Tíminn - 21.06.1949, Blaðsíða 5

Tíminn - 21.06.1949, Blaðsíða 5
129. blað TÍMINN, þriðjudaginn 21. júní 1949. tfttttm ÞriðjtMÍ. 21. júní Þingvallafundnrinn Héraðsmót Framsóknar.- manna á Þingvöllum nú um helgina var glæsileg og skemmtileg samkoma. Þar komu saman um 250 manns víðsvegar að af Suðvestur- landi. Þar voru fulltrúar flestra sveita vestan Skeiðar- ársands og sunnan Hvalf j arð , ar. Um allt var mótið hið hressilegasta og sýndi greini- lega einhug og baráttuvilja flokksmannanna. Fyrir 30 árum hafði Fram- sóknarflokkurinn hið fyrsta landsmót sitt á Þingvöllum.1 Þar komu saman menn víðs- vegar að, til að styrkja sam- tök sín um það, að knýja fram margháttaðar endur- bætur í atvinnumálum og fé- lagsmálum. Þá var nýlega lokið heimsstyrjöld, dýrtíð mikil í landinu og mörg vandamál henni samfara. Eins og jafnan verður, þegar margir fá fljóttekinn stór- gróða, óðu þá uppi fyrirferð- armiklir og nýríkir ævintýra- menn ekki síður en nú, og fráhvarf frá landbúnaði gerði vart við sig. Þá eins pg nú þótti mörgum fýsilegra að dansa kringum gullkálfinn en að bíða þeirrar uppskeru, sem hann hefði sáð til. Á slíkum tímum er alltaf mikil þörf fyrir samstarf þeirra, sem vilja láta vinnuna skipa öndvegið og þoka æv- intýramennskunni til hliðar. Þegar þjóðin áttar sig eftir vímu sjónhverfinganna, þarf hún að vita af sterkum og á- kveðnum samtökum til að marka stefnuna og stjórna för hennar, þar sem viður- kennt er í verki, að heiðar- leg- vinna er uppspretta og undirstaða allrar velmegunar og að mönnum búið í sam- ræmi við það. Þingvallafundurinn nú sýndi það, að fólkið veit, að . íslenzka þjóðin á sæmd sína og líf og tilveru undir því, að atvinnuvegir hennar séu reknir með myndarskap. Sú staðreynd krefst starfs af öll- úm og Framsóknarmenn vilja sízt skorast undan því. En þetta krefst þess af þjóðfé- laginu, að það hætti að hlaða undir sníkjudýrin, sem draga fjármagn frá atvinnulífinu. Alþýðan verður að þekkja vitjunartíma sinn, að segja skilið við braskara og fjár- plógsmenn, en miða stjórnar hætti sína við nauðsyn at- vinnulífsins og verðleika ær- legra starfsmanna í sveit og við sjó. Þessi fundur sýndi í fyrsta . lagi, að um þessi grundvallar- atriði er Framsóknarflokkur- inn einhuga. Þetta er sú ■stefna, sem hann berst fyrir. í öðru lagi bendir fundur- inn til þess, að nú sé góður jarðvegur fyrir þessa stefnu. Nú sé fólkið að átta sig bet- ur en nokkru sinni fyrr, og sjá það, að einmitt við þetta eru bundnar vonir þess um réttláta mannfélagsskipun, um framfarir og viðreisn at- vinnuveganna, og um sjálf- . stætt lýðveldi íslenzkra , manna, sem sjálfir geta stjórnað málum sínum. Þjóð- in er að sjá það, að braskar- arnir og eyðslustéttin dregur ERLENT YFIRLIT: Kirkjieilan í Tekkóslóvakíu AiSaldeilUm er usn fiait). hvort ala eigi æsk- liiia iipit á kristilegum eða kommiinistisk- um grundveili. Allar horfur-eru nú á því, að úrslitaátök séu að , hef jast milli katólsku kirkjunnar og tékkneskra kommúnista. Þeir atburðir, sem gerzt hafa i Tékkóslóvakíu nú um helgina, benda ■'eindregið til þess. Atburðir þessir hófust síðastlið- inn miðvikudag, er Jósef Beran erkibiskup varv að halda biskupa- fund heima -hjá sér. Tékkneska lögreglan réðisfr þá inn í bústað hans, framkvæmdi þar vandlega húsleit, setti siðan vörð við bústað- inn og hafði stranga gæzlu á öll- um mannaferðum þangað. Á fimmtudag og- föstudag