Tíminn - 26.07.1949, Qupperneq 5

155. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 26. júlí 1949
5
Þrlðýudngur 26. ji'rfí
ERLENT YFIRLIT:
. fJáiL
Framlöíin til
íginga
Sj álfstæðisflokkurinn þyk-
ist nú geta fært fram sönn-
ur fyrir því, að Framsóknar-
flokkurinn sé fjandsamlegur
Reylcjavík. Sönnun hans er
sú, að Eysteinn Jónsson
menntamálaráðherra hafi
ráðstafað þannig fjárfram-
lögum til skólabvgginga, að
mun meira hafi komið í hlut
kaupstaða og sveita úti um
land en Reykjavíkur. Þetta
verði ekki skýrt öðruvísi en
sem beinn fjandskapur í garð
Reykj avíkur.
Til þess að gera þetta að
sem mestu auglýsingamáli,
hafa Sjálfstæðismenn hafið
umræður um það á bæjar-
stjórnarfundi og látið gera þar
ályktanir um það. Morgunbl.
hefir síðan auglýst „fjand-
skapinn“ á síðum sínum með
stórum fyrirsögnum og feit-
letrunum.
Það sanna í þessu máli er
þetta:
Ríkissjóður hefir hvergi
nærri getaö staðið við öll þau
framlög til skólabygginga, er
honum ber að inna af hönd-
urn logum samkvæmt. Sé þar
um sök nokkurs ráðherra að
ræða, er það sök fjármálaráð-
herrans, er fyrst og fremst á
að sjá um öflun teknanna til
að mæta lögboðnum greiðsl-
um. Hann hefir lagt áherzlu
á að skera þessi framlög sem
mest niður og myndu þau því
hafa orðið stórum lægri, ef
menntamálaráðherra hefði
ekki notið við.
Þegar svo var komið, að
framlög ríkisins hrukku ekki
fyrir lögboðnum greiðslum,
var það alltaf vandaverk að
ráðstafa framlögunum, sVo
að allir gætu vel við unað.
Það gat náttúrlega komið til
mála að jafna framlögun-
urn niður eftir höfðatölu, eins
og Sjálfstæðisflokkurinn læst
vilja. Af því hefði hins vegar
leitt, að byggingar hlytu aö
stöðvast á flestum þeim stöð-
um, þar sem lítið fjármagn
er fyrir hendi nú.
Vegna þessara ástæðna,
markaði f j ármájar áðherra
þá stefnu að láta þá staði
ganga fyrir með hærri fram-
lög, þar sem fyrirsjáanlegt
var að byggingar hefðu stöðv
ast að öðrum kosti, en þörf
þeirra hinsvegar hin tilfinn-
anlegasta. Þeir staðir, sem
teljast m,áttu betur settir fjár
hagslega, ufðu hinsvegar að
sætta sig við lægri framlög
á meðan, en með von um upp
bætur síðar. Meðal þeirra
staða er Reykjavík í fremstu
röð, þar sem hún hefir rýmri
tekjuöflunarmöguleika en
nokkur annar staður, því að
mest öll innflutning^verzlun-
in og iðnaðurinn hefir þar að-
setur sitt, auk allra þeirra
tekna, sem hún hefir af rík-
isstofnununum. Það liggur
líka nokkurnveginn fyrir, að
skólabyggingar hefðu ekki
orðið meiri í Reykjavík,' þótt
rikið hefði getað staðið bet-
ur í skilum með framlög sín.
Hefði stefnu Sjálfstæðis-
flokksins í þessu máli verið
framfylgt, hefðu afleiðingarn
ar orðið þessar: Kaupstaðir
og byggingar þar hefðu stöðv
Efíir ríisnlega cins árs deilii viS KomiíseIm-
f©i*Bt5 virðisí Tííé vera örua’a'isr í sessi
Sá orðrómur, að Bandaríldn
muni veita, Júgóslövum s+ór-
aukna fjárhagslega að'stoð,
magnast nú með hverjum degi.
M. a. er þetta byggt á þeirri á-
kvörtun júgóslavnesku stjórn-
arinnar að loka landamærunum
við Grikkland og hindra þannig,
að grískir uppreisnarmenn fái
nokkra aðstoð frá Júgóslavíu. Þá
herða Júgóslavar stöðugt ádeil-
urnar á Kominform og Sovét-
rikin.
