Tíminn - 20.01.1951, Síða 5

16. blað.
TÍMINN, laugardaginn 20. janúar 1951.
5
Ijauyard. 20. jan.
Stefán vitnar
Alþýðublaðið hefir öðru
hvoru verið að reyna að
hnekkja því, að Alþýðuflokk-
urinn hafi hafnað samvinnu
tilboðum Framsóknarflokks-
ins á s. 1. vetri. Blaðið hefir í
þeim efnum hrakizt frá einni
afsökuninni til annarar, því
að allar hafa þær verið því
marki brenndar, að eiga sér
ekki stoð í veruleikanum. Ein
helzta afsökunin hefir t- d.
verið sú, að Alþýðuflokkur'nn
hafi hafnað samvinnu við
Framsóknarflokkinn, því að
hann hafi gert gengislækkun
að skilyrði fyrir samstarfinu.
Þessari afsökun virðist Alþýðu
blaðið nú loks hætt að
hampa, því að margsinnis hef
ir verið upplýst, að Fram-
sóknarmenn buðu Alþýðu-
flokknum að fallast á sér-
hvert annað úrræði, sem
hann gæti bent á, ef það
kæmi útflutningsframleiðsl-
unni að sömu notum. Alþýðu-
flokkurinn lét ógert að benda
á nokkurt slíkt úrræði, held-
ur aðeins neitaði samstarfinu.
Afstaða Framsóknarflokks-
ins var sú, að hann taldi þessa
tvo flokka líklegasta til að
geta átt samleið um þá lausn
vandamálanna, sem bezt hent
aði almenningi, ef dæmt væri
eftir yfirlýsingum þeirra og
kjósendafylgi. Að vísu höfðu
þeir ekki meirihlutafylgi, en
auðvelt var fyrir þá, ef Sjálf-
stæðismenn og kommúnstar
sameinuðust um að fella til-
lögúr þeírra, að efna til nýrra
kosninga, ganga sameiginlega
til þeirra og tryggja sér þann
ig meirihlutafylgi.Með því var
sköpuð samfylking alþýðunn-
ar um lausn vandamálanna.
Forustumenn Alþýðuflokks-
ins virtust hins vegar ekki
getað hugsað sér slíka sam-
fylkingu alþýðunnar og höfn
uðu því tilboðum Framsóknar
manna, án þess að virða þau
athugunar.
Alþýðublaðið reynir í gær
að leiða Stefán Jóhann til
vitnis um það, að samstarfið
hafi ekki strandað á Alþýðu-
flokknum. Vitnisburður Stef-
áns styður hins vegar full-
komlega það, sem Tíminn hef
ir haldið fram um þessi mál.
í útdrætti, er Alþýðublaðið
birti úr ræðu Stefáns á þingi
Alþýðuflokksins í vetur, segir
svo eftir að Stefán hefir rak-
ið úrslit þingkosninganna
haustið 1949:
„Rétt á eftir var haldinn
fundur í miðstjórn og þing-
flokki Alþýðuflokksins og þar
bókað eftirfarandi: „Þing-
menn og miðstjórn Alþýðu-
flokksins voru sammála um
það, að sökum úrslita kosn-
inganna síðustu og ólíkra
sjónarmiða hinna borgara-
legu lýðræðisflokka annars
vegar og Alþýðuflokksins hins
vegar, sem þeir börðust fyrir
í kosningunum varðandi dýr-
tíðarmálin, þá er það réttast
og eðlilegast eins og nú standa
sak'r, að Alþýðuflokkurinn
dragi sig í hlé í sambandi við
stjórnarmyndun.“
Þessi ummæli taka af allan
efa um það, að forustumenn
Alþýðuflokksins tóku strax
eftir kosningarnar þá ákvörð
un að vera utan stjórnar í
náinni framtíð. Þeir sáu fram
á, að stjórn Stefáns Jóhanns
ERLENT YFIRLIT:
Deilan um vígbúnað Þjóðverja
Það cr ekki aðeins viðkvæmt deilumsíl
