Tíminn - 04.02.1948, Blaðsíða 4

4
Reykjavík, niiSvikudaginn 4. febr. 1948
27. blaS
Nokkur orð um Þorlákshöfn
Eftir Teit Eyjólfsson
Hr Grímur Þorkelsson
skipstjóri heí'ir skrifað í vet-
ur noKkrar greinar varðandi
hafnamál landsins, og á sér-
staklega um þá staði, sem í
ráði er að byggja nýjar
hafnir.
Hér kveöur sér hljóðs mað-
ur, sem hefir langa reynzlu
um siglingar með ströndum
landsins, og færi vel á því,
að' ílein af farmönnum okk-
ar gerðu slíkt hið sama. En
skilj aniegt er aö þeir, sem eru
stöðugt á sjónum, hafi lítinn
tima tii ritstarfa.
í siðustu grein sinni, er
Gnmur skipstjóri nefnir:
„Njárðvík — Dyrhólaós —
ÞorlaKshöfn,“ sem hann skrif
ar i Þjóðviljann fyrir nokkru
síðan, gagnrýnir hann harð-
lega pá hugmynd, að lands-
höfn verði byggð í Njarðvík,
hann varar við káki í bygg-
ingu hafnarmannvh’kja, og
einnig því, að hafa of margt
1 takmu í einu.
Hann lætur orð falla um
það, að hafnarstæði í Þor-
lákshöfn sé lítt rannsakað af
sérfróðum mönnum. Þetta
mun vera af ókunnleik höf-
undar á þessari hlið máls-
ins, og þykir því hlýða aö
ségja í stuttu máli frá rann-
sóknum sem gerðar hafa ver-
ið um hafnarstæði í Þor-
lákshöfn.
Árin 1907—9 rannsakar Th.
Kraböe landsverkfræðingur
hafnarstæði á Stokkseyri,
Eyrarbakka og Þorlákshöfn.
Eftir þá rannsókn telur hann
ekki gerlegt að ráðast í hafn-
argerö á Stokkseyri eða Eyr-
arbakka, en gerir tillögur og
kostnaðaráætlun um vélbáta
höfn í Þorlákshöfn, sem rúmi
50—60 vélbáta.
Árið 1913 veitti Alþingi
Fiskiveiðafélagi íslands styrk
til þess að láta rannsaka og
áætla vélbátahöfn í Þorláks-
höfn. Fiskiveiðafélagið sneri
sér t.il Jóns Þorlákssonar
lanasverkfræðings um fram-
kvæmd á rannsókninni. Fól
hann Jóni H. ísleifssyni verk
íræðingi nauðsynlegar mæl-
ingar því viðvíkjandi, þeim
var iokið í marz 1914. Gerðu
þessir verkfræðingar hvor
um sig' tillögur um hafnar-
igerð i Þorlákshöfn.
Þa kemur næst til sögunn-
unnai N P. Kirk verkfræð-
ingur, sá er byggði Reykja-
viKurhöfn ásamt Monberg
etazraö. en þeir byggðu hafn
ir viða um heim.
Var Kirk við rannsóknir og
mælingar í Þorlákshöfn sum-
ariö 1918, en skilaði af sér
tillögum og kostnaðaráætlun
um hafnargerð í Þorlákshöfn
árið 1919. Eru liafnargerðar-
t:Ilögur þessar stórmerkar
fyrir það, að verkfræðingar
seinm ttma, sem hafa endur-
skoðað mælingar og tillögur
Kirks, hafa staðfest þær að
mestu. rjpphafið á ritgerð
Kirks um Þorlákshöfn er á
þessa leið:
„á Alþingi 1917 var sam-
'þykkt svolátandi þingsálykt-
un: — „Alþingi ályktar að
skora á landsstjórnina að
láta, svo fljótt sem auðið er,
rannsaka hvort hafnarvirki
þxu, sem Jón H. ísleifsson
verkfræðingur hefir mælt og
áætlað í Þorlákshöfn, muni
véra fulltraust, og gera vand-
lega áætlun um, hvað slík
lulltraust hafnargerð mundi
Jkosta.“
Þar eð hið háa stjórnarráð
hefir falið mér á hendur þau
störf, er ofanskráð þingsálykt
un felur í sér, leyfi ég mér
hér með að leggja fram eftir-
farandi álitsskjal i málinu:
Þá er ég hafði ferðast með
allri suðurströnd íslands,
sumarið 1918, til þess að at-
huga, hvort bæta mætti þar
lendingar, komst ég að þeirri
niðurstöðu, að eini staðurinn
meðfram allri ströndinni, þar
sem til mála geti komið að
gera höfn, sem nokkra fram-
tíð eigi sér, er einmitt Þor-
lákshöfn, því að þar eru
nokkurn veginn hagkvæm
skilyrði til hafnargerðar.
