Tíminn - 18.05.1949, Blaðsíða 5

106. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 18. mai 1949.
5
Miíf vikud. 18. maí
Eldhúsuraræðurnar
og kommúnistar
Ádeila kommúnista við eld
húsumræðurnar er að ýmsu
ieyti sérstök og merkileg.
Hún rnissti svo marks, að það
má telja nálgast eindæmi.
Venjan er sú, að andstöðu-
flokkar ríkisstjórna geta fund
ið að einhverju, sem stjórnin
ber sök á. En ádeila komm-
únista hittir fyrst og fremst
þá sjálfa.
Það er satt, að fjármálalífi
þjóðarinnar er illa komið. At-
vinnuvegirnir eru reknir með
halla og stórkostlegum styrkj
um úr ríkissjóöi. Rekstur
ríkissjóðsins sjálfs er komin í
óefni, svo að stöðugt er grip-
iö til nýrra og nýrra óyndisúr
ræða. En þetta allt er rökrétt
og óhjákvæmilegt áframhald
og afleiðing af fjármálastjórn
þeirri, sem við gekkst í stjórn
artið Ólafs Thors og komrn-
únista. Til viðbótar þessu
koma svo þau vinnubrögð,
sem kommúnistar hafa fylgt
síðan þeir komu í stjórnar-
andstööu. Þau sýna bezt, að
ástandiö væri nú miklu verra,
ef þeir hefðu fengið meiru að
ráöa.
Það er lítiö dæmi, að í hvert
skipti, sem fiskábýrgðin hefir
ir verið ákveðin á Alþingi hef
ir kommúnistum þótt ábyrgö
.arverðið alltof lgt. En þeg-
ar um er að ræða að afla fjár
í dýrtíðarsjóðinn til að standa
undir þeirri ábyrgð, sem sam
þykkt hefir verið, deila þeir
á stjórnina og segjast vera á
móti þessari fjáröflun.
Kommúnistar vilja líka allt
af hækka verð á hráefni og
vinnulaunum hjá síldarverk-
smiðjum ríkisins, en þegar
gera þarf ráðstafanir til að
létta skuldabyrðar verksmiðj
anna formæla þeir ríkisstjórn
inni.
Þessi dæfni sýna heilindin,
samræmiö og manndóminn í
póltík kommúnista. Þeir hæla
sér af hækkuöu fiskverði
sama daginn og þeir formæla
ríkisstj órninni fyrir það, að
fiskverö hafi hækkað í henn-
ar tið.
Sjómenn eiga að þakka
kommúnistum. Neytendur
eiga að kenna stjórhinni um.
Á þessari rökfræði byggist
allur málflutningur kommún
ista. Þeir hafa víst áreiðan-
lega heyrt lífsreglu hins
mikla áróöursmeistara
þýzku nazistanna, sem
sagöi, að áróður ætti alltaf
að miða við þá, sem minnst
an hefðu þroskann.
í áamræmi við áróður
sj.nn hafa kommúnistar
tekið upp þá aðferð, að
reyna að skapa sem mest
vandræði, sem þeir kenna
síöan stjói’ninni um.
Það tekur þó út yfir allt,
þegar kommúnistar segja öll-
um landslýð, að fjárlögin
myndu vera lægri, ef þeir
hefðu setið áfram i ríkis-
stjórn. Um það eiga lands-
menn víst áreiðanlega að lifa
í trú, en ekki skoðun, því að
enginn lifandi maður veit um
lækkunartillögur eða sparn-
aðarráðstafanir kommúnista.
Hitt vita menn, að þeir hafa
stofnað til flestra þeirra ný-
mæla, sem hækka nú ríkis-
útgjöldin, og yfirleitt hafa
Ræða Eysteins Jónssonar
(Framliald af 4. siðu).
núverandi stjórn tók við þess-
um málum, en fjærri fer því
að viöunandi ástand eða jafn-
rétti hafi náðst og enn síður
að skipulagi hafi veiúð breytt
þannig, að til frambúðar geti
staðizt.
Baráttan fyrir frjálsri
verzlun.
Framsöknarflokkurinn mið-
ar sínar tillögur og sína bar-
áttu í þessum málum ekki að-
eins viö það að rétta hlut
samvinnumanna og tryggja
rétt samvinnufélaga, heldur
vill hann koma á í þessu efni
nýrri skipan, sem tryggir
frjálsari vei'zlun og tryggir, að
menn fái raunverulega þær
vörur, sem þeir eiga rétt á.
Hann vill miða innflutning-
inn á neyzluvörum við
skömmtunarseðla og inn-
flutning byggingarefnis vill
hann miða við fjárfestingar-
leyfi.
Ennþá hefir þessu ekki feng
ist framgengt vegna þess blátt
áfram, að minum dómi, að of
miklu ráða hagsmunir þeirra,
sem telja sér hag í að við-
halda kvótakerfinu. Allur al-
menningur hefir hins vegar
gagnstæða hagsmuni, en hag
af því aö tillögur Framsókn-
armanna nái fram að gahga,
bæði þeir sem verzla við
kaupmenn og kaupfélög. Þau
úrræði tryggja samkeppni í
verzlun og dreifingu vara
viðsvegar um landið í sam-
ræmi við fólksfjölda.
Það er furðulegt, að það
skuli ekki fást fram, að fjár-
festingarleyfum fylgi inn-
flutningsleyfi fyrir helztu
tegundum byggingarefnis, til
þess að tryggja þaö, að menn
geti falið þeim, sem þeir vilja
útvegun efnisins og tryggt sér
að fá efnið.
Framsóknarflokkurinn mun
halda baráttu sinni áfram,
fyrir þessum málum í fullu
trausti þess, að menn láti ekki
til lengdar fara með sig á
ur væru til þess að standa
undir greiöslum, er ábyrgðin
hefði í för með sér. Ennfrem-
ur neyddist ríkisstjórnin til
þess að auka niðurgreiðslur
dýrtíðarinnar og færa vísitöl-
una þannig úr 316 stigum i
310 stig til þess að örfa fram-
leiðsluna veturinn 1947. Jafnt
og þétt hafa svo komið fram
verðhækkanir, sem stöfuðu
af kaup hækkunum, sem
höfðu verið gerðar áður og
nokkrar erlendar verðhækk-,
anir hafa einnig átt sér stað.
Á árinu 1947 koma í fyrsta
skipti i fjárlög milljónatugir
útgjalda, sem stöfuðu af lög-
gjöf þeirri, sem sett hafði
verið 1946. Allt þetta hefir
orðið þess valdandi, að af-
greiðsla fjárlaga hefir orðið
nærri óleysanlegt verkefni, að
óbreyttum ástæðum í fjár-
hags- og atvinnumálum.
Þetta er þó tæpast nema það.
sem hlaut að verða afleiðing
verðbólgunnar.
Dýrtíðargreiðslurnar eru nú
á þessum fjárlögum, sém loks-
ins er verið að afgreiða þeg-
ar 4y2 mánuður er liðinn af
fjárhagsárinu, milli 60—70
millj. kr. Allir endar hafa ver-
ið hnýttir fastir í rikiskass-
ann ef svo mætti segja.
Hver hefir svo verið afstaða
Framsóknarflokksins til af-
greiðslu fjárlaganna út af
fyrir sig? Það hefir verið
fyrsta boðorö flokksins í því
.efni, að ekki bæri að lækka
framlög ríkisins til allra þýð-
ingarmestu framfaramála al-
mennings svo sem vega, brúa,
síma, hafnagerða og ræktun-
ar og raforkuframkvæmda.
Hins vegar yrði að lækka
framlög til opinberra bygg-
inga og sætta sig við ,að þar
verði farið miklu hægar en
gert hefir verið að undan-
förhu og framkvæma margs-
konar sparnað.
Nú hugsar máske einhver:
Er þetta nú ekki vafasöm
stefna, þegar þess er gætt, hve
margt annað hleðst á ríkið og
á undan sér enn lengur en
elía og um ófyrirsjáanlegan
tíma með vaxandi fjáraustri.
Ofan á allt annaö bættist þá
kyrrstaða i allra mest aðkall-
andi framkvæmdunum. Þetta
er byggt á þeirri bjargföstu
sannfæringu, að til nýrra
stóróhappa dragi ef framlag
til þessara mála væri skert
stórlega, en til framkvæmda
kæmu ekki alhliöa ráðstafan-
ir til sparnaðar í ríkisrekstri
eða ráðstafanir til þess aö
losa ríkissjóð við hinar óbæri-
legu dýrtíðargreiðslur.
Dýrtíðarmálið.
Þegar Framsóknarflokkur-
inn ákvað að eiga þátt í þess-
ari ríkisstjórn með þeim
stjórnarsáttmála, sem gerður
var, þá gerðu menn sér ekki
neinar sérstakar gyllivonir um
skjótar og stórfelldar ráðstaf-
anir, til þess að bæta í einu
vetfangi úr því öngþveitisá-
st.andi, sem orðið var. Flokkn-
um var og er það ljóst, að það
er ekki rnargra góðra kosta
völ. Flokknum hefir ætíð ver-
ið það Ijóst, að úr ýmsu því
versta misrétti, sem veröbólg-
an hefir skapað, verður aldrei
bætt til fulls.
Stjói'narþátttaka flokksins
byggðist á því, að hann sá,
að hann gat þá orkað stefnu-
breytingu i ýmsum þýðingar-
miklum málum, og hann vildi
eiga þátt í tilraun, sem gerð
yrði til að hindra vöxt verö-
bólgunnar með þeim úrræð-
um, sem þá var hægt að fá
þá þrjá flokka til að samein-
ast um.
Um dýrtíðarmálið segir svo
í stjórnarsáttmálanum: ,,Það
er hlutverk ríkisstjórnarinn-
ar að vinna að því af alefli að
stöðva hækkun dýrtíðarinnar
og framleiðslukostnaðar og
athuga möguleika á lækkun
hennar.“ Rikisstjórninni hefir
ekki tekizt að stöðva með öllu
hækkun dýrtíðarinnar, þó
leitast hafi verið viö með
mörgu móti. Stafar það, að
þann hátt, sem gert er og í
trausti þess, að þegar menn sjá
að barátta flokksins í þessum
málum hefir ekki leitt til
nauösynlegra breytinga vegna
mótstöðu ánnarra, þá komi
menn til liðs við flokkinn við
fyrsta tækifæri, og veiti hon-
um þannig styrk til þess að
knýja fram endurbætur.
Fjárlagaafgreiðslan.
Ég vil þá minnast nokkrum
orðum á afgreiðslu fjárlaga á
þessu stjórnartímabili. Það
byrjaöi meö því, að núverandi
ríkisstjórn tók við fiskábyrgð-
arlögunum án þess, að tekj-
hve ílla gengur að ná jöfnuði,
(á fjárlögunum. Þessa afstöðu
• sína byggir Framsóknarflokk- j
I urinn á þeirri skoðun, að ef ,
inn á það væri gengið að
lækka framlög til þessara
lífsnauðsynlegu framkvæmda,
sem eru blátt áfram undir-
staða þess, að eðlileg þróun
atvinnulífsins viðs vegar um
land geti átt sér stað, þá
myndi niðurstaðan verða sú,
að í dýrtíðarhítina yrði
kastað því fé, sem áður hefði
til þessara mála gengið og
menn freistuðust blátt áfram
til þess að nota þá fjármuni
til að velta dýrtíðarbagganum
þeir brigzlað andstæðingum
sínum um það, að þeir hefðu
útgjöldin allt of lítil, eins og
til dæmis fiskábyrgöina.
Ef eitthvað minnsta mark
er takandi á tillögum og ræð-
um kommúnista á Alþingi, er
það alveg ijóst, að þeir hefðu
haft fjárlögin mörgum tug-
um millj. hærri en þau eru.
Hverjir eru til dæmis þeir út-
gjaldaliðir, sem kommúnistar
vilja spara á? Um það geta
menn alveg jafnt spurt eftir
eldhúsdagsumræðurnar, sem
fyrir þær. Engin svör hafa
komið fram við því. Og þeirra
er víst engin von.
Hitt vita menn, aj5 ef ein-
hver alvara er i því, sem
kommúnistar hafa nú sagt
um það, aö fjárlögin séu of
há, þá hafa þeir ekki meint
neitt af því, sem þeir hafa
barizt fyrir daglegri baráttu
á Alþingi í allan vetur, en ná-
lega allt hefir það beinst að
því að a uka útgjöldin. En hafi
þeim þá verið alvara, meina
þeir heldur ekki neitt með
sjálfum eldhi*sdagsumræðun-
um.
En hvað sem því líður, hve-
nær kommúnistum er alvara
eða ekki, er það alveg víst, að
menn eru fróðari um þaö eftir
eldhúsumræðurnar en áður,
að svo gallað, sem stjórnar-
farið er, hefði þaó orðið miklu
verra, ef kommúnistar" hefðu
áfram átt hlutdeild í því. —
Eldhúsumræðurnar hafa gert
það gagn að upplýsa þjóðina
um það.
dómi okkar Framsóknar-
manna sumpart af því, að
réttum úrræðum hefir ekki
verið beitt, en sumpart af því,
að afleiðingar þess, sem áð-
ur var búið að gera, hafa
reynst of þungar í skauti, til
þess að unnt væri að komast
hjá nokkrum vexti dýrtiðar af
þeim völdum.
Einnig kemur hér til, aö
þrátt fyrir viðleitni ríkis-
stjórnarinnar, hafa verið
knúðar fram nýjar hækkanir,
sem komið hafa í bága við
stöðvunarstefnuna.
Samt sem áður hefir vísi-
talan ekki hækkað nema úr
316 í 326 stig á þessu tíma-
bili, og athuganir sýna, að
framleiðsluköstnaður sjávar-
útvegsins hefir staðið í stað á
árinu 1948, og er það í fyrsta
skipti síðan fyrir strið, að
slíkt hefir komið fyrir. Rétt er
jafnframt aö horfast í augu
við það, að vöruskorturinn og
ólagið á vörudreifingu hefir
fært mönnum að höndum
nýtt vandamál, sem er svartur
markaður í ýmsum greinum.
Viðhorfið nú.
Nú er þjóðin enn einu sinni
á vegamótum í þessum efnum.
Nú skortir ekki raddir sem
segja: Dýrtíðin hefir vaxið í
hlutfalli við launin. Nú ber
að krefjast og knýja fram
launahækkanir. Almenn her-
ferð er undirbúin til launa-
hækkana. Ef í hana verður
lagt og hún ber árangur, get-
ur enginn hagur af því orðið
samt. Ástandið er þannig orð-
ið, að því meiri launahækkan-
ir sem verða, því meiri skatt-
ar — því meiri skerðing vísi-
tölu — þvi meiri gengishækk-
un eftir skamma stund —
eftir því til hvers gripið verð-
ur í neyðinni. — Láúnasam-
tökin verða að skilja, að þau
verða að leggja orku sína og
áhrif í annað. Þau verða að
taka alvarlega sínar eigin á-
lyktanir og leggja þungann i
að styöja það og kre'fjást þess,
aö margskonar ráðstafanir
verði gerðar, sem komi í stað-
inn fyrir kauphækkanir. í
verzlunarmálum, húsnæðis-
málum, iönaðarmálum, skatta
málum og verölagsmálum.
Þau verða að setja þetta fram
fyrir nú á elleftu stundu, og
gefa tóm til að þaö fái að
koma í ljós, hvaöa áhrif það
hefir á afgreiðslu mála, ef
þau beita sér raunverulega á
þennan hátt af alvöru og með
þunga og setja samræmingar-
óskir sínar í samband við
slika jákvæða stefnu.
Ástand í fjárhags- og at-
vinnumálum er þannig, að
fjárlög geta ekki orðið af-
greidd einu sinni enn á þeim
grundvelli, sem fyrir hendi er.
Þrýstingurinn er svo stórkost-
legur og afleiðingar hans sv-o
geigvænlegar íyrir atvinnu-
rekstur, útflutning og inn-
flutning, að það verður held-
ur ekki mögulegt að sjá borg-
ið fjárhag þjóðarinnar út á
við, ef svo fer fram, sem nu
horrir, hvað þá ef enn verður
reist ný dýrtíðaralda.1 Af-
greiðsla þessa þings á fjár-
hagsmálum og fjárlögum, eru
Ijóslega talandi vottur um
það, hvernig ástatt er.
Nauðsynlegar ráðstaf-
, anir verða að gerast
strax í sumar.
Tímabil varnarinnar er lið-
ið. Sóknin verður að hefjasi.
Framsóknarílokkurinn leggui
höfuðáherzlu á, að nú verði
ekki sá háttur upp tekinn,
sem verið hefir á undanförn-
um árum, aö frá því að fjár-
lög hafa verið afgreidd að
vorinu nú upp á siðkastið og
þangað til seint að hausti, sé
aðgerðarlaust í þessum mál-
um. Nú er þannig ástatt, að
það er ekki hægt að halda
þannig á og þaö verður að
gera sérstakar vonir um, að
það sé nú oröinn jarðvegui
til þess að taka öðruvísi a
málunum. Það er ekki hægt
að bíða nú aðgerðalaust fram.
á haust eða næsta vetur, og
að menn viti ekki, hvort til ei
meirihluti á Alþingi fyrii
þeim ráðstöfunum, sem geta
orðið öflug tilraun til björg-
unar. Það er ekki hægt að
vera aðgerðalaus og eiga það
á hættu, að þegar til á að
taka næsta vetur, sé ekk;
samstæða um neitt. Aðalmál-
efnin hrekist mánuðum sam
an og siöan ókleift aö koma
saman fjárlögum rikisins.
Framsóknarflokkurinn legg-
ur því höfuðáherzlu á, að .
þaö verði gengið meö fullr.
hreinskilni að ganga úi
skugga um það, hvort þen
flokkar, sem nú fara með
stjórn landsins, geta komif
sér saman um viðunandi ráð
stafanir í fjárhags-, aýrtíðar
og atvinnumálum, d þessu
sumri, og að þessar athugann
eigi sér stað engu siður, þott
(Framhald á 7. siou.