Tíminn - 10.04.1948, Blaðsíða 3

80. blað
TIMINN, Iaugardaginn 10. apríl 1948.
3
Unglingar á villigötum
Útvarp og blöð fluttu í vet-
ur miklar og ófagrar frá-
sagnir af íkveikjutilraunum,
sprenginum, árásum á bif-
reiðir, uppþotum og hvers-
kyns skrílæði er haft hefði
verið um hönd af mergð
manna á götum Reykjavík-
ur síðasta gamlárskvöld og
nýársnótt. Virtist svo, eftir
öllum fregnum að dæma, að
það sem fyrst og fremst hefði
sett svip á höfuðborgina það
kvöld, hafi verið trylltur og
siðlaus skríll, er setið hafi
um hvert tækifæri til að
vinna skemmdar- og ill-
virki, svo að heiðvirðir borg-
arbúar hafi vart verið með
öllu óhultir í húsum inni,
hvaö þá á götum úti.
Þó fregnirnar létu þess
ekki getið hvaða fólk var hér
að verki aðallega, getur hver
sagt sér það sjálfur, að þarna
í þessum fjölmenna örvita-
hóp, hefir að mestu leyti gef_
ið að líta hina yngri kynslóð
höfuðborgarinnar, þá upp-
vaxandi æsku, sem stendur
frammi fyrir því stóra lifs-
starfi, að vernda, fegra og
bæta frelsi og menningarlíf
sinnar borgar og alls síns
þjóðfélags.
Það lætur að líkum'að sllk
ar fregnir sem þessar veki
andstyggð og undrun hvers
heilbrigðs þjóðfélagsborgara,
hvar á landinu sem er. Skríl-
æði, spellvirkjahneigð og
brennusýki eru allt til fárra
ára lítt eðá óþekktir hlutir
hér á landi, nema af frásögn.
um úr þeim borgum erlendis,
þar sem mesti sori mannlífs-
ins hefir fest rætur. Og það
er þá heldur eigi að undra,
þótt mörgum verði á að
spyrja: Hvernig má það ske,
að slíkar hneigðir skuli á síö-
ustu árum hafa haldið inn-
reið sína í æskulíf okkar fá-
mennu þjóðar.
Einn stærsti og líka sjálf-
sagðasti þátturinn í menn-
íngarbaráttu okkar síðustu
áratugi hefir verið að auka
og efla sem mest og bezt
menntunar- og þroskaskil.
yrði æskunnar í landinu.
Með síauknum fræðslu-
kröfum og byggingu fleiri og
fleiri skóla, með margbættri
aðstöðu, þar sem öllum æsku-
mönnum þjóðarinnar er veitt
ókeypis kennsla, allt frá
barnaskólum upp í æðstu
skóla, höfum við búið hinni
uppvaxandi kynslóð síðustu
tíma, þau menntunar. og
þÆskaskilyrði sem áreiðan-
lega eru orðin sambærileg og
hjá öðrum menningarþjóð-
um, og sem engin æska þessa
lai^Is hefir nokkru sinni áð-
ur átt við að búa. — Og
með nýrri og vaxandi tækni
í öllu atvinnulífi, hafa æsku
þessarra tíma einnig verið
sköpuð fleiri og víðfeðmari
tælcifæri til starfs og dáða á
atvinnusviðinu, en hér hafa
áður þekkst.
Það hlýtur því að valda
sárum vonbrigðum ( og koma
undarlega fyrir sjónir að ein
mitt á sama tíma, sem svo
miklu fé er varið til mann-
bóta fyrir æskulýðinn, skuli
ótrúlega stór hluti hans skipa
sér undir merki siðlausustu
skrílmennsku og fýsa í engu
fremur að 'sýna reisn sína en
æðissjúkum óspektum og
.skemmdarverknaði.
Um það má lengi deila og
yerður um deilt hverjar or-
• Isakir liggi til þessa öfug-
Streymis í athafnaþrá og sið-
gæðishneigðum svo margra
æskumanna, enda kemur þar
margt til. — En um hitt j
verður ekki deilt, að hér er í j
uppsiglingu ein hin háska-
legasta og smánarlegasta
sþilling í. þjóðlífinu, sem
j skera verður fyrir ræturnar
( á án allra vettlingataka. Við
höfum nú um alllangt skeið
lagt á okkur mikið erfiði og
þung fjárútgjöld til að skapa
: okkar uppvaxandi kynslóð
sem bezt skilyrði til hvers-
j kyns þroska, andlegs og
j líkamslegs. Það hlýtur því að
verða ákveðin krafa okkar,
að sú æska, er vex upp við
| slík skilyrði, skili fegurra
lífsstarfi og stærri menning-
ararfi en þær kynslóðir er
hér hafa áður lifað.