Þorlákshöfn liggur að vísu
fyrir opnu Atlantshafi, en þó
er í víkinni — Hafnarvík —
hlé fyrir suðvestan, vestan
og norðvestan vindi.
Sigling þangað er hin á-
kjósanlegasta, leiðin hrein og
skerjalaus, að undanteknu
einu blindskeri, er Kúla heit-
ir, en það er svo nálægt
landi, að ekki sakar. Inn-
siglingarleiðina er auövelt að
lýsa og gott að finna staðinn
þegar komið er af hafi, þar
eð hann liggur mitt á milli
Reykjarnesvitans og Vest-
mannaeyjavitans.
Botninn er góður, ágætur
haldbotn, en þó skammt nið-
ur á fasta klöpp, því hentug
undirstaða undir mannvirki.
Ennfremur má taka það
fram, að á staðnum er mjög
auövelt að ná í alls konar
byggingarefni, sandur, möl
og grjót af allri stærð er þar
í’étt við hendina."
Fyrir síðustu áramót af-
greiddi alþingi lagabálk mik-
inn, sem átti að vera þáttur
í baráttunni gegn dýrtíðinni.
Ég á hér við lög um dýrtíðar-
ráðstafanir.
Það má að vísu um það
deila, að hve miklu haldi sú
„barátta“ muni koma. En
eitt eru víst flestir sammála
um, nema þeir þingmenn,
sem réttu upp hendurnar
með þessum lögum, — aö
kaflinn um eignaaukaskatt-
inn sé ein fáránlegasta vit-
leysa, sem lögfest hefir verið.
Er þá mikið sagt. Gegnir það
sannarlega furðu, hvað bjóða
má fólki, ef þaö ætlar að taka
þegjandi við þeirri löggjöf.
Samkvæmt þessum dæma-
lausu ákvæðum um eigna-
aukaskattinn eru skattþegn-
arnir dregnir í tvo dilka. í
annan dilkinn eiga þeir rétt-
látu að far«. — hinir rang-
látu í hinn. Og hinir réttlátu
eru þeir, sem eitthvað áttu
fyrir 1. janúar 1940 — rang-
látir eru þeir, sem eitthvað
hafa eignazt síðan. Skal nú
reynt að gera grein fyrir því,
hvernig háttvirt alþingi og
ríkisstjórn hafa gengið frá
þessum málum.
í lagaákvæðunum um
eignaaukaskatt segir:
„Á árinu 1948 skal leggja
sérstakan skatt á eignaauka,
sem orðið hefir á tímabilinu
frá 1. janúar 1940 til 31. des-
ember 1947.“
Síðar í ritgerð þessari, ræð-
ur Kjrk frá því að reisa í
Þorlákshöfn hafnarmann-
virki eftir áætlunum Jóns H.
ísleifssonar, sem hann telur
of veik til að þola átök hafs-
ins. Gerir hann síðan tillög-
ur um miklu voldugri skjól-
garða og traustari gerð
þeirra.
Eins og fyrr segir, hafa
verkfræðingar vitamálaskrif-
stofunnar endurskoðað þessa
hafnargerðaráætlun Kirks nú
hin síðari ár, og mun flest í
henni hafa verið staðfest við
nýjar mælingar.
Frá ómunatíð hefir Þor-
lákshöfn verið ein nafn-
kenndasta veiðistöð og líf-
höfn sunnlenzkra fiskibáta.
