Tíminn - 08.02.1950, Síða 4

4
32. blað

m?Z£
Tíminn, miðvikudaginn 8. febrúar 1950
Bjargráðasjóður íslands
Bjarni Ásgeirsson hefir
nýlega lagt fram i neðri
deild frumvarp um Bjarg- j
ráðasjóð íslands- Sam-
kvæmt frumvarpinu er gert
ráð fyrir stórauknum fjár-
ráðum sjóðsins, og ýmsum
breytingum á starfsháttum
hans.
í núgildandi lögum er svo
fyrir mælt, að hvert sveitar-
félag greiði í sjóðinn 25 aura
fyrir hvern íbúa, og ríkis-
sjóður tilsvarandi gjald. Sam-
kvsemt frv. Bjarna hækkar
tillag sveitarfélaganna 1 kr.
2.00 á mann og tillag ríkis-
sjóðs tilsvarandi. Helming-
urinn af gjaldi sveitarfélag-
anna verður séreign hlutað-
eigandi sýslu- eða bæjarfé-
lags en hitt rennur í sameig-
inlegan sjóð.
Tilgangur sjóðsins er að
vera til hjálpar í hallæri og
til að afstýra því. Stjórn
sjóðsins skal því hafa vak-
andi auga á slíkum hættum
og veita lið til að afstýra því.
í henni skulu eiga sæti skrif
stofustjórinn i félagsmála-
ráðuneytinu, formaður Bún-
aðarfélags íslands og formað
úr Fiskifélags íslands.
Starfshættir Bjargráða-
sjóðs.
Um störf sjóðsins segir að
öðru leyti í frumvarpinu:
Nú verður hallæri í sveit-
arfélagi af óvenjulegum harð
-4ndum eða langvarandi afla-
leysi, eða tjón verður þar af
náttúruvöldum á mannvirkj-
um eða búfé, enda hafi það,
sem skemmdist eða ónýttist,
verið óvátryggt fyrir tjóni
þessu, og getur þá stjórn
býargráðasjóðs veitt styrk eða
lán úr bjargráðasjóði sam-
kvæmt lögum þessum, til að
draga úr áhrifum hallærisins
eða bæta tjónið að einhverju
leyti.
Nú hefir slíkt ástand skap-
azt sem að framan segir og
er þá bjargráðastjórn heimilt
að veita hjálp með þeim hætti
er hér segir:
1. beinum styrk úr bjarg-
ráðasjóði,
2. lánveitingum til sýslu-
eða sveitarfélaga,
3. lánveitingum til einstakl
inga, sem fyrir tjóni hafa orð
ið, gegn veði í fasteign eða
ábyrgð sýslu- eða sveitarfé-
lags.
Ef hallæri ber að hcndum
á hvert sýslu- og bæjarfélag
tilkall til séreignar sinnar í
sjóðnum til útbýtingar sam-
kvæmt reglum, sem sýslu-
nefnd eða bæjarstjórn hafa
samþykkt þar um, enda sam
þykki ráðherra slíka ráðstöf-
un, að fengnu áliti bjargráða
stjórnar. Skýrslu um úthlut-
un þessa skal viðkomandi
sýslunefnd eða bæjarstjórn
senda stjórn bjargráðasjóðs
þegar að úthlutun lokinni.
Ef haustbirgðir reynast svo
litlar í einhverju héraði, að
hætt er við bjargarskorti fyr
ir menn eða skepnur, ef illa
vetrar, þá má sýslunefnd eða
bæjarstjórn með samþykki
bjargráðasjóðs nota séreign
sína í sjóðnum til að kaupa
eða tryggja varaforða, en það
fé, sem þannig er notað, skal
greiða aftur að fullu, en vaxta
laust, í bj argráðasj óðinn á
ársfresti, nema því verði ráð
stafað samkvæmt 1- málsgr.
þessarar greinar.
Nú hrekkur ekki séreign
Frumvarp frá Bjarna Ásgeirssyni niii
aukin fjárráð sjwðsins.
sýslu eða kaupstaðar til forða
tryggingar, og má þá bjarg-
ráðastjórn veita héraðinu
vaxtalaust bráðabirgðalán af
sameignarfé sjóðsins, gegn
veði í bjargráðagjaldi héraðs
ins eða þeim tryggingum
öðrum, sem stjórnin metur
gildar.
