Tíminn - 15.11.1950, Blaðsíða 5

255. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 15. nóvember 1950.
»
Miðvihml. 15. nóv.
Verkefni fyrir
Alþýðublaiðið
Alþýðublaðið hefir nú loks
ins áttað sig á því, að ekki i
stoðar að prédika einhliða að
gengislækkunin hafi gert hlut
fallið milli framleiðslukostn- |
aðar og afurðaverðs óhag-
stæðara fyrir útveginn. Þess
vegna segir blaðið í gær:
„Án gengislækkunarinnar
myndi vélbátaútvegurinn í
dag njóta ábyrgðarverðs á
fiskinum, að minnsta kosti
75 aura.“
Þarna komu þá meginrök-
in í málinu.
Þá á Alþýðublaðið eftir að
segja frá því hvernig það
ætlast til að ríkissjóði yrði
aflað tekna t’l að standa und
ir þessari ábyrgð, sem vitan-
lega þyngist eftir því, sem
fiskverð fellur á heimsmark-
aði. Jafnframt því er blaðið
beðið að hafa í huga, að með-
an Alþýðuflokkurinn hafði
stjórnarforustu var alltaf
stórkostlegur halli á rekstri
ríkissjóðs, 100 milljónir króna
árlega. Þann baggamun
þurfti að jafna auk þess sem
bæta hefði átt við milljóna-
tugum til að mæta auknum
ábyrgðargreiðslum.
Það er nóg verkefni f^/rir
Alþbl. á morgun að segja hvar
og hvernig það viídi inn-
heimta þetta fé.
Svo gæti það talað um síld
arútveginn hinn daginn. Lítið
hefir margur sjómaðurinn
borið úr býtum á síðustu síld
arvertíð, en minna væri það
þó, ef hann hefði aldrei verið
ráðinn á skip, af því það
hefði ekki verið gert út. Ai-
þingi fj^llar nú um lög um
víðtæk skuldaskil fyrir sild
arútveginn. Það er því ó-
neitanlega dálítið erfitt hlut
skipti fyrir þá, sem þykjast
bera bátaútveginn sérstak-
lega fyrir brjósti, að vera ein
mitt þessa dagana að krefjast
gengisskráningar, sem væri
honum miklu óhagstæðari.
Alþbl. getur. rætt það á
föstudaginn.hvernig það kem
ur hinni gömlu gengisskrán-
ingu heim við hagsmuni síld
arútvegsins og hvár það vildi
taka þá milljónatugi, sem
þar þyrfti til milligjafar.
Svo væri það þá laugar-
dagsverkefni fyrir Alþbl. að
segja hvaðan ætti að taka
fé í ábyrgðargreiðslur fyrir tog
arana. í því sambandi gæti
blaðið hugleitt hvað verka-
fólk ætti að fá i staðinn fyrir
vinnu við karfann, sem nú
er verkaður fyrir Ameríku-
markað. Þetta er svo mikið
verkefni, að það ætti að duga
Alþbl. á sunnudaginn líka.
ERLENT YFIRLIT:
Hvað gerist í Sovétríkjunum?
Fyrirhugaðar stúrframkvæmdir stjúru-
ariimar valda miklum {ioilaleggingum
Að venju héldu valdhafar
Sovétríkjanna hátíðlegt af-
mæli byltingarinnar 7. þ. m.
Miklar h.ersýningar voru þá
haldnar í Moskvu og öðrum
stórborgum Sovétrikjanna, en
þó sízt .meiri en áður eru dæmi
til. Ræður, sem fluttar voru
þennan dag af hálfu valdhaf-
anna voru líka í öllu friðsam-
legri tón en oftast áður. Yfir-
leitt voru hátíðahöldin í sam-
ræmi víð „friðárandlit" það,
sem þeif' Vishinsky og Malik
eru nú látnir bera á þingi Sam-
einuðu þjóðánna.
Fréttaritarar erlendra blaða,
sem nú dvelja í Moskvu, telja
líka öllu meiri „friðarblæ“ ríkj
andi þar á flestum sviðum en
verið hefur um langt skeið. Blöð
in eru jafnvel hógværari í skrif
um sínUm um Bandaríkin en
þau hafa áður verið og helga
ýmsu öðru efni öllu meira rúm
en áróðrinum gegn Bandaríkj-
unum.
Hér á eftir verður getið nokk
urra blaðaummæla um ástand
og viðhorf í Sovétríkjunum um
þessar mundir.
Upplýsingar, sem ritskoðun-
inni er illa við.
Moskvufréttaritari ameríska
stórblaðsins „The New York
Times“ er nýlega kominn til
Moskvu eftir að hafa haft or-
lof þaðan um nokkurra mánaða
skeið. Ritstjórn blaðsins hafði
gefið honum fyrirmæli um að
senda þvi sannorða lýsingu um
’ástand og horfúr í Moskvu.
Þessi frásögn hans hefur ný-
lega birzt i fjórum greinum i
blaðinu. Ritstjórnin lætur
fylgja þeim þá athugasemd, að
ritskoðunin muni hafa fellt
ýmislegt niður, því að m. a.
vanti alveg í frásögnina þátt
um verðlag og kaupgjald í Sov-
étríkjunum, en fréttaritarinn
hafi haft fyrirmæli um að gefa
sem gleggstar upplýsingar um
þau mál: Ritstjórnin tekur að
öðru leyti fram, að fréttaritar-
inn segist hafa fengið miiyii
útstrikanir hjá ritskoðuninni en
oftast áður.
Ástandið í Sovétríkjunum.
Frásögn • fréttaritarans er
annars í nokkrum höfuðatrið-
um þessi:
t sumar hefir yerið unnið
meira að því að fegra Moskvu
en nokkru sinni fyrr síðan stríð
inu lauk. Unnið er að því að
gera við gömul hús og hreinsa
þau og nýbyggingar á íbúðar-
húsum hafa verið með mesta
móti. Götur hafa verið breikk-
aðar og tórg aukin með það fyr-
ir augum, að borgin fengi glæsi
legra útlit. Frá mörgum öðr-
um stórborgum Sovétríkjanna
berast þær fregnir, að bygging-
ar og húsaviðgerðir hafi verið
þar með mesta móti undan-
farna mánuði.
Framboð á matvörum, fatn-
aði og öðrum neyzluvörum virð
ist hafa aukizt verulega í
Moskvu í seinni tíð. 1 sumum
tilfellum hefur verðlag heldur
lækkað. Biöraðir mega heita úr
sögunni og yfirleitt virðist hægt
að fá þar nóg af flestum neyziu
vörum, ef menn hafa efni til
að kaupa þær. Framleiðsla á
svokölluðum luxusvörum virð-
ist og fara vaxandi, eins og
t. d. íramleiðsla á fólksbifreið-
um, en bifreiðaverksmiðjur
leggja orðið kapp á að aug-
lýsa framleiðslu sína og boðá
vaxandi framleiðslu.
í blöðum Sovétrikjanna hefur
áróður gegn vesturveldunum
verið sízt meiri í seinni tið en
áður. Þar er nú skrifað einna
mest um ýmsar stórframkvæmd
ir, er stjórnin hefur á prjónun-
um. Svipað er að segja um út-
varpsfréttirnar. Meðal almenn-
ings er talað einna mest um
hinar fyrirhuguðu stórfram-
kvæmdir, en annars ber al-
menningsálitið mjög keim hins
einhliða blaða- og útvarpsa-
róðri. Almenningur virðist t. d.
trúa því, að Bandaríkin eigi sök
á Kóreustyrjöldinni, að Banda-
ríkin vilji styrjöld og valdhafar
Sovétríkjanna séu hinir sönnu
verðir friðarins. Menn virðast
þó ekki reikna með styrjöld, því
að þeir treysta á Sovétstjórn-
ina til að afstýra henni.
Til viðbótar má þess geta, að
Moskvufréttaritari kunnar am-
erískrar fréttastofu A. P., var
nýlega á ferð í Osló og átti þar
tal við blaðamenn. Frásögn
hans um ástandið i Moskvu var
mjög á svipaða leið og skýrt
er frá hér á undan, en hann
tók jafnframt fram, að verðlag
væri þar mjög hátt og vörur
stórum dýrari í Moskvu, miðað
við kaupgjald, en i Vestur Evr-
ópu.
Fyrirhugaðar
stórframkvæmdir.
Stórframkvæmdir þær, sem
Sovétstjórnin hefur á prjónun-
um og minnst er á hér að
framan, eru m. a. þessar (stuðst
við frásögn í Beriingske Afteny
avis):
. Þrjár stórar orkustöðvar verða
reistar við Volgu og orka þeirra
notuð til að auka iðnað og aðra
framleiðslu í héruðunum fyrir
norðan og austan Kaspíahaf.
Orkustöðvar þessar eiga að vera
með þeim stærstu í heimi og
í sambandi við þær verður kom
ið. á miklu áveitukerfi.
Miklar áveituframkvæmdir í
sambandi við fljótið Amu-
Darja í því augnamiði að breyta
hinum ófrjóvu sléttum suð-
austan við Kaspíahaf í frjó-
samt land, þar sem rækta má
bómull, . hrísgrjón og hveiti í
stórum stíl. Land þetta er
mjög víðáttumikið. Farvegi
fljótsins verður að verulegu
leyti breytt og auk þes gerðir
miklir áveituskurðir. Sá stærsti
á að verða 1200 km. langur.