milli Itússsi o«i Bandamanna, heldur einni^
milli Bandamanna innbyrðis
Eins og rakið var hér í blað-
inu í gærT virðist það sameigin-
legt álit yestrænna stjórnmála-
manna, að fremur sé ólíklegt að
til styrjaldar komi i Evrópu á
þessu ári, én átökin munu hins
vegar harðna í Asíu, þar sem
Rússar múni leggja meginkapp
á að hnekkja veldi vestrænu
þjóðanna þar og æsa Asíuþjóð-
irnar tiU-styrjaldar gegn þeim,
en reyna .hins vegar að halda
sér utan , þessara styrjaldará-
taka sjálfir. Það álit virðist
þannig óbreytt, sem ríkt hefir
um nokkúrt skeið og varnarfyr-
irætlanirAtlantshafsbandalags-
in hafa miðast við, að striðs-
hættan í Evrópu verði sennilega
mest á áfainum 1952 og 1953 og
jafnvel öllu fremur á síðara ár-
inu. Álit.Jþetta er byggt á því,
að fyrr verði Rússar ekki orðn-
ir samkeppnisfærir við Banda-
menn í kjarnorkuhernaði, en á
meðan þeir séu það ekki, séu
þeir ófúsir til styrjaldar. Varn-
arfyrirætJShir Atlantshafsbanda
lagsins hafa þannig miðast við
það, a&-warnir Vestur-Evrópu
verði komnar í sæmilegt horf
um það Jjayti, sem Rússar hafa
jafnvígisaðstöðu á kjarnorku-
sviðinu, þyi að ella myndu þeir
þá telja sér fært að ráðast á
Vestur-Evrópu.
Eins ö§ fram kemur í því,
sem rakíð hefir verið hér á und
an, getuf þó eitt orðið til þess
að raska-'þessum ágizkunum og
fyrirætlu««m og jafnvel orðið
orsök Evrópustyrjaldar á þessu
ári. Það er ótti Rússa við vígbún
að Þjóðyerja og andstaða þeirra
gegn þvjL’að varnir Vestur-Ev-
rópu komizt í þolanlegt lag áður
en þeir háfa náð Bandamönn-
um á kjarnorkusviðinu. Þetta
gætl valdfð því, að Rússar létu
til skarar-'skríða strax á næsta
sumri ogr því er nú víða veru-
legur stríðsótti í Evrópu.
Fyrirætíánir um
vígbúnað Þjóffverja.
Þar seiíi þess má vænta sam-
kvæmt ffamansögðu, að Þýzka-
landsmálin eða fyrirætlanirn-
ar um vígbúnað Þýzkalands, geti
orðið og sennilegast verði örlaga
ríkust mál Evrópu á þessu ári,
Þykir hlýða að rekja hér
forsögu þeirra í nokkrum meg-
indráttum.
í ályktun Potsdamfundarins,
sem haldinn var rétt eftir stríðs
lokin, kom Bandamönnum og j
Rússum saman um algera af-1
vopnun Þýzkalands. Fyrstu árin
eftir stríðslokin var þessari sam
þykkt fylgt af báðum aðilum
og Bandamenn gerðu það meira
að segja svo nákvæmlega, að
þeir létu í allstórum stíl eyði-
leggja verksmiðjur, sem nota
mátti til hergagnaframleiðslu.
Rússar hættu því hins vegar
mjög fljótlega að eyðileggja slík
ar verksmiðjur á hernámssvæði
sínu. Fyrir nokkrum misserum
1 byrjuðu svo Rússar ennfremur ,
að koma upp þýzkri lögreglu,
sem smátt og smátt hefir feng-
j ið á sig fullkominn hernaðarblæ,
þótt Rússar neiti, að hér sé um
her að ræða. Sá ótti skapaðist
’ fljótlega hjá vesturveldunum,
að Rússar ætluðu að nota sér
þessa austur-þýzku lögreglu til
árásar á Vestur-Þýzkaland og
var sá ótti einkum almennur
eftir innrás Norður-Kóreu-
I manna í Suður-Kóreu í sumar.
