Tíminn - 18.11.1948, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, fimmtudaginn 18. nóv. 1948.
256. blað
Um skáldsögnrnar í
Niðurlag.
V.
Bílasala mín hefir ver-
ið eitt af aSaldagskrármálum
„stjórnmálatímaritsins" Ó-
feigur. Ég ætla að rekja þessa
sögu, og kann svo a'ð fara, að
ýmsum þyki staðreyndirnar
með nokkuð öðru móti en
hinn margendurtekni sögu-
burður.
Þegar ég var ráðherra,
keypti ég bifreið, í stað þess
að ríkið legði mér hana til.
Sú bifreið, sem ég keypti
mér fyrst, reyndist óhentug
til langferða, og seldi ég hana
og keypti aðra hentugri í
hennar stað. Verðhækkun á
bifreiðum var þá naumast
komin til, enda seldi ég bif-
reiðina fyrir það, sem hún
hafði kostað og greiddi toll af
henni til Bílaeinkasölunnar
um leið. Nokkru áður en ég
fór úr ríkisstjórninni, var bif-
reið mín allmikið úr sér geng-
in, óg pantaði ég því nýja
bifreið. En er hún kom til
landsins, vantaði Sigurð Sig-
urðsson berklayfirlækni bíltil
ferðalaga. Ég hafði áhuga á,
að hann hefði sem bezta að-
stöðu til þess að sinna hinu
mikla nauðsynjaverki sínu,
berklaskoðuninni. Fékk hann
því þessa bifreið og gerði upp
við bifreiðasalann, auðvitað
án þess að til mála kæmi, að
ég hagnaðist á því um einn
eina^a eyri. Ég bað bifreiða-
salann, að panta fyrir mig
aðra bifreið. Er hún kom til
landsins, var ég farinn úr rík
isstjórninni. Björn Rögnvalds
son byggingaeftirlitsmann
ríkisins vantaði þá, vegna
starfa sinna, bifreið til ferða-
laga út um land. Ég skýrði þá
fjármálaráöherra frá því, að
stjórnin mætti ráðstafa þess-
ari bifreið minni handa
Birni Rögnvaldssyni. Ég leyfi
mér að líta svo á, að hér hafi
frekar verið um greiðasemi
að ræða af minni hálfu og ég
hafi a. m. k. ekki verið ámæl-
isverður fyrir. En höfundur
Ófeigs virðist þarna hafa
fengið kærkominn efnivið til
iðju sinnar.
Tvær bifreiðar höfðu verið
flut-tar inn á nafn Hermanns
Jónassonar og fjöldi manna
hafðj séð „pappírana“ — og
auðvitað seldi hann þær á
svörtum markaði! Ég hefi
ekki hingað til hirt um að
elta ólar við þetta, en hér er
nú sannleikurinn og fyrir hon
um eru þær óvéfengjanlegu
sannanir, að ég nafngreindi
hér tvo kunna menn, er báðir
vita og geta vottað það sem
hér er sagt.
Eftir að ég fór úr ríkis-
stjórninni, sótti ég um inn-
flutning bifreiðar í stað hinn
ar gömlu, sem ég seldi. Ég
fékk neitun um það hvað eft
ir annað. Hafði þá' um skeið
að láni mjög notaða bifreið,
er ég lét setja í nýja vél og
gera upp hvað eftir annað
með ærnurn kostnaði. En að
lokum fékk ég þó leyfi við-
skiptaráðs til að kaupa
Jitla bifreið. Hún reyndist,
eins og ýmsar smábifreiðar
ónothæf til ferðalaga úti um
land, og komst ég að raun um
það eftir eina ferð. Ég skrif-
aði því Viðskiptaráði > sem
hafðj úthlutað bifreiðinni,
að úthluta henni til einhvers,
sem hefði hennar not í bæn-
um eða nágrenni bæjarins.
Efíli* Ifermaim dénassoia
Bréf mitt er dagsett 22. ágúst
1946 og endar þannig:
„Ég liefi því ákveö'iö aS selja bif-
reiSina. Éh með því aS ViSskipta-
ráð leyfði mér að kaupa hana, gef-
ég þvi hér með heimild til að ráð-
stafa henni til einhvers annars.
Bifreiðin er hentug fyrir þann, sem
þarf á Hfinni að halda til notkun-
ar í bænum og nágrenni. Frá upp-
hafl. verði bifreiðarinnar má draga,
samkvæmt mati, það sem bifreið-
in kann að hafa lækkað í verði
vegna notkunar, sem er íremur lít-
il. Svar ’óskast við þóknaniegt tæki-
færi.“
Svar Viðskiptaráðs er dag-
sett 8. nóv. 1948 og endar
þannig:
„Eíns og yður mun hafa ver
ið tjáð munnlega, óskar Við-
skiptáráð ekki að hafa af-
skipti af því, hverjum þér
seljið bifreiðina.“
Fékk þá starfsmaður í Bún
aðarbankanum bifreiðina fyr
ir það sama og hún hafði kost
að mig. Féllst þá Nýbyggingar
ráð ú að láta rnig hafa einn af
hinum yfirbyggðu jeppum, er
um þessar mundir fluttust til
landsins. En rétt á eftir f-rT,st
Viðskiptaráð á að láta mig fá
innflutningsleyfi sem ég
h&fði margóskað eftir fyrir
bandarískri fólksbifreið. Til-
kynnti ég þá Nýbyggingaráði,
að ég teldi rétt, að það úthlut
aði til annars hinn yfir-
byggða jeppa, er ég hafði ný-
keypt s.amkvæmt leyfi þess.
— Um þetta móttók ég bréf
frá Nýbyggingarráði, er þann
ig hljóðar:
„Reykjavík, 7. maí 1947.
Nýbyggingarráð samþykkir, að
þér ráðstafið yfirbyggðum jeppa-
bíi, er þér fenguð innfluttan með
tilhjálp vorri, til herra húsgagna-
smiðs Sigurðar Ólafssonar, Reykja-
vík, er hefir sótt um innflutnings-
leyfi til vor. Verður hann þvi strik-
að.ur út af umsóknarskrá hjá oss.
Virðingarfyllst,
Nýbyggingarráð
Sigurður Þórðarson.
Bragi Kristjánsson.
'ffSg? 3:ípZEp.'j,|S'
Samkvæmt þessu var leyf-
ishafa að sjálfsögöu afhent
bifreiðin fyrir þáverandi inn-
kauíviverð.
Ég ætla svo að láta þá, sem
þetta lesa, dæma um það,
hvort þessi sönnunargögn
sýni, að ég ha-fi sérstaklega
lagt mig fram um að græða
á bílaverzlun.
Ég hefi orðið þess var, að
ýmsir hafa orð á því, hvernig
á því standi, að ég hafi nú
jeppa til afnota. Ég átti hér
fyrstur Farmall-dráttarvél
vegna ræktunar minnar í
Fossvogi. Bóndi, sem fékk
keyptan jeppabíl og var áreið
anlega eins vel að honum
kominn og hver annar, bað
mig að skipta við sig á jepp-
anum og Farmal-vélinni, og
þaS gerði ég. Að sumu leyti er
jeppinn mér hentugri en
dráttarvélin, og nota ég
hann aðallega til flutninga
að og frá ræktunarstöð minni
í Fossvogi. Hefj ég sannast að
segja álitið bæði mér og öðr-
um frjást að skipta þeim
eignum, sem ég er löglega að
kominn, fyrir aðrar eignir,
sem í boði eru.
Bílabraskið hófst eins og
annaö svindl eftir 1942, þeg-
ar dýrtíðinni var sleppt lausri
og allt flóði í verðlitlum und-
anstolnum peningum. Á þeim
tíma munu flestir hafa verið
meiri vinir ráðandi ríkis-
stjórna og átt greiðari aðgang
að innflutningsyfirvöldum en
ég. Enda varð sú raunin að
á meðan hinar „stóru stjórn-
arfjölskyldur“ fluttu inn
hverja bandarísku fólksbif-
reiðina eftir aðra og seldu
með tugþúsundagróða án
þess að hafa fyrir að taka
þær úr umbúðunum, þótti
ekkj fært að veita mér inn-
flutningsleyfi íyrir slíkri bif-
reið í 5 ár, eða ekki fyrr en
1947. En Ófeigur minnist ekk
ert á innflutning og bílabrask |
„stóru fjölskyldnanna."