Danski blgðamaðurinn Erling
Bjöl ræðir samskipti Júgóslava
og Rússa nýlega í grein í „In-
fonnation“ og fer þýðing henn-
ar hér á eftir ;
Þegar Kominform sagði Tito
stríð á liendur fyrir ári síðan,
voru margir,;sem spáðu því, að
hann myndi fljótlega hrökklast
frá völdum. Hér í blaðinu bent-
um við á, að Tito væri að öllum
líkindum sá:; af leiðtogum al-
þýðulýðveldanna, er ætti rnestu
fylgi að fagna meðal almenn-
ings. Hann er enn í dag æösti
maður Júgóslavíu. Og ekki nóg
með það, heldur hefir honum
tekist, þrátt fyrir ásakanir
Kominform um að hann gangi
erinda hinnar bandarísku
heimsveldisstefnu, að sigla
beggja skauta byr og halda landi
sínu utan við áhrif bæði frá
vestri og austfi, enda þótt deilan
við Moskvu hai'ðnaði með hverj -
um mánuðinum sem leið, og
Austur-Eyróþuríkin krepptu æ
meir að Júgóslávíu á sviði efna-
hagsmála.
Afstaða Títö á alþjóðavett-
vangi hefir einkum verið mót-
sagnakennd undanfarið ár. Á
öllum alþjóðaraðstefnum hefir
Júgóslavía dyggilega stutt
Kreínl-menniná. Þannig var það
á Dónárráðstefhimni, á allsherj-
arþingi S. Þ. í París á s. 1. hausti
og á ráðstefnu efnahagsráðs S.
! Þ. fyrir Evrópu í Genf nú í vor.
Hvað eftir annað hefir hið
furðulega skeð, að Pólland, sem
I ætla mætti að Væri öruggt Kom-
informland, héfir komið fram
sem sjálfstæðari og óháðari aðili
gagnvart Moskvu á alþjóðaráð-
stefnum en hið bannfærða land,
Júgóslavía.
Síðasti hlekkurinn rnilli Bel-
grad og Moskvu á þessu sviði
slitnaði í raun réttri ekki fyrr en
á Parísarráðstefnunni í s. 1.
mánuði. Rússar hættu að styðja
landamærakröfur Júgóslava á
hendur Austurríki, en þær má
að vissu leyti telja réttmætar,
þar eð í austurríska héraðinu
Kárnthen eru allmargir Sló-
vakar.
I París var almennt ætlað. að
jafnhliða því sem utanríkisráð-
herar fjórveldanna ræddu fxúð-
arsamningana við Austurríki,
hafi verið unnið að samningum
milli Bandaríkjanna og Júgó-
slavíu í Belgrad. Júgóslavar
hafi fengið loforð fyrir dollur-
um, sem sárabætur fyrir landa-
missinn. Undanfarna daga
hafa heyrzt fregnir um það, að
viðræðum þessum hafi verið
haldið áfram á smáeyju í Adr-
íahafinu, milli Tito og Kardelj,
utanríkisráðherra Júgóslavíu
annars vegar og fulltrúa Banda-
ríkjanna hins vegar. Gefið hefir
verið í skyn, að unnið sé að und-
irbúningi víðtæks samnings
milli Bandaríkjanna og Júgó-
slavíu. Því hefir og verið hald-
ið fram, að til þess að fá efna-
hagsaðstoð þá, sem Júgóslavía
þarínast svo mjög, þá hafi Tito
samþykkt að víkja frá ki-öfu
sinni um Trieste og hætta öll-
um stuðningi við gríska upp-
reisnarmenn. Og á s. 1. ári hafa
Júgóslavar í raunninni dregið
mjög úr aðstoð sinni við hina
grísku uppreisnarmenn.
Hvað sem þessu líður, þá er
eitt víst: síðustu daga hefir Jú-
góslavía farið þess áleit við al-
þjóða endui’reisnarbankann að
fá 250 milj. dollara lán á næstu
þremur árum.
Það, sem vakir fyrir Júgóslöv-
um, er að reyna að bjarga því
sem bjargað verður af fimm ára
áætluninni, sem gerð var af ein-
TITO
stæðri bjartsýni. í aðalmálgagni
júgóslavneska kommúnista-
flokksins, „Borba“, sagði nýlega:
„Afstaða Kominform gegn Júgó-
slavíu er ekki sprottin af stjórn-
málalegum orsökum, heldur er
tilgangurinn sá, að koma í veg
fyrir að Júgóslavía verði iðnað-
arþjóð“. Þetta er án efa rétt. Jú-
góslavía var notuð sem eins-
konar hráefna birgðastöð fyrir
Rússland meðan þeir Tito og
Stalin voru „vinir“.