Nýtt stórt orkuver við Dnjepr
fljótið, en þar er nú þegar fyrir
stærsta orkuver Evrópu. Orku-
ver þetta á að geta framleitt
í 1.2 milljarð kílówatta á ári. Auk
| þess verða gerðir stórir áveitu
skurðir við Dnjeprfljótið, því
að ýmis héruð í nánd þess eru
iðulega heimsótt af þurrkum, er
Alþbl. verður að gæta bess,
að það var ekki nema lítill
þáttur í vandræðum atvinnu
veganna eins og komið var,
að vélbátaflotinn gat ekki
stundað þorskveiðar. Engin
útgerð reis lengur undir þeiri'i
gengisskráningu, sem höfð
var. Þess vegna varð eitthvað
að gera. Alþbl. vissi engin ráð,
nema áframhaldandi niður-
greiðslur, uppbætur og á-
byrgðir. En það vissi aldrei
hvar átti að taka peninga til
þeirra greiðslna allra.
Þess vegna er Alþbl. í raun
um sem seint mun rakna úr.
Það hel$ur fram málstað, sem
það getur ekki rökstutt. Það
er raunverulega komið í sömu
skotgröf og Þjóðviljinn valdi
sér við alþíhgiskosningarnar
i fyrra, þegar hans kosninga
mál var að fella niður alla
tekjustofná dýrtíðarsjóðs og
borga svo 200 milljónir króna
úr sjóðnum tómum á einu
og sama ári.
Þetta er“ sú pólitík, sem
„verkalýðsflokkarnir“ boða.
Þegar Alþbl. talar um visa
ábyrgð, sem bátaútvegurinn
hefði nú á fiskverði án
gengislækkunar, ber því líka
að tala um hallarekstur rík-
issjóðs á liðnum árum og
hjálparþörf annarrar útgerð
ar, síldarútvegs og togara. Og
jafnframt þessu cllu á það að
tala um tekjustofna, álögur,
skatta, til að mæta öllum
þessum greiðslum.
Annars er sagan ekki nema
hálfsögð.
Takið þið nú eftir hvað
Alþbl. segir.
STALIN
valda uppskerubresti. Stærsti
áveituskuröurinn á að vera 550
km. langur.
Sovétstjórnin hefur ýmsar
aðrar stórframkvæmdir á prjón
ununl, en þessar eru þær helztu.
Hvað er að gerast?
Þær fregnir frá Sovétríkjun-
um sem hér hafa verið greind-
ar, valda ýmsum bollalegging-
um. Er það, sem hér er að
gerast, merki þess, að Rússar
ætli sér ekki sjálfir að fara í
styrjöld á næstunni, heldur
ætli aöeins að láta leppþjóðir
sínar berjast, eins og Kínverja
og Kóreumenn, eða er þetta
gert til að blekkja vestrænu
þjóðirnar og láta þær halda,
að Rússar hafi ekki stríð í
huga? Eða er það innst inni
von og ósk valdhafanna, að
styrjöld verði afstýrt?
Reynzlan ein fær svarað þess
um spurningum. Ýmsir benda
á, að aldrei hafi verið meiri
framkvæmdir í Hitler-Þýzka-
landi né meiri vörur á boð-
stólunum, en 1939, þegar naz-
istar hófu síðari heimstyrjöld-
ina.
Hér skal enginn dómur lagð-
0.*t»mbUd á tí. síðu.)
Radciir nábáanna
Alþýðublaðið hefir undan-
farið verið að telja eftir ó-
þurrkaaðstoðina við landbún
aðinn og talið sjávarþorpin
verið höfð útundan. Mbl. seg-
ir um það í gær:
„En er það þá þannig að rík
isvaldið hafi látið undir höf-
uð leggjast nú og á undan-
förnum árum að stuðla að
auknu atvinnuöryggi fólks við
sjávarsíðuna?
Því fer víðsfjarri. Miklu fjár
magni hefur einmitt verið var
ið til þess að bæta atvinnu-
tæki þess, gera . þau fjöl-
breyttari og aðstöðuna til þess
að reka þau betri. Meginhlút-
inn af sparifé þjóðarinnar hef
ur gengið til þess að kaupa
fyrir ný skip, vélbáta og tog-
ara, hraðfrystihús og verk-
smiðjur.
En hvað hefur verið gert
til þess að mæta síldarhall-
ærinu? spyrja þeir, sem segja
að gert hafi verið upp milli
sveita og sjávarsíðu.