Hvernig skyldi standa á því? :
Sums staðar erlendis er gef- j
ið út ógrynnj sorpblaða, sem j
kostuð eru af fjárglæfra-:
mönnum. Þau deila aldrei á
svindlarana, heldur hina,
sem braskararnir telja sér og
atvinnu sinni hættulega.
Þeir eru rægðir fyrir þá iðju,
sem fjárglæframennirnir og
blaðaeigendurnir sjálfir iðka.
Uppskera glæfranna er með-
al annars fjármagnið, sem
varið er til að gefa þessi blöð
út, sorpblöð, sem þykjast gefa
almenningi réttar upplýsing-
ar og prédika siöfræði. —
VI.
J. J. leggur mikla rækt við
að telja mönnum trú um að
raunverulega hafi ég ekki
viljað skilnað við Dani. Væri
honum þó hollast, að sem
minnst væri rætt um fram-
komu hans sjálfs í því máli.
En nú þegar málið er til lykta
leitt, er ekki vegna þjóðar-
hagsmuna, ástæða til að
draga fjöður yfir hana, eða
þær afleiðingar, sem hún
hefði getað haft fyrir lausn
málsins. — Það er kunnugt,
og sjálfsagt muna það marg-
ir, að á árinu 1941—1942 gerði
J. J. þær kröfur til ríkisstjórn
arinnar, að sambandinu við
Dani yrði slitið þá þegar. Eft- j
ir að hann hafði ritað nokkuí !
um þetta mál og hafið áróð- j
ur íyrir því á mannfundum,
skrifaði ég tvær allýtarlegar
greinar um málið, þar sem
ég lagði til, að sambandsslit-
in við Dani yrðu látin fara
fram árið 1944, eða á þeim
tíma, sem sambandssáttmál-
inn rann út. Þetta voru tvær
ólíkar stefnur, og var stefna
Jónasar Jónssonar kölluð
„hraðskilnaðarstefna," en
hin leiðin „lögskilnaðar- j
stefna.“ Það er nú öllum
landsmönnum kunnugt, að
hin síðari leiðin var farin, og
átti ég ásamt fleirum þátt í
því, veturinn og vorið 1944,
að allir flokkar sameinuðust
um þá stefnu. Sjálfstæði
landsins var og þá þegar við-
urkennt af öðrum þjóðum.
Þegar til tals kom að slíta
sambandssáttmálanum fyrir
1944, tilkynnti sendiherra
Breta og síðar sendiherra
Bandaríkjanna, að þeir
mundu ekki viðurkenna sjálf
stæði landsins, ef sú aðferð
yrði viðhöfð. Það er því eng-
um blööuin um það að fletta,
að ef leið Jónasar Jónssonar
hefði verið farin, hefði hún
(Framhald á 5. síðu)
Það cr ckki fallegt að eyða
rómantískri hrifningu úr hugum
fólks og sízt af öllu óska ég að
kveða niður alla sveitarómantík.
Þó vildi ég helzt. að fólk gæti bú-
ið að þeirri rómantík. sem á sér
stað í raunveruleikanum. Ég held
nefnilega, að rómantík og raun-
sæi geti að ýmsu leyti farið sam-
an, því að raunveruleikinn er
rómantískur.
Ég var aö lesa þingskjal, þar
sem talað var fjálglega um hina
nýju amerísku votheysgerð. sem
kallaöi á rafmagn í sveitirnar. Það
hefir víðar verið talað í svipuðum
stíl og þess er ekki að dyljast, að
ýmsir mætir menn hafa látið blöð-
in hafa eftir sér orð. sem mjög eru
í líkingu við þetta. Ég hefi verið
svo íhaldssamur, að ég hefi dreg-
ið í efa, að turnarnir ættu betur
við en aðrar votheyshlöður hér á
landi. Það er ef til vill af því, að
ég tók ungur trú á votheyið, hefi
góða reynslu og þekki róm-
antík þess. Ef til vill er það lika
af því. að ég hefi farið með freð-
ið vothey við einfaldan stein-
vegg á votheyshlöou. Liklega á
þetta hvort tveggja þátt í því, sem
ég hefi sagt.
Ég hitti nýlega ungan bónda.
Hann sagði mér. að maöur, sem
verið hefði í Svíþjóð, hefði sagt sér
að talsverður klaki myndaðist
innan í turnunum ef frost gengju.
