Tíminn - 15.06.1949, Blaðsíða 5

125. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 15. júní lg49.
5
Miðvihud. 15. ijúní
ERLENT YFIRLIT:
ái
Um hvað verður
kosið?
Forustugrein Morgunblaðs-
ins í gær nefnist: Kosninga-
hljóðið í Framsókn. Aðal-
efni greinarinnar á að vera
harmagrátur yfir því, að nú
sé Framsóknarflokkurinn að
fara sér að voða. Hann sé að
reyna að koma af stað kosn-
ingum, án þess að hafa nokk-
ur mál til að kjósa um.
Það er vafalaust engin á-
stæða til að efast um ein-
lægnina, þegar Morgunblað-
ið læzt harmþrungið yfir því,
að Framsóknarflokkurinn sé
að verða. sér að fjörtjóni. Sá
grunur læðist náttúrlega ekki
að neinum, að það sé um ör-
lög annars flokks, sem Mbl.
óttast meira í þessu sam-
bandi, þótt opinberlega sé
tárast yfir óláni Framsóknar
flokksins!
Annars er ekki hægt að
segja um það á þessu stigi,
hvort kosningar verða fyrr en
á tilskildum tíma eða ekki.
Það veltur mest á Sjálfstæð-
isflokknum. Þrátt fyrir þá af-
greiðslu, sem umbótamál
Framsóknarflokksins fengu á
seinasta þingi, hefir Fram-
sóknarflokkurinn enn vilj að
gera lokatilraun til að ná
samkomulagi milli núverandi
stj órnarflokka um dýrtíðar-
málið. Strandi þar enn á sér-
hagsmunum þeim, er Sjálf-
stæðisfolkkurinn telur sig
þurfa að verja, og sú stefna,
sem núv. stjórn lofaöi í upp-
liafi, fæst ekki framkvæmd,
er vitanlega ekki annað rétt
að gera en að láta þjóðina fá
málin í sínar hendur. Og þá
er það raunverulega Sjálf-
stæðisflokkurinn, sem því
veldur.
Það væri vitanlega í alla
staði æskilegt, að stjórnar-
flokkarnir gætu borið gæfu
til þess að ná samkomulagi
um málin nú, og þegar væri
hægt að hefjast handa um
viðnámið í dýrtíðarmálun-
um. Takist það hins vegar
ekki, er ástæðulaust að bíða
lengur með það, að þjóðin
skeri úr ágreiningi flokk-
anna. Annars eru allar líkur
fyrir áframhaldandi stjórn-
Ieysistímabili í meira en ár
til viðbótar. Engar líkur eru
til þess, að fjárhagur þjóðar-
innar þoli slíkt. Hins vegar
er meiri von um viðnám strax
í haust eftir kosningar.
Morgunblaðið þarf ekki
að hafa neinar áhyggjur
út af því, að ekki verði nein
mál til að kjósa um, ef sam-
komulagstilraunir stjórnar-
flokkanna mistækjust nú og
kosningar færu fram. Þvert
á móti yrði þá kosið um
stærri mál og hreinni stefnur
en verið hefur um langt skeið.
Dýrtíðarmálið myndi verða
aðalmálið í kosningunum.
Kommúnistar hafa með stór-
auknu Moskvadekri sínu
dæmt sig þannig úr leik, að
þjóðin mun enga löngun hafa
til að efla ítök þeirra eða á-
hrif né telja það málunum til
ávinnings. Alþýðuflokkurinn
hefir sýnt sig undir forystu
núverandi forráðamanna
sinna sem hreinan aftaníoss
Sjálfstæöisflokksins Hann
in“ í Ungverjatandi
ISíisi er sprottin a£ étta MoskvBanaanna við
vaxansli áhrií Síjéðleg'ra konrniiinista.
Grein sú, sem hér fer á eftir,
birtist sem förustugrein í danska
blaðinu „Politiken“ á laugardag-
inn var:
Það er ekki fyllilega ljóst enn-
þá, hvort . hreingerningunni
miklu í kommúnistaflokknum í
Ungverj alandi er lokið til fulls
og hvort ufanríkisráðherrann
fyrrverandi, .Luszlo Rajk, hefir
orðið eitt af íórnardýrunum.