! Vesturveldin fóru því að taka til
athugunar, hvort ekki væri rétt
að koma upp svipuðu lögreglu-
liði í Vestur-Þýzkalandi í varn-
arskyni og upp úr því reis brátt
sú hugmynd, að Þjóðverjar ættu
að leggja fram nokkurt herlið til
hinna sameiginlegu varna At-
lantshafsbandalagsins. Það voru
einkum Bandaríkjamenn, sem
héldu þessari hugmynd fram,
þar sem þeir töldu þátttöku
Þjóðverja í vörnum Vestur-Ev-
rópu mjög þýðingarmikla, en
ýmsar Vestur-Evrópuþjóðirnar
voru hugmyndinni hins vegar
fremur andvígar og þó einkum
Frakkar. Eftir mikla og lang-
vinna samninga náðist loks
samkomulag um það á fundi At-
lantshafsbandalagsins í Brussel
ADENAUER
í seinasta mánuði, að nokkur
þýzkur her skyldi vera í Evrópu
her bandalagsins, en ráðstaf-
anir skyldu jafnframt gerðar
gegn því, að Þjóðverjar gætu
komið upp eigin her og her-
stjórn. Enn hafa ekki verið tekn
ir upp beinir samningar við Þjóð
verja um framkvæmd þessarar
samþykktar.
Affgerðir Rússa.
Rússar hafa að sjálfsögðu
fylgzt vel með samníngum vest-
urveldanna um vígbúnað Þjóð-
verja. Seint í október í haust
héldu Rússar ráðstefnu í Prag
undir forustu Molotoffs og voru
þar mættir fulltrúar frá öllum
Austur-Evrópuríkjunum, þar á
meðal frá Austur-Þýzkalandi. Á
ráðstefnu þessari var fyrst og
fremst rætt um afvopnun Þýzka
lands. f samþykktum ráðstefn-
unnar var skorað á hernáms-
veldin í Þýzkalandi að halda
Potsdamsamþykktina um af-
vopnun Þjóðverja, ganga frji
friðarsamningunum við samein-
að Þýzkaland og draga síðan
setuliðin burtu þaðan. í átfram-
haldi af þessari ráðstefnu,
sendu Rússar vesturveldunum
þremur orðsendingu 3. nóv. s. 1.
þar sem mótmælt var vígbún-
hafði sKilið þannig við, að
erfitt mýiidi að stjórna. Hugs
un þeirra^yar sú, að þeir gætu
unnið upp álitstapið, sem
stjórn Stefáns hafði valdið
flokknum, með því að vera í
stjórnarajidstöðu, þegar erfitt
yrði að fara með stjórn lands-
ins. Þetta sjónarmið mátu
forustumenn Alþýðuflokksins
meira en.að reyna í samning-
um við. aðra flokka að þoka
áleiðis þeim málum, sem þeir
höfðu lofað að berjast fyrir í
kosningunum. Meiri var á-
hugi þelrra ekki fyrir því að
efna kosningaloforðin.
Þó segir Stefán, að eina
undantekningu hafi Alþýðu-
flokkurinn gert frá þessari
reglu, Hann hafi vakið máls
á því að athuga samstarf við
Framsóknarflokkinn, ef
„tryggt væri, að meirihluta-
fylgi fengist á Alþingi fyrir
lausn þeirra mála, sem mest
kalla að, nú þegar.“ Þetta
meirihlutafylgi mátti þó ekki
fást með aðstoð kommúnista.
