Tíminn - 11.12.1947, Blaðsíða 5

230. blaff
TÍMINN, fimmtudaginn 11. des. 1947
5
ERLENT YFIRLÍT:
IEOPOLD FIGL
Forsæíisráðlierra Austurríkis, sem sat í
fimm ár í fang'abúðnin nazista
maður á því sviði viða utan Aust-
urríkis.
I fangabúðum í 5 ár.
Yfirráð nazista í Austurríki
bunau enda á starf Figls í þágu
bændasamtakanna. Fygl var einn
fyrsti Austurríkismaðurinn, er
nazistar hnepptu í fangabúðir.
Hann sat í fangabúðum í fimm ár
og sætti oft grimmúðlegri með-
ferð. Stundum munaði minnstu,
að pyntingar nazista yllu dauöa
hans, en vegna hjúkrunar, sem
meðfangar hans gátu veitt hon-
um, slapp hann lífs úr fangabúð-
Leopold f’igl.
þess, en alltaf hefir staðið á Rúss-
um.
um nazista.
f maímúnuði 1943 töldu nazistar
sig vera búna að ganga þannig frá
honum, að óhætt væri að sleppa
honum lausum. Hann fékk strax
atvinnu sem byggingaráðunautur.
Hann hafði ekki verið lengi utan
fangelsisveggjanna, er hann byrj-
aði að taka þátt í mótspyrnu-
hreyfingu bændanna. Gestapo
komst bráðlega á snoðir um þessa
starfsemi hans og haustið 1944 var
honum varpað í fangelsi aftur.
Hann var nú settur í hinar ill-
ræmdu Maunthausen-fangabúðir.
Jafnframt var hann ákærður fyrir
landráð, en málaferlunum gegn
honum var frestað. Það varð hon-
um til lífs, því að nokkru áður en
þau áttu að hefjast, eða í apríl-
mánuði 1945, náðu Rússar Maunt-
hausenfangabúðunum á vald sitt
og Figl fékk frelsi sitt, ásamt fjöl-
mörgum föngum öðrum.
ur og námur.,. Yrði fallizt á skil'
greiningu Ru&sg, myndu þessar
Erfitt hlutverk.
Viku eftir að Figl slapp úr
fangabúðunum, tók hann aftur við
stjórn austurrísku bændasamtak-
anna. Nokkru seinna varð hann
ráðherra í bráðabirgðastjórn þeirri,
sem jafnaðarmannaforinginn Lud-
vig Renner setti á laggirnar. Hann
gerðist jafnframt einn af stofn-
endum katólska þjóðflokksins og
átti einna mest þáttinn í því, að
bændurnir skipuðu sér undir merki
flokksins. í þingkosningunum
haustið 1945 varð katólski þjóð-
flokkurinn stærsti flokkurinn og
Figl var kosinn formaður þing-
flokksins. Við stjórnarskiptin eftir
kosningarnar, varð Renner forseti,
en Figl tók við embætti forsætis-.
ráðherra og hefir gengt því síðan.
Það hefir vissulega ekki verið
neinn leikur að fara með stjórn
Austurríkis á þessum tíma. Land-
>ið er liersetið af herjum fjögurra
stórvelda, sem hafa skipt því milli
sín í hernámssvæði. Landið er
frekar fátækt frá náttúrunnar
hendi og iðnaður þess eyðilagöist
að miklu leyti á stríðsárunum.
Neyðin hefir því verið mikil og lítil
von um greiðlega endurreisn með-
an landið er hersetið og er_ ekki
ein efnahagsleg heild. Austurrík-
ismenn hafa því gengið fast eftir
því, að Bandamenn stæðu við lof-
orð sitt frá stríðsárunum um sjálf-
stæði Austurríkis og gerðu við það
friðarsamning samkvæmt því. —
Bandamenn hafa verið fúsir til
Fimmtud. 11. des.
Hagnýting vetrar-
síldarinnar og
komraúnistar
Vetrarsíldin er að þessu sinni
mikið happ fyrir íslendinga
og raunar óvænt happ. Að
sönnu vonuðu ýmsir að síld
kynni að veiðast, en engir
munu þó hafa reiknað með
slíkum uppgripum, sem verið
hafa um hríð, enda voru
menn mjög vanbúnir að taka
við slíku hlaupi.
