Tíminn - 26.05.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, fimmtudaginn 25. maí 1949.
113. folað
Chamberlain o« drauéiii inii
Gleymið — gleymið!
í útvarpsumræðunum síð-
ast talaði hinn pólitiski
draugur — og sagði nú:
Gleymið — gleymið fortíð-
inni, þá munið þið vinna
framtíöina! — Orðrétt var
þessi nýja kenning þannig,
að ef deilt væri í nútíð um
fortíð væri það glötun á
framtíð, — eins og Churchill
hefði sagt. — Brezki forsæt-
isráðherra mun hafa talað
eitthvað þessu líkt, er hann1
tók við af flokksbróður sín-
um, íhaldsmanninum Cham-
berlain og Bretland var alveg
á glötunarbarmi í styrjöld-
inni. —
En það er einkenni manna,
sem hafa lipra talgreind eins
óg draugar, að þeir eru grunn
ir 'og misskilja. „Þeir gutla
mest sem grynnst vaða.“
Slagorð Churchills var
áugnabliks huggun fyrir þjak
aða þjóð og bráðabirgða-
smyrsl á holsár lamaðs flokks
bróður. En síðar kom í ljós,
að hann hikaði ekki við að
ýfa — meir að segja höggva
í sárin og særa þjóðina til að
muna — muna fortiðina.
Muna — læra af reynsl-
unni.
Churchill skýrði þjóðinni
frá því, þegar er hann tók
við völdum, að vegna mis-
taka Chamberlains-stjórnar-
innar, væri svo komið, að
stjórn sín hefði ekkert að
bjóða nema „svita, blóð og
tár.“ — Hann sagði, að þjóð-
in mætti (vegna andvaraleys
is) búast við að verða að
berjast við Þjóðverja í flæð-
armálinu, á hæðunum, í göt-
unum og á bjórstofunum með
ölflöskur að vopnin.
Aldrei hefir nokkur maður
nokkurn tímann beint öðrum
eins ásökunum gegn fráfar-
andi stjórn og Churchill gegn
stjórn Chamberlains. Allar
endurminningar hans, sem
nú birtast í stærra upplagi
en nokkur bók önnur, eru
þrungnar af ádeilu á þá
stjórn, sem hafði með and-
varaleysi komið Bretlandi að
grafarbakkanum. — Öll bók-
in er hróp til brezku þjóð-
arinnar, til að vara hana við
mistökum fortíðarinnar og
brýna fyrir henni að muna
þau — til þess að bjarga
framtíðinni.
En hér kennir íslenzkur
maður þjóð sinni þá speki,
að „til þess eru vítin að var-
þau“ ekki!
ggwpryn jHa'igr gSBBBBgBa—
Örlög Chamberlains.
Þ'egar Chamberlain kom í
járnbrautarlest frá samning-
unum við Hitler, veifaði hann
út um gluggann á járnbraut-
arklefanum til mannfjöld-
ans, er beið á járnbrautar-
stöðinni í London og sagði:
„Það verður friður um okkar
daga.“ —
Sjálfsagt hefir þessi for-
sætisráðherra trúað því, sem
hann sagði, því hann var tal-
inn heiðarlegur maður. —
En hér á íslandi var for-
sætisráðherra, sem jók dýr-
tíðina til þess að braskararn-
ir gætu grætt, eyddi innstæð-
um þjóðarinnar til hagsmuna
fyrir nokkra heildsala og á
meðan veifaði hann til þjóð-
arinnar og sagði:
„Dýrtíðin dreifir stríðsgróð
anum.“ „Dýrtíðin hefir sínar
björtu hliðar.“ Ef dýrtíðin
verður um of, lækkum við
hana með einu „pennastriki.“
Þegar dýrtíðin stóð sem
hæst 1947, og þessi ráðherra
hrökklaðist frá völdum, þeg-
ar allar innstæður voru eydd-
ar og sjóðir tæmdir, sagði
hann:
Aldrei blómlegri horfur en
nú, gjaldeyristekjur ársins
1947 verða um 800 milljónir!
Þegar Chamberlain lét af
völdum sá hann yfirsjón sína
og honum datt ekki í hug að
reyn’a að blekkja þjóð sína.
Þetta vissi Churchill, er hann
bar bráðabirgðasmyrsl á sár
hans. Yfirsjón Chamberlains
fékk svo mikið á hann, að
hann veiktist og féll frá eftir
nokkurn tíma.
Engin iðrun.
En hér á íslandi talar sá
maður dólgslega í útvarp,
sem hefir leikið íslenzku þjóð
ina þannig, að koma henni
úr tölu bezt stæðu þjóða ver-
aldar, niður í það að geta
ekki komið saman fjárlögum
og vera mesti þurfalingur
Marshall-hjálparinnar. — Og
hann er hinn sperrtasti í út-
varpinu og segir, að Church-
ill hafi sagt, að menn ættu
bara að gleyma — til þess að
bjarga framtíðinni.
Ólíkir menn.