Nú gengur mikil óáran um
land allt eða 1 stórum lands-
hlutum, svo að fé bjargráða-
sjóðs hrekkur ekki til nauð-
synlegrar hjálpar og sjóður-
inn kemst I fjárþröng, og er
þá ríkisstjórninni heimilt að
ábyrgjast svo hátt lán sem
þurfa þykir fyrir bjargráða-
sjóðinn, eða veita honum lán
úr ríkissjóði, ef fé er þar fyr-
ir hendi, en slík bráðabirgða-
lán ber bjargráðasjóði að end
urgreiða af tekjum sínum,
enda séu eignir sjóðsins og
tekjur að veði fyrir bráða-
birgðalánum þessum.
Að miklu leyti eru þessi á-
kvæði í samræmi við gildandi
lög.
Löggjöfin um Bjargráðasjóð.
í greinargerð frv. segir svo:
Bjargráðasjóður íslands
var, svo sem kunnugt er, stofn
aður með lcgum nr. 45 1913,
og skyldi hlutverk hans vera
eins og segir í 1. gr. laganna:
„til hjálpar í hallæri eða til
að afstýra því“.
Lítið hefir lögum þessum
verið breytt frá því þau voru
sett, en árið 1925 voru sett
lög um heimild til að veita
lán úr Bjargráðasjóði, og eru
það eins konar viðbótarlög
við bjargráðasjóðslögin.
Þegar bjargráðasjóður ís-
lands var stofnaður 1913, var
j honum ætlað allríflegt tillag
í miðað við þess tima aðstæð-
j ur og peningagildi, 50 aurar á
j íbúa hvern í landinu, og
1 skyldi ríkissjóður greiða helm
j inginn, 25 aura, en sveitar-
: sjóður hinn helminginn. Mun
láta nærri, að slíkt gjald svari
til um það bil kr- 2,50 nú frá
hvorum þessum aðila. Ekkert
hefir tillögum til sjóðsins ver
ið breytt í þau 35 ár, sem
hann hefir starfað.
Með lögum nr. 76 23. júní
1932, um bráðabirgðabreyt-
ingu nokkurra laga, var með-
a1 annars samþykkt að fresta
framkvæmd 2. og 3. gr. laga
nr. 45/1913, um bjargráða-
sjóð íslands, fyrst til ársloka
1933, en síðan var frestunin
jafnan framlengd til 1942.
Þetta tíu ára tímabil féllu
því niður allar greiðslur til
j sjóðsins, bæði af hálfu ríkis-
sjóðs . og sveitarfélaga. Þessi
ár voru því tekjur sjóðsins
ekki aðrar en vaxtatekjur
hans.
Árið 1941, 1- janúar, voru
innlánsvextir í sparisjóðum
lækkaðir úr 4% í 3%, og 1.
janúar 1942 voru sparisjóðs-
vextir enn lækkaðir úr 3%
i 2%, og stóð svo til 1. janúar
1948. Þessar ráðstafanir all-
ar urðu til þess að draga mjög
úr vexti sjóðsins.
Verður því ekki sagt,*að af
hálfu hins opinbera hafi mik
ið verið gert til að efla sjóð
þennan eða hlynna að hon-
um á annan hátt.
samkv. lögum sjóðsins, og hef
Hagur Bjargráðasjóðs.
Reglur um útlán úr Bjarg-
ráðasjóðnum eru allstrangar
ir það orðið til þess, ■ þö'tt
tekjur hans væru frekar rýr-
ar, að nokkurt fé hefir, sáfh-
azt, og eru eignir sjóðsins nú
í peningum og verðbréfum
röskar tvær milljónir króna.