Nú hefir verið brugðið vel
við og rösklega að reyna að
gera not þjóðarinnar af þess-
ari síldargöngu sem mest. —
Stjórn síldarverksmiðja rík-
isins hefir þar haft forgöngu
svo sem vera ber, en annars
hefir sjávarútregsmálaráð-
herra og ríkisstjórnin í heild
gert sitt bezta til þess, að
reyna að greiða sem bezt úr
þessum málum.
Skip hafa verið leigð til
að flytja síldina til verksmiðj
anna og líkur til að þeir flutn
ingar fari nú að komast í
sæmilegt iag, eftir því sem
verið getur. Hitt þarf enginn
að halda, að það sé neitt
barnagaman að sigla hlöðn-
um síldarflutningaskipum
vestur fyrir land og norður
um, austur á Siglufjörð, í
svartasta skammdeginu.
Þá er það líka þjóðinni
gleðiefni, að samizt hefir um
sölu á ísaðri síld til Þýzka-
lands og flutningar þangað
í þann veg að hefjast. Það
er ánægjulegt að hafa at-
vinnu af því að bægja hörm-
ungum hungurvofunnar frá
dyrum þeirra, sem á megin-
landinu búa.
Sú síld, sem ekki er hægt
að flytja burtu jafnóðum, er
nú tekin í land til geymslu
hér í Reykjavík. Þvi fylgir
að sönnu nokkur áhætta og
ekki gott að vita hversu til
tekst, enda mjög háð tíðar-
fari, bæði hvernig kösin
géymist og hve greiðlega
burtflutningar ganga. — En
sjálfsagt virðist þó, að leggja
í þá áhættu sem þessu fylgir,
enda þótt búast megi við
nokkrum afföllum og rírnun
vegna þeirra ráðstafana.
En það er spaugilegt í sam-
bandi við allar þessar ráð-
stafanir, að kommúnistar
hafa jafnan lagt sig fram
um það, að hlera hvað ríkis-
stjórnin hefði í hyggju að
gera, og siðan hafa þeir
reynt að eigna sér þær hug-
myndir og tillögur^ Er það
þar frægast, þegar Áki lagði
fram tillögu í þinginu um
löndupina í Reykjavík nokkr
um klukkustundum eftir að
hann frétti, að gera ætti
slíka tilraun. Þetta er annars
dæmi um vinnubrögð komm-
únista almennt, að reyna að
eigna sér það, sem aðrir gera
og þeir búast við að verði
vinsælt. Á sama hátt reyna
þeir líka að kenna öðrum um
þær stjórnarframkvæmdir
sínar, sem þeir sjá nú eins
og aðrir, að ekki er hægt að
verja.
Það er sízt til þess að lasta,
þó að kommúnistar fylgi góð-
Á fundi utánríkisráðherra stór-
veldanna, sem haldinn er í London
um þessar mundir, er friðarsamn-
ingurinn við Austurríki fyrsta
dagskrármálið. Það er einnig það
mál, sem menn vænta helzt að
samkomulag geti orðið um.
Tvennt er þó það, sem menn
óttast helzt að geti orðið fram-
gangi þessa hials til hindrunar.
Annað er þaðy að Rússar vilja
gjarnan hafa -her í landinu, því á
meðan geta þeir haft nokkurt her-
lið í Ungver-jalandi og Rúmeníu
samkvæmt friðg,rsamningunum við
þau lönd. HitL.er það, að Rússar
eru mjög óánægðir yfir því, hve
lítið fylgi kommúnista í Austur-
ríki er.
Helzta deilumáliff.
Á fundinum i London láta Rúss-
ar ekki þessar ástæður uppi, en
létu hins vegar. einkum stranda á
því, hvað beri, að telja þýzkar
eignir í Austurríki, en þessar eign-
ir eiga að gerast upptækar sam-
kvæmt vop.nahléssamningunum.
Bretar og Bandaríkjamenn vilja
aöeins telja þa.ð, þýzkar eignir, er
Þjóðverjar áttu í Austurríki fyrir
1938 eða áður en Austurríki var
innlimað í Þýzkaland. Rússar telja
það hins vegar þýzkar eignir, er
Þjóöverjar áttu í Austurríki í
stríðslok. Hér munar meiru en
litlu, því að ngzistar notuðu sex
ára stjórn sína i Austurríki til að
sölsa undir sig,ýmsar helztu stór-
eignir landsin^, ,.§ins og verksmiðj-
eignir falla þeim í skaut og raun-
verulega gera.;_ff.usturríki fjárhags-
lega háð þeim ;um langa framtíð.
