Tíminn - 20.09.1950, Blaðsíða 5

206. blaff.
TÍMINN, miðvikudaginn 20. september 1950.
8.
Jtiðvikud. 20. sept.
Vélaþörf sveitanna
Á aðalfundi Stéttarsam-
bands bænda lýsti Hermann
Jónasson landbúnaðarráð-
herra yfir því, að hann myndi
vinna að því eftir fyllstu getu
að Marshallféð verði m. a.
notað á þann hátt, að tryggð
ur verði nægur innflutningur
á varahlutum í landbúnaðar-
vélar. Af hálfu fundarins var
sú krafa eindregið studd, að
tryggður yrði nægur innflutn
ingur umræddra varahluta.
Satt að segja verður það
að teljast furðulegt, ef það
mætir einhverri tregðu, að
umræddur innflutningur sé
tryggður. Allir munu viður-
kenna, að sjálfsagt sé að láta
rekstrarvörur útgerðarinnar,
eins og olíu, veiðarfæri og
nauðsynlega varahluti í vél-
ar, hafa forgangsrétt. Á sama
hátt ber að viðurkenna nauð-
syn landbúnaðarins í þessum
efnum.
Skortur varahluta í ýmsar
landbúnaðarvélar er nú orð-
inn mjög tilfinnanlegur og
margar vélar munu nú ónot-
aðar af þeirri ástæðu. Þvi
ætti ekki að þurfa að lýsa,
hve bagalegt þetta er, þar
sem búreksturinn er nú víða
meira og minna byggður á
vélanotkuninni.
Jafnframt því, sem inn-
flutningur varahlutanna er
tryggður, þarf að reyna að
auka vélainnflutninginn til
landbúnaðafins eftir því, sem
hægt er. Að visu má rétt vera,
að þar hafi á vissum sviðum
verið gengið lengra en góðu
hófi gegnir og vélarnar ekki
alltaf lent til þeirra, sem
höfðu brýna þörf fyrir þær.
Hinu er samt ekki að neita,
að víða er vélaþörfin mikil
hjá ýmsum þeirra, sem hafa
skilyrði til þess að láta þær
koma að gagni. En frumskil-
yrði þess er vitanlega næg
ræktun.
Þegar rætt er um vélaþörf
sveitanna er alltof oft ein-
göngu átt við þær vinnu-
vélar, sem notaðar eru við
landbúnaðarstörfin. En það
er hörgull á ýmsum öðrum
nauðsynlegum vélum í sveit-
unum. Það má t. d. nefna
hentugar eldavélar, sem auð-
velda húsmæðrunum störfin
á margan hátt. Sama og ekk-
ert mun nú flutt inn af slík-
um vélum. Það skiptir þó
vissulega ekki litlu máli fyr-
ir sveitirnar, að störf hús-
mæðranna séu auðvelduð.
Það talar sínu máli, að sam-
kvæmt manntalsskýrslum frá
seinustu áramótum eru mun
færri konur en karlmenn í
sveitunum. Brottflutningur
kvenna úr sveitunum
virðist miklu stórfelldari en
karlmanna. Eina skýringin er
vafalaust sú, hve erfið að-
staða sveitakonunnar er. —
Mörg jörðin mun líka hafa
verið yfirgefin af þeirri á-
stæðu, að kraftar húsmóður-
innar hafa þrotið.
Það, sem hér hefir nefnt,
skýrir vel hina miklu nauð-
syn þess, að unnið sé að því
að koma rafmagni inn á
sveitaheimilin, því að þá ættu
húsmæður þar að geta búið
viö svipuð þægindi og stétt-
arsystur þeirra í kaupstöðun-
um. Meðan því marki er ekki
EVfannfjöldmn á íslandi
lfií’iit IIai>'stofiiniiar uni inannfjöldann
í scinnstu árslok. «
Samkvæmt nýútkomnum Hagtíðindum var íbúatala Iands-
ins um seinustu áramót 141.042 og hafði aukizt um 2540
eða nær 1,8% á árinu. í Reykjavík einni fjölgaði um rösk
1300 manns. Þar sem margir munu vilja kynnast umræddri
skýrslu í Hagtíðindunum nánar, fer hún orðrétt hér á eftir:
Eftirfarandi yfirlit sýnir
mannfjöldann á öllu landinu
í árslok 1949. Er þar farið
eftir manntali prestanna,
nema í Reykjavík, Hafnar-
eins minna en árið á undan,
en þá nam fjölgunin 1.9%.
Aftur á móti var hún 2.4%
árið 1947.
Árið 1949 var Keflavík tek-
íbiratala sveitanna.
I-egar íbúatala í kauptún-
um með minna en 300 manns
er dregin frá mannfjöldanum
í sýslunum, þá kemur fram
íbúatala sveitanna að með-
töldum þorpum innan við
300 manns. Þessi íbúatala var
40.311 í árslok 1948, en 40.626
í árslok 19449 (Hnífsdalur tal
inn með stærri þorpum bæði
árin). Árið 1949 hefur þá
fjölgun í sveitum aðeins verið
315 manns eða 0.8%.
firði og Vestmannaeyjum,
þar er farið efir bæjarmann-
tölum, sem tekin eru af bæj-
arstjórunum í október- eða
nóvembermánuði. Til samn-
burðar er settur mannfjöld-
inn eftir tilsvarandi mann-
tölum næsta ár á undan.
Kaupstaðir: 1948 1949
Reykjavík 53.384 54.707
Hafnarf jörður .. 4.699 4.904
Keflavík — 2.157
Akranes 2.500 2.540
ísafjörður 2.830 2.857
Sauðárkrókur .. 992 1.003
Siglufjörður .... 3.103 3.069
Ólafsf jörður .... 938 941
Akureyri 6.761 7.017
Seyðisfjörður 763 772
Neskaupstaður .. 1.293 L320
Vestm.eyjar .... 3.501 3.548
Samtals 80.764 84.835
Sýslur: 1948 1949
Gullbr. og Kj.s... 7.793 6.178
Borgarfj.s 1.295 1.328
Mýrasýsla 1.746 1.784
Snæfellsness. 3.150 3.171
Dalasýsla 1.243 1.207
Barðastr.s 2.740 2.708
V. ísafjarðas. .. 1.908 1.871
N. Isafjarðars .. 2.062 2.013
Strandas 1.952 1.945
V. Húnavatnss... 1.290 1.290
A. Húnavatns. .. 2.171 2.210
Skagafjarð.s. 2.706 2.722
Eyjafjarðars. 4.369 4.394
S. Þingeyjars. .. 3.962 3.946
N. Þingeyjars. .. 1.796 1.804
N. Múlasýsla .... . 2.428 2.412
S. Múlasýsla .... 4.139 4.151
A. Skaftafellss... 1.141 1.139
V. Skaftafellss... 1.440 1.466
Rgngárvallas. .. 2.943 2.962
Árnessýsla .... 5.508 5.506
Samtals 57.738 56 f 7
Á öllu landinu 138.502 141.042
Fólksf jölgunin.
Við bæjarmanntölin í
Reykjavík voru alls skrásett-
ir 55.035 manns árið 1948 og
56.507 árið 1949, en þar af
voru taldir eiga lögheimili
annarsstaðar 1.635 árið 1948
og 1.800 árið 1929. Þegar þeir
eru dregnir frá, kemur fram
heimilisfastur mannfjöldi í
Reykjavík.
Þegar ársmanntölin 1948 og
in í tclu kaupstaða. Ef hún er
talin með- bæði í ársbyrjun
og árslok, þá hefur fólki í
kaupstöðum fjölgað árið 1949
um 2.004 eða 2.4%. En í sýsl-
unum hefir fólki fjölgað um
536 manns eða 1.0%. í Reykja
vík fjölgaði um 1.323 manns
eða um 2.5%. í öllum hinum
kaupstöðunum hefur orðið
nokkur fólksfjölgun, nema á
Siglufirði hefur orðið litils-
háttar fækkun.
íbúar kautúnanna.
Mannfjöldinn i kauptún-
um og þorpum með fleirum
en 30(0 íbúum hefur verið
sem hér segir:
J árngerðarstaðahverf i
í Grindavik ...... 336 330
Sandgerði .......... 432 420
Keflavík ......... 2.067 —1
Borgarnes .......... 694 716
Hellisandur ........ 353 344!