Þegar því svo átakanlegar
j misfellur koma í ljós á því
' sviði, eins og þær er frám-
komu á götum Reykjavíkur
síðasta gamlárskvölö, verð-
um við að bregðast við bæði
hart og títt.
Með efldri löggæzlu, hlífð-
arlausri sektarlöggjöf gegn
(Framhald á 7. síðu)
FinmntugiBi*:
Einar Einarsson
bóndi í Fellum
Hann varð fimmtugur 19.
marz síðastliðinn. Einar er
fæddur að Hrærekslæk í Hró-
arstungu, en ólst upp að Hlíð_
arhúsum í Jökulsárhlið. For-
eldrar hans voru Einar Sv.
Einarsson og Guðný Eiriks-
dóttir frá Hafrafelli, er lengst
af* bjuggu í Hlíðarhúsum.
Einar kvæntist árið 1933
Margréti Þórarinsdóttur frá
Ormarsstöðum í Fellum og
hóf þar búskap. Áður hafði
hann gengið á bændaskólann
á Hólum. Þá annaðist Einar
barnakennslu um 10 ára
skeið í ýmsum sveitum á Hér
aði. En landbúnaðurinn hefir
þó alltaf verið aðal starf han j
og hefir hann þar sýnt dugn_
að og framtakssemi varðandi
jarðarbætur og önnur fram-
faramál landbúnaðarins.
Mörgum trúnaðarstörfum
hefir Éinar gegnt fyrir sveit
sína og hérað. Átt lengi sæti
í sveitarstjórn, skattanefnd,
tekið mikinn þátt í starfsemi
ungmennafélaganna áður og
formaður lestrarfél. sveitar
sinnar. Margar árnaðaróskir
fylgja honum frá þessum á-
fanga ævinnar. X.
Betra vinnusiðferði
Verður er verkamaðurinn
launanna, en sá, sem ekki vill
| vinna, á ekki heldur mat að
! fá. Boðskapur þessarar setn-
! inga hefir verið íslendingum
, vel að skapi og á þessum boð-
!skap á að verulegu leyti að
byggja sáttmála mannfélags-
ins.
Alþýða íslands á mikið
starf fyrir höndum til að
tryggja rétt sinn og hag á
komandL árum. Baráttan
undanfarið hefir talsvert
snúizt um það, að tryggja
jafnrétti. Menn hafa skipað
sér í sveitir og staðið þétt
saman og fengið viðurkennd.
an sama kauprétt fyrir alla.
Þetta hefir verið nauðsynlegt,
en í þessu liggur þó nokkur
hætta, en hun er sú, að sið-
ferðilegir undirmálsmenn
gefi eftir við sjálfa sig og
upp komi vinnusvik með
ýmsum hætti. Og það er nú
fyllilega komið í ljós, að hér
eru alltof mikil brögð að
vinnusvikum.
Það þarf ekki að rekja og
rökræða hvernig standi á
því, að svp er komið, sem
komið er. Hitt er aðalatriöið,
að launakjör manna eru
miðuð við að þeir vinni og
það hlýtur aö verka niður-
brjótandi á allt vinnusiðferði,
ef sá, sem skilar ekki nema
hálfu verki, ber jafnmikið frá
borði og hinn, sem vinnur
vel. Það sýnir sig nú líka, að
þjóðarbúskapurinn þolir ekki
þessi vinnusvik.
Það er því eitt af stæfstu
verkefnunum nú að bæta um
vinnusiðferðið.
Samkvæmt reglugerð Pét-
urs Magnússpnar um vinnu-
tíma opinberra starfsmanna
eru ýms dæmi um það, að
skrifstofumaður, sem á að
byrja verk sitt klukkan 9 en
kemur hálftíma of seint, og
á að vinna til kl. <iy2 að
einni klukkustund frádreg-
inni til matar, en hún verður
oft lengri en 60 mínútur, get-
ur unnið eftirvinnu fyrir 30
krönur á tímann. Og sé hann
forfallaöur einn dag eða tvo
hefir hann því skilyrði til að
vinna það upp fjárhagslega
næstu daga með miklu færri
vinnustundpm.