Það er að vísu ekki mikið fé
á þann mælikvarða, sem nú er
lagður á fjármuni, en. þeg-
ar tillit er tekið til þess, að
bæði hafa verið felldar nið-
ur svo til allar tekjur sjóðs-
ins um tíu ára skeið og að
hann hefir tapað allmiklu fé
bæði vegna mæðiveikiráð-
stafana og þegar sveitarfé-
lög landsins voru gerð upp í
Kreppulánasjóði, og þegar
það enn fremur er athugað,
að gleymzt hefir að ákveða
að greiða tillög sjóðsins með
verðlagsuppbót, eins og þó
hefði mátt ætlazt til, er ekki
hægt að vænta þess, að hag-
ur hans sé betri en raun ber
vitni.
Á undanförnum veltiárum
hefir sama og ekkert verið
leitað til Bjargráðasjóðs, og
hafa því tekjur hans síðustu
árin nær allar lagzt fyrir í
peningum og verðbréfum.
Tekjur sjóðsins árið 1948 voru
þessar: /
1- Gjald sveitarfélaganna
kr. 34.063.50. 2.Tillag úr rík-
issjóði kr. 33.000.00. 3. Vaxta-
tekjur kr. 68-233.57. Samtals
kr. 135.296,97.
Lánbeiðnir til bjarg-
ráðasjóðs.
Á s. 1. hausti hafa Bjarg-
ráðasjóði borizt lánbeiðnir, er
nema samtals 345 þús. krón-
um, og þó er vitað, að nokkur
sveitarfélög hafa ekki enn
sent lánbeiðnir til Bjargráða-
sjóðsins vegna þess, að nokkr-
ir þingmenn þeirra héraða,
sem harðast urðu úti í vor-
harðindunum s. 1. vor, hafa
borið fram á Alþingi tillögu til
þingsályktunar um sérstaka
hjálp úr ríkissjóði til þessara
héraða. Mjög verður að telja
það vafasamt, að vorharðindi
þau, sem urðu 1949 og ollu
talsverðum erfiðleikum hj á
bændum í ýmsum sveitum
austan, norðan og vestan
lands, geti talizt þess eðlis,
að þau falli undir verksvið
Bjargráðasjóðs, eins og starfs
reglum hans er nú háttað-
Eins og lögum hans og starfs
háttum er nú fyrir komið, eru
þess engin tck að veita lán
eða styrk til þess að greiða
fram úr þessum erfiðleikum,
nema sveitarfélög þau eða
sýslufélög, sem í hlut eiga,
sæki um lán úr sjóðnum, á-
byrgist þau og annist greiðslu
afborgana af þeim, þegar þar
að kemur.
Það verður að telja, að sá
stakkur, sem Bjargráðasjóði
var skorinn með lögunum frá
1913 og 1925, sé nú orðinn
svo þröngur, að sjóðurinn
raunverulega fái ekki notið
sín, nema reglum hans verði
breytt í verulegum atriðum
og starfshættir hans færðir
meira til samræmis við þær
venjur, sem nú má telja ríkj-
andi orðnar um lánveitingar,
styrktarstarfsemi og önnur
slík viðskipti.
Af framangreindum ástæð-
um hefir þótt rétt að leggja
til, að nokkrar breytingar
yrðu gerðar á lögum um Bjarg
(Framhald á 7. siðu.)
EKKI PR I>ETTA mér að kerfna,
hefir Refur bóndl að fýrirsögn á
kvæði þvi, sem hann faéiir serit
ókkur og kemur hér á eftir. Ýms-
ir munu kahnást við fyrirmyndina
hjá'Grími Thofnsen, en þó er það
'ekki neitt aðalatriði, því að þetta
ljóð'er alveg óháð hefani. En kvæð-
io er svq:
Geng ég enn á valda vegi
vil ei neitt af honum renna.
Þó að batni ástand eigi
— ekki er þetta mér að kenna.
Kommar eru að gjammi og geyi
gjarnir til að eyða og spenna
þó eg slíkum þrjótum sveii,
— en þetta er ekki mér að kenna.
I
Frá nýsköpun eg nokkuð segi
nefna má ég skapnað þenna,
þó til gagns hann yrði eigi
— ekki er þetta mér að kenna.
Hnýta mjög að Hæringsgreyi
halir þeir er túla glenna.
Betri er hann á láði en legi,
— en lítið er þetta mér að kenna.
Sjaldan ég á þingi þegi
þegar háð er orðasenna.
Mörgum þar til synda segi
þó sé það ekki mér að kenna.