Mikilhæfur .
bændaleifftogi.
Sá maður, sem hefir fengið það
erfiða hlutverk,. að veita stjórn
Austurríkis forugtu á þessum miklu
öröugleikatímum þess, er bænda-
leiðtoginn Leoþold Figl. Gagnrýni
Rússa hefir oft, bitnað meira á
honum en nokkrum öðrum manni
þar í landi.
Leopold Figl,TT.er um fimmtugt.
Hann er komimi. af bændaættum í
Suður-Austurríki- og hafa feður
hans setið mami fram af manni á
sama búgarðinum í nær 400 ár.
Margir ættmenh'r hans hafa verið
kunnir bændaléiðtogar. Figl. valdi
sér einnig það—hlutverk og lauk
ungur prófi sem landbúnaðarverk-
fræðingur. Strnx á námsárum sín-
um tók hann -yirkan þátt í sam-
tökum bændaj Og fékk verkfræð-
ingsstöðu hjá-bændasambandinu í
Suður-Austurrjki. að náminu loknu.
Hann reyndist þegar framúrskar-
andi ötull og ..stjórnsamur og var
því orðinn fraínkvæmdastjóri sam-
bandsins ef tir, ■ mjög skamman
tíma. Þegar hann var 32 ára gam-
all, var hann,, .kjörinn aðalfram-
kvæmdastjóri. landssambands aust-
urrískra bænda. Á næstu árum
tók hann allmikinn þátt í ýms-
um alþjóðlegum samtökum og ráð-
stefnum bænda og varð kunnur
um úrræðurp,ríkisstj órnarinn
ar, og ekkí nema vorkunn,
þó að það fylgi komi stund-
um fram á skringilegan hátt,
eins og hér, hefir raunin á
orðið. Það er náttúrulega
hvorki háttv.ísi né drengskap
ur að stela hugmyndum og
tillögum annarra til að
skreyta sig með, en neyðin
kennir naktri konu að spinna
og allir verða í nauðunum
nokkurn veginn að láta. —
Kommúnistar eru nú einu
sinni eins og menn þekkja
og það er sannarlega gott
meðan þeir reyna ekki að
bregða fæti fyrir gott mál
af því, að ríkisstjórnin ber
það fram.
Þegar litið er á þessar aðstæður
allar, kemur flestum saman um,
að stjórn Figls hafi rækt hlutverk
sitt furðanlega vel og sé það ekki
sízt forsætisráðherranum að þakka.
Figl er ekki sagður mikill fyrir
mann að sjá. Hann er tæplega
meðalmaður á hæð, grannvaxinn,
hefir rauðbrúnt hár og yfirvara-
skegg. En hann er þægilegur og
vingjarnlegur í umgengni, og vinn-
ur sér því hylli þeirra, sem hann
umgengst. Dugnaður hans og sam-
vizkusemi hefir heldur ekki verið
véfengd af neinum, — ekki einu
sinni verstu andstæðingum hans.
Greiðsla sjávar-
afurða
Almenn óánægja ríkir með-
al útgerðarmanna og láns-
stofnana yfir því ófremdar-
ástandi, sem komið er á um
greiðslu á sjávarafurðum,
sérstaklega saltfiski og freð-
fiski. Sumstaðar hafa hrað-
frystihúsin til skamms tíma
ekki greitt útgerðarmönnum
og sjómönnum nema tvo
þriðjuhluta blautfisks á-
birgðarverðsins, í skjóli þess
hve bankarnir hafa veitt
takmörkuð lán út á freðfisk-
inn.
Þegar svo loks að saltfisk-
inum og freðfiskinum er af-
skipað, þá líða oft margir
mánuðir þar til fiskeigendur
fá greiðslu fyrir afurðirnar.
Þetta kostar útgerðarmenn
hundruð þúsunda í auknum
vaxtagreiðslum, og bakar
lánardrottnum þeirra aukin
vandræði. Nú er svo langt
orðið gengið í þessum efn-
um, að komið hefir til tals
hjá lánsstofnunum, sen? veð
eiga í afurðunum, að banna
afskipun á þeim, nema þeim
sé tryggð samtímis greiðsla
á veðskulcjsnum.
Þó er það svo, að við af-
greiðslu afurðanna, fer oft-
ast fram eitt af tvennu,
greiðsla, eða trygging er sett
fyrir greiðslunni i því formi,
sem handhægt er að gera að
peningum.
Hér er eitt dæmi af mörg-
um, um hve víða er gengið á
rétt framleiðenda, jafnt út-
gerðarmanna og sjómanna,
og virðist tímabært að koma
betra skipulagi á þessar
greiðslur.
H. B.
Yinnið ötdlega a@
útbreiðslu ííiiians.
Auglýsið í Tímanum.
Vöruskortnrinn og
kommúnistar
Forustugrein Þjóffviljans í
gær hljóffaffi um þann vöru-
skort, sem nú er tilfinnan-
legur á mörgum sviffum, og
hefir m. a. valdiff samdrætti
ýmsra nauffsynlegra iðn-
greina. Eins og vænta mátti,
kennir Þjóffviljinn núverandi
ríkisstjórn um þessa vöru-
þurrff og hær takmarkanir,
sem hafa verið settar á inn-
flutninginn.
Þessar blekkingar munu
liins vegar ekki nægja Þjóff-
viljanum og flokki hans. Al-
menningur veit vel, aff or-
sakanna er að leita lengra.
Þaff, sem veldur vöruskort-
inum og hinum ströngu inn-
flutningshöftum nú, er hin
gífurlega gjaldeyrissóun fyrr-
verandi stjórnar. Hún tók við
nær 600 milj. kr. gjaldeyris-
inneign Iandsmanna erlend-
is. Gjaldeyristekjur lands-
manna í stjórnartíff hennar
reyndust enn meiri. Öllu
þessu var eytt og raunar
meira til. Og aðeins tæpur
fjórffi hluti eða um 300 milj.
kr. fór til nýsköpunarinnar
svonefndu. Hitt allt fór í
venjulega eyffslu.
Þaff er þessi glæpsamlega
gjaldeyriseyðsla fyrrv. ríkis-
stjórnar, sem er orsök vand-
ræffanna í innflutningsmál-
unum nú. Núv. stjórn er þar
ekki í neinni sök, aff undan-
skildu því, aff hún dróg of
lengi aff láta fjárhagsráffs-
lögin koma til framkvæmda.
Ráffstafanir þær, sem núv.
stjórn hefir gert, hafa ein-
mitt orðiff til þess að draga
úr verstu afleiffingum gjald-
eyrissukksins hjá fyrrverandi
stjórn, þar sem takmarkan-
irnar á ýmsum miffur þörf-
um varningi, hafa gert
kleyft, aff nauðsynjainn-
flutningurinn yrffi meiri en
ella.
Hver er svo hlutur komm-
únistanna sjálfra, sem nú
þykjast menn til aff átelja
vöruskortinn og innflutnings
hömlurnar? Hann er sá, aff
þeir studdu fyrrv. stjórn
dyggilegast af öllum. Þeir
höfffu þá aldrei neitt viff
gjaldeyriseyffsluna aff at-
huga, heldur lögffu yfir hana
fyllstu blessun sína. Heild-
salarnir og kommúnistarnir
eru þannig hinir raunveru-
legu skaparar vöruskortsins,
sem þjóðin hefir nú við aff
búa.
Þaff er í samræmi við allan
málflutning og starfshætti
kommúnista, aff beir reyna
nú aff kenna núv. stjórn um
þaff, sem þeir eru sekastir
um sjálfir. En þaff mun 'ekki
hjálpa þeim. Gjaldeyris-
eyffslan á undanförnum ár-
úm verður ein af viðvörunum
um þaff, aff þjóðina mun ekki
fýsa aff fá kommúnista til
aff ráffa einhverju um mál
hennar aftur.
X+Y.
Síldarsala til Finn-
lands
Eins og allir vita er nú sá
landburður af síld að ekkert
verður við ráðið að losa skip-
in. Engin flutningatæki eru
til að koma síldinni í verk-
smiðjur með nægum hraða.
(Framhald, á 6. síau)