Tíminn - 19.11.1950, Page 7

259. blað
TIMINN, sunnudaginn 19. nóvember 1950.

HJá samvinnumönnum
í Skaptafelissýslu
(Framhald af 6. siðu).
muna að gæta, töluðu um'
villutrú og blekkingavef. j
„V)llutrúarmcnnunum“ fjölg- |
aði samt. Þeim var að vísu
ekki kastað fyrir ljón, eða
brenndir á báli, eins og á
dögum rómverzku keisaranna.;
En ótal ljón urðu á vegi sam- j
v.'nnusámtakanna. Þó urðu,
þau voldug og sterk, af því að
fólk ð vildi það sjálft.
Fyrsti vís.rinn.
Fyrsta .pöntunarfélagið var
stofnað í Vík nokkru fyrir
aldamctin. Halldór Sigurðs-
son veitti félaginu forstcðu.
Um aldamótin byrjaði hann
svo að verzla fyrir eig'n reikn
ing og lagð:st-þá félagið n'ð-
ur.
En samvinnuhugsjónin var
þá búin að festa rætur í hug-
um fólksins og það undi ekki
við þessi málalok. Önnur sam
tök voru stofnuð 1906. Það er
Kaupfélag Skaftfellinga, sem
starfandi er enn í dag, og er
nú í hópi elztu kaupfélag-
anna. Það var vopnið, sem
fólkið bjó sér í baráttunni fyr
ir bættri lifsafkomu, og enn
er stefnan hin sama, þótt mik
ið hafi áunnizt.
I •
Selið verður heimabú.
Fyrstu árin var reksturinn
með pöntunarfélagssniði, en
fljótlega var opnuð sölubúð í
Vík, og var Bjarni Kjartans-
son fyrsti framkvæmdastjóri
félagsins eftir það. Rekstur-
inn óx ár frá ári, og 1926 réðst
félagið í að kaupa hin miklu
og vönduðu verzlunarhús
Bryde. Er verzlunarstarfsemi
félagsins í Vik og skrifstofur
í þessu húsi. Hefir það verið
endurbætt mjög fyrir tveim-
ur árum og er nú mjcg gott
hús fyrir starfsemina.
Baráttan við brimið.
Samgöngurnar hafa jafnan
verið e'.tt af hinum mestu á-
hugamálum kaupfélags'ns og
fólksins á hinni hafnlausu
strönd.
Baráttan við brimið hefir
til skamms tíma verið hið
brennandi vandamál Víkur-
búa. Brimgarðurinn m'lli út-
hafs og lands var sá farar-
tálni’, er bannaði leið. Þar
urðu menn að standa á strönd
inni og bíða lags, þar til öld-
urnar lækkuðu og dyninn
lægði í lofti, svo hægt væri
að ýta úr vör út í flutninga-
skipin eða til f'skjar.
Um langt skeið var allmik-
il útgerð opinna báta í Vík.
Þegar stærri vélbátar fóru að
koma til scgunnar, leituðu
sjómennirnir þangað, þar sem
meiri aflavon á þá var í aðra
hönd. Hafnartæknin gat ekki
náð til Víkur að s'nni, og út-
gerðin féli að mestu niður eft
ir 1920.
En baráttan við brimið hélt
áfram. Uppskipunarbátarnir
voru notaðir í Vík og brúuðu
brimgarðinn fram að byrjun
síðustu heimsstyrjaldar, er
nýr þáttur hófst í samgöngu-
málum þar eystra.
Bátasmiðirni þekktu brimið
og byggðu trausta báta.
Uppskipunarbátarnir, eða
brimbátarnir e'ns og þeir eru
kallaðir í daglegu tali, eru
sérstæð skip. Bátarnir eru á
stærð við stóran áttæring og
voru oft stærstu áttæringarn
ir, sem notaðir voru til róðra
á vertíð, jafnframt uppskipun
arbátar.
Bátar þessir urðu að vera
sterkari en almennt gerist til
að þola br'mgarðinn, enda
fengu þeir oft þung áföll á
leiðinni upp í sandinn. Allir
þessir bátar voru smíðaðir í
Vík af mönnum, sem ólust
>ipp við bergmál brims'ns und
ir klettunum og þekktu, hvern
ig báran brotnar. Frægastur
skipasmiður í Vík mcrg hin
síðar: ár, er bátar voru smíð-
aðir þar, var Er-lendur Bjcrns
son.
Arftakar brimbatanna.
Nú eru uppskipunarbátarn-
ir í Vík ekki sjófærir lengur.
Þeir eru orðnir gisnir af ára-
tuga aðgeröarleysi, og ’liggja
nú yfirgefnir á hvolfi á
ströndinni, þar sem veir voru
áður tæki í höndum fræki-
legra afreksmanna, sem tóku
brimróðurinn öruggt og djarf
lega. Hávaxið sandfaxið teyg
ir sig nú upp yfir bátskilina.
Aukin tækni og meiri hraði
hafa leyst brimbátana af
hólmi. Með bílferðunum hófst
nýr þáttur í samgöngumál-
urn Skaftfellinga. Kaupfélag
Skaftfellinga hefir haft mynd
arlega forustu um að leysa
flutningamál héraðsins, enda
eru bílflutningarnir orðnir
líftaug fólksins á hafnlausri
strönd.
Sendiherrar frá
hafnlausri strönd.
Nú eru í förum daglega á
vegum félagsins fimm bílar
að jafnaði. Haust og vor eru
þeir þó fleiri. Allar vör-
ur að austan og austur eru
fluttar á bílunum og grænu
bílarnir, merktir K. S. Vík,
sjást oft á götum Reykja-
víkur. Bílstjórarnir eru sendi
herrar fólksins á hafnlausu
ströndinni og reka margs kon
ar erindi í höfuðstaðnum,
sækja giftingarhringa, hveiti
og kol og reka erindi við
stjórnarráð og stofnanir.
Kaupfélagið hefir í hyggju
að koma á fót daglegum
fólksflutningum milli Reykja
víkur og Víkur með flutn-
ingabílum sínum, en hefir
ekki til þessa fengið leyfi til
mannflutninganna hjá þeim
aðilum, er eiga að stjórna
fólksflutningum á íslandi.
Árlega flytja bílar kaupfé-
lagsins um 2 þúsund lestir af
vörum aö austan og austur.
Starfsemin stendur
víða fótum.
í Vík rekur félagið mynd-
arlegt bifreiðaverkstæði, þar
sem einnig er gert við land-
búnaðarvélar. Við verkstæð-
ið er einnig smurningsstöð
fyrir bílana.
' Síðastliðið vor tók líka til
starfa á vegum félagsins tré-
smíðaverkstæöi. Er það til
mikils hagræðis fyrir sýslu-
búa, sem áður þurftu að
sækja alla smíði á hurðum
og gluggum til bygginga til
Reykjavíkur, en allt slíkt er
smíðað á verkstæðinu í Vík
og einnig hin vönduðustu
húsgögn.
Útibú rekur félagið á Kirkju
bæjarklaustri og er þar opin
sölubúð. En auk þess eru pönt
unardeildir og birgðageymsl-
ur. í Öræfum, Meðallandi,
Skaftártungum og Álftaveri.
Hafa þessar birgðageymslur
komið sér sérstaklega vel á
vetrum, þegar ófærð stöðvar
umferð. Á haustin annast fé-
lagið svo slátrun sauðfjár
fyrir Sláturfélag Suðurlands,
en félagið á og rekur frysti-
hús í Vík.
Gifturík saga boðar
bjarta framtíð.
Kaupfélag Skaftfellinga
hefir átt því láni að fagna, að
til þess hefir jafnan ráðizt
gott starfsfólk og er svo enn.
Fyrir tveimur árum tók við
félaginu ungur og dugmikill
kaupfélagsstjóri, Oddur Sig-
urbergsson. Hann tók við af
Sigurjóni Kjartanssyni, sem
tengdur var hverjum sigri
kaupfélagsins síðasta áratugi.
Félagsmennirnir hafa staðið
vel að félaginu og hinn ungi
kaupfélagsstjóri hugsar gott
til framtíðarstarfsins í Vík,
ef félagsmennirnir standa
jafnfast.að félaginu í fram-
tíðinni, sem hingað til. Þá
er líka framtíðin ráöin. Kaup
félag ákaftfellinga heldur á-
fram að vaxa og það verður
brjóstvörn og skjöldur vinn-
andi fólks á brimströndinni.
Þá verður brimlaus
le ð að landi.
Ef það heldur áfram að
treysta samvinnusamtök sín
líður ekki á löngu þar til ný
þáttaskipti verða á leiðinni
til betri lífskjara og aukinn-
ar velmegunar.
Vel má svo fara, að áður en
gömlu brimbátarnir hyljast
hinni nýju gróðurmold á sjáv
arbakkanum, verði höfn kom-
in í Dyrhólaós. Langþráður
draumur hafi ræzt og hafskip
eigi ætíð brimlausa leið að
landi með erlendan varning
og flytji þaðan fiskafurðir,
osta og smjör í girnilegum
umbúðum á matborð fram-
andi þjóöa. — gþ.
ALLIS CHALMERS MODEL „B” DRATTARVELAR
i
Oss er það mikil ánægja að geta tilkynnt væntanlegum kaupendum og öllum þeim, sem keypt hafa af oss Allis-Chalmers Model
„B“ dráttarvélar síðustu þrjú árin, að þessar dráttarvélar eru útbúnar stærri stimplum, en þær vélar af sömu gerð, sem áður voru fram-
leiddar af Allis-Chalmers Manufácturing Company, Milwaukee 1, Wisconsin, U.S.A.
Nýlega barst oss skýrsla frá stofnun þeirri í Bandarikjunum (Agricultural Engineering Department of the University of Nebraska,
Lincoln), sem framkvæmir prófanir á afli dráttarvéla og sýnir hún, að beltishestaflafjöldi vélarinnar er 22,87, en dráttarhestaflafjöldi
20,60.
Núverandi útsöluverð Allis-Chalmers Model „B“ dráttarvélarinnar með til-
heyrandi tækjum, þ. e. vökvalyftu, aflúrtaki, ræsir, reimskífu og Ijósaút-
búnaði er um kr. 20.700,00 og er því lang hagstæðasta verð amerísk-byggð-
ar dráttarvélar með sambærilegum hestaflafjölda, sem hingað hefir flutzt,
sérstaklega þegar miðað er við hina Iitlu benzineyðslu hennar, (um 2 1. á
klst. í öllum léttari akstri, þar með talið slætti).
rljn
Allar nánari npplýsingar er að fá lijá :
H. F. RÆSIR
Skiilagötu 59. — Iteykjavfk
Aðaluniboð :
H. Benediktsson & Co. h.f.
Revkjavík.
Söluuinboð :
H.f. Ræsir
Reykjavik.
* . r> WSPIÍ IHMT. 1W