Það hefir verið mynduð ný kom-
múnistastjórn, eins og búizt var
við að yrði gert eftir kosning-
arnar og kommúnistar hafa
treyst valdaaðstöðu sína. Svo
mikið er víst. að Rajk er ekki
utanríkisráðherra framar og
orðrómi þeirn, sem gengur um
að hann sé ekki lengur frjáls
maður, er linlega mótmælt í Ung
verjalandi. Þess er þvívað vænta,
að meira heyrist frá honum,
hvort sem hann er nú þegar
j farinn sama veg og Gromulka í
Póllandi og .Kostov í Búlgaríu
j eð'a ekki.
I
: Rækileg „hreinsun"
I Hreingerningin hefir nú staðið
! í 18 mánuði og virðist hafa ver-
1 ið mjög rækileg. Það hafa verið
j skipaðar 7000 héraðsnefndir til
I að rannsaka málin og í þeim
voru 30 þúsund stálslegnir kom-
múnistar. Þe.ir. hafa athugað og
prófað meira en eina milljón
flokksmanna, rannsakað upp-
i runá þeirra og samvizku, þekk-
, ing þeirra á. fræðum Marx,
Lenins og StaUns og um það bil
, 200 þúsund. hafa ekki staðizt
(prófið. 120 þúsund þeirra fá þó
! enn um hríö, að njóta þeirrar
náðar að ..vera einskonar
reynslufélagar, það er að segja,
þeim er leyft.að gera tilraun til
að ganga undir próf síðar.
j Yfirheyrslan hefir verið nær-
tæk og ýtarleg og oftast hefir
i hinn prófaðl geft einskonar
játningu. Hann eða hún hefir
jjátað yfirsjónir sínar og heitið
t bót og be.trun. Fréttaritari
j Times í Búdapest segir í grein
t um hreingrninguna, að vest-
rænar auðvaldsþjóðir megi vita,
, að þær geti aídrei öðlast skiln-
l ing á því, hve' mikla hjálp og
uppörvun einstakir kommúnist-
ar fái af þesstlm játningum, en
[ það er ekki allskostar rétt. Að
játa syndir síiiar er kunnúgt
[ fyrirbæri innaij margra trúarfl.,
gamalt og elztutrúarbrögðin.
1 eins og til dæmis Buchman-
j hreyfingarinnar, þar sem safn-
aðarmenn hervæðast andlega
gegnum játningarnar. Þptta
fyrirbæri er vissulega álíka
gamalt og elztu trúarbrögðin.
Sftir stríðslokin hafði kom-
múnistaf lokkur Un'gver j alands
góð not af fylgifé, sem átð. sam-
leið með honum og þurfti þá
líka að vera sem fjölmennastur.
Þá voru menn boðnir velkomnir
í flokkinn en margir af þeim
eru þar nú utan dyra á ný.
Sumir hafa snúið frá flokknum
af frjálsum vilja, en aðrir hafa
verið reknir. Nú er það meira
vert, að vera öruggur um liðs-
mennina en að hafa þá svo afar-
marga. Nú hefir flokkurinn
völdin, þó að hann sé í miklum
minnihluta, og hann er ákveð-
inn í að halda þeim og láta þar
ekki grafa undan innanfrá.
Hverjum á að þakka
Þjóðlegi kommúnisminn.
Það, sem nú ógnar og hrellir ! jafnvel í flokkum konnnúnista,
Blöð Sjálfstæðisflokksins
og Aiþýðuflokksins hafa und-
anfarið verið að hæla flokk-
um sínum og kommúnistum
fyrir launauppbótina til opin
berra starfsmanna, sem sam-
þykt var seinustu þingnótt-
ina. Samþykkt uppbótarinn-
ar sýni víðsýni þessara
flokka, en andstaðan gegn
henni beri vott um aftur-
haldssemi og nirfilsskap.
Alþýðublaðið bætir því jafn
fram við, að afgreiðsla þess
máls sýni, að Alþýðuflokkur-
j inn beri nokkuð úr býtum úr
samvinnunni við Sjálfstæðis-
flokkinn. Blaðið ætlar auð-
sjáanlega að nota sér þetta
mál til að réttlæta samvinn-
una við Sj álfstæðisflokkinn í
En til er annað viðhorf ofar augum þeirra opinberu starfs
þessu. Öryggi Rússlands bygg- manna, er enn fylgja flokkn-
ist á útlendum kommúnista- um að málurn. En á sama hátt
flokkum, sem það getur fylli- gæti Alþýðublaðið sagt, að
lega treyst. Hitt er eðlilegt, að þetta mál sýndi, að rétt væri
afskipti Rússa af löndunum a<y hafa samvinnu við komm-
austan járntjaldsins knýi fram únista.
nokkurt viðnám og andstöðu, Annars er alla þetta hól A1
Roliosi, foringi ungvcrskra
kouimúnista
Rússlands að vinna gegn al-
heimskommúnismanum.
