Tíminn - 21.03.1950, Blaðsíða 5

65. blað
TÍMINN, þriðjudagnn 21. marz 1950
S
ÞrWjui/. 21. mav'
Gengislögin
Hin nýju lög um gengis-
skráningu, launabreytingar,
ERLENT YFIRLIT:
Kosningarnar í Danmörku
Jafiiaðarmönnuns íókst ckki að Italda
velli, |»rátt fyrir fylgistap kommiinisfa.
Að undanföruu hafa staðið yf - mannahöfn og Friðriksberg eru
, . ir í Danmörku bæjarstjórnar- ekki talin með:
stóieignaskatt, framleiðslu- | og amtráðskQsni’ngar. Flestar Sósíaldemókratar 227.598 (212.
gjöld o. fl. eru nú komin til^í(jru kosningar þessar fram á 266) atkv. og töpuðu 6 fulltrú-
framkvæmda. Gengi ísl. krón miðvikudaginn
var, en þá var um.
unnar hefir þegar verið skrað' a kosið \ Kaupmannahöfn. I Radikalir: 23.968 (19.915) at-
í samræmi við þau. | Kosningum þessum hefir verið kvæði og héldu óbreyttri full-
Um það verður ekki deilt | fylgt með verulegri
með rökum, að gengislækk-
unin var óhjákvæmileg ráð-
stöfun, eins og málum at-
með verulegri athygli, trúatölu.
þar sem þær hafa þótt líklegar j Vinstri menn: 51.641 (53.599)
til að vera aligóð vísbending um atkv. og töpuðu 22 fulltrúum.
stjórnmálaþróunina í Dan-j IhaWsmenn: 117.557 (98.137>
vinnuveganna var komið. Hún morku. ; jog unnu 22 fulltrúa.
var óhjákvæmileg afleiðing | úrslit þessara kosninga liggja 1 Retsforbundet: 29.302 (2456)
þeirrar fjármá]astefnu, sem nd fyrir og hafa^þau að vissu og bætti við sig 39 fulltrúum.
fylgt hefii verið seinustu 8 , leyti komið á óvart. Við því var Kommúnistar: 24.796 (45.013)
árin. Þessvegna er það alyeg . að visu ahtar búíst^ að kommún - og töpuðu 44 íulltrúum.
tilgangslaust fyrir kommún- ■ isfar myndu tapa ogihaldsmenn Þjóðverjar: 2703 (0) og 4 full- hluta, unnu þeir hins vegar á,
ista og Alþýðuflokksmenn að ] vinna a á kostnað vjnstri manan. trúa. | en Þó óvíðast nógu mikið til að
þ\o hendur sínar jjins vegar kom þáð á óvart, að I í Kaupmannahöfn og á Frið- na meirihlutanum.
jafnaðarmenn skyidu tapa. Sig- riksbergi urðu úrslit bæjar- ' Radikalir héldu nokkurnveg-
Hedtoft forsætisráðherra.
stoð kommúnista. í öðrum borg-
um, þar sem þeir voru í minni-
ætla að þvo hendur
með því að greiða atkvæði
gegn gengislækkuninni. Hún
er samt sem áður afleiðing
þeirrar stefnu, sem þeir hafa
ur Retsforbundets ýarð og meiri stjórnarkosninganna þessi:
en búist hafði verið við.
Áður en iengra er
haldið,
styrkt og stutt og átt megin þykir rétt að géfá yfirht um
kosningaúrshtin í stórum drátt-
um.
þátt í að móta. Abyrgðinni
geta þeir ekki komist undan,
þótt þeir reyni að gera þao
með alvörulausum handaupp
réttingum á Alþingi, þegar af
leiðingarnar af verkum þeirra
verða ekki lengur umflúnar.
Framsóknarflokkurinn er
sá flokkur, sem minnstan
þátt á í fjármálastefnu und-
anfarinna ára og minnst
skylda bar því til að standa
að þeim óvinsælu framkvæmd
um, sem hlutu að verða af-
Sósíaldemókratar: 189.000 (169.
000) atkv.
Radikalir: 24.500 (25.000) atkv.
Vistrimenn: 6.000 (20.000)atkv.
Retsforbundet: 46.000 (o).
Kommúnistar: 42.000 (68.000).
í bæjarstjóm Kaupmanna-
Amtráðskosmngarnar.