Enn um hríð ég tímann teygi
til að draga strikið penna.
Vona ég að þjóðin þegi
— því þetta er ekki mér að kenna.
Þeir er stýra stjórnarfleyi
stöðugt mega ei sköpun renna.
Ef ég völdum af mér segi
— ekki er þetta mér að kenna.
Máske út ég Þorrann þreyi,
þó í skjólin virðist fenna.
Bjargráð kannske einhver eygi
— en ei þau verða mér að kenna.
heimtur út um hvippinn og hvapp-
máske bæði tvenna og þrenna.
Ef ég kallast ólánspeyi
— ekki er þetta mér að kenna.
Húmar að og hallar degi
húki ég einn með brotinn penna.
■Strikið dreg ég ennþá eigi,
-s— en ekki er þetta mér að kenna.
En ekki vildi’ ég eiga frú,
svéitákonu. Eg lýsi yfir hlutleysi
niínu í þessu viðkvæma máli fyr-
ú fram, en þó ætla ég á engan hátt
áð frábiðja umræður um þátttöku
kvenna í opinberum málum, því
þ'ar er éitt af merkismálum á ferð.
Bréíið er svona:
ÞEGAR EG NÚ HEFI hlustað á
hvernig blessaðar frúrnar í Reykja
vík hnakkabítast í útvarpinu út af
bæjarstjórnarkosningunum, kemur
mér í hug vísan hans Bjarna í
Hvammi. Það stendur þannig á
henni. að við vorum að hlusta á
kvennatíma útvarpsins í fyrravet-
ur. Þar talaði ein gáfuð og mennt-
uð frú. Hún kvartaði um það að
íslenzkt kvenfólk nyti ekki sem
skyldi þess jafnréttis við karlmenn,
sem það þegar hefði öðlast, svo
sem jafnréttis til embætta og að
gegna opinberum stöðum. Og þessu
til sönnunar sagði hún, að enn
væri ekki dæmi til þess, að ein
einasta kona hefði gegnt hrepp-
stjórastöðu í sveitum þessa lands.
Þá varð Bjama þetta að orði:
„Eflaust hafa þær hæfileika til að
gegna hreppstjórastöðu, standa í
málaþrasi og annast ýmsar inn-
heimtur út um kvippinn og hvapp-
inn, en ég vildi ekki eiga þær fyr-
ir eiginkonur". Þá sagði einhver:
Þú ættir nú að gera sniðuga vísu
um þetta, Bjarni minn, þá skal
ég koma henni í Baðstofuhjal Tím
ans. Og hérna er vísan.
Andans snilld hjá auðarbrú
eng’inn skyldi gleyma.
En ekki vild’ ég eiga frá,
sem aldrei tyldi heima“.
EG BÆTI ÞVÍ VIÐ, að ef til
vill væri nú samt heppilegt fyrir
menn þá, sem mest óttast skjald-
meyjar og valkyrjur að líta um
öxl og athuga, hvort sumar þær
konur, sem kunnar hafa orðið að
skörungsbrag og stjórnsemi utan
heimilis, muni ekki hafa verið
sæmilegar eiginkonur og mæður.
Starkaöur gamli.
Allt til að auka ánægjuna
Strákústar,
Stufkústar,
Stéttakústar,
Miðst.-ofna-
kústar,
Glasakústar,
Veggf.kústar,
Bílþvottakústar,
Gluggakústar,
2 teg.
Kalkkústar.
Kúaburstar 3 teg.,
Klósettburstar 2 t.
Fiskburstar,
Naglaburstar 2 t.
Uppþvottab. 4 teg.
Fataburstar,
Hárburstar,
Skóburstar,
Skóáburðarb.,
Brúsaburstar,
Gólfsópar,
margar teg.,
Hand-skrúbbur,
margar teg.,
Skrúbbuhausar,
2 teg„
Barnaskrúbbur,
Pottaskrúbbur,
Pottaþvögur,
Kústasköft.
Komið, — skrifið, — símið, — sendið. — Takið bursta-
vörurnar um leið og þið seljið okkur: Flöskur, glös og
tuskur.
Verzlun Ingþórs, Selfossi
Sími 27.
Frestið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS