Tíminn - 30.04.1950, Qupperneq 5

94. blað
TÍMINN, sunnudaginn 30. apríl 1950
5
Sunnud. 30. apríl
Stækkun land-
helginnar
J3or(j íióta oa í(
ornrcir
frceaÉar
Rómaborg 22. april 1950■
Kæri ritstjóri: — Seinustu lín-
urnar, sem ég skrifaði þér, voru
frá Napoli og umhverfi. ,.Að sjá
Napoli og deyja siðan“, er gam-
alt máltæki um óskir einhverra.
En þessa dagana hugsa ég um að
sjá Rómaborg og halda siðan á-
fram norður á bóginn. Það er næst
BREF FRA RDMABORG
til heima eins og hver þessara er
hér.
í Péturskirkjunni.
Þegar inn í kirkjuna er komið er
hún dásamlega fögur og stórbrot-
in, skreytt með ótal myndum og
laust, nema þegar stundum voru
dregnar yfir það silkislæður sem
þak. er sem kunnugt er eitt vold-
ugasta minnismerki fornaldarinn-
Hamskipti Alþýðu-
flokksins

Öíðan Alþýðuflokkurinn
hætti að hafa stjórnarforustu
á hendi og gerðist aftaníoss
kommúnista í stjórnarand-
stöðunni, hafa orðið gaí/i-
gerðar breytingar á afstöðu
Aflaleysi á þessari vertíð,
sem nú er senn á enda. erblíða hér syðra rugli mann í því,
mörgum áhyggj uefni. Það er! að það hljóti að vera komið vor'
ekki sízt af því, að menn líka heima á Fróni.
um því að þetta sífellda vor og myndastyttum. Varla fer hjá því,
' að notaleg tilfinning fari um Norð
urlandabúann og honum hlýni um
hjartaræturnar við að sjá fagra
ar. Stendur það að mestu enn í flokksins til flestra mála.
dag, þótt talsvert ré hrunið úr því Það, sem flokkurinn taldi áð-
sums staðar. í Colorseum er talið ur hvítt, er nú orðið svart í
1 augum hans ellegar öfugt.
kvíða því, að sagan muni end Ekki dettur mér í hug að fara
urtakast, og þetta sé fyrirboði að lýsa Róm svo að nokkru nemi.
varanlegs aflaleysis, sem fyrr |
eða síðar hljóti að bera að
höndum.
Menn þykjast sjá fram á
eyðingu og aflaleysi á íslands
miðum vegna þess, að sjórinn
hafi verið og sé sóttur um of
og stórvirk veiðitæki vinni
víðtæk skemmdarstcrf á
hrygningarsvæðum og upp-
eldisstöðvum nytjafiskanna.
Af þessum ástæðum er
mönnum það ljóst, að gera
verður nýjar ráðstafanir til
verndunar og friðunar á
miðunum kringum ísland.
Ráðstafanir ríkisstjórnarinn-
ar að gera firði og flóa norð-
an lands friðlýst verndar-
svæði er spor í þá átt og tvi-
mælalaust sjálfsögð ráðstöf-
un.
Hér renna margar stoðir
undir eitt mál. Atvinnulegt
öryggi íslendinga og þar með
fjárhagsleg afkoma þjóðar-
innar í heild er mjög við það
bundin, að miðin við landið
haldi áfram að vera fiskisæl.
Auk þess er hér um að ræða
náttúruvernd, sem hlýtur að
vera áhugamál allra, sem
ekki geðjast'að skefjalausri
og eyðandi rányrkju.
En þó að hér hafi verið stig
ið spor í rétta átt mun flest-
um íslendingum finnast að
meira þurfi að gera og þetta
sé því ekki annað né meira
en spor í áttina. Stækkun ís-
lenzkrar landhelgi er þjóð-
mál, sem einhugur og sam-
heldni ríki um.
Það er engin tilviljun, að
á þessari vertíð hlóðu Færey
ingar skútur sínar með færa-
fiski á hraununum út af Sel-
vogi, þar sem botnvörpu verð
ur ekki við komið vegna botn
lagsins. .En þó að sú stað-
reynd segi sína sögu, og hana
lærdómsríka, er hitt þó fram
Það væri líka langsamlega ofur-
efli eftir fárra daga dvöl, að fara
að lýsa þessari gömlu söguborg,
sem er þrungin af fornri frægð og
varðveitir margskonar stórkostleg
mannvirki frá löngu liðnum öld-
um.
„Þú varðst til svo eilífð
mætti erfa“.
Hlutverk þessarar borgar virðist
hafa verið stórkostlegt í mann-
kynssögunni og kemst Einar Ben.
þar vel að orði um hana:
„Þú varðst til svo eilífð mætti erfa
anda þann, sem beindi þínu stáli,
stýrði afli þínu í mynd og máli,
meitlaði þinn svip í ásýnd heims-
ins“.
Já, væri ekki hinn mikli svipur
höggmynda-„seriu“ eftir Albert
Jhorvaldsen á einum bezta stað í
aðalkirkjunni.
Hér og þar um alla kirkjuna var
verið að syngja messur, þegar ég
var þar inni, og þegar ég kom upp
á svalir efst í hinum stórbrotna |
og kunna kúpli, sem tók 100 ár að ,
byggja, voru þessir knékrjúpandi
flokkar niðri á aðalkirkjugólfinu
að sjá einna líkastir dálitlum
hrafnahópum. Svona er hæðin
mikil.
að hafi rúmast 80 þús. áhorfend-
ur, enda er byggingm, sem er hring
laga, afar há og óhemju stór að
flatarmáli og „stúkurnar“ upp um
allt nær óteljandi.
I Colosseum hefir oft verið glatt
á hjalla, en stundum var ófagur
leikur háður innan þessara múra,
þegar ljónum og öðrum óargadýr-
um, hungruðum og æstum til reiði,
| var sigað á varnarlausa hópa fólks,
i sem leiddir voru fram á leiksviðið
j fyrir þá einu sök, að hafa játað
j hina kristnu trú og vera ófáanleg-
ir til þess að láta af henni. Þessi
gömlu risamannvirki hafa nú um
og
að
Prangið í musterinu.
Viða í útskotum kirkjunnar
uppi á þaki' hennar er veríð
selja ýmiskonar dót, m
gullherbergjum páfans. En þar er
samankomið svo mikið af gulli og
gimsteinum, að almenningur sér
tæpast annarsstaðar slík auðæfi
Nokkur atriði skulu hér
nefnd þessu til sönnunar:
1. Alþýðuflokkurinn hefir
farið með yfirstjórn húsnæð-
is- og félagsmálanna undan-
farin 5 ár. Undir hann heyrði
þvi að hafa forgöngu um
byggingu verkamannabú-
staða. Sáralítið var unnið að
slíkum byggingum á þessum
tíma, þvi að forustu vantaði
um útvegun lánsfjár. Alþýðu
flokkurinn virtist þó una því
hið bezta, hvernig ástatt var
í þessum málum. Eftir að
ráðherrar hans voru komnir
tvö þúsund ára skeið gnæft og úr stjórninni, breyttist hins-
gnæfa enn sem minnismerki um vegar þetta viðhorf hans
óstjórnlega grimmd, en jafnframt | skyndilega. Þá lét hann það
a i"ni"“í! um stórhug og list. En voru þetta vera eitt fyrsta verk sitt að
aðeins bernskubrek mannkynsins,' flytja frv. um lánsf járútveg-
sem fram fóru í Colosseum fyrir un f þessu skyni, þótt hann
upp undir tvö þús. árum síðan, þeg hefði ekki hreyft því máli
ar heiðnir „höfðingjar" létu hin meðan hann fór með stjórn-
þessarar borgar meitlaður i ásýnd samankomin á einn stað. Gæti ég
heimsins, þá myndi a. m. k. svip-
ur söguheimsins vera ólíkt lágkúru
legri.
trúað, að þar væru samankomnar
sem svaraði hundraðfaldar eignir
allra íslendinga samanlagðar, og
En hvar skal byrja og hvar skal það aðeins í örfáum herbergjum.
standa, ef minnast ætti á eitthvað
af markverðustu mannvirkjum, sem
bera liðnum öldum glöggast og
merkast merki? Péturskirkjuna,
Colosseum, Catakompurnar, kast-
ala hins heilaga Angelo eða hvar?
Allt stórkostlegt og hrífandi, ef
ekki af fegurð, þá á svipaðan hátt
og voldugasti fossinn á íslandi, er
syngur sinn tröllaóð „um hali
horfna", „þar sem aldrei á grjóti
gráu guliin mót sólu hlæja blóm“.
„Hið heilaga ár“.
Nú 1950 er „hið heilaga ár“, sem
er alltaf á 25 ára fresti í ríki páf-
ans. í tilefni af þvi koma milljón-
ir manna hingað til Rómar úr
katólskum löndum víða um heim.
Flestir fara þeir fyrst í Vatikanið
og þá sérstaklega í Péturskirkjuna.
Og þetta gerði ég líka! Talið er, að
nú á föstudaginn langa hafi 100
þús. manns hlýtt messum sam-
tímis inni í Péturskirkjunni, en
500 þúsund hafi verið á sama tíma
úti á torginu fram undan aðal-
stórt, með háum múrum umhverf-
is. Á þeim endilöngum eru raðir
af hundruðum myndastytta. Og
eru varla svo stórar myndastyttur
undan, ef ekki er að gert, að , kirkjudyrunum. Er torg þetta afar
sá tími komi, að enginn færa
fiskur kemur á hraunin, af
því búið verður að eyða stofn
inum.
Það er sú hætta, sem nú
vofir yfir og þess vegna verð-
ur að finna úrræði gegn, svo
að henni verði afstýrt i tæka
tíð.
Á þessu stigi mála er ekki
nema um eitt ráð að ræða.
til að vernda framtíð fiski-
stofnsins og halda þannig við
aflamagni komandi ára. Það
ráð er friðun og vernd á upp-
eldisstöðvum. Það hefnir sin
fyrir allar fiskveiðiþjóðir, sem
sækja íslandsmið, að eyða
fiskistofni þeirra. Og það
hefnir sín á þeim heimi, sem
fiskmetið þarf, að útrýma
nytjafiskunum.
Þessar staðreyndir verða all
ir að viðurkenna og eftir þeim
er skylt að haga sér. En auk
þess er á fleira að líta. Vonir
manna um f'rið í þessum
Og þetta má vegfarandinn sjá, en
auðvitað með því að láta um leið
nokkra skildinga í viðbót til páf-
ans!
AUs staðar er prangað, kroppað
eða sníkt í hinn digra sjóð „heil-
agrar“ kirkju. Einn stóri liðurinn
í því efni eru skriftastólarnir, sem
eru alls staðar meðfram veggjun-
um i kirkjunni. Og er þar hægt
að skrifta á flestum helztu mál-
um heimsins og stendur það á
hverjum stól, hvaða mál syndasel-
urinn getur talað við sinn skrifta-
föður. Mátti sjá næstum biðraðir
við suma stólana, því ekki getur
nema einn syndari komist að £
einu hjá þeim svartpilsaða, sem
inni í stólnum dvelur og sem eft-
ir skriftirnar leysir þann þá „synd-
lausa“ út með vænu prikhöggi yfir
herðarnar! En þessir skriftastólar
kváðu gefa vænan skilding í sjóð
þeirra „svörtu", sem varla er hægt
að þverfóta fyrir hér í Rómaborg,
og þó einkum í Péturskirkjunni,
þ. e. pilsklæddum prestum og
munkum.
í Colosseum.
Colosseum, hið ógurlega volduga
hringleikhús, sem reyndar var þak
heimi og framtíð fyrir mann
■kynið byggjast á samstarfi
þjóðanna. Það samstarf þarf
að mótast af skilningi og frið
samlegri lausn hagsmuna-
mála. Á þeim grundvelli er
ætlast til samninga um
verkaskiptingu þjóðanna í
sambandi við Marshalláætl-
unina.
Þetta eru rök fyrir þvi, að
íslendingar geti gert sér von-
ir um samkomulag um það,
að þeir fái afmarkað athafna
svið við strendur lands sins
og samkomulag um rýmkaða
landhelgi í samræmi við nú-
tíðar veiðarfæri. Sé ölium
togaraflota heimsins friálst
að veiða á fjörðum og flóum
íslands upp að hinni núver-
andi þriggja mílna landhelg-
islínu, mun þess skammt að
bíða, að fiskistofninn við ís-
land verði genginn til þurrð-
ar og þar með fótum kippt
undan núverandi atvinnu-
vegum þjóðarinnar. Með slík
um vinnubrögðum verður
aldrei lagður grundvöllur að
samúð og skilningsríku sam-
starfi þjóða í milli.
Hér er þvi um að ræða mál,
sem varðar framtíð íslenzku
þjóðarinnar mjög miklu. en
er auk þess stórmál fyrir alla,
sem fiskveiðar í norðurhöf-
um snerta og þar að auki er
meðferð þessara mála allra
táknræn fyrir sambúðar-
hætti og jafnrétti smárra
þjóða og stórra.
grimmu villidýr tæta sundur'
kristna fólkið hér á leiksviðinu?
Eru ekki meðal „kristinna" manna
alltaf að endurtaka sig aðfarirnar
í gamla Colosseum?
Lýsing Einars Benedikts-
sonar.
Einar Benediktsson hefir fært
þennan stað inn í okkar dýrmætu
ljóðaperlur:
Hvílík stórverk! Hvílík fórn
heiðingjanna grimmdaranda!
Hér sást fjöldans harða stjórn
harðstjóranum yfir standa.
Hér sást Nerós óða öld
eftir böðli feigðarbleikum.
Hér bjó skáld sér hefndargjöld
með hlátri að dauðans sorgar-
leikum.
Hér var tímans blóðug brú
byggð við glóðir fórnareldsins.
Morgunroði af mildri trú
móti roða heiðinkveldsins.
En það var ekki úti heiðinkveld-
ið, „þá um dreyradrukkinn völl
dýr og maður einvíg háðu“, því þó
að mikið sé kropið hér í Róma-
borg og annarsstaðar, þá varir þó
ennþá að:
„Lífið sjálft er leiksins svið,
lýð er skemmt með sálnavígum".
Þó að allt líf sé nú horfið úr hin-
um tæplega 20 km. löngu neðan-
jarðar Catakompum, nema þegar
við ferðamennirnir erum að pauf-
ast með kertaljós í höndum eftir
þeim, og þó að allir fangaklefarn-
ir í kastala' hins heilaga Angelo
séu tómir og hætt sé að troða föng-
unum þar niður um holur í kast-
alagólfinu, þar sem hið ólgandi
fljót Tíber tók við þeim, þá er þó
meira breytt um aðferðir, heldur
en að upp sé dagur runninn yfir
allan almenning, „þar sannleikur
ríkir og jöfnuður býr“, eins og
Þorsteinn orðaði það.
Fögur borg.
Að ferðast um nútíðar Róm er
víða yndislegt. Borgin er yfirleitt
þokkaleg og myndarleg og ber mik-
ið á llstaverkum, fögrum trjá-
gróðri, skemmtigörðum og mynd-
arlegum byggingum. Nokkru fyr-
ir norðan borgina er fjallakaup-
(Framhald á 7. síðu.)
arforustu.
2. Alþýðuflokkurinn hefir á
undanförnum þingum beitt
sér eindregið fyrir því að
svæfa frumvarp frá komm-
únistum um lengingu vinnu-
tíma á togurum. Nú eftir að
hann er kominn úr stjórn
bregður svo kynlega við, að
hann segist vera frumvarpi
kommúnista eindregið fylgj-
andi.
3. Alþýðuflokkurinn hefir á
undanförnum árum átt full-
trúa í nefndum þeim, sem
hafa ákveðið verzlunarálagn
ingu, og hefir ekki borið á því,
að hann gerði þar tillögur
um lægri álagningu en leyfð
var. Þvert á móti stóð hann
ekki ósjaldan að tillögum
með Sjálfstæðismönnum, þar
sem leyfð var hærri álagning
en aðrir töldu réttmætt. Nú
bregður hinsvegar svo kyn-
lega við, að Alþýðuflokkurinn
telur ýmsa álagningu of háa,
meðal annars hjá olíufélög-
unum. Er þó vitanlegt, að erf
iðara er að lækka álagningu
nú en áður, þar sem vaxandi
gjaldeyrisskortur dregur úr
öllum viðskiptum. Álagning,
sem gaf óeðlilegan gróða fyr-
ir 2—3 árum, nægir jafnvel
ekki til að afstýra taprekstri
nú.
4. Hér í blaðinu hefir þ/ð
oft verið gagnrýnt, að okur
ætti sér stað í sambandi við
ýmsan fatnað, sem framleidd
ur væri í landinu. Þessu var
illa tekið af Alþýðuflokknum,
því að viðskiptaráðherra hans
fór með yfirstjórn þessara
mála og hreyfði hvorki hönd
né fót til þess að fá þetta lag-
fært. Nú bregður hinsvegar
svo kynlega við, að Stefán
Jóhann flytur málamyndar-
tillögu um þetta mál í þing-
inu.
Fleiri svipuð sýnishorn
skulu svo ekki greind að sinni.
Þessi nægja til að sýna, að
Alþýðuflokkurinn fordæmir
nú margt það, sem hann hélt
hlífiskildi yfir og bar ábyrgð
á áður. Auðsjáanlega ætiast
(Framhald á 6. siðu.)