jólafsvík .......... 452 4581
Stykkishólmur .... 779 790
Patreksfjörður .... 909 901
Flateyri í Önundarf. 443 431
Flateyri í Önundarf. 443 43-
Suðureyri í Súg.f... 343 339
Bolungavik ......... 650 689
Hnífsdalur ........ 314 (290)
i Hólmavík .......... 386 411
i Blönduós .......... 439 457
Skagaströnd ........ 475 5.47
Dalvík ............. 583 616
Hrísey ............. 333 316
Glerárþorp ......... 471 514
Húsavík .......... 1.213 1.236
Raufarhöfn ......... 338 342
Þórshöfn ........... 322 357
Eskifjörður ........ 702 678
Búðareyri í Reyðarf. 402 401
Búðir í Fáskrúðsf... 583 564
Höfn í Hornafirði.. 386 400
Stokkseyri ......... 419 413
Eyrarbakki ......... 542 535
Selfoss ............ 879 902
Hveragerði ......... 472 485
SamtalS 17.427 15.291
Auk kaupstaðanna hafa 29
kauptún haft meir en 300
íbúa, og er það tveimur færra
en árið áður, því að Hnífsdal
ur hefur farið niður fir 300
íbúum á árinu og Keflavík
orðið kaupstaður. í hinum
Fjöldi kvenna og karla.
Af mannfjöldanum í árs-
lok 1949 voru 70452 karlar,
en konur heldur fleiri eða
70.591. í kaupstöðum vöru
konur í miklum meirihluta
(41.291 karlar, en 43.545 kon-
ur) en í sýslunum voru karlar
aftur á móti I meirihluta
(29.161 karlar og 27.046 kon-
ur).
Sveitarfélög.
Landinu er skipt í 231 sveit
arfélcg, 12 kaupstaði og 219
hreppa. Reykjavík er lang-
fjclmennast þeirra, en flest
eru mjög fámenn. í 34 hrepp
um var íbúatalan innan við
100 manns, og í þeim alls
2.718 íbúar, eða 80 til jafnað-
ar. Fámennustu hrepparnir
voru: Loðmundarfjarðar-
hreppur (40 íbúar), Sléttu-
t hreppur í N.-ís. (42 ibúar),
j Fjallahreppur i N.-Þing. (44
íbúar) og Grafningshreppur
(47 íbúar).
Læknishéruð.
Læknishéröðin eru 51 að
tölu. Færri en 1.000 íbúar voru
í 18 þeirra og alls 11.852 eða
til jafnaðar 658. Fámennustu
héröðin í árslok 1949 voru:
Hesteyrar (144 íbúar), Bakka
gerðis (280 ibúar) og Flateyj
ar (297 ibúar).
Prestaköll.
Þá er landinu skipt í 112
prestaköll. Af þeim höfðu 89
færri en 1.000 íbúa, og alls
39.540, eða til jafnaðar 444
íbúa. í árslok 1949 voru þessi
prestaköll fámennust: Staðar
prestakall í Aðalvík (42 ibú-
ar), Grímseyjar (78 íbúar),
Hrafnseyrar (91 íbúar), Stað
arprestakall í Grunnavík
(102 íbúar), Hvammspresta-
kall í Skagafirði (112 ibúar),
Þingvallaprestakall (115 íbú-
ar), Breiðabólstaðarpresta-
kall á Skógarströnd (124 íbú-
ar) og Tjarnarprestakall á
Vatnsnesi (142 íbúar).
1949 eru borin saman, sést, að þorpunum hefir fólkinu fjölg
mannfjclgun á öllu landinu að alls um 145 manns, eða
Reynslan af
árið 1949 hefur verið 2.540 1.0%. í 15 af þessum þorpum
manns eða 1.8%. Er það að- hefir fjölgað, en fækkað í 14.
iiýsköpuninm
(Framhald af 3. atðu.)
Handbók bænda
(Framhald af 4. siBu.)
námskeiðum í sveitum lands
ins.
Hinar miklu framkvæmdir
sem unnar eru á sviði land-
búnaðarins, af hálfu hins op-
inbera og félaga eða á ein-
stökum stórum búum, vekja
oft mikla athygli, enda er
þýðing þeirra mikil fyrir land
búnaðinn i heild. Mestu máli
skptir það þó i bráð og lengd,
hversu unnið er á þeim rúm-
lega 6000 bændabýlum,
hverju fyrir sig og öllum í
senn, sem dreifð eru um hin-
ar víðlendu sveitir landsins
við margskonar aðstöðu og
náttúruskilyrði af ýmsu tagi.
