Tíminn - 21.07.1949, Qupperneq 5

152. blaS
TÍMINN, fimmtudaginn 21. júlí 1943
5
Fimmtud. 21. jwlt
Alþýðuflokkurinn
ber ábyrgð á nýju
dýrtíðarskriðnnni
Alþýðublaðið heldur áfram
þeim ósannindavaðli í for-
ustugrein sinni í gær, að af-
urðaverðið, en elcki imdan-
látssemin viö braskarana, hafi.
átt meginþátt í kauphækkun-
arbaráttu verkalýðsfélaganna
í vor.
Því fara m. a. orð á þessa
leið:
„Sú staðhæfing Tímans, að
Alþýðuflokkurinn og verka-
lýðshreyfingin beri ábyrgð á
hinni nýj u dýrtíðarskriðu, fær
ekki staðizt á nokkurn hátt.
Sannleikurinn er sá, að verka-
lýðshreyfingin sætti sig við
. það, að kaupgjaldsvísitalan
væri bundin með lögum við
300 stig. Hún vissi, hvað í húfi
var og vildi fúslega leggja
fram sinn skerf til að firra
vandræðum. En þegar Fram-
sóknarmenn svöruðu þessari
tilraun til stöðvunar dýrtíðar-
innar með enn nýrri hækkun
landbúnaðarafurðanna í fyrra
haust, var verkalýðurinn til-
neyddur að krefjast kjara-
bóta.“
Þannig hljóðar þá þessi
skáldskapur Alþýðublaðsins
og skal hann nú athugaður j
nokkuð. Höfuðatriði hans er j
þaö, að samkomulagið um j
stöövun dýrtíðarinnar, er gert j
var í sambandi við bindingu '
• vísitölunnar, hafi yerið svikið
af bændum og Framsóknar-
flokknum með verðhækkun
þeirri, sem varð á landbúnað-
arafurðum á síöastl. hausti.
Alþýðublaðiö telur, að sú
hækkun hafi verið með öllu
ranglát og óeðlileg.
í fyrsta lagi er þessu því að
svara, að strax í sambandi við
bindingu vísitölunnar var af-
urðaverðið lækkað nokkuð
með tilliti til þess, að bændur
tækju á sig svipaða launa-
skerðingu og launbegar með
bindingu vísitölunnar. í öðru
lagi var afurðaverðið hvorki
ákveðið af bændum né Fram-
sóknarflokknum á síðastliðnu
hausti, heldur raunverulega af
hagstofustjóra sem óháðum
og hlutlausum oddamanni í
' verðlagsnefndinni. Úrskurö
sinn byggði hann á grundvelli
laga, er sett höfðu verið i sam
ræmi við stjórnarsáttmálann,
og fjalla um bað, að bændum
séu tryggðar sömu tekjur með
verðlagningunni og aðrar hlið
stæðar stéttir hafa þá þegar
fengið. Hér var því síður en
svo verið að svíkja stjórnar-
sáttmálann, heldur blátt á-
fram verið að fara eftir á-
kvæðum hnns. Alþýðublaðið
getur hvorki vænt Framsókn-
armenn, bændur né hagstofu-
stjóra um svik í þessu sam-
bandi.
Það var ekki heldur þessi
hækkun á afurðaverðinu á
síðastl. hausti, er leiddi til
þess að verkalýðsfélögin hófu
kauphækkunarbaráttuna. Það
var ófermdarástandið í verzl-
unar- pg húsnæðismálunum,
er gerði það fyrst og fremst.
Þess vegna setti Alþýðusam-
bandsþingiö íram þær kröfur,
. að þessi mál yrðu lagfærö og
ERLENT YFIRLIT:
Dean Achesoi
Síðari Mnti g’reistar eftir Sven Tillge-Ras»
ititissest tssta Aeltesast ©g BitararíkIsiKiáIa»
'Stefnii Itaus
Hér fer á eftir niðurlag á
grein Sven Tillge Rasmussen
um Dean Acheson, en þar er lýst
stjórnmálaferli hans og þeirri
utanrikismáíastefnu, sem hann
hefir fylgt síðan hann varð ut-
anríkismálaráðherra fýrir hálfu
ári síðan. Fyrrihluti greinarinn-
ar birtist í blaðinu í gær. Hefst
svo síðari hlutinn:
Acheson var fylgjandi „new
deal“ og hafði, eins og Roose-
velt, djörfung til þess að líta
hræsnislaust- Og fölskvalaust á
Rússland sem bandamann 1941.
Það var þýðingarmikið, að hann
hélt fast við þá. skoðun sína öll
styrjaldarárin. Hann byrjaði að
starfa í fjármálaráðuneytinu,
þegar árið 1933, en það liðu ekki
nema nokkrir mánuðir, áður en
hann varo ósammála Roosevelt
um verðgildi dollarans á þeim
örlagaríku tímum. Það var ekki
fyrr en í sti-íðsbyrjun, að hann
gekk á ný í þjópustu ríkisstjórn-
arinnar. í þetta skipti starfaði
hann í utanríkisráðuneytinu.
Þar hafði hann með höndum öll
stærstu efnahagsvandamálin og
allan undirbúning að endur-
reisninni, sem hafin skyldi er
friður hefði náðst. Ef til vill var
það lærdómsríkasta embættið.
Hann þurfti að kynnast eftir
megni ástandinu í löndum, sem
enn voru hernumin — þurfti
stöðugt að beita hæfileikum sín-
um til hins ítrasta, til þess að fá
þingið til að samþykkja fjárveit-
ingar, án þess aö vissa væri fyrir
því, að nokkuð fengist í aðra
hönd.
Er Truman skipaði Byrnes í
utanríkisráðherraembættið. varð
Acheson aös.toðarmaöur hans —
og Marshall reyndi árangurs-
laust að fá hann til þess að
gegna því emb’ætti áfram í
stjórnartíð sinni. Hann hóf lög-
fræðistörf sín aö nýju eftir
nokkra mánuði. En áður, þ. e. í
maímg,nuði fyrir tveimur árum,
hafði hann flutt ræðu, er mikla
athygli vakti í Bandaríkjunum,
en fékk engan hljómgrunn í
Evrópulöndunum. Hann hafði
verið upphafsmaðurinn að hinni
svonefndu Trumanskenningu,
sem og aðstoöinni til Tyrklands
og Grikklands. í þessari frægu
ræðu sinni lét hann í ljós á-
Tiveðnar skoöanir um það, hvern
ig Bandaríkin gætu hjálpað allri
Evrópu, og um leið afstýrt yfir-
vofandi hættu fyrir þau sjálf.
Einum mánuði síðar lét Mars-
hall utanríkisráðherra í ljós
sömu skoðanir í ræðu, sem hann
hélt í Harward 5. júní’ 1947 —
en Marshalláætlunin er talin
vera til orðin á þeim degi.
Þannig var starfsferill Ache-
son, er hann varð utanríkisráð-
herra fyrir hálfu ári. Honum var
alis staðar tekið af virðingu —
en þrátt fyrir það voru ýmsir
vantrúaðir og jafnvel tortryggn-
ir. Hann hafði að vísu hreinsað
sig af þeirri ámælgi, að vera ó-
venju rnikill Rússavinur, með ó-
tvíræðum ummælum, eftir að
tálvönir Bandaríkjanna um vin-
áttu Rússa höfðu brugðist. Hann
hafði einnig algjörlega slegið
vopnin úr hendi þeirra, sem
héldu að það myndi út um hann
sem stjórnmálamann, er náinn
vinur hans hafði veriö ákærður
fyrir njósnir í þágu Rússa. Það
er ennþá hægt að vinna mál sitt
með drengilegri baráttu — einn-
ig í Ameríku. En var hann ekki
of gáfaður og lýtalaus ■— var
hægt að treysta honum?
Snjall er hann. í-maí s.l. var
hann eitt sinn spurður að því á
hinum vikulegu blaðamanna-
fundum, hvert væri viðhorf hans
til Franco-Spánar. Þetta var ein
mitt um það leyti, sem Spánar-
málið var til umræðu á þingi S.
Þ. Acheson hikaði fyrst í stað,
og spurði hvort það væri nauð-
synlegt að skýra frá því. En þeg-
ar blaðamennirnir lögðu fast að
honum, lét hann undan og hélt
15 mín. ræðu um Franco-Spán
— án nokkurs undirbúnings, án
þess að hika nokkurn tíma, án
þess að leiðrétta sig nokkurn
tíma. Ummæli hans voru birt
orðrétt í heimsblöðunum daginn
Visliinsky,
aðalkeppinautur Achesons.
eftir. Það þurfti ekki að breyta
einu einasta orði.
Meginstyrkur Acheson er þessi
ótrúlegi skýrleiki. Öryggi hans
er ætíð óskeikult, þegar hann
þarf að reifa eitthvert mál —
jafnvel þótt hann hafi engan
undirbúning haft. En á bak við
þennan óskeikulleik liggur auð-
vitað geysileg vinna.
Áður en Acheson fór á París-
arfund utanríkisráðherranna í
vor, kvaddi hann ráðgjafa sína
á ekki færri en tuttugu fundi
og lét hvern og einn skýra frá
sínu viðhorfi á þeim málum
Þýzkalands, er þeir voru kunn-
ugastir. Eftir hvern fund samdi
Acheson síðan sjálfur yfirlit um
niðurstöðurnar og álit sitt á
þeim og óskaði síðan gagnrýni
á því. Hann vildi vera viss um
að hann hefði komist að réttri
niðurstöðu. A sama liátt ræddi
hann við utanríkisráðherrana
hvern fyrir sig áður en fundur-
inn hófst.
Sagt er, að hann hafi enga
(Framhald á 7. síðuj
þá myndi ekki verða farið
fram á kauphækkanir. Sjálf-
stæðisflokkurinn neitaði hins
vegar að láta skerða hags-
muni braskaranna og Stefán
og Emil fylgdu honum eftir,
eins og dyggum þjónum ber.
Þess vegna neyddust verka-
lýðsfélögin til að fara inn á
kauphækkunarleiðina.
Það er hreinn tilbúningur
Alþýðublaðsins, að Tíminn
telji verkalýðshreyfinguna á-
byrga fyrir því, að kauphækk-
unarleiðin var heldur farin.
Hún vildi einmitt hina leiðina.
Hinsvegar hikar Tíminn ekki
við að halda því fram, að for-
ingjar Alþýöuflokksins beri
þar aðalábyrgð. Hefðu þeir
fylgt fram kröfum verkalýðs-
hreyfingarinnar og staðið með
Framsóknarflokknum að lag-
færingum á verzlunar- og hús
næðismálunum, myndi kaup-
hækkunarbaráttan aldrei
hafa verið hafin samkv. yfir-
lýsingu Alþýðusambandsþings
ins. Foringjaklíka Alþýðu-
flokksins kaus hinsvegar held
ur að þjóna Sjálfstæðisflokkn
um en að fylgja fram kröfum
verkalýðshreyfingarinnar. —
Þess vegna fór sem fór.
Af skrifum Alþýðublaðsins
er það ljóst, að Stefáni og
Emil finnst enn ekki nóg kom
iö í þjónustunni við braskar-
ana. Þeim finnst ekki nóg að
eiga aðalsök seinustu dýrtíð-
arskriðunnar vegna þessarar
þjónustu. Þeir vilja reyna að
rægja saman verkamenn og
bændur til þess að geta haldið
þjónustunni áfram. Það er
reynt að æsa verkamenn til
að hefja bræðravíg við bænd-
ur, en umfram allt að beina
ekki sókninni gegn þeim, sem
féfletta þá gegnum verzlun-
ina og aðra milliliðastarfsemi.
Það er verkamanna að svara
því, hvort þeir vilj a hlýða þess
um fortölum Stefáns og Emils,
eða hvort þeir eiga að segja,
að nú sé nóg komiö í þjónust-
unni við stórgróðavaldið. Ef
verkamennirnir svara rétt.
munu þeir Stefán og Emil ekki
fá aöstöðu til þess í annaö
sinn, að nýtt verðbólgukapp-
hlaup sé hafið vegna undan-
látssemi og þjónustuþægðar
við braskaravaldið.
Raddir nábúaima
Morgunblaðið læst nú vera
orðið bændablað og segir m. a.
í forustugrein sinni í gær:
„Framsóknarflokkurinn hef
ir alltaf þótzt vera að berjast
fyrir bændur. Hann segist
hafa verið að því i 30 ár. Ár-
angurinn af þeirri baráttu
hefir verið mjög neikvæður.
Nú þegar að stórátök standa
fyrir dyrum í landbúnaðar-
málum, verður sveitafólkið að
losa sig við áhrif þessa nei-
kvæða „milliflokks," sem í 30
ár hefir verið að misskilja
allt, sem hægt er að misskilja.
Það verður að taka höndum
saman við framleiðslustéttir
og neytendur sjávarsíðunnar
til þess að fá aukið fjármagn
til stórfelldrar ræktunar og
sköpunar, aukins samræmis í
lífskjör þess og kaupstaða-
fólksins. Tímaliðið hefir allt-
af reynt að egna tíl haturs,
tortryggni og illinda milli
sveita og sjávarsíðu.“
Svo mörg eru þau orð. Nú
er lofað auknu fjármagni til
sveitanna, en hver varð hlut-
ur sveitanna, þegar Sjálfstæö
ismenn voru að ráðstafa stríðs
gróðanum á árunum 1944-46?
Ætli að það sé ekki betri mæli
kvarði á afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins, en hin fögru fyrir-
heit nú. Afstaða Framsóknar-
ilokksins og Sjálfstæðisflokks
jns til sveitanna má annars
vel marka á því, að á árunum
1930—40, er Framsóknarmenn
réðu mestu, f jölgaði byggðum
býlum um 200, en síðan 1940,
er Sjálfstæöismenn fengu á-
hrif á stjórnarfarið, hefir
þeim fækkað um 300. Á þessu
geta menn séð, hvor flokkur-
muni sveitunum hollari.
k víðavangi
Fyrir skömmu síðan kon
kona á ritstjórnarskrifstoí .
Tímans og skýrði frá því, a
hún væri búin að ganga í 15
vefnaðarvöruverzl. í bænui
og reynt að fá þar keyp
kjólaefni. Engin af þessu
verzlunum kvaöst hafa þa5
á boðstólum.
Kinsvegar var víða völ
tilbúnum kjólum á upp
sprengdu verði.
Þetta er eitt dæmi af þúe-
unduin um það, hvílíkt
frcmdarástand ríkir nú
verzluninni. Samt heldur
þýðublaðið því fram,
vcrzlunarhættirnir eigi ek
neinn þátt í dýrtíðinni, he
ur sé hún nær eingöngu af -
urðaverðinu að kenna.
★
í öörum löndum er þaö ta1,
ið eðlilegt, að húsnæðiskosí ’
aðurinn sé ekki nema % el i
Ys hluti af launum verku -
manna. Hér í bænum mu i
það hinsvegar láta nærri, p >
húsaleiga eftir tveggja i"
þriggja herbergja íbúð, fí
um nýja leigu er að ræöV
gleypi um helminginn r.:
launum Dagsbrúnarmanni’.
Samt heldur Alþýðublaú'
því fram, að húsnæðismál "i
eigi ekki neinn þátt í dýr-
tíðinni. Hún sé bara afurða-
verðinu að kenna.
★
.. Á síðastl. ári var leyfðs:
innflutningur á vefnaðar ■
vöru fyrir um 22 millj. kr
Á þessu ári hefir verið áæt'-
að að leyfa að flytja in :
vefnaðarvörur fyrir 34 millj.
kr. Veitt innflutningsleyfi i
þeim árshelmingi, sem lið
inn er, munu fyllilega svar
til þeirrar áætlunaÁ Þegr ■
það er athugað, að vefriað-
arvöruinnflutningurinn cr
þó þetta mikill, verður hinn
mikli skortur á vefnaðarvör
um að teljast óeðlilegur. —
Annað hvort eru vörurnar
seldar á svörtum markaði
stórum stíl eða að heildsal-
arnir sitja uppi með stórar
vörubirgðir, ef til vill í þeirr>
von, að gengið verði lækkað.
Hvort heldur, sem er, þá sýn
ir það glögglega, að það fyr-
irkomulag, sem nú er, er ó-
hafandi og óhæft með öllu.
★
Það verður að finna nýtt
fyrirkomulag á framkvæmd
innflutningshatftanna með-
an gjaldeyrisástandið leyfir
ekki, að þau séu afnumin
með öllu. Núverandi fyrir-
komulag, sem er tilvalin
gróðrarstía fyrir hverskonar
svindl og pretti, er óhafandi
með öllu. Hingað til hefir
ekki verið bent á annað ör-
uggara skipulag en að iáta
skömmtunarmiðana gilda
sem innkaupaheimild. Þá
er neytendum tryggt að
þeir geta fengið sinn hluta
af innflutningnum, og það
hjá þeim verzlunum, sem
þeir telja sér hagkvæoast
og bezt að skipta við.
★
Sennilega er ófermdará-
standið í verzlunarmálunum
hvergi meira en á sviði bygg
ingarvaranna. Þeir, sem nú
hafa fengið fjárfestingar-
Ieyfi, munu finna það, að
þeir hafa þar fengið ávísan-
ir, sem ekki er traust inn-
stæða fyrir. Þeir munu þurfa
að Ieita frá Heródesi til Píla
dusar og samt ekki fá marg-
ar þær vörur, er ieyfin hljóða
upp á. Eina örugga ráðið til
þess að koma í veg fyrir
(Framhald á 6. síðuj.