Þetta skilyrði þýddi m.ö.o. að
semja yrði við Sjálfstæðis-
flokkinn. Þá var kannske
hugsanlegt, að Alþýðuflokk-
urinn fengist til þess að vera
með.
Það lá þannig fyrir, að Al-
þýðuflokkurinn var ófáanleg
ur til samstarfs við Fram-
sóknarflokkinn, nema þá
undir þeim kringumstæðum,
að Sjálfstæðisflokkurinn yrði
einnig með. Fyrir Framsókn-
arflokkinn var því ekki um
annað að velja en að semja
við Sjálfstæðisflokkinn undir
einhverjum kringumstæðum
eða eiga á hættu, að algert
stjórnleysisástand skapaðist
í landinu. Framsóknarmenn
töldu fyrri kostinn betri, því
að meiri líkur væru til að ein
hverju mætti bjarga með
þeim hætti. Hins vegar var
það reynsla þeirra frá stjórn-
artíð Stefáns Jóhanns, að
fyrst óhjákvæmilegt var að
semja við Sjálfstæðisflokkinn,
væri það ekki til bóta að hafa
forustumenn Alþýðuflokksins
þar sem milliliði.
Það, sem hér hefir verið
rakið, sýnir það ómótmælan-
lega, að forustumenn Alþýðu-
flokksins bera einir ábyrgð á
því, að samstarfi Framsóknar
flokksins og Alþýðuflokksins
var hafnað á s.l. vetri og að
með því yrði lagður grund-
völlur að samstarfi hinna
vinnandi stétta. Það er til-
gangslaust fyrir þá að afneita
því, þótt þeir finni nú, að
með því hafi þeir unnið ó-
þarft og óvinsælt verk. Með
því hafa þeir hindrað sam-
starf hins vinnandi fólks um
stund, en það mun samt fyrr
eða síðar komast á, hvort
sem þeir verða þar með eða
ekki. —
Raddir nábúarma
Mbl. ræðir í forustugrein í
gær um synjun Pekingstjórn
arinnar á sáttatilboði S. Þ.
Mbl. segir m. a.:
„En um leið og kommúnistar
hafa neitað sáttatilboði Sam
einuðu þjóðanna, hafa þeir
sett fram gagntilboð, sem þeir
kalla „miðlunartillögu“. Er
hún í því fólgin að allt lið Sam
einuðu þjóðanna verði tafar-
laust flutt burtu úr Kóreu og
kommúnistum sett sjálfdæmi
um allan skipan mála þar. Sið
an geta þeir hugsað sér að
efnt verði til ráðstefnu um
mál Asíu.
Um þetta gagntilboð Peking
stjórnarinnar er ekki mikið
að segja. 1 því felst engin til-
raun til sátta og málamiðlun
ar. t því felst einungis einhliða
krafa um viðurkenningu á of-
beldi kommúnista í Kóreu. Þar
örlar ekki á vilja til þess að
koma til móts við Sameinuðu
þjóðirnar um friðsamlega
lausn deilunnar . . .
En hvað tekur nú við, spyr
almenningur um víða veröld?
Þeirri spurningu er vandsvar-
að á þessu stigi málsins. En
fljótt á litið virðast horfurn-
ar í friðarmálunum nú verri
en nokkru sinni fyrr síðan að
síðari heimsstyrjöldinni lauk.
En þessi síðasta afstaða komm
únista til sköpunar friði og
öryggi í heiminum sýnir eins
greinilega og frekast má, að
þeir hafa fyrst og fremst á-
huga fyrir einu: Áframhald-
andi ofbeldi og yfirgangi, enda
þótt það kosti blóðugar styrj-
aldir og hyldjúpa ógæfu fyrir
mannkynið".
Svar Pekingstjórnarinnar
sýnir vissulega, að kommúnist
um er ekki neinn friður í
huga.
Hvað tefur rann-
sóknina í máli S.Í.F.