Naumast er unnt að gera
sér í hugarlund tvo menn,
sem bregðast ólíkar við yfir-
sjónum en hina tvo forsætis-
ráðherra, sem nefndir eru
hér að framan, — og raunar
er ekki hægt að nefna þá
samtímis, nema biðja brezku
þjóðina afsökunar á því, að
þeir skuli á nokkurn hátt
bornir saman.
Ólík vinnubrögð.
Þegar Chamberlain hafði
gert mistök sín sagði Church-
ill þjóðinni afleiðingarnar:
„Sviti, blóð, tár“. Þegar fyrr-
verandi óstjórn hér hafði só-
að öllu og hrökklaðist frá, var
hagfræðingaskýrslan, sönn
úttektargjörð um ástandið,
þöguð í hel, allt sagt blóm-
legt, — væntanlegar 800
milljónir í gjaldeyristekjur
o. s. frv. — Þannig var hald-
ið áfram að blekkja þjóðina
í stað þess að játa: „Stór yf-
irsjón hefir verið gerð, dýr-
tíðin er orðin uggvænleg
hætta, gjaldeyrir er þrotinn,
sjóðir tómir. Nú verður þjóð-
in að gera stórt átak, til þess
að bjargast og ná samkeppn-
isaðstöðu við nálægar þjóðir.
þjóðin svæfð með fagurgala
um „blómann“, „800 milljón-
ir í gjaldeyristekjur" o.s.frv.
En nú, þegar allt er að fara
norður og niður, nú, þegar all
ir sjá og ekki verður logið
lengur að þjóðinni, — núna
segir Alþýðublaðið: „Aldrei
hefir nokkur ríkisstjórn tek-
ið við öðrum eins erfiðleikum
og núverandi stjórn, allir
sjóðir voru tæmdir“. — En
þetta kemur of seint, eftir að
búið er að éta upp þá þrauta-
varasjóði, sem nota mátti til
viðreisnarátaka fyrir tveimur
og hálfu ári.
Ólíkar þjóðir?
En eru íslenzka þjóðin og
Ef þjóðin gerir ekki þetta,
kemst hún á vonarvöl".
Þannig mundu Bretar hafa
breytt, þannig höguðu þeir
sér, er þeir losuðu sig við
Chamberlain. En hér var
sú brezka svo gjörólíkar, að
hægt sé að bjóða íslenzku
þjóðinni upp á pólitísk vinnu
brögð,' sem engum brezkum
stjórnmálamanni mundi
koma til hugar að bjóða
hinni brezku þjóð.
Chamberlain tók afleiðing-
um verka sinna eins og heið-
arlegum manni sómdi. Hér á
íslandi leika þær „fígúrur"
enn lausum hala í stjórnmál-
um, sem með verkum sínum
gerðu okkur á stuttum tíma
að mesta þurfalingnum með-
al þjóðanna, vegna þess, að
verk þeirra eru talin hafa
unnið íslenzku þjóðinni meira
tjón fjárhagslega en bölvun
stríðsins sjálfs gat unnið
nokkurri þjóð. — Og á ís-
landi koma þessir menn fram
fyrir þjóðina og segja: Gleym
ið — þjóðin þarf sterka for-
ystu!
Eru brezka og íslenzka þjóð
in svo ólíkar, að svona fram-
koma sé boðleg á íslandi?
Það mun vera almennt á!it, að
íslendingar yíirleitt beri ekki á
sér jaín fasta mótun siömenning-
ar á yfirborðinu og sumar þjóðir
aðrar, eða að minnsta kosti sá
hluti þeirra, sem skólagenginn er.
Um þetta má þó sjálfsagt deila,
en vera má, að tvær höfuðástæð-
ur kæmi hér til greina. Önnur er
sú, að íslendingar hafa aldrei bú-
ið við slíkan aga sem herskyldu-
þjóð, og því eðlilega lakar tekið
tamningu. En hinsvegar mun
mörgum íslendingi vera það ijóst,
að yfirborðsblær er lítilsvirði hjá
því, sem undir býr og dýpra stend-
ur. Er það að vísu gott, en ætti þó
fremur að koma fram sem aukin
rækt við það, sem mestu máli skipt
ir, fremur en skeytingarleysi um
það, sem fyrst verður fyrir. Má og
segja, að ekki sé nú alltaf svo mik-
il hirðusemin um hin dýpri rök, að
þess vegna þyrfti að vanrækja yf-
irborðið.
En þrátt fyrir þessar almennu
hugleiðingar og almennu reglur eru
þó til atriði, sem við íslendingar
megum hugsa um með ánægju.
Eitt af þeim er það, að á samkomu
stöðum okkar þykir sjáifsagt, að
ekki sé reykt. Meðan stendur á
kvikmyndasýningum eru menn i
friði fyrir tóbaksreyk eins og i
kirkju, leikhúsi og yfirleitt öllum
almennum samkomum. Hins vegar
er það tíðast á félagafundum, að
menn reyki miskunnarlaust á sam-
komustað, nema þá að félagsregl-
ur banni, svo sem raunar er títt
í mörgum menningarfélögum.