Alls hafa farið fram kosning
bæjarstjórnum, auk sósíaldemókratar
flokknum kom samt aldrei til
hugar að skerast þar úr leik
Þvert á móti var hann fyrsti
flokkurinn, sem benti á það
opinberiega, að gengislækk-
un eða önnur slík neyðarráð-
stöfun yrði afleiðing fjár-
málastefnunnar. Hann var
eini flokkurinn. sem þorði að
segja það ákveðið fyrir sein-
ustu kosningar, að óhjá-
kvæmilegt væri að grípa til
gengislækkunar eða annarr-
ar slíkrar ráðstöfunar, ef
bjarga ætti atvinnuvegun-
um og afstýra atvinnuleysi
og almennri neyð.
Framsóknarflokkurinn hef
ir jafnframt því, sem hann
in vdli og sumsstaðar betur.
Virðist það vel gert af Htium
flokki, þegar baráttan harðnar
milli stóru fiokkanna. Radikalir
hafa líka um 30 ára skeið haft
það óvinsæla hlutverk að vera
helzta úrsHtalóðið á vog danskra
stjórnmála um nær 30 ára skeið
, , ....... og því raunverulega ráðið einna
... hafnar eru 55 fulltruar og fengu mestu um þroun þeirra, þótt hin
ar á 85 bæjarstjornum, auk sosialdemokratar nu 28 eða: f jegu vold hafi oftast verið
bæjarstjórnanna.. í Kaup- einum fleiri en 1946 og heimtu - höndum annarra
mannahöfn og á Friðriksbergi, þar með meirihlutann aftur. j
og á 25 amtsráðum. Alls náðu Retsforbundet vann 6 og íhalds - ' .,
, .. .. i Sigrar hægrifíokkanna.
kosnmgarnar tU 1.8 miHj. kjos - menn 1, en kommunistar topuðu i Þag kom ekkl 4 óvænti að j.
enda. Nokkru færri kjósendur 5, yinstri 2 og Dansk Samling l. haldsmenn myndu nu aftur
Radikalir heldu smum þremur. endurhe.mta yerulegt af þyí
A Fnðnksbergi fengu ihaids- |fyl t sem vinstri menn náðu af
menn nu aftur meinWutann, eu þeim f t eftir styrjoldina.
honum topuðu þeir siðast. Þe.r instri menn nutu vinsælda
bættu við sig 3 fulitruum þar,'Knud Kristensens baráttu
— Retsforbundet 1, en hmir
taka þát-t í þessum kosningum
en þingkosningum, því að ekki
aðrir
leiðing hennar. Framsoknar- , . ... ,
. , . . I bæjarstjornar- og amtraðs-
kosningar en þeir, sem greiða
; skatt til bæjar- og sveitarfélaga.
Úrslitin í amtráðskosningun-
um urðu þessi (hliðstæðar töl-
ur frá 1946 innan sviga):
Sósíaldemókratar: 278.722
(262.904) atkv. og 91 (94) fuh-
trúa. -
Radikalir: 99,236 (96.148) atkv.
og 28 (27) fulltrúa.
Vinstri menn: 348.689 (368.
040) atkv. og 129 (139) fuHtrúa.
íhaldsmenn: 144^587 (115.179)
atkv. og 37 (31) fulltrúa.
Retsforbundet: 58.295 (8636)
og 10 (1) fulltrúa.
Kommúnistar 7.350 (20.500) og
0 (1) fuiltrúa.
en
flokkarnir
hver.
töpuðu 1 fulltrúa
■■■ ■■■^ Umræddar amtsráðskosningar
hefir tahð neyðarráðstofun náðu ekki tii kaupstaðanna.
eins og gengislækkun óhjá-
kvæmilega, lagt á það meg-
ináherzlu, að jafnhliða yrði
reyna að bæta kjör alþýðu-
stéttanna eftir öðrum leiðum
og auknar byrðar yrðu því að
eins lagðar á þær, að þeir
ríku væru látnir gjalda sitt
fulla framlag til viðreisnar-
innar.
Þær breytingar, sem orðið
hafa á gengisskrárfrumvarp
inu í meðferð þingsins, hafa
mótast af þessu sjónarmiði
Framsóknarfiokksins. Stór-
eignaskatturinn hefir verið
verulega þyngdur og jafn-
framt fyrirbyggt, að hann
lenti með óeðlilegum þunga
á sjálfsbjargarsamtökum al-
mennings. Allríflegt framlag
hefir verið tryggt til að
styrkja íbúðabyggingar al-
Bæjar- og sveitastjórnar-
kosningar.
í bæjarstjórnarkosningunum
urðu úrslitin þessi, þegar Kaup-
Ósigur sósíaldemókrata.
hans í Slésvíkurmálinu, en
Kristensen hefur nú dregið sig
í hié. Fiokkurinn hefir því tapað
að veruiegu leyti aftur fylgi því,
sem hann bætti við sig fyrst
Fyrir kosningarnar hafði verið eftir stríðið og það hefir leitað
búist við því, að sósíaMemó- (til fyrri heimkynna aftur. Vinn-
krajar myndu vinna á, þar sem ingur íhaldsmanna varð þó öllu
fuHvíst þótti, að fylgi kommún- j meiri en búist hafði verið við.
ista myndi hrapa. Sú varð líka J Einna mesta athygli hefir
raunin, að kommúnistar töpuðu sigur Retsforbundet vakið. Sá
í stórum stíl, en fylgi sósíal- flokkur kom nú fram sem mesti
demókrata óx hins vegar ekki íhaldsflokkurinn í kosningun-
að sama skapi. í stað fylgis þess, Um, iofsöng hið frjálsa fram-
sem þeir hafa náð frá kom- tak og lofaði lækkun skatta og
múnistum, hafa þeir tapað öðru afnámi á höftum. Áróður þessi
í staðinn yfir til hægri flokk- ' virðist hafa fahið í góðan jarð-
anna. | veg> en hitt er eftlr að sjá
Raunveruiega varð ósigur hverjar efndirnar verða, þar
sósíaldemókrata meiri en töi- j sem flokkurinn fær afstöðu tii
urnar sýna, því að þeir töpuðu ' þess að láta áhrifa sinna gæta.
meirihlutanum í mörgum bæjar- j Yfirleitt var það meginheróp
stjórnum, sem þeir höfðu hald- ' íhaldsmanna og Retsforbundets
ið lengi, ýmist einir eða með að- j að lofa skattalækkun. Kjósend-
_____________________________________________________________ urnar tóku loforðin trúanleg.
| Sósíaldemókratar segjast nú
sem áður íeggja allt kapp á (til annars en nýrrar gengis-bíða Þess með efiirvæntingu að
endurbætur húsnæðis- og lækkunar, ef atvinnulífið á sia efndirnar, þar sem þessir
verzlunarmálanna. TiHögur j ekki að stcðvast. Þessa stað- jflokkar voru Hka ósparir á k>f-
hans um þau efni liggja fyr- reynd verða verkalýðssam- orð um margháttaðar fram-
ir þinginu í sétstökum frum- tökin að gera sér ljósa og það kvæmdir.
vörpum og er það samkomu- 1
lag milli stjörnarflokkanna,
að þingið skeri úr ágreiningi
þeirra. Það ætti vonandi ekki
að verða til þess að spilla
fyrir framgangi þessara mála,
að „verkalýðsflokkarnír" fá
þar úrskurðarvald.
Fyrir tilstúðlan Framsókn-
arflokksins var sú breyting
þýðu jafnt í sveitum og kaup ! gerð á frv., að Alþingi fer á-
stcðum, en á þessu sviði fram með gengisskráningar-
kreppir skórinn nú einna fast
ast ,að. Hlutur landbúnaðar-
ins hefir jafnframt verið
nokkuð bættur með auknum
fjárráðum Ræktunarsjóðs.
Þvi fer þó fjarri, að Fram-
sóknarflokkurinn telji þess-
ar aðgerðir fullnægjandi,
þótt þær séu til mikilla bóta.
Þessvegna mun hann eftir
valdið, en frv. vildi láta
leggja það í hendur ríkis-
stjórnarinnar og bankanna.
Verkalýðssamtökin töldu þá
breytingu ögrun við sig. Eðli-
legt var því að ganga til móts
við þau um þetta atriði, en
það breytir samt ekki þeirri
staðreynd, að grunnkaups-
hækkanir nú geta ekki leitt
skiptir engu í því sambandi, I Annars virðist það ekki óeðli-
hvort gengisskráningarvald- j *e&t, þótt jafnaðarmenn misstU|
ið er í höndum þingsins eða meirihlutann í þeim borgum
stjórnarinnar. | Þar sem þeir hafa tengi haft
Fyrir afkomu þjóðarinnar hann- Það er eðlilegt, að menn
allrar — og þá ekki sízt al- viln skiPta ti! tareyta um-
þýðustéttanna — skiptir það Þar sem sami fiokkur hefir
nú meginmáli, að gengis- lenSi haft stjórnina.
lækkunin beri tilætlaðan ár- *
angur og- verði atvinnuveg- Verða þingkosningar
unum sú lyftistöng, sem hún ,nnan skamms?
Verðlagsrá ðsta f an ir
vegna gengislækk-
unarinnar
Gengislækkunin er nú orð-
in að veruleika. Það var lengi
vitað að svona myndi fara.
Stjórnarstcfna undanfarinna
ára gat ekki leitt til annars.
Verðgildi peninganna var
löngu fallið innan á við og
það var ekki annað en falskt
bókhald, sem hefir haft margt
óheilbrigt í för með sér, að
taka það ekki fyrr til greina
í sambandi við gengisskráning
una út á við.
Um orsakir þessarar öfug-
þróunar skal þó ckki nánar
rætt hér, enda skiptir það nú
mestu máli, að reynt verði
að vinna þannig að þessum
málum, að sem mestur árang
ur geti náðst.
Þess vegna veltur nú mik-
ið á því, að valdhafarnir geri
sitt bezta til þess að tryggja
árangur gengislækkunarinn-
ar.
Tvö stór verkefni bíða þar
nú þegar úrlausnar:
Annað verkefnið er að
tryggja það, að útvegs-
menn og hlutasjómenn fái
fullkomiega þær kjarabæt
ur, sem gengislækkunin á
að veita þeim. Það verð-
ur að gæta þess til hins
ítrasta, að milliliðir, eins
og frystihús og saltendur,
dragi sér ekki strax óeðli-
legan hlut af því, sem út-
vcgsmönnum og sjómönn-
um ber.
Því er þetta sagt hér, að
nokkuð virðist á því bera, að
þessir aðilar vilji tryggja sér
sem ríflegastan hlut og vilji
ógjarnan greiða fyrir fisk-
inn eins hátt verð og útvegs-
menn og sjómenn eiga að fá
með tilliti til gcngislækkun-
arinnar. Þessvegna verður að
gæta vel hags útvegsins og
sjómannanna í skiptum við
þessa milliliði.
Annað verkefnið er svo
það að reyna að afstýra
eftir megni öllum óeðlileg
um verðhækkunum í sam-
bandi við gengislækkun-
ina, t. d. á gömlum vöru-
birgðum. Það þarf að gæta
þess vel, að verðlag á nýj-
um vörum hækki ekki
meira en gengislækkunin
gefur tilefni til. Alveg sér-
staklega þarf að gæta þess,
að iðnaðurinn geti ekki
hagnast óeðlilega í sam-
bandi við gengislækkun-
ina.
Eftir því, sem almenning-
ur sér og finnur að unnið er
að þessum málum, mun við-
1 horf hans mikið fara og hann
una gengislækkuninni því bet
ur sem öruggar og heiðar-
legar er ha!dið á þessum mál-
um.
Þetta eru þau verkefni, sem
strax koma til úrlausnar, en
í kjölfar þeirra þurfa svo að
fylgja víðtækar endurbætur
á verzluninni og húsnæðis-
málunum. Það þarf að tryggja
það, að fólk geti fengið að
velja á milli verzlana og
á að geta orðið. Þá verður' Það Þykir ekki ósennilegt, að tryggt sðr þannig hin beztu
hægt að tryggja hér næga kosningaúrslit þessi geti ieitt til
atvinnu, batnandi afkomu og Þess’ að Þingkosningar verði
vaxandi framfarir á komandi innan skamms. Osigur jafnað-
árum. Hver. sá, sem vinnur armanna getur orðið til þess, að
gegn þessum árangri, vinnur
illt verk og stuðlar að því að
leiða ófarnað yfir þjóðina.
Sú fylking verður vonandi fá
menn, er kýs sér að vinna á
þennan hátt.
kjör. Alveg sérstaklega ber
að vinna að því, að fólk geti
fengið út á skömmtunarmið-
ana þær vörur, sem það van
hagar mest um. Það má t. d.
ekki Iengur svo til ganga, að
konur geti ekki fengið efni
i kjóla og sængurver, heldur
ár. Hins vegar getur það ■ verði að kaupa þetta tilbúið
(Framh. á 6. slSu.) | (Framh. á 6. slðu.)
þeir vilji leggja máHn sem fyrst
i hendur kjósenda, þegar hent-
ugt tækifæri býðst, en þeir hafa
nú farið með minnihiutastjórn í
214