Verzlunarstríð Kominform á
hendur Júgóslavíu hefir verið
háð af fyllsta miskxxnnarleysi.
Ungverjaland eitt hefir neitað
að láta af hendi skaðabætur, er
nema 70 miljónum dollara, sem
og 23 milj. dollara ,er Júgóslav-
ar áttu inni í landinu fyrir timb-
ur og málma, er þeir höfðu selt
Ungverjum.
Pjárhagsaðstoð sú, er Banda-
ríkin hafa látið Júgóslavíu í té,
hefir fram til þessa verið æði
stopul, og engán veginn íxségi-
leg til þess að tryggja fram-
kvæmd fimm ára áætlunarinn-
ar, sem mjög hefir fai'ið úr skorð
(Fraviliald ú 6. síðu).
Raddir nábúanna
hefðu fengið minni framlög
og byggðalög út u mland
ast alveg. Hins vegar hefði
Reykjavík fengið hærri fram-
lög, án þess þó, að meira hefði
verið byggt.
Stefna menntamálaráðh.
hefir hinsvegar tryggt það,
að skólabyggingar hafa ekki
stöðvast víða út um land,
eins og ella hefði orðið, en
byggingar í Reykjavík þó
ekki oi’ðið minni, vegna hinn
ar góðu fjáröflunaraðstöðu
Reykjavíkur.
Það hefði vitanlega verið
langæskilegast, að hægt hefði
verið að fullneégja öllum hin-
um lögboðnu greiðslum í þess
um efnum. En fjárhagsástand
það, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn og kommúnistar hafa
skapaö í sameiningu, hafa
gert . ríkissjóði það ókleyft.
Sjálfstæðismenn geta því
fyrst og fremst kennt sín-
um foringjum um, að ríkið
hefir orðið hér ómerkt lof-
orða sinna, eins og á mörg-
um öðrum sviðum, og hefði
þó oi'ðiö það enn meii-a, ef
núv. menntamálaráðherra
hefði ekki notið við og hann
neitað að fallast á niður-
skurðartillögur fjármálaráð-
herra.
Sú úthlutunaraðferð, sem
menntamálaráðherra hefir
markað undir þessum kring-
umstæðum, er áreiðanlega
rétt. Hún hefir gert það mögu
legt, að kaupstaðir og byggða
lög úti um land, hafa get-
að haldið skólabyggingum á-
fram, er annars hefðu stöðv-
ast, en hinsvegar hefir hún
ekki dregið úr skólabygging-
um í Reykjavík. Stefna Sjálf
stæðisflokksins hefði hinsveg
ar stöðvað byggingarnar víða
út um land, án þess þó að
auka þær í Reykjavík. Þar
kemur vel fram áfstaða hans
til kaupstaða og byggða út
um land. Undir yfirskini vin
áttu við Reykjavík, sem ekki
hefði þó komið henni að
neinum notum, er leitast við
að stöðva skólabyggingarnar
út um landið, jafnt í kaup-
stöðum og sveitum. Þess
mættu menn þar vel minnast,
þegar sendlar Sjálfstæðis-
flokksins fara að prédika
I forustugrein Alþýðublaðs-
ins á sunnudaginn er m. a.
minnst á Sj álfstæðisflokkinn
og verkalýðshreyfinguna í til-
efni af því, að Mbl. hefir lýst
sig andvígt þeirri samvinnu
við norrænu verkalýðssam-
tökin, er nú á sér stað. Al-
þýðublaðið segir:
„Sjálfstæðisflokkurinn ber
ábyrgð á því, að kommún-
Leiðinlegur atburður ger'-
\ ist hér á fimmtudagskyöið >
; l var. Alþýðuflokkurinn og A!
þýðusambandið boðuðu þá t:’
[fundar á Arnai’hólstuni c-
auglýstu m. a. sem ræ?. -
menn forsætisráðherra ST '.
utanríkisráðherra Noregs <
f jármálaráðherra Danme'
urs og formann sænska
þýðusambandsins. — Un
venjulegum kringumstæð:: '
hefði mátt búast við mi:i 1
fjöimenni, þegar boðið '
upp á slíka ræðumenn, ' x
raunin var su, að fund' :
sóttu ekki nema í mesta 1? ;
600—700 manns. Er þetta C
mennasti útifundur er ler
hefir verið haldinn í ReykJ ~
vik.
Það verður ekki annað s."
en að þetta hafi verið leio
legur atburður, þar sem h
áttu hlut að máli virðule
fulltrúar vinveittra frær ’
þjóða og jafnframt fulltrú
stjórnmálasamtaka, s'”x
njóta viðurkenningar og í
trúar frjálslyndra manna ?i
á landi. Af þessum ásíæðr
hefði verið eðlilegt, að fj-
mennt hefði verið til bess
hlýða á mál þeirra.
★
Orsakir eru til alls og f
er hað einnig með hina I
legu fundarsókn á Ærnarh '
túninu á fimmtudagskvöM
Vegna þess, að Alþýðuflol
urinn var talin fyrir fund;;1
um, mun fjöldi fi'jálslync! '
manna hafa litið svo á, r
það yrði talinn viðurkennir
á núverandi stefnu hans :
starfsháttum Alþýðuflok!
ins, ef fundurinn yrði fj:
sóttur. Þessir menn hafa Jj
sv.o á, að hér væri tækifar :
til að tjá andstöðu sína v''
stefnu flokksins. Fundir ha
væru ekki einu sinni sótír
þótt hann biði upþ á hin >
völdustu erlenda ræðumenn.
Það hefir því engan vegin x
stafað af því, að íslendingr"
vildu sýna hinum erlend n
gestum óþokka, hve illa fun •
urinn var sóttur. Þeir guldn
hér aðeins óvinsælda forustn
mannanna I Alþýðuflokkn -
um. Mætti þetta atvik því
vissulega vera forsprökkur.i
Alþýðuflokksins lærdómsríkí.
istar komust til valda í AI-1 Þjóðviljinn býsnast yfir
þýðusambandi íslands á sín-j því, að margt Framsóknar-
um tíma. Hann hefir reynt að hafi sótt útifundinn og nafn-
bæta nokkuð fyrir þá yfirsjón,
en margt bendir til þess, að
vissir aðilar hans líti enn
hina fyrri samherja innan
vcrkalýðshreyfingarinnar
hýru auga. Morgunblaðið
þarf að gera það upp við sig,
hvort Sjálfstæðisflokkurinn
kýs að reyna að koma á inn-
an verkalýðshreyfingarinnar
sams konar bandalagi við
kommúnista og höfundur for-
ustugreinar þess i gær stofn-
aði til í bæjarstjórn ísafjarð-
ar eftir síðustu kosnigar.
Tækist það, yrði verkalýðs-
hreyfingin á ný flokkspólit-
ískt verkfæri í höndum kom-
múnista, og Alþýðusamband
íslands myndi skipa sér í
fylkingu með Rússum og
leppríkjum þeirra í hinu
kommúnistíska alþjóðasam-
bandi verkalýðsfélaganna.“
Ætli það sé nú ekki eitt
keyrið, sem Ólafur Thoi'S og
Bjarni Ben. nota á þjóna sína
í Alþýöuflokknum, að sam-
vinna íhaldsins við kommún-
ista í verkalýðshreyfinguni
þeim byggðavináttu sína fyrir I hefjist aftur, ef þeir haldi ekki
næstu kosningar. 1 áfram að vera góðu börnin!
greinir þá suma hverja.
Framsóknarmenn una þessu
aðkasti mæta vel. Meðal
Framsóknarmanna nýlur sú
stefna, sem þessir menn
fylgja í löndum sínum, skiln
ings og viðurkenningar, og
fátt myndu Framsóknar-
menn telja æskilegra í ísl.
stjórnmálum cn að Alþýðu-
; flokkurinn hér yrði sannur
bræðraflokkur umræddra
flokka og fylgdi sömu stefnu
og þeir. Hefði Alþýðuflokkur-
inn gert það, myndi hann nú
sterkari en hann cr, en komm
únistarnir og auðmennivnir
áhrifaminni.
Framsóknarmenn líta því
samband Alþýðuflokksins við
þessa flokka síður en svo með
óvild, eins og Mbl. gerir, held
ur væntir þess, að samband-
ið við þá geti hjálpað til að
gera hann að betri flokki. —
Mbl. æskir þess hinsvegar
eðlilega ekki, að Alþýðuflokk
urinn taki að likjast þeim,
því að þá væri samvinna hans
og Sjálfstæðxsflokksins úti-
lokuð xxy.ð öllu.
(Framhald á 7. síðu)