenzk
lög. Þessu til sönnunar eru
ýmsir staðir í Grágás, ]>ar
sem ákvæði eru um þá menn,
sem eru „hér í landi eða í
órum löndum“. „Ef maðr
verðr sekr á Grænlandi olc er
hverr þeira manna sekr hév,
er þar er sekr. En svá skal
hér sækja um björg ens sekja
manns, er út þar varð sekr
fuliri sekd, sem hann yrði hér
sekr á várþingi, þar til sagt er
til sekdar hans á alþingi“ o.
s. frv.
Grænland hefir verið talin
nýlenda fslands að fornu og
er almennt nefnt svo í ritum
útlendum sem innlendum
fram á síðustu tíma. Nú er
það alkunnugt, að nýlendu-
samband getur verið með
mismunandi hætti, og þótt
það geti lauslegt talizt, getur
það eigi að síður verið traust
og haldgott. Má vísp. til skiln-
ings mestu nýlenduþjóðar
heims, Englendinga, í þeim
efnum ....
Þeir atburðir, sem gerast í
sögu Grænlands á næstu öld-
um, eru engan veginn þess
eðlis, að þeir rýri eða geri að
engu hinn forna rétt íslands
til þessarar nýlendu. Nýlend-
an týndist og eyddist fyrir
samningsrof konunga, sigi-
ingabann þeirra íil annarra
landa og fullkomið skiln-
ingsleysi af sjálfra þeirra
hálfu. Hver vill halda því
fram, að þessar ráðstafanir
konunganna hafi svipt ísland
fornum rétti sínum til Græn-
lands?“
í niðurlagi greinargerðar-
innar eru svo leidd rök að
því, hve mikilsvert það muni
vera fyrir fslendinga að fá
réttindi til atvinnurekstrar á
Grænlandi, einkum með til-
liti til fiskveiða.
Tillögumaður s^gir að lok-
um, að ekki sé síðar vænna,
að „ísland krefjist réttar síns
á Grænlandi.“ Þetta er
hverju orði sannara. Danir
sölsuðu þessa fslenzku ný-
lendu undir sig, eins og mörg
önnur íslenzk verðmagii, á
niðurlægingartímum íslend-
inga. lýleð því að gera tilkall
til þeirra réttinda, sem tillag-
(Framhald á 6. síðu)