fékk erki- biskupinn ekki að yfirgefa bústað- inn, en á laugardaginn fékk hann að messa í ktausturskirkju einni. Þar lýsti hann m. a. yfir því, að menn skyldu eyd undrast yfir, þótt þetta yrði ein -af seinustu messum hans og ekki skyldu menn heldur taka hátiðlegar þótt birtar yrðu einhverjar „játningar", sem honum væru eignaðar,- Söguleg messa í dóm- kirkjunni. Það gerðist „svo á sunnudaginn, að lesið var upp í öllum kirkjum Tékkóslóvakíu hirðisbréf frá erki- biskupnum. Þetta var gert í óþökk stjórnarvaldanna, sem höfðu lagt bann við því, .að bii'tar yrðu yfir- lýsingar frá yfjrvöldum kirkjunn- ar meðan deilan milli hennar og þeirra væri ekki jöfnuð. ■ í bréfinu var sagt frá samninga- viðræðum kirkjunnar og stjórnar- valdanna. Tekið var fram, að kirkjan væri fus til að semja, en þó aðeins á>- þeim grundvelli, að hún héldi rétti sínum og mætti áfram eiga svipaða hlutdeild og nú i uppeldi æskulýðsins. Erkibiskupinn. sjálfur ætlaði að flytja þennan .boðskap í dómkirkj- unni í Prag. Þegar hann kom að þeim kafla í raeðu sinni, sem fjall- aði um viðskipti hans og stjórn- arinnar, hófst,-- mikill óróleiki f kirkjunni og var á því sýnt, að kommúnistar. höfðu f jölmennt þangað. Er erkibiskupinn gat ekki ! flutt mál sitþ. hófu fylgismenn i hans að syngja gamia tékkneska (sálma. Að lokum ákvað erkibisk- I upinn að hætta guðsþjónustunni. j Er hann kom út, hyllti mannf jöld- jinn hann og hrópaði: Lifi Beran I erkibiskup. Kommúnistar hrópuðu j hinsvegar: Lifi Gottwald forseti. I Um skeið voru horfur á, að til á- . rekstra kæmí, en lögreglan kom i í veg fyrir það. j i Deilan um uppeldismálin. I Það hefir lengi verið augljóst , mál, að tékkneskir kommúnistar I teldu katólsku kirkjuna vera það aðalvígi, sem þeir ættu eftir að fella til þess að tryggja sér óskert yfirráð í landinu. Einkum hafa af- skipti kirkjunnar af uppeldismál- unum verið þeim þyrnir í augum, en hún rekur mjög víðtækt skóla- hald. Kommúnistar hafa viljað, að kirkjan legði alla skóla sína nið- ur, og ríkið eitt annaðist skólahald ið eftirleiðis. Jafnframt hafa þeir krafizt, að kenningum kirkjunnar yrði hagað til samræmis við hina nýju stjórnarhætti í Tékkósló- vakíu. Kirkjunnar menn hafa lof- að því að forðast allan flokkspóli- j tískan áróður, en að öðru leyti vilj að hafa fullt frjálsræði til að túlka kenningar kristindómsins eins og þelr teldu þær réttastar. Einkum hafa þeir lagt áherzlu á rétt sinn til kristindómsfræðslu meðal æsku lýðsins. Á nýloknu flokksþingi kommún- ista voru þessi mál mikið rædd og foringjar flokksins lögðu þar meg- ináherzlu á, að flokkurinn fengi uppeldismálin að öllu leyti í sín- ar hendur. Ekkert væri mikilsverð- ara en að ala æskulýðinn upp í anda þeirra kenninga, sem Marx, Lenin og Stalin hefðu flutt. Ann- ars gæti svo farið, að hin kommún- istiska bylting í Tékkóslóvakíu misheppnaðist. Af mörgum kunnugum er talið, að ýmsir af foringjum tékkneskra kommúnista myndu gjarnan vilja fresta átökunum við kirkjuna að sinni, þar sem stjórn þeirra á nú við ýmsa erfiðleika að stríða. Hins vegar leggi Rússar áherzlu á, að mótþrói kirkjunnar verði kveðinn niður. Malenkoff hafi m. a. mætt á flokksþinginu til þess að tryggja það, að slík ákvörðun yrði tekin. Styrkleiki kirkjunnar. Af hálfu kommúnista hefir að undanförnu talsvert verið reynt til að ná samkomulagi við kirkjuna, en enginn árangur hefir náðst. Kommúnistar hafa því reynt að koma fótum undir ný kirkjusam- tök, sem séu þeim þénustuviljug. Þessi samtök hafa hinsvegar náð lítilli útbreiðslu og aðeins 118 prest ar af mörgum þúsundum lýst sig þeim fyigjandi. Beran erkibiskup virðist hafa kirkjuna nær óskipta að baki sér. Katólska kirkjan er sterk 1 Tékkóslóvakíu. Um 8 millj. manna í Tékkóslóvakíu játa katólska trú. Það hefir styrkt kirkjuna þar, að hún hefir löngum verið meginstoð hinnar þjóðlegu baráttu. Meðan Tékkar heyrðu undir Austurriki var kirkjan aðalvörður hins tékk- neska þjóðernis og hin þjóðlega starfsemi dafnaði einkum í sam- bandi við hana. Þetta sama átti sér stað meðan Þjóðverjar réðu í landinu á árunum 1939—45. Beran Opinberar utanferð- ir og neínda- skipanir Það vakti á sínum tíma nokkra athygli í tíð „nýsköp- unar“stjórnarinnar svo- nefndu, þegar sjö menn voru sendir á flugmálaráðstefnu. Þeir voru margir, sem töldu þetta ofrausn fyrir ekki stærri og ríkari þjóð en íslendinga. Hinir, sem voru hrifnastir af „nýsköpuninni“, töldu hins- vegar ekki annað hæfa stór- hug hennar og glæsibrag. Þegar núv. stjórn kom til valda, gerðu þeir sem ekki voru hrifnir af þessari „ný- sköpun“, sér nokkra von um, að breyting yrði hér á til bóta. Þess virtist líka gæta fyrst í stað, en nú virðist aftur sækja í svipað horf og í tíð fyrrv. stjórnar. Um þessar mundir munu t. d. einir f jórir menn, kost- aðir af ríkisfé, sitja út í Sviss á ráðstefnu verkamála- deildar sameinuðu þjóðanna. Af hinum mörgu skriffinnsku deildum, sem hrúgað hefur verið upp í kringum samein- uðu þjóðirnar, er þessi deild- vakíu hafa kommúnistar völd til in einna þýðingarminnst. þess að brjóta viðnám kirkjunnar j Þótt leitað sé með logandi á bak aftur. Vafalaust munu þeir ljósi er ekki hægt að finna líka gera það. En sá sigur getur j hina minnstu ástæðu til þess orðið þeim til falls. Leynibaráttan fyrir íslendinga að taka þátt gegn þeim mun eflast, en Tékkar j f henni. Hinsvegar fylgir þátt kunna hana flestum þjóðum betur,' tökunni kostnaður, sem nem- eins og sýndi sig i valdatíð nazista.' ur á annað hundrað þúsund Og hvarvetna um hinn frjálsa heim j krónur árlega. Einn hluti mun þetta framferði kommúnista , kostnaðarins er að kosta ár- glöggva mönnum sýn á stefnu lega dýrt sumarfrí fjögurra þeirra. Markmið þeirra er alger j manna. Ef nokkur stjórn undirokun og kúgun, þar sem ekk- væri hér á málunum, væri Is- ert frelsi fær að þrífast og engin land löngu búið að segja sig JOSEF BERAN erkibiskup iét þá þjóðernisbarátt- una mjög til sín taka og sat þá þrjú ár í fangabúðum nazista. Vegna þeirrar afstöðu sinnar nýtur hann enn meiri vinsælda en ella. í baráttu sinni nú nýtur katólska kirkjan í Tékkóslóvakíu líka stuðn- ings margra fleiri en eigin fylgis- manna. Andstæðingar kommún- ista styðja hana yfirleitt í barátt- unni. Hún er seinasta vígið í hinni þjóðlegu baráttu. Præðslustarf- semi hennar er eina starfsemin, sem ekki hefir enn verið lögð und- ir hina andlegu kúgun ríkisvalds- ins. Eins og aðstaöan er í Tékkósló- starfsemi. sem ekki er þóknanleg valdhöfunum, á rétt á sér. Raddir aábúanna úr þessari verkamáladeild. Annað dæmi þessu líkt er þátttakan í norrænu útvarps ráðstefnunni. Þangað voru sendir sex menn og þeim til aðstoðar ritari, að sögn. Hér mátti vel komast af með einn mann. Þess skal getið, að fé frá framleiðslunni svo gegndarlaust', að hún verður kúguð og tærð eins og verst hefir verið á fyrri öldum, ef ekki verður rönd við reist. Og þjóðin sér líká, að innbyrðis stéttastríð vinnandi manna er misskilningur, sem aldrei getur leitt til nokkurrar bless unar. Þessvegna vita Framsókn- armenn, að nú er þeirra tími 1 kominn, iafnvel enn frekar 1 en nokkru sinni fyrr. Þjóðin 1 má ekki við öðru en þessi j stefna verði ríkjandi. Og , margt bendir til, að nú sé ein mitt hægt að gera fólkinu ljóst, að stefna Framsóknar- flokksins er leið þess til að tryggja öryggi þjóðarinnar og frelsi. Þessi tilfinning var ríkj- andi á Þingvallafundinum. Þess vegna sneru menn heim þaðan sannfærðari en áður um það, að þjóðin þarf þess með, að Framsóknarmenn vinni nú trúlega fyrir mál- stað og hugsjónir flokksins. Það getur vissulega borið glæsilega ávexti á sínum tima, ef almennt og vel er unnið. Stundum getur hólið verið verra en verstu skammir. Það • , ., sýna hugleiðingar Jóns menntamalaraðherra, sem ut Reykvíkings í Mánu- j varPlð keynr andir’ var ekkl daesblaðinu i eær Þar er ikunnugt um Þennan mlkla dagsblaðmu, i gær. Þar er. fuIltrúaf jöída fyrr en þeir voru farnir utan. Með hans samþykki sótti aðeins einn maöur ráðstefnu þessa. Svona mætti halda áfram að telja dæmin um hófleysið „Með' störfum sínum í þágu f þessum efnum. sjáifstæðismáis iandsins og ís- j Á syiði nefndafargansins Ienzkra utanríkismála eftir 1944 -nnanlands blómstrar liUa hefir Bjarm Benediktsson helg- , óstjórnin áfram Öllu meira að nafni sínu stað í hverri þeirri en nokkru sinni fyrr. Það Islendingabók, sem rituð verður skal fúslega viSurkennt, að nefndir geta átt rétt á sér undir vissum kringumstæð- Bj arna Benediktssyni lýst sem mesta íslendingi og fremsta sjálfstæðisleiðtoga sinnar samtíðar. í niðurlag- inu segir: í þeim anda, að hafa það held ur, sem sannara reynist. Eg vil svo geta þess, að ég tel ekki líklegt, að Bjarni Bene- diktsson falli á næstu fimm ár- um úr því sæti að vera íslend- ingur nr. 1. Ef til vill er hann öðrum fremur maður hinnar um og geta verið hemill á vafa sömum embættismönnum. En fyrr má rota en dauðrota. T. d. var fyrir nokkrum dögum skipuð nefnd til að athuga Iaunakjör opinberra starfs- nánustu framtiðar okkar. Svo | manna. Þar hefðj vel mátt ; nægja þriggja manna nefnd. mikið' er a. m. k. óhætt að segja, að hann GETUR flestum frem- En f jármálaráðherrann skip- ur orðið þa'ð og mundi ekki a3i fjmm manna nefnd og mörgum, sem til þekkja. koma vjrðist ástæðan hafa verið sú, að hann þurfti að koma þremur Sjálfstæðismönnum í á óvart, þótt svo fari. Þegar litið er á fjármála stjórn þjóðarinnar seinustu hana! árin, sem Bjarni Ben., hefur Með þvi að koma bættri næst Ólafi Thors og kommún j stjórn á þau mál, sem hér istum átt mestan þátt í aö (hafa verið gerð að umtals- móta, verða áhrifin af þess efni, mætti spara ríkissjóði hóli um „sjálfstæðis- talsverð útgjöld, þótt því skuli hetjuna Bjarna Benedikts-! ekki haldið fram, að það sé son“ honum enn verri en all- j nein aðallækning á því öng ar skammir Þjóðviljans. Mánu . þveiti, sem fjárhagur hans dagsblaðinu tekst það, sem er kominn í. Hinn fjárhags- Þjóðviljinn hefur alltaf ver- iegi sparnaður er kannske ið að reyna, en mistekist, en það er að gera Bjarna Ben. aumkunarlega hlægilegan. ekki heldur aðalairiði í þessu sambandi, heldur sá siðferð- (Framhald á 6. síðu).

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.