Hjá fólkinu, sem byggir sveit
irnar, býr sá kraftur, sem
mestu fær orkað um afköst
landbúnaðarins, framför, kyr
stöðu eða afturför, eftir því
hvernig til tekst hjá hverjum
einum um vinnubrögð og hag
nýtingu þeirra möguleika,
sem fyrir hendi kunna að
vera. Því er það svo mikils
vert, að hverju einstöku
sveitaheimili sé í té látin á
hverjum tíma, í aðgengilegu
formi, öll sú þekking og
reynsla, sem til er eða aflað
verður í landinu varðandi at
vinnuveg þess, hvort sem
hennar hefir verið aflað af
fræðimönnum og vísinda-
stofnunum eða á einstökum
sveitaheimilum í lifsbaráttu
þeirra. Þess vegna er ástæða
til þess fyrir bændur að fylgj-
ast af áhuga með útgáfu hinn
ar fyrirhuguðu handbókar og
fræðimenn og trúnaðarmenn
landbúnaðarins að stuðla að
því eftir megni, hver á sínu
sviði, að einskis verði látið
ófreistað til að gera hana
sem bezt úr garð.
voru hinir áköfustu fylgjend-
ur fjárfestingarstefnu ný-
sköpunaráranna. Þeir ásamt
kommúnistum hafa dyggilega
unnið að sköpun verðbólgu
og aflað auk þess kommúnist-
um næringar og uppeldis.
Horft um öxl.
Þegar framangreind atriði
eru höfð í huga og borin sam-
an við núverandi ástand verð
ur ljóst, að allsleysið hefir
ekki skapast á einni nóttu.
Þar hefir meira þurft til.
Margir af stuðningsmönn-
um nýsköpunarinnar vilja nú
drepa á dreif fyrri ráðstöf-
unum og ráðdeild. Vilja helzt
ekkert um fortíðina tala og
leggja áherzlu á, að allir beri
jafna sök á því, hvernig kom
ið er efnahagsmálum þjóðar-
innar. Þetta er rangt og löð-
urmannlegt. Það er alkunna,
að Frr.msóknarflokkurinn var
náð, þarf að reyna að létta
störf sveitakonunnar með
öðrum hætti, m. a. með út-
vegun hentugra eldavéla.
Gjaldeyrisástandið er vi,ssu
lega þannig, að ekki er hægt
að fullnægja nema litlu af
þeim óskum ,sem fram eru
bornar í sambandi við véla-
innflutning. En þess verður
vel að gæta, að sveitirnar séu
látnar búa við fullkomið jafn
rétti í þessum efnum og jafn-
hliða reynt að bæta þeim það
upp, sem þær hafa verið hafð
ar útundan á undanförnum
árum. Þess vegna ber þeim
að fá drjúgan skerf af þeim
gjaldeyri, sem veittur er til
kaupa á nýjum vélum. Inn-
flutningur á nauðsynlegum
varahlutum til þessara véla
er svo sjálfsagt réttlætismál,
að ekki ætti að þurfa að hafa
um það orð.
í sambandi við vélainn-
flutninginn til sveitanna skal
svo á ný vakin athygli á því,
að taka verður fullt tillit til
húsmæðranna, því að það er
einhver þýðingarmesti þátt-
urinn í viðreisn sveitanna að
létta störf þeirra.
Það mál, sem hér hefir ver-
ið rætt, er þó ekki mál sveit-
anna einna, heldur mál þjóð-
arinnar allrar. Þvi aðeins get
ur þjóðin lifað í landinu og
menning hennar staðið styrk
um fótum að landbúnaðurinn
sé vel rekinn og þróttmikið
athafna- og menningarlíf
þróist í sveitum landsins.
ur hrunstefnumaður og tal
hans barlómsvæl.
Nýsköpunin og kommúnistar.
En afleiðingar fjárfesting-
arstefnunnar er ekki einung-
is hin mikla verðbólga, held-
ur telur prófessorinn aö kom
múnistar hafi sótt til hennar
næringu og uppeldi. En eins
og áður er vikið að, er „ný-
sköpunin“ sú langmesta fjár-
festing, sem fram hefir farið
hér á landi. Nýsköpunarstefn
an hefir því eftir því veitt
kommúnistum gott brautar-
gengi.
En kommúnistar eru ekki
þeir einu, sem að henni stóðu.
Þeir skópu því ekki sjálfir
„næringu og uppeldi“ sitt.
Þar hjálpuðu til Sjálfstæðis-
menn vel og drengilega. Þeir
í stj órnarandstöðu við „ný-
sköpunarstjórnina“ og lýsir
allri ábyrgð á afleiðingum
hennar á hendur þeim, sem
þar stýrðu. (Dagur).
TENGILL H.F.
Heiði við Kleppsveg
Sími 80 694
annast hverskonar raflagn-
lr og viðgerðir svo sem: Verk
smiðjulagnir, húsalagnir,
skipalagnir ásamt viðgerðutn
og uppsetningu á mótorum,
röntgentækjum og heimills-
vélum. ___ j