Þessi reglugerð er ekki
framkvæmd nema sums stað-
ar á skrifstofum ríkisins, því
að ýmsum opinberum starfs-
mönnum hefir ofboðið hún,
svo að henni er ekki fylgt
hjá þeim. Hins vegar er ekki
því að neita, að þegar sú
frekja og hófleysi um eftir-
vinnukaup eftir stuttan
vinnudag — 6 klst. eða
minna, sem reglugerðin
byggist á, er viðurkennd á
æðstu stöðum, hefir það sín
áhrif annars-staðar. Ög þeg-
ar sá, sem alltaf kemur á til-
settum tíma og vinnur verk
sín þegar ætlast er til eins
og um er samið, ber ekki
meira úr býtum fyrir 50
stunda dygga og reglubundna
þjónustu en óreiðumaðurinn,
sem fellir niður annan hvorn
starfsdag fyrir tæpar 40
vinnustundir, eru það nátt-
úrlega' engin verðlaun við
heiðarléika og trúmennsku í
starfi.
Það er hægt að bæta lífs-
kjör þeirra, sem eru í lægstu
launaflokkum, en til þess að
það sé hægt eðlilega þarf að
takmarka stórgróða annarfa
og heimta betri vinnubrögð
af undirmálsmönnunum. En
fyrsta sporið að bættu vinnu-
siðferði ætti að vera fastara
eftirlit um stundvísi og trú-
mennsku í þjónustu hins op-
inbera. Það er ekki svo örðugt
að fá skrifstofufólk að ríkis-
fyrirtækjum að ekki megi
beita nokkru aðhaldi um trú-
mennsku í starfi, og það er
jafnvel hentugur tími til þess
nú, þegar eðlilegt er að nokk-
uð af fólki leiti frá verzlun-
inni til annarra starfa.
' aaswUuawu._____
H. Kr.
Samsöagur Kariakórs
Reykjavíkur
Fyrir 200 árum voru karla-
kórar mjög eftirsótt vara í
Evrópu — sérstaklega í Þýzka
landi. Komu menn saman í
bæjum og borgum og sungu
fjórraddaöa þjóðsöngva, —
og fóru svo á fyllirí. — Þann-
ig urðu svo karlakórar þess-
ara landa þegar fram liðu
stundir, meira til gamans
heldur en að þeir hefðu það
hlutverk að færa fólki söng-
menntun og músikmenningu.
Nú eru í Mið-Evrópu allir
karlakórar „dottnir upp fyr-
ir,“ nema hvað afdankaðir
söngmenn koma saman og
drekka bjór og raula-þjóðlög.
Á Norðurlöndum helzt
ennþá við karlakórssöngur,
og eru Finnar og Svíar fram-
arlega á því sviði. Það er líka
mjög skiljanlegt, því að
Norðurlandatónskáldin hafa
aldrei vogað sér út í það
að semja stór óratórisk söng-
sveitaverk eða stór lcórverk,
heldur hafa þau látið sér
nægja að semja litla fjór-
raddaða söngva og þannig
getað haldið lifandi karla-
kórssöng.
Hér heima eru karlakórar
í hverjum bæ og í hverri sveit
landsins og er það ,gleðilegur
vottur þess hvað mikið er af
ágætum söngmönnum hér á
landi. í Reykjavík einni sam-
an eru fjöldamargir karla-
kórar, sem hver syngur með
sínu nefi, hvort sem það eru
neftóbaksmenn eöa ekki —
þeir syngja samt.
Einn af þessum karlakór-
um hélt nýlega samsöng í
Gamla Bíó undir stjörn hins
ágæta söngstj óra Sigurðar
Þórðarsonar. Kórinn hefir
ágæta söngmenn, heiðbjarta
tenóra og kolsvarta bassa.
Allur söngur kórsins bar vott
um prýðilega þjálfun, en þó
væri athugandi fyrir söng-
stjórann að hafa hina einu
og sömu tónheild í kórnum,
því að það kom fyrir að mað-
ur heyröf einstakar raddir
skera sig út úr og syngja
flátt á hljóðstöfum a — e —
og einnig varð í oftast
sungið of hart.
Lögin, sem kórinn að þessu
sinni söng, voru upp og niö-
ur, því ekki mun vera um
auðugan garð að gresja, að
syngja heilan hljómleik að-
eins með karlakórslögum.
Fyrsta lagið, „Suðurnesja-
menn“ eftir Sigurð Ágústs-
son, er kraftmikið „sálmalag"
og uppistaöa lagsins, úr hinu
þekkta kórlagi „Ólafur
Tryggvason" í raun og veru
hafði maðuj það á tilfinn-
ingunni, að kórsöngsmenn-
irnir yrðu guðs lifandi fegnir,
þegar þeir voru búnir að
„hjóla“ út þessu fyrsta lagi.
Þá kom norska lagið „Nár
fjordene bláner.“ Þetta lag
syngur hvert mannsbarn í
Noregi, enda kemur öll hin
norska viðkvæmni (senti-
mentalitet) sérstaklega vel
fram í þessu lagjí, því veik-
geðja sálir tárast, þegar þær
heyra sungið þetta sætsjúka
smjörlikislag, sem kór og
sólistar sungu ljómandi vel,
þrátt fyrir dæmalaust leir-
burðarstagl tónskálds og
skálds.
Sænska vögguvísan var sér
staklega vel sungin, þtí> skaj'
sig út úr lítið eitt 2. bassi,
svo maður heyrði sem snöggv
ast hásar hjáróma raddir,
sem svo strax hurfu inn í
tóniöu kórsins og mynduðu
aftur heild kórsins.
Sigvaldi Kaldalóns hefir
gefið íslenzku þjóðinni mörg
mjög fögur og sönghæf lög,
sem sungin eru og sungin
verða meöan engin atóm-
bomba eyðileggur þessa jörð
vora. Lagið „Ave Maria,“ sem
kórinn söng eftir Kaldalóns,
er eitt af hans lélegustu lög-
um, því lagið er saman sett
úr mörgum útlendum „Ave
Marium,“ þó að mest beri á
Bachs—Gounods— „Ave Mari
unni,“
Sólistinn, ungur maður
(Ketill Jensson), er prýðileg-
ur kórtenór, hefir möguleika
að geta orðið góöur söngmað_
ur, en ennþá vitanlega syng-
ur hann með hinni villtu ís-
lenzku smaladrengjarödd,
sem er að hóa saman Ave
Mariu kindum á heiðum
uppi.
Gönguljóðin voru ágætlega,
sungin, en endatónarnir á a,
klingja, syngja, voru of fláir
og feldi og veldi hljómuðu
feldí og veldí — en þetta eru
smámunir.
Lag Björgvins Guðmunds-
sonar, úr kórverkinu Friður á
jörðu, er fagurt lag í íslenzk-
um kórsöngslögum. Lagið' er
snilldarlega samið og fallega
útsett, meö Hándelskum
kontrapunkti, og var með-
ferð kórsins á þessu lagi
glæsileg.
Ég eyddi tíð eftir Hall —
lagið er bæði sönglega og
tónfræðilega lítiL? virði, þö
söng karlakórinn þetta næf-
urþunna lag — eftir öllum.
sólarmerkjum — eins vel og
hægt var.
Visa dalbúans eftir Andrén
er samið í hálfgerðum óperu-
stíl og gætir þar Wagners.
Þó er lagið þess virði ao
sungið sé, og fór bæði kór og
sólisti ágætlega með það.
Aftur á móti hefði kórinn
ekki átt að syngja Mozarts
„Ó, Ísís.“ Það krefur bæði aí:
söngstjóra, sólista og kór
mikillar nákvæmni, rósemf.
og þjálfunar en þetta guð-
dómlega Mozartsóperulag var
sungið of hratt og meö of
miklum rykkjum.
Hvers vegna að syngja
Martínis Romance á dönsku?
Danska hljómar alltaf eins
og að hengdur köttur sé aö
tala við annan hengdan
kött! Þó kom þetta ekki ao
sök, þvl kórinn söng með ís-
lenzkum framburði, þó heyrði
ég í einum bassanum dálítið
danskt gúrgl-hljóð.
í útlöndum er tónskáldið
Jón Leifs mikiö þékkt tón-
skáld, og hefi ég heyrt mikla
músik menn í Þýzkalandi
hæla mjög tónverkum Leifs,
aftur á móti eru verk Leifs
hér heima lítíð eða ekkert
þekkt. Eftir þetta merka ís-
lenzka tónskáld söng Karla-
kór Reykjavíkur 8 íslenzk
rímnadanslög — Siglingavís-
ur og dýravísur, þarna náði
kórinn hámarki — með söng-
gleði og með ánægjubrosi
sungu söngmennirnir þessx
(Framhald á 6. siðu) -