Tíminn - 09.05.1950, Page 4

Tíminn - 09.05.1950, Page 4
4 TÍMINN, þriðjudaginn 9. maí 1950 100. blað Læknismál Rangæinga Fyrir nokkru birtist grein í Morgunbaðinu sem fjallar um læknisleysi ( sveitum landsins, og er þar sérstak- lega bent á Rangárþing í því sambandi, enda er höfundur- inn, Magnús Guðmundsson, bóndi í Mykjunesi, Rangæ- ingur. En þar sem grein þessi er á ýmsan hátt villandi og ekki rétt skýrt frá staðreyndum, og svo virðist, sem greinar- höfundi hafi verið meira i mun að ná til mín persónu- lega en ræða hlutlaust um málið, get ég ekki látið hjá líða að svara henni nokkr- um orðum. Ég skal ekki fara ,út fyrir þau takmörk, er greinin gef- ur tilefni til, og ræða hin ein- stcku atriði í þeirri röð, er þau þar birtist. Ég er sammála greinarhöf- undi um það, að fólkinu í sveitunum þurfi að fjölga en ekki fækka eins og þróunin hefir verið hin síðari ár, og ber að vinna að því, að sveit- irnar geti boðið íbúum sín- um svipuð þægindi og kaup- staðirnir hafa upp á að bjóða. Við skulum vona, að í framtíðinni sækist fólk eft- ir að búa í sveit og uni sér við þau störf, er sveitalífinu fylgja. Vel má vera, að sums stað- ar þar sem það tekur marga daga að ná til læknis og geti stundum, ef til vill dögum saman, verið ókleift vegna illviðra og ófærðar, að þá flýi fólkið sveitirnar af þeirri á- stæðu. Á Suðurlandi er bessu ekki til að dreifa. Þar eru læknishéruðin yfirleitt greið yfirferðar, þótt sum séu stór, og hægt að ná til læknis á skömmum tíma, enda er mér ekki kunnugt um neina jörð í Rangárþingi, sem í eyði hef ir farið vegna erfiðleika á að ná til læknis. Undanfarandi ár hefir fólki í RangárvaDa- sýslu fækkað mest í Austur- Landeyjum og í Ásahreppi (Vetleifsholtshverfi). Frá báð um þessum stcðum er tiltölu- lega stutt til læknis, og hrædd ur er ég um, að eins hefði farið með byggð á þessum stöðum, þótt tveir læknar hefðu verið í sýaiunni. Nei, þessu er ekki þann veg farið; til þess liggja allt aðrar á- stæður. Magnús hyggst að sanna mál sitt með því að benda á Árnessýslu í þessu sambandi og segja, að þar séu læknarnir margiv, enda hafi fólkinu fjölgað þar hin síðari ár. Rétt er nú það, en við skulum nú athuga þetta svolítið nánar. í Árnessýslu voru iæknis- héruð lengi tvö, Eyrarbakka- hérað og Grímsneshérað. Auk héraöslæknis sat um alllangt skeið praktiserandi læknir á Eyrarbakka, og var svo allt til ársins 1939. Þrátt fyrir þetta fækkar fólkinu stöðugt á Eyrarbakka, ekki vegna þess, að þar eru tveir lækn- ar, heldur þrátt fyrir það. Fólkið safnast saman á öðr- um stöðum í héraðinu, á Sel- fossi í 15 km. fjarlægö frá læknissetrinu, og Hvera- gerði, um 30 km. frá Eyrar- bakka. Það er ekki að forð- ast lækninn, síður en svo. Það eru aðrar ástæður, sem því valda, að fólkinu fjclgar svo á Selfossi og í Hveragerði, Svar frá Ileljía tíl Magnúsar en fækkar á Eyrarbakka. Og þegar svo er komið, að mörg hundruð manna þorp hafa myndast, þá kalla þau vitan- lega til sín lækna. Þannig hef ir þróunin verið i Árnessýslu og eins mundi það verða í Rangárvallasýslu, ef t. d. fjölmennt þorp myndaðíst umhverfis Mykjunes eða ann arsstaðar í sýslunni. Greinarhöfundur áfellist sýslunefnd Rangárvailasýslu og mig alveg sérstaklega fyrir að hafa ekkert aðhafst í þá átt að skipta héraðinu í tvö læknisumdæmi. Hvað er nú hreft í þessu? Á Alþingi árið 1938, á öðru þingi, sem ég átti sæti á, bar ég fram eftir- farandi tillögu til þingsálykt unar: „Neðri deild Alþingis álykt ar að skora á ríkisstjórnina íifí láta rannsaka í samráði við landlækni möguleikana fyrir stofnun nýs læknishér- aðs fyrir næstu sveitir beggja megin Þjórsár. Rannsókn þessi sé framkvæmd fyrir næsta reglulegt Alþingi". í greinargerð fyrir tillög- unni geri ég meðal annars grein fyrir því, hvað þessar sveitir séu illa settar sökum fjarlægðar að ná til læknis. Mér hafði borizt/ skömmu áður en ég flutti tillöguna, erindi undirritað af hrepps- nefndum Ása-, Hoita- og Djúpárhreppa um þetta efni, þar sem þær fara þess á leit við mig, að ég vinni að því að nýtt læknishérað verði stofnað með læknissetri að Þjórsártúni. Einn hreppur, Iiandmannahreppur, lýsti sig strax andvígan skiptingunni, og eins var mér kunnugt af viðtali við ýmsa menn úr hin um hreppunum, að þeir töldu skiptinguna þarflausa. Mér var því ijóst, að allmikill á- greiningur var um málið meðal þeirra manna, er það skipti mestu. og vildi ég því, að það yrði rannsakað til hlítar áður en frumv. til laga yrði lagt fram um þetta efni. Þingsályktunartillagan var samþykkt á Alþingi óbreytt, en með viðauka um samskon ar rannsókn í 2 öðrum hér- uðum. Ég birti hér máli mínu til scnnunar tvö erindi. ann- að er bréf frá hreppsnefnd Landmannahrepps til land- liéknis, ritað af Eyjólíi Guð- mundssyni í Hvammi, þáver andi oddvita hreppsins. Ég felli aðeins úr því smá- kaf3a, er snerta mig persónu- lego, einskonar umsögn hinna fimm gagnmerku manna, sem bréfið undirrita, um störf mín í héraðinu undan- farin ár, og tala þeir af nokk urri reynslu, þar sem ég hafði verið læknir þeirra í 15 ár, er bréfið er ritað. Hér fer á eftir bréf hrepps- nefndar Landmannahrepps: „Þér hafið hr. landlæknir með bréfi dags. 21. f. m. ósk- að álits hreppsnefndarinnar um möguleika á stofnun nýs læknishéraðs með læknis- setri fyrir næstu sveitir beggja megin Þjórsár; legg- ið þér fyrir nefndina níu spurningar, sem þér óskið svarað, viðvíkjandi þessu máli. En í stað þess að svara íónassyni lækni í Mykjunesi. hverri spurningu út af fyr- ir sig, leyfir nefndin sér að svara níundu spurningunni sérstaklega, en sameiginlega efni því, sem felst í hinum átta. Er þess þá fyrst að geta, að nefndin telur ekki ráðlegt að minnka læknishérað Rang árvallasýslu meira en þegar hefir verið gert, þar eð af því mund^leiða það, að um hér- aðið sæktu ekki aðrir en þeir, sem ekki ættu á góðu völ, nema það væri bætt upp, sem skerðingunni næmi, sem tæplega er líklegt. Gæti af þessu leitt mikinn skaða fyr- ir sýslubúa, og það því til- finnanlegar, sem um langa tið hafa valizt hingað hinir ágætustu menn og stendur svo enn. Hins vegar er ekki hægt að neita því, að læknis- hérað Rangæinga er bæði víð lent og strjálbyggt, svo af því leiða að sjálfsögðu allmiklir erfiðleikar, bæði fyrir lækn- inn og þá, sem þurfa á hjálp hans að halda. En við telj- um, að úr þessu megi bæta á margfalt ódýrari og hag- kvæmari hátt en með stofn- uri nýs læknishéraðs með læknissetri, og það því fren;- ur, sem samgöngubótum hér innan sýslu er nú svo kom- ið, að læknir getur ferðast í bifreið inn í alla hreppa sýsl- unnar og heim að fjclda heim ila. Verður þess vonandi ekki langt að bíða, að þetta nái til allra heimila eða því sem næst. Þar sem nú er svo á- statt, sem hér er sagt, finnst okkur það hagkvæm og góð úrlausn þessa máls, að ríkis- sjóður legði þessu víðlenda og strjálbýggða læknishéraöi til hentuga bifreið og bæri kostnað af keyrslu hennar að nokkru leyti á lengstu leið- um, segjum fyrir þá vega- lengd alla, til og frá, sem næmi yfir 20 km. frá lækn- issetri. Með þessu væri að mjög miklu leyti bætt úr þeim erfiðleikum og þeim tilfinn- anlega aðstöðumun, sem al- menningur hér á nú við að búa, sem er mörgum tilfinn- anlegur. Jafnvel þó sjálfur læknirinn beri lítið eða ekk- ert úr býtum. Þetta fyrir- komulag kæmi að réttlátari og hagkvæmari notum hér heldur en tillag ríkissjóðs til einstakra hreppa til læknis- vitjana, enda félli sá styrk- ur að sjálfsögðu niður eftir þessu fyrir komulagi. Kæmist þetta í. framkvæmd, mundi það bæta mikið úr því á- standi, sem nú er. Það er ekki gott að læknirinn, eins og nú stendur, skuli verða að eiga það undir getu og greiðvikni óviðkomandi manna, hvort hann getur notað fljótustu ferð, ' þó að líf manna liggi við. Með þessu teljum við að mestu leyti svarað aðalefni 1.—8. fyrirspurnar yðar. Þá komum við að hinni níundu spurningu og er svar okkar við henni á 'þessa leið: Undirskrift hreppsnefnd- arinnar, undir áskorunar- skjal, sem hingað berst á sín- um tíma, viðvíkjandi búsetu læknis að Þjórsártúni, átti ekki og má ekki skiljast öðru vísi en á þá leið, að hún hefði (Framhald á 5. sídu) í DAG VERÐA það tvö bréf. Annað er frá Jóni Sigtryggssyni og er um afgreiðsluhætti í þjóð- leikhúsinu. Öllum mun vera bezt, að það heyrist, sem menn hugsa og segja í sambandi við þá merku stofnun og tekur nú Jón til máls: „í DAG, 4. þ. m. (fimmtudag) kl. 13 var ég í fyrsta sinn stadd- ur í fordyri hins tignarlega þjóð- leikhúss til að kaupa aðgöngu- miða á næstu laugardagssýningu Nýársnæturinnar, en sala miðanna átti að hefjast samkv. auglýsingu, eftir 15 mín., eða kl. 13.15. í for- dyrinu var nokkur biðröð, þegar ég kom þar, sennil. um 30 manns eða litlu meira. Þegar afgreitt hafði verlð um 20 manns, voru aðgöngumiðarnir uppseldir Auglýsingin í blaðinu hafði þó verið alveg skilyrðislaus, engar hömlur nefndar, meira að segja auglýst, að aðgöngumiðar yrðu seldir frá 13.15—20.00. Þegar I hinn auglýsti sölutími hefst, er bú ið að ráðstafa á sjötta hundrað aðgöngumiðum af þeim 660, sem húsið hefir ráð á. Þegar spurt var, hverju þetta sætti, gaf afgreiðslu- stúlkan þær skýringar. að þetta væri „föst sýning“. Engin „föst sýn ing“ var auglýst, og ef til vill skil ég ekki, hvað átt er við með „fastri sýningu“, skilst helzt, að ekki séT frjáls sala á aðgöngumiðum, nema þá að litlu leyti, en mestum hluta þeirra sé ráðstafað fyrirfram. Sé þetta rangt, væri gott að fá rétta rkýringu á orðunum „föst sýning" og á öðru því, sem ég kann að hafa misskilið í þessu miðasölu- máli. Sé þetta hins vegar rétt skil- íð, er auglýsing Þjóðleikhússins í dag mjög villandi, vægast sagt, þar sem hún verður ekki skilin á ann- an veg en að sala aðgöngumiða á laugardagssýningu Nýársnæturinn ar sé frjáls og opin almenningi, án nokkurra hafta eða undandrátt ar, enda sýndi aðsóknin að miða- sölunni, á meðan ég dvaldi þar, að fólk leit almennt svo á, því að þangað var stöðugur straumur fólks. Ég hygg því, að margur hafi farið þangað ónýtisferð í dag. MANNI VERÐur það fyrir að spyrja sjálfan sig: Er hér að end- urtaka sig hin alkunna og ill- ræmda baktjaldasala á sýningar í gamla Iðnó? Ég vona að svo sé ekki. — Allir, sem unna Þjóðleikhúsinu og vilja veg þess sem mestan — en það vilja allir íslendingar —, óska þess, að samskipti Þjóðleik- hússins og þjóðarinnar verði sem hreinust og sem ánægjulegust fyr- ir báða aðila, eins í smáu sem stóru. Það hefir engu minni þýð- ingu fyrir Þjóðleikhúsið sjálft en fyrir viðskiptamenn þess. Heill Þj óðleikhúsinu! “ SVO Á H. J. hérna bréf, um málfar og málvenjur og fer vel á því, að slíkt sé rætt í hverri bað- stofu, og það ætla ég, að drjúgar hafi orðið til málverndar og mál- hreinsunar rökræður af því tagi í baðstofum íslands. En hér er bréf- ið frá H. J.: „STARKAÐUR SÆLL! Það gladdi mig sannarlega, er þú fórst að vanda um málfar ná- ungans á dögunum. Væri þörf, að þú héldir því áfram. Blöðin og útvarpið kenna mönnum mállýti og halda lýtunum við. Er þetta illa farið. Útvarpið er töfratæki, og er sárt til þess að vita, hvernig það misbýður sum- um hlusténdum. Það þarf þol til þess að'hlusta á plötuna glamra: „Ólafur reið með bjurgum fram,“ heyra hljóðvillta snillinga tala og syngja, snjóélin dynja og nœstuna í algleymingi. Svo eru nú þeir, sem alltaf eru á því, þeir eru á stofum, á húsum, á borgUm og á sölum. FORMAÐUR ÚTVARPSRÁÐS bætti fyrir nokkrar smásyndir ann- arra, þegar hann flutti ávarp fyrsta sumardag í vor. Notaði hann fleirtölu þriðju persónu fornafns eins og menntum höfðingja sómdi. Var hann sér þess meðvit- andi, að hann ávarpaði alla lands- menn“. SVONA BRÉF, stutt og gagnorð og málefnaleg, líka mér vel. Svona skulum við ræðast við í baðstof- unni, hvað sem um samkomulagið verður. Starkaöur gamli. Eiginmaður minn og sonur okkar ÁSGEIR GUÐMUNDSSON húsasmíðameistari andaðist 6. þ. m. Þóra Böðvarsdóttir Jakobína Ásgeirsdóttir Guðmundur Helgason. Maðurinn minn ÁGÚSTÍNUS DANÍELSSON, Skinsholti, Eyrarbakka, andaðist að lieimili sínu 6. maí. — Ingileif Eyjólfsdóttir gFrestið ekki lengur, að gerast j áskrifendur TÍMANS

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.