Samkvæmt athugunum Kirks,
er Þorlákshöfn eini staðurinn
á allri suðurströnd landsins,
sem er vel fallinn til að
verða nútíma siglinga- og
fiskihöfn.
Hefir hraunstraumur runn
ið út í hafið og myndað nes,
sem er aðalskjólveggur hafn-
arinnar, sunnan á nesinu
hefir hafið brotið efsta
hraunlagið, og liggur þar svo
að segja tilhöggið stórgrýti,
meira en nóg í alla þá garða
sem þörf er á í Þorlákshöfn,
til að byggja þar stórskipa-
höfn. Mun óhætt að fullyrða,
að hvergi muni annað eins
efni hafa verið við hendina,
við aðrar hafnargerðir á ís-
landi.
Milliþinganefnd í sjávarút-
vegsmálum taldi Þorlákshöfn
i röð þeirra staða, sem
Ennfremur eru í lögum
þessum svohljóðandi ákvæði
um framtal fasteigna til þess
arar skattaálagningar:
„Ef skattþegn hefir eign-
ast fasteignina árið 1940 telst
fasteignam4atsverð með 25%
álagi, árið 1941 með 50%
álagi, árið 1942 með 100%
álagi, árið 1943 með 200%
álagi, árið 1944 meö 300%
álagi, árið 1945 með 400%
álagi, og árin 1946—47 með
500% álagi.“
Þannig er þessi boðskapur.
Nú skulum við taka fáein
dæmi.
Segjum, að maður hafi átt
fyrir 1940 hús, sem var 70
þúsund krónur að fasteigna-
mati. Hann greiðir skatt af
þeirri upphæð eingöngu.
Annar maður byggir árin
1946—47 hús, sem er einnig
70 þúsund krónur að fast-
eignamati. Eftir bókstaf lag-
arina á að fimmfalda það
mat — færa það með öðrum
orðum upp í 350 þúsund
krónur.
Mjög oft <ayu slík hús þessa
virðis og m^ira, ef um sölu
væri að ræða. En séu báðir
þessir menn skuldlausir,
greiðir sá, sem á eldra húsið,
engan eignaaukaskatt, en sá,
sem byggði á árunum 1946—
47, um 20 þúsund krónur.
Annað dæmi:
Maður byggði fyrir 1940
hús, sem kostaði 25 þúsund
(Framliald á 6. siðu)
Til hvers er svona félagsskapur
fyrst hann gerir ekki þetta eða
þetta? segja menn stundum, þegar
þeim finnst eitthvað vanta. Þá
geta þeir nöldrað og nuddað um
það, hvað einn og annar menning-
arfélagsskapur sé máttlaus og lítil-
fjörlegur. Það séu svo sem ekki
merkilegir menn, sem þar séu að
verki, þó að ekki vanti betlið og
heimtufrekjuna.
Ekki er neitt við því að segja,
þó að fólki finnist ýms menningar-
félög starfa miður en skyldi og
eldur áhugans ekki loya svo glatt,
sem æskilegt væri. Víst er sú skoð-
un víða rétt. En þegar þið heyrið
þessar aðfinnslur vil ég biðja ykk-
ur að gera eina bón mína. Það er
að kynna ykkur og meta hvað sá,
sem að finnur, hefir sjálfur lagt
til liðsemdar þeim málefnum, sem
um er að ræða. Oft mun það þá
sýna sig, að hann hefir ekkert gert
og aldrei ætlast til neins af sjálf-
um sér, þar sem hugsjónamálin
þurfa manna með. Og ef til vili
segir hann sem svo: Ja. — Ég er
ekkert þar með, og hefi aldrei
ætlað mér. Og jafnvel getur verið
aö hann afsaki sín forföll og fjar-
veru af vettvangi hugsjónalífsins
með þeim röksemdum, að viðkom-
andi félagsskapur sé allt of ómerki-
legur og óverðugur nærveru sinn-
ar hágöfugu persónu.
Þó að ekki sé hátt risið á öll-
um mcnningar- og mannbótafé-
lögum, finnst mér þó, að þeir, sem
eitthvað leggja þar gott til, fé eða
fyrirhöfn, standi skör hærra en
hinir, sem ekki hafa neitt til mál-
anna að leggja, nema ónotin ein
í þeirra garð, sem eitthvað eru þó
að reyna. Mér finnst mikill munur
á, hvort menn sína einhverja við-
leitni og skilning í fylgi sínu við
gott mál, eða einungis fyrirlitningu
og hrokagikkshátt í garð þeirra,
sem þar vinna.
grein um hann, enda ekki mikil
þörf á því. Hver hefir ekki séð
sjúkraflutningabíla Rauða Kross-
ins? Hver veit ekki um forgöngu
Rauða krossins í hjálparstarfseml
við nauðstatt fólk á meginlandi
Evrópu? Hver veit ekki um nám-
skeið Rauða krossins í hjúkrun og
hjálp í viðlögum?
Auðvitað má segja, að Rauði
Krossinn ætti að starfa betur
og meira, eins og við öll. Það má
líka færa góð og gild rök
að því, að honum hafi mjög yfir-
sést í útgáfustarfsemi sinni og bar-
áttu sinni á því sviði fyrir heil-
brigðu lífi einstaklings og þjóðar,
með því að boða ekki bindindi á
tóbak og áfengi. Þar var þó verk-
efni, sem manntak var að sinna
En ef við látum þetta verða til
þess, að vanmeta það, sem Rauði
Krossinn hefir vel gert, svo að við
viljum ekkert lið leggja honum, þá
erum við þar með að taka okkur
stöðu alllangt fyrir neðan þá menn,
sem við viljum deila á. Hitt væri
réttara, að styðja þá til allra góðra
hluta og áminna þá um að gera
enn betur.
En því ræði ég þetta nú, a3
Rauði Krossinn hefir gert ösku-
daginn að fjáröflunardegi fyrir sig,
svo að þess er nú skammt að bíða,
að hann leiti undirtekta fólks við
erindum sinum og starfsemi. Þá
kemur það í ljós, hvort okkur þykir
starfsemin heldur um of eða van.
Þá sézt það, hvort við viljum auka
hana eða minnka.
Rauði Krossinn þarf að fá fólk
til að selja merki fyrir sig og afla
fjárins, sem góðviljaðir menn
vilja láta af hendi rakna starfsemi
hans til liðs. Um það vil ég biðja
unglinga bæjarins að hugsa. Og
svo vil ég minna á það síðast, að
hvað sem um Rauða Kross íslands
kann að mega segja, er þó hann
og starfsemi hans eitt af því, sem
skipar okkur á bekk með menning-
arþjóðum. Skapar okkur álit og
Rauði Krossinn er eitt af þeim
menningarfélögum, sem hér er um Ivirðingu sem frjálsri þjóð og yfir-
að ræða. Hann er mannúðarfélag * leitt gerir okkur hlutgenga í sam-
og vinnur fjölþætt starf. Ég ætla félagi vestrænna menningarþjóða.
hér ekki að rita neina kynningar- Pétur landshornasirkill.
Jörð til sölu
Jörðin Dæli í Víðidal fæst til kaups og ábúðar í næstu
fardögum.
Jörðin er vel í sveit sett, mikið haglendi að mestu
afgirt. Veiði í Víðidálsá.
Nánari upplýsingar gefa Gunnþór Guðmundsson,
Ákahól, Grindavík og Víglundur Guðmundsson, Dæli,
símstöð: Víðidalstunga.

Jörð til sölu
Jörðin Seljar, Hraunhreppi á Mýrum, fæst til kaus
og ábúðar frá næstkomandi fardögum.
n
8
s
j; tt
« Þeir, sem kynnu að vilja kaupa eða leigja jörðina, -4
xl snúi sér til Jóhanns Jónatanssonár í Hjörsey, sem gefur
1; allar nánari upplýsingar um jörðina.
tt
«
inmttmtttíttnmtímttntííttítttmjttttttmnttnttttmtíjtnttíittttttttttttmttttit
Augiýsið í Tímanum
(Framliald á 7. síðu)
TvennskoncLr réttur