Hagsmunir Rússa verða
að setja í öndvegi.
kommúnista á líðandi stund
meira en allur hinn lýðræðis-
legi heimur, og því er reynt að
brynja flokkinn gegn, eru „hinn
þjóðlegi kommúnismi." Það er
kommúnismi, sem viðurkennir
allt ritúal og fræði trúarinnar
nema eina grein, að Rússland
eigi að vera íramar öllu öðru.
Þetta er sú hætta, sem bundin
er við nöfn Gromulka í Póllandi,
meðal þeirra manna, sem rík-
ast hugsa um hagsmuni eigin
þjóðar og sjálfstæði. Undir
frjálsri stjórn hlyti að rísa öfl-
ug sjálfstæöisvakning gegn
Rússlandi. En þar er ekki frjáls
stjórn og þylgjan rís ekki, en
hitt væri engu síður hættulegt
ef vakningin yrði þó innan
sjálfra kommúnistaflokkanna.
Slíkt væri hættulegt að þola. Það
Kostov í Búlgaríu en fyrst og j er heldur ekki gert. Fordæmið
fremst Titó í Júgóslavíu. Þeir, úr Júgóslavíu er þar alltaf til
eru kommúnistar, en taka við- ! varnaöar.
horf síns eigin lands fram yfir
viðhorf Rússlands. Verður nú
nafnið Loszlo Rajk fært í sömu
bók? Það er ekki vitað ennþá, en
hitt er víst, að hann er fallinn í
ónáð, vegna þess hvernig hann
hélt á málstað sinnar eigin þjóð-
ar í viðskiptum við yfirvöldin í
Moskvu.
Þessir þjóðlegu kommúnistar
hafa skapað Ijótu klípuna. í
kommúnistaflokki Rússlands er
ómögulegt annað en að gra sér
grein fyrir því, að krafan um
Rússland framar öllu öðru, —
líka þjóðlegum viðhorfum, —
hefir veikt kommúnistaflokka _ Kommúnistaflokkarnir
annarra landa, til dæmis mjög! héldu nýlega fulltrúafund í
verulega í Frakklandi og ítalíu, | Pra§- Erlend blöð sögðu að
en á þá hafði verið sett mikið Þar hefði mœtt fulltrúi frá ™ ,uL aTÍÍu
traust í Moskvu. Þessi einhliða Islandi, en Þjóðviljinn hefur Alþyðusambandsms
Blað Kominíorms hefir nýléga
ráðist mjög hart á hinar þjóð-
legu hneigðir og kallar allt
slíkt ávexti af starfi fjandsam-
legra áróðursmanna, sem finni
sér jarðveg meðal „smáborgara-
legra menntamanna og aftur-
haldssamra verkamanna.“ Blað-
ið segir, að „þjóðlegra áhrifa sé
tekið að gæta í flokkum kom-
(FramhalcL á 6. síöu).
Raddir nábúanna
krafa hratt frá flokkunum fólki.
sem gjarnan vildi vinna að efl-
ingu kommúnismans í landi
sínu, en þó ekki þjóna hags-
munum Rússlands gegn hags-
munum eigin lands. Og það
sýnist í fljótu bragði, að með
því að hrekja slíkt fólk frá sam-
starfinu, sé kommúnistaflokkur
minnir í þeim efnum helzt
á Bændaflokkinn sáluga. Eft-
ir eru þá Framsóknarflokk-
urinn og Sj.álfstæðisflokkur-
inn. Milli þeirra hefir aðal-
deilan verið í ríkisstjórninni
og verður þá líka í kosningun
um. Deilumál þeirra eru á-
kaflega glögg og ljós. Fram-
sóknarflokkurinn vill fyrst
og fremst leysa dýrtíðarmál-
iö á kostnað braskaranna og
j stórgróðamannanna og krefj
ast fyrst þeirra fórna, sem
’ almenningur þarf að færa,
i þegar það hefir verið gert.
i Sjálfstæðisflokkurinn vill
i fyrst og fremst leysa dýrtíð-
armálið á kostnað almenn-
t ings, en hlífa bröskurunum
og stórgróðamönnunum.
Um þessar tvær megin-
stefnur, sem eru bornar uppi
af Framsóknarflokknum ann
arsvegar og Sjálfstæðis-
flokknum hinsvegar, yrði
fyrst og fremst kosið. Til við-
bótar myndu svo koma ýms
önnur stórmál, þar sem
stefnuágreiningur þessara
flokka er ekki síður mikill,
og má þar nefna fyrst og
fremst hin ólíku viðhorf
þeirra til málefna dreifbýl-
isins.
Mbl. þarf því ekki að ótt-
ast, að engin mál verði til að
kjósa um, ef til kosninga
kæmi vegna ósamkomulags
stjórnarflokkanna. Þvert á
móti eru þau stærri og greini
legri en oftast áður. Og er
það ekki það, sem Mbl. ótt-
ast, þótt heppilegra þyki að
velja óttanum annan bún-
ing?
ekki á þetta minnst. I Morg
unbl. í gær er í tilefni af
þessu svohljóðandi frétta-
klausa:
„Foringjafundur kommúnista
var nýlega haldinn suður í
Tékkóslóvakíu. Frá því hefur
verið skýrt hér í blaðinu,
Samkv. áreiðanlegum heim-
ilduin hefir blaðið ennfremur
skýrt frá því, að íslenska flokks-
deildin hafi sent fulltrúa á fund
þennan. En það fylgdi ekki
fregninni, hver hinn íslenski
fulltrúi hafi verið.
Nú er það vitað að það var
Einar Olgeirsson alþingismaður,
sem þar mætti fyrir hönd hinn-
ar íslensku flokksdeildar.
Þjóðviljinn er ekki farinn að
minnast á þennan fund, eða er-
indisrekstur alþingismannsins.
Er þó liðinn nokkur tími, frá
því fundurinn var haldinn, og
Einar sncri lieimleiðis.
Hvað veldur þessari þögn
kommúnistablaðsins?“
þýðublaðsins og Morgunblaðs
ins tilgangslaust. Fulltrúum
iaunamanna, sem að þessum
málum stóðu, er það mætavel
kunnugt, að forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins voru í hjarta sínu
andvígir þessari uppbót og
ætluðu eindregið að hafna
henni. Þessvegna var hún ekki
tekin inn á f járlögin. Komm-
únistar flutu máiið hinsvegar
af miklu kappi og óttinn við
þá áorkaði því seinustu þing
nóttina að Stefán Jóhann og
Bjarni Ben. tóku málefna-
lega kollsteypu, eins og svo
oft áður, vegna samkeppninn
ar við kommúnista. Eigi opin
berir starfsmenn því nokkr-
um að þakka launauppbótina,
er það kommúnistum.
Það er því miður ekkert
nýtt, að forkólfar Sjálfstæðis
flokksins og Alþýðuflokksins
snúist þannig gegn stefnumál
um sínum á seinustu stundu
vegna samkeppninnar við
kommúnista. Fyrir rúmum
tveimur árum stimplaði Emil
Jónsson kauphækkanir sem
glæp. Eitt fyrsta verk Alþýðu
flokksins og Sjálfstæðisflokks
ins eftir að þeir náðu stjórn
var að
fyrirskipa nýja kauphækkun-
arbaráttu. Það var um að gera
að vera nú á undan kommún-
istum og sýna meiri röggsemi
en þeir. Þannig er það sam-
keppnin við kommúnista, er
stjórnar þessum flokkum og
fær þá hvað eftir annað til að
snúnast gegn stefnumálum
sínum. Það er ekki góðs að
vænta í íslenzkum þjóðmál-
um meðan flokkar, sem hafa
meirihluta stjórnar og þings
að baki sér, láta kommúnista
þannig beint og óbeint ráða
gerðum sínum.
Þótt Mbl. og Alþýðubl.
reyni nú að halda því fram,
að opinberir starfsmenn eigi
kommúnistum og samherjum
þeirra mikið að þakka vegna
launauppbótarinnar, mun
þeim þó eiga eftir að reynast,
að hér hefir ekki verið unnið
þakklætisvert verk. Skulda-
dagarnir eru rétt framund-
an. Ef opinberir starfsmenn
eiga nokkurn tíma að fá þess-
ar uppbætur, þarf að afla
tekna til að mæta þeim. Jafn
fram leiða þesss.r uppbætur
af sér nýjar kröfur annarra
Alþýðublaðið upplýsir í gær,
að þátttaka Einars hafi upp-
lýstzt þannig, aö erlent kom-
múnistablað hafi birt mynd
af fundinum og sjáist Einar j stétta, er orsaka munu út-
á henni. En hversvegna hef- gjaldahækkun hjá ríkinu.
ur Þjóðviljinn þagað? (Framhald á 6. siðu).