Nú var frostakafli um daginn, svo
að væntanlega er komin reynsla á
þá hluti hér á landi, þó aö lítil sé.
Sumarið 1927 mun það hafa
verið, sem Andvari birti grein
eftir Magga Magnús lækni. Hann
rak búskap og notaði votheysgerð
þá, sem Erasmus Gislason var þá
talsmaður fyrir, en sérkenni henn-
ar var það, að vatni var stöðugt
ausið yfir heyið fyrstu dægrin í
votheyshlöðunni. Læknirinn skrifaði
grein sína í rómantískri hrifningu
og ég man enn hitann og gleðina,
sem stafaði af henni. Hann sá inn
í framtíðarlandið, þar sem bónd-
inn ók heyskap sínum í hlöðu að
kveldi, öruggur um æskilegustu
verkun, á hverju sem gengi með
veðurfar. Þá er ekkert4il, sem heitir
að hey hrekist, fjúki eða brenni.
Árið eftir birti Andvari aðra
grein eftir sama lækni. Þá hafði
hann meðal annars látið efna-
greina þetta baðhey sitt og það
tók á engan hátt fram votheyi,
sem Ólafur bóndi Ólafsson í
Skálavík við ísafjarðardjúp hafði
sent sýnishorn af til efnagrein-
ingar. Heyið hjá lækninum var
raunar engu verra en hann hafði
áður sagt. En hér var ekki um
neina nýja aðferð að ræða, sem
tæki öllum eldri aðferðum fram.
Og mér virtist sem ýmsum find-
ist minna til um bjargráðið, þegar
þeir vissu, að þetta var þá bara
votheysgeröin, sem Torfi í Ólafsdal
var með nærri 50 árum áður.
Það munu vera full 70 ár á
næsta sumri frá því að byrjað var
á votheysverkun hér á landi. Nú
búa almennt barnabörn þeirra, sem
þá sátu að búum á jörðunum.
Tvær kynslóðir eru gengnar til
hvíldar. IVfargur góður bóndi hefir
fengið ágæta reynslu um þetta
bjargráð á því tímabili. Og þó er
enn fjöldi manns. sem leyfir sér
að halda því fram, að eiginlega
sé votheysgerðin óreynd hér á
landi, þrátt fyrir allt, og vafamái
hvort hún sé nokkurt bargráð.
Það er eins og sumir séu alltaf
að bíða eftir því, að eitthvað
undur gerist. kraftaverk verði og
þeim berist einhvers konar pilla,
sem leysi allan vanda. Sjálfsagt
verður það stundum, en ég held
samt, að það sé ekki rétt að ein-
blína á slíka lausn og bíða að-
gerðalaus eftir henni. Venjulega
fer þróunin eftir öörum leiðum.
Ef svo kynni að fara, að þið
heyrðuð síðar meir eitthvað um
það, sem dregur úr ljómanum af
votheysturnunum og sýnir, að þeir
hafa sínar takmarkanir og „ame-
ríska votheysgerðin" er aðeins eitý
afbrigði af hinni gömlu vothey.s,
verkun, skuluð þið þó ekki halda,
að hún sé neitt verri fyrir því,
Lofið um turnana er réttmætt, en
það á við votheysgerðina al-
mennt, en því fer fjarri, að minna
sé um það vert fyrir því. Ég lasta
turnana ekki og vonandi get ég
sagt ykkur seinna af reynslunni
af þeim. En vio skulum alls ekki
missa trúna á votheyið hvernig
sem með turnana fer.
Starkaður gamli.
HJARTANS ÞAKKIR tzl allra, er sýndu samúð og
vináttu við fráfall og jarðarför
Ágiists Helgasou.ai*,
Bzrtingaholti.
Sérstaklega þökkum við Sláturfélagz Suðurlands og
K.f. Árnesinga, sem heiðruðu minningu hans með því
að kosta útförina. Svo og þezm og sveitungum hans
fyrir fagrar minningargjafir.
Móeiður Skúladóttir,
börn og tengdabörn.
H úsmæhur
Ekkert mjólkurleysi, ef þér eigið pakka af
mjólkurdufti
Fæst í flestum matvöruverzlunum.
Heildsölubirgðir hjá
Sambandi ísl. samviiuinféla^a.
Sími 2678.
▼
\