í þingskjali, sem lagt var
fram á Alþingi í gær eru þær
upplýsingar, að árin 1945—
1950 hafi 18,5 millj. króna
verið varið í aðstoðarlán tll
eigenda síldveiðiskipa vegna
aflabrests á síldveiðum. Að
sjálfsögðu eru þessi lán veitt
m.a. til þes að útgerðin geti
greitt Sjómönnum kauptrygg-
ingar sínar. Nú hefir enn-
fremur verið lagt fram á Al-
þingi frv. um aðstoð við vél-
bátaútgerðina, eftirgjafir lána,
greiðslufrest og skuldaskila-
sjóð.
ÞaS kemur vissulega í ljós,
ef slíkum samanburði er hald
ið áfram, að sjávarútvegur-
inn hefur ekki verið hafður
útundan. En illa er Aiþýðu-
flokkurinn kominn, þegar
það er orðið helzta mál hans
að bera rógsorð milli helztu
atvinnuveganna og verka-
manna og bænda.
Dökkar myndir
Þjóðviljinn talar í gær um
hina björtu mynd atvinnu-
lífsins á Akranesi, þar sem
menn keppast við að fram-
leiða dollaravörur úr sjávar-
afla. Hann segir réttilega, „að
við ljós hinnar björtu mynd-
ar birtist önnur dökk“. Sú
mynd er ekki langt undan.
Þegar togarinn á Akrancsi
lagði út í fyrstu veiðiferðina
um daginn til að sækja fisk-
inn, sem síðan er unnið við
á Akranesi, var eitt dagbl ið
í Reykjavík, sem tók því illa.
Það var Þjóðviljinn.
Blaðið birti mynd af for-
manni verkalýðsfélagsins á
Akranesi og kallaði Akurnes-
inga verkalýðssvikara vegna
þess, að þeir voru ákveðnir í
því að búa til hina björíu
mynd, sem Þjóðviljinn talar
um í gær. Sá fjandskapur,
sem blaðið sýndi bjargræjis-
vegunum á Akranesi, er sann
arlega dökkur.
Þó er önnur mynd dekkri.
Þessir menn, sem koma
fram með fögur orð um það,
hvað athafnalífið á Akra-
nesi gleðji sig, gerðu allt sem
þeir gátu til að viðhalda deyfð
og athafnaleysi þar. Þeir
reyndu líka að vernda at-
vinnuleysið í Reykjavík cg á
Vestfjörðum og víðar, eftir
að starfsemin hófst á Ækra-
nesi, þeir gerðu það, sem þeir
gátu, til þess að láta togara-
verkfallið haldast áfram.
Þetta fá þeir ekki af sér þveg
ið. Þetta geta þeir ekki iáíið
gleymast.
En þó að sú mynd sé r.vört,
sem Þjóðviljamennirnir voru
að skapa og ætluðu s r að
Iifa fyrir, er þó önnur mynd
ennþá dekkri. Það er sálar-
lífsmynd þessara hræ~nara,
sem ganga fram með full-
komnu purkunarleysi eftir
að búið er að koma af síað
bjargræðisvegunum, sr.i þeir
reyndu að stöðva. Þegrr mál
in hafa verið dregin ú: Jiönd
um þeirra og hungurvoíunni,
sem þeir ætluðu að látr, vinna
fyrir flokk sinn, er b: 'gt frá
dyrum starfandi alþýðu,
þykjast þessir piltar vera ein
hverjir ljóssins englr ', sem
fyllist sannri gleði yf r blóm
legu starfslífi.
Það er þessi sótsva' íi vegg
ur hræsninnar og ó’ieilind-
anna i sálarlífi Þjóðvilja-
mannanna, sem er s artasta
myndin í öllu þessu rnynda-
safni, jafnvel ennþá dekkri
en skuggar atvinnuleysisins.
sem kommúnistum tókst þó
að gera of mikið af.
Kommúnista bresi.v alveg
kjark til að kannast við það,
að þeir reyndu að sícðva tog
arana lengur en fcrt var.
Þeir hafa engan nxandóm
til að rísa undir þvf a 5 þeir
kölluðu Akrunesinga svikara
vegna þess, að þar voru fram
leiðslutækin notúð. Má ætla
þeir að reyna að hyljv for-
tíð sína og sögu I fj:?glegri
hræsni. Nú eiga öll rógmæli
um ,,svikarana“ á Ak anesi
að gleymast fyri- væmnu
smjaðri um „dugmð, fram-
tak og manndóm“.
Það er ástæða ti? að lcenna
í brjósti um svartl:rítarmenn
Þjóðviljans núna, hegar þeir
eru að reyna að Ivta fortíð
sína gleymast mcð þvf að
hylla vinnu fólksi is, scm er
að framleiða doll ;ravörur á
Ameríkumarkað. Tn gottfer
það þó, að þeim tókst ekki
að kalla bölvun a vinnuleys-
isins yfir þjóðin: að bessu
sinni. Raunalegr’ hefði
verið gleði þeirra yfir því.
Ö-fZ.