Ég var nýlega að tala við stúlku,
sem dvalið hafði í Englandi. Hún
lét illa af því, hvernig þar væri
reykt á samkomustöðum. Sagði
hún, að nærri hefði legið, að hún
fiýði heim af bíósýningu þar, því
að allir í" kringum hana svældu og
púðruðu, svo að henni var naum-
ast vært í húsinu. Og þetta er ekki
annað en það, sem sjálfsagt þykiir
með þeirri góðu og göfugu þjóð.
Okkur er áfátt um margt í um-
gengnismenningu og samkomulífi,
en það megum við þó eiga, að það
eru takmörk fyrir því, hvað við leyf
um okkur að ganga langt í tóbaks-
málunum. Vitanlega leyfum við
okkur margt í þeim efnum, sem er
í fullu ósamræmi og lirópandi mót-
sögn við almenna kurteisi, því að
það þykir nú einu sinni ókurteisi
að kvelja lögunauta sina með
slæmri lykt, jafnvel þó að ódaunn-
inn sé ekki svo megn, að hann sitji
í hári manna, svo og fötum, eins
og tóbaksfýlan gerir. Það er stund-
um leiðinlegt, þegar menn koma
heim af vinnustað eða fundi, gegn
sósa af þessari stækju, svo að sak-
laus börn fælast þá vegna þefsins,
sem félagarnir hafa blásið á þá.
Og það er sannarlega lofsvert, að
við skulum þó vera í flokki þeirra
þjóða, sem gerum einhverjar vel-
sæmiskröfur í þessum málum, þó
að þær mættu vera strangari.
Starkaður gamli.
Kveðjuathöfn hjartkæra mannsins míns,
i
HELGA JÓNSSONAR,
Seglbúðum, er andaöist 22. þ.m., verður í Dómkirkj-
unnl n.k. föstudag 27. þ.m. og hefst kl. 6 síðdegis.
Jarðarförin fer fram frá> Prestbakkakirkju á Síðu,
föstudaginn 3. júní og hefst með húskveðju á heimili
hins látna, Seglbúðum kl. 1 e.h.
Fyrir mína hönd, barna, móður og annarra vanda-
raanna.
Gyðríður Pálsdóttir
•■IlllllIllllllll*llllllltllIllllIllllllllIIIIIIIII(llllllllllllllIllllllllll||I|«Il|I|||||||||||l||||||||Ill||||l|lllllllllllllllllllllllllll|t
| ADALFUNDUR |
Útvegsbanka íslands h.f. verður haldinn í húsi bank- 1
| ans í Reykjavík, föstudaginn 3. júní 1949, kl. 2 e. h.
DAGSKRÁ: I
1. Skýrsla fulltrúaráðsins um starfsemi Útvegs- \
bankans síðastliðið starfsár.
2. Framlögð endurskoðuð reikningsuppgerö fyrir ár- 1
ið 1948. f
3. Tillaga um kvittun til framkvæmdastjórnar fyrir §
| reikningsskil. |
4. Kosning tveggja endurskoðunarmanna.
1 5. Önnur mál. |
Aðgöngumiðar að fundinum veröa afhentir í skrif- |
I stofu bankans frá 30. maí n. k. og veröa að vera sóttir |
| í síðasta lagi daginn fyrir fundinn. Aðgöngumiðar verða =
\ ekki afhentir nema hlutabréfin séu sýnd. Útibú bank- I
1 ans hafa umboö til að athuga hlutabréf, sem óskað |
1 er atkvæðisréttar fyrir, og. gefa skilríki um það til 1
| skrifstofu bankans. 1
Reykjavík, 29. april 1949. |
1 F.h. fulltrúaráðsins §
Stefán Jóh. Stefánsson. Lárus Fjeldsted. |
Öllum þeim, sem heiðruðu mig og sýndu mér vinar-
maí s.l. votta ég mitt innilegasta þakklæti og bið þeim
maí sl. vota ég mitt innilegasta þakklæti og bið þeim
alls góðs.
Sigurður Sigurðsson
Stóra Lambhaga
lllllllllllllllllimilllllllllllllllimillimHIHHIIHHIIHHHHHHHHHHHHHnHHHHHnH>HHHHHHIHIHHHIiniiHHHH»
LÖGTÖ K
Samkvæmt kröfu bæjargjaldkera Reykjavíkur f. h.
1 bæjarsjóðs og að undangengnum úrskurði, verða lög-
| tök látin fara fram fyrir ógreiddu fasteigna- og lóða-
i leigugjöldum til bæjarsjóös, er féllu í gjalddaga 2.
i janúar s.IÍ, ásamt dráttarvöxtum og kostnaði, að átta ■'
1 dögum liðnum frá birtingu þessarar auglýsingar.
Borgarfógetinn í Reykjavík.
§ Kr. Kristjánsson.
iiiiiiiimmmiimiimiimmmmmmmtmimiimiiiiimiiiimimmiHiiiHiiHimimimmmmiiHimmiiHHHHHiii '
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiimiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiimim