Tíminn - 15.08.1950, Blaðsíða 5

176. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 15. ágúst 1950
5
Þriðjud. 15. fífjúst
Bunaðarhættir
íslenzkur maður, sem ferð-
ast hefir um Noreg til að
kynna sér framkvæmdir í
rafmagnsmálum þar í landi,
gat þess í útvarpinu nýlega,
að súgþurrkun væri nær ó-
þekkt í norskum sveitum, og
hefðu ýmsir, er hann átti tal
við, haft áhuga á að fylgjast
með reynslu íslendinga af
heyverkunaraðferð þessari.
Það var ekki fyrr en eftir
styrjöldina, að almennt varð
kunnugt um það hér, að þessi
heyverkunaraðferð væri til
og byrjað að reyna hana. En
þótt skammt sé liðið, er
óhætt að segja, að súgþurrk-
unartæki hafi þegar verið tek
in í notkun allvíða, og mikill
áhugi hefir verið á því í flest-
um eða öllum héröðum lands-
ins að reyna nýung þessa, eft-
ir því sem tök eru á. Hafa
margir bændur lagt í mikinn
kostnað í þessu skyni, og það
áður en fullreynt var um ár-
angurinn.
En áhugi íslenzkra bænda
fyrir súgþurrkuninni er ekk-
ert einsdæmi, þegar um ný-
breytni er að ræða í búskap-
arháttum. Nefna má t. d. hina
miklu eftirspurn eftir heim-
ilisdráttarvélum og jeppabif-
reiðum til landbúnaðar, stór-
virkum beltisdráttarvélum,
tilbúnum áburði o. s. frv. Yf-
irleitt mun ekki hægt að
segja, að erfitt hafi verið að
fá bændastéttína til að taka
tæknina í þjónustu sína, og
það hefir líka verið gert, eft-
ir því sem ástæður hafa leyft.
Sú staðhæfing, sem stund-
um hefir komið fram á síðari
árum, að íslenzkir bændur
væru íhaldssamari i búskap-
arháttum en stéttarbræður
þeirra i öðrum löndum og sein
ir til nýbreytni, á áreíðanlega
ekki við rök að styðjast. Hitt
mun sönnu nær, að framfara-
og stórhugur bænda hér sé
um þessar mundir meiri en
víða annarsstaðar og breyt-
ingarnar i samræmi við það.
Hitt er svo annað mál, að
nýting fullkomnustu tækni í
þágu búskaparins er ýmsum
takmörkum háð. Slikt kost-
ar mikla fjármuni, þegar allt
er saman talið og geta mis-
jöfn til framkvæmdanna.
Þess er og að gæta, að stór-
felldar breytingar koma því
aðeins að fullum notum, að
þær komi ekki örar en svo, að
þeir, sem við þær eiga að búa,
fái ráðrúm til að venjast
þeim — að jafnhliða breyt-
ingunum komi sú þjálfun í
vinnubrögðum, sem breyting-
arnar gera kröfu til.
Þegar farið er víða um
sveitir landsins verður ekki
hjá því komist að veita því
athygli, að breyting búskap-
arháttanna er misjafnlega
mikil. Sá munur er áberandi,
og stafar þó yfirleitt ekki af
áhugaleysi. Hér er e. t. v. það
verkefni, sem mestan gaum
þarf að gefa að í þessu sam-
bandi. Búskapartæknin — þ.
e. notkun nýrra tækja — er
allvíða komin á það stig, að
ekki sýnist nauðsyn, að
lengra verði farið að sinni.
En á öðrum stöðum vantar
sumt af því allra nauðsynleg-
ERLENT YFIRLIT:
WU KUO CHENG
llann or nú laiidstjórl «í Formúsu o<» þykir
liafa bætt stjúrnarfarið þar á ýinsan hátt.
Umræður um Formósu aukast
nú stöðugt í heimsblöðunum, því
að kínverskir kommúnistar
hljóta mjög fljótlega að reyna
að gera innrás þar, ef þeir
fresta þá ekki slíkri tilraun að
þessu sinni. Innrás þeirra
myndi þýða það, að Kína og
Bandaríkin væru komin í styrj-
öld og Asíustyrjöld væri þá
raunverulega skollin á.
Af ýmsum blöðum Vestur-
landa er nokkuð um það rætt,
hvort Bandaríkin hafi stigið
rétt spor, er þau ákváðu að verja
Formósu gegn kommúnistiskri
árás. Áður var Bandaríkja-
stjórn búin að lýsa yfir því, að
hún myndi ekki veita stjórn
Chiang Kai Sheks þar neina
hjálp, heldur fylgja áfram
sömu hlutleysisstefnu og hún
hefði fylgt á síðara stigi kínv.
borgarastyrjaldarinnar. Seinast
í janúarmánuði s. 1. gaf Truman
forseti yfirlýsingu, sem hljóðaði
á þessa leið. Kóreustyrjöldin
breytti þessu viðhorfi Banda-
ríkjastjórnar á einni nóttu.
Hún taldi eftir það ekki heppi-
legt að láta kommúnista fá yfir-
ráð yfir Formósu, ef Asíustyrj-
öld væri að brjótast út. Því á-
kvað hún að verja Formósu
gegn innrás, a. m. k. um sinn
eða á meðan ósýnt væri, hver
framvindan yrði. Til þess taldi
hún sig líka hafa lagalegan rétt,
þar sem Formósa tilheyrir enn
Japan. Hinsvegar lýsti hún yfir
því, að Bandaríkin ætluðu sér
ekki ein að ráða framtíð For-
mósu, heldur yrði Sameinuðu
þjóðunum eða öðrum slíkum
aðila falið að gera það, er frið-
ur væri saminn við Japani.
Bættir stjórnarhættir
á Formósu.
Það er ekki dregið í efa, að
þessi ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar var eðlileg varúðar-
ráðstöfun frá því sjónarmiði,
að Asíustyrjöld væri að brjótast
út. Hins vegar er óttast af ýms-
um, að hún kunni að torvelda
friðsamlega samninga við kin-
versku kommúnistana. Þessir
örðugleikar stafi m. a. af því,
að erfiðara verði hér eftir en
það var áður fyrir Bandaríkin
að hætta að viðurkenna stjórn
Chiang Kai Sheks. Þau séu ó-
beint búin að viðurkenna hana
sem samherja og eigi því erfitt
með að bregðast henni, ef skil-
yrði kynnu að skapast fyrir
samninga við kommúnista.
Þessi síðastnefnda röksemd
er m. a. byggð á því, að stjórn
Chiang Kai Sheks hafi á ýmsan
hátt reynst betri á Formósu en
í Kína og því sé nú örðugra að
bregðast henni en það var áður.
Frásögn erlendra blaðamanna,
sem dvalið hafa á Formósu,
virðist yfirleitt bera saman um
það, að stjórnin þar sé á marg-
an hátt í góðu lagi og hafi stór-
batnað seinustu mánuðina.
Herinn, sem telur nú um 500
þús. manns, er sagður vel þjálf-
aður og allvel búinn, og agi í
honum er sagður góður og ólík-
ur því, sem áður var. Aðbún-
aður hermannanna hefir líka
verið stórbættur. Hin borgara-
lega stjórn virðist líka fara vel
úr hendi og vera laus við klíku-
og mútustarfsemi þá, er svo
mjög einkenndi Kuomintang-
stjórnina á meginlandinu. Sam-
búð Kínverja og Formósumanna
virðist líka hafa stórbatnað,
enda hafa réttindi þeirra síðar-
nefndu verið aukin og veitt
stóraukin hlutdeild í stjórnar-
framkvæmdum.
Sá maður, sem er talinn eiga
mestan þátt í þessum endur-
bótum, er Wu Kuo Cheng, en
hann hefir verið landstjóri á
Formósu síðan í desembermán-
uði síðastliðnum.
Skólabróðir Chou En-Iai.
Wu Kuo Cheng er fæddur 1903,1
sonur háttsetts embættismanns,1
Hann var ungur settur á skóla 1
fyrir höfðingjabörn og hlautj
þar fyrir sessunaut annan höfð- |
ingjason, Chou En-lai, sem nú
er utanríkisráðherra Peking-
stjórnarinnar. Á þeim árum var
umrót mikið í andlegu lífi Kína,
því að erlend menningaráhrif
byrjuðu þá í vaxandi mæli að
nema sér þar land. Afleiðing
þess var m. a. fall keisarastjórn-
arinnar. Sagt var þá bæði í
gamni og alvöru, að ungir kín-
verskir menntamenn sæktu
fræðslu sína einkum í tvö er-
lend fræðirit, biblíuna og Fjár-
magnið eftir Karl Marx. Wu j
var í hópi þeirra, sem lögðu að-
alrækt við biblíuna, en Chou
En-lai las rit Karl Marx þeim
mun meira. Frá þeim tíma hafa
þeir verið á öndverðum meið.
Wu fór til framhaldsmennt-
unar til Bandaríkjanna 17 ára
gamall og nam þar ýms þjóð-
félagsíræði um sex ára skeið.
Árið 1926 kom hann aftur til
Kína og vildi þá fá inngöngu í
her Chiang Kai Sheks. Honum
var vísað frá með þeirri for-
sendu, að hann væri of mennt-
aður. Hann gegndi síðan ýms-
um mikilvægum störfum, er
vörðuðu fjármál ríkisins.
Borgarstjóri þriggja
stórborga.
| Árið 1932 hlaut Wu það starf,
j er síðar átti eftir að gera hann
frægann. Hann var þá gerður
j borgarstjóri í Hankow, en þar
þótti þá mest spilling í Kína-
I veldi og var borgin því oft nefnd
' Chicago Kínaveldis. Wu vann
sér mikið álit fyrir stjórnserpi
1 og reglusefni :í íjeásaui' stöftú.
Hann g^gpdi lienni til 1938, jér
Japanir hemámu • borgina.-
WU
Innrás Japana gerði það að
verkum, að Chiang Kai Shek á-
kvað að flytja stjórn sína langt
inn í land, til Chungking. Hann
taldi nauðsynlegt að koma þar á
öflugri borgarstjórn og fól því
Wu að gegna borgarstjóraemb-
ættinu. Hann gegndi því emb-
ætti öll striðsárin. Borgarstjórn
hans þótti heppnast svo vel, að
hún var oft kölluð eina góða
stjórnin í Kína. Á þessum ár-
um var honum oft líkt við La
Guardia, hinn fræga borgar-
stjóra New York borgar.
Árið 1946 fól Chiang Kai Shek
Wu nýtt verkefni. Hann fól Wu
borgarstjórnina í Shanghai, sem
þá var taiin spilltasta borg ver-
aldar. Wu hófst þar rösklega
handa og var vel á veg kominn
með ýmsar endurbætur, er
(Framhald á 7. síðu.)
asta til að koma búskapnum
í nýtízku horf — slétt tún,
vinnuvélar fyrir hesta, vot-
heyshlöður o. s. frv. Þetta staf
ar af ýmsum ástæðum, sem
ekki verða nánar ræddar að
sinni.
Hinn mikli áhugi, sem hér
er fyrir hendi innan bænda-
stéttarinnar og starfsmanna
landbúnaðarins fyrir full-
komnustu tækni og nýtízku
búskaparlagi, þarf að beinast
sem mest að því, að sem allra
flest af bændabýlum lands-
ins verði samferða í þróun-
inni. Að sem fæstir dragist
aftur úr. Sú framför verður
notadrýgst fyrir landbúnað-
inn í heild. Þeim gjaldeyri,
sem varið er í þágu landbún-
aðarins, þarf að verja þannig,
að hann komi sem flestum að
notum, og það jafnvel þótt
menn verði að neita sér um
eitthvað af því, sem með þarf
til að koma upp vélrænum
stórbúum. Landbúnaður án
bændastéttar yrði ekki til á-
vinnings fyrir framtíð þjóð-
arinnar.
En möguleikarnir til þess
að láta bændastéttina alla
fylgjast að í hinni miklu fram
sókn, til fullkomnari búskap-
arhátta, er einmitt fólginn í
þeim almenna framfarahug,
sem einkennir íslenzka bænd
ur um þessar mundir — fram
farahug, sem er ríkari hér en
víða annarsstaðar, hvað sem
hver segir um það efni.
kaddir nábáanna
Bragi Sigurjónsson skrifar
að ýmsu leyti athyglisverða
hugvekju í blað sitt, Alþýðu-
manninn, 9. þ. m., þótt innan
um kenni nokkurra öfga.
Hann bendir á, að þjóðin
verði að gera sér ljóst, að
hún verði ölmusuþjóð, nema
unninn verði bugur á van-
stjörn þeirri, stéttadeilum og
slæpingshætti, sem rikt hefir
undanfarin ár. Bragi segir
m. a.:
„Það er grátlegt að horfa
upp á það ár eftir ár, að
braskarar og annar óþurftar-
lýður fleytir rjómann af arði
hinna vinnandi stétta aðeins
fyrir samhaldsleysi og skiln-
ingsleysi þeirra á því, að
þeirra hagsmunir fara sam-
an, en ekki andstætt.
Eðlilegast væri að verkalýðs-
iðnaðar- og bændastéttirnar
hæfu þetta samstarf, þar sem
þær eru félagslega bezt þrosk-
aðar að því er virðist og eiga
líka mest undir því, að þetta
samstarf blessist.
Þeir stjórnmálaflokkar, sem
bezt gætu stuðlað að því, að
þetta samstarf komist á og
stæðist prófraunina, eru óefað
Alþýðuflokkurin og Framsókn-
arflokkurinn, enda báðir
sprottnir af þeim rótum, sem
að vissu marki má segja, að
bezt hafi nært íslenzkt þjóð-
lif um undanfarna áratugi:
samvinnuhreyfingin og verka-
lýðshreyfingin." /
Það var í samræmi við þetta
sjónarmiö, sem Framsóknar-
flokkurinn reyndi að koma á
samstarfi Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins á síð-
astliðnum vetri. Það strand-
að þá á Alþýðuflokknum.
Óbreyttir liðsmenn Alþýðu-
flokksins þurfa að kenna
foringjunum, að þeir hafi
stigið skökk spor, er þeir
höfnuðu umræddu samstarfi,
því að öruggasta leiðin út úr
ógöngunum er samvinna
hins vinnandi fólks.
Samsíarf, sem Al-
þýðufl. hindraði
í Alþýðublaðinu hafa und-
anfarna daga birzt forystu-
greinar eftir Stefán Pétursson
eða undirtyllur hans, þar sem
ráðist er hatramlega á Fram-
sóknarflokkinn fyrir þátttöku
hans í núver. ríkisstjórn. Því
er jafnframt mjög hampað,
að Framsóknarflokknum hafi
enn orðið lítið ágengt í því að
koma fram ýmsum umbóta-
málum, sem hann háfi lagt
áherzlu á fyrir seinustu þing-
kosningar.
í tilefni af þessu þykir rétt
einu sinni enn að minna á
starfsaðferð þá, sem Fram-
sóknarflokkurinn beitti eftir
kosningarnar og hvernig hann
hugðist að hrinda fram um-
ræddum áhugamálum, sem
jafnframt eru hagsmuna-
mál alis ahnennings í land-
inu.
Strax eftir að forseti ís-
lands hafði að kosningunum
Ioknum falið Ilermanni Jón-
assyni að hafa forgöngu um
stjórnarmyndun, sneri Fram
sóknarflokkurinn sér til Al-
þýðuflokksins og bauð hon-
um samvinnu um ríkisstjórn.
Framsóknarfiokkurinn sneri
sér til AlþýÖuflokksins af
þeirri ástæðu, að hann taldi
þessa tvo flokka líklegasta tii
þess að geta átt samleið um
framkvæmd þeirra umbóta
mála, er almenning skipta nú
mestu, ef dæmt er eftir stefnu
skrám þeirra og kjósenda-
fvlgi. Að vísu er það svo, að
þessir flokkar hafa ekki næg-
an þingstyrk að baki sér, en
Framsóknarflokkurinn benti
á, að þeim væri opin leið að
ganga sameiginlega til kosn-
inga, ef mál þcirra væru felld
í þinginu og myndu senni-
lega á þennan hátt geta
tryggt sér þingmeirihluta til
frambúðar.
Svar Alþýðuflokksins við
þessari málaleitun var það,
að fyrirfram yrði að tryggja
stefnu þeirrar stjórnar, sem
þessir tveir flokkar kynnu að
mynda, meirihlutafylgi á Al-
þingi. Þar sem báðir flokk-
arnir voru sammála um, að
ekki væri hægt að leita til
kommúnista, var ekki í annað
hús að venda en til Sjálfstæð-
isflokksins. Þaðan komu bæði
óljós og ógreinileg svör, en
af þeim var þó fullráðið, að
tilgangslaust var að hugsa
um stjórnarmyndun Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins, ef hún ætti að
byggjast á stuðningi Sjálf-
stæðisflokksins. Með þessu
skilyrði sinu hindruðu því
forkólfar Alþýðuflokksins
stjórnarsamvinnu milli Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins, og bæði við þetta
tækifæri og síðar kom það
fram, að þeim var óljúft að
hugsa sér stjórnarþátttöku,
nema Sjálfstæðisflokkurinn
yrði einnig með. Hin nána
samvinna forkólfa Alþýðu-
flokksins og Sjálfstæðisflokks
ins, sem komist hafði á í
StjórnaVtíð Stefáns Jóhanns,
hélt þá enn áfram, eins og
sjá má á því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn veitti Alþýðu-
flokknuni brautargengi við
allar meiriháttar nefndakosn-
ingar á Alþingi og hjálpaði
m. a. til aö tryggja áfram
setu Stefáns Péturssonar í
útvarpsráði.
(Framhald d 6. siðu.)