Morgunblaffiff gengur nú
mikinn berserksgang í sam-
bandi við sögusagnir Þjóð-
viljans um verðlagsbrot Olíu-
félagsins. f fyrstu kvaðst það
þó myndi bíða rólegt þangað
til skýrsla verðgæzlustjóra
lægi fyrir, en það reyndist að-
eins að vera venjuleg Mbl.-
loforð. Strax næsta dag tók
það að tuggast á sögu Þjóð-
viljans og hefur síðan dag-
lega rekið á eftir verðgæzlu-
stjóra að hraða rannsókn
málsins.
Það er sannarlega ekki
nema gott um það að segja,
að Mbl. skuli allt í einu vera
búið að fá slíkan feikna á-
huga fyrir því, að rannsókn
verðgæzlumála gangi fljótt
og vel. Þegar Tíminn hefir ver
ið að ýta eftir rannsókn verð-
gæziumála hefir hann ekki
átt stuðningi Mbl. aff fagna,
nema síður sé. Mbl. hefir síð-
ur en svo haft nokkuð við það
að athuga, þótt rannsókn á
verðlagsbrotum heildsala
stæffi yfir mánuðum saman.
Þessi áhugi Mbl. yfir hraðri
rannsókn á máli Olíufélags-
ins er því vissulega gleðileg-
ur, ef hann stendur þá til
langframa og er ekki einskorð
aður við Olíufélagið. En það
er ekki vert að ætla Mbl.
neinar slæmar hvatir að ó-
reyndu.
En fyrst farið er aff ræða
um þessi mál, er ekki úr vegi
að minna á að, að fleiri en
Mbl. þyrftu að öðlast þennan
áhuga fyrir hraðri rannsókn
mála. Þar má ekki sízt minna
á sjálfan dómsmálaráðherra
landsins. Hann virðist að vísu
prýðilega áhugasamur fyrir
rannsókn mála, ef andstæð-
ingar hans eiga i hlut. eins
og forstjóri Skipaútgerðar
ríkisins, útvarpsstjórinn og
Helgi Benediktsson. Þá stend
ur ekki á hjá honum að fyr-
irskipa rannsóknir, heldur
einnig framhaldsrannsóknir,
þótt frumrannsóknin hafi
verið í höndum jafn þaulvans
manns og sakadómarans f
Reykjavík. En vafalaust get-
ur sakadómaranum yfirsést,
svo aff ekki er vert að fást
neitt um það. En hins vegar
virðist þessi áhugi dómsmála
ráðherrans oft snúast upp i
áhugaleysi, þegar flokksmenn
hans effa fyrirtæki þeirra eiga
hlut að máli. Kannske er ekki
rétt aff kalla þetta áhuga-
leysi, heldur standi dóms-
málaráðherrann í þeirri góðu
trú, að flokksbræður hans
geti ekkert saknæmt unnið og
því sé ekki ástæða til þess að
rannsaka neitt hjá þeim.
Það er t.d. orðið nokkuff
langt síðan, að stjórn S.Í.F.
óskaði eftir rannsókn á ásök-
unum, sem beint hafði veriff
gegn S.f.F. af kunnum verzl-
unarmanni. Þaff kom að vísu
fljótt fram, að dómsmálaráð-
herrann hafði kynlegan á-
huga fyrir þeirri rannsókn,
því að hann valdi til aff ann-
ast hana jafn ábyrgan og
grandvaran mann og gamlan
nazistablaðsritstjóra. Einhver
rannsókn mun hafa átt sér
staff, en um langt skeiff hefir
ekki neitt af henni heyrzt.
Því fer vonandi fjarri, að
það sé ætlunin að láta þessa
rannsókn lognast út „þegj-
andi og hljóðalaust.“ Og hvaff
segði nú Mbl. um að koma í fé
lag viff Tímann um aff ýta
svolítið á eftir henni? Það
skal ekki standa á Tímanum
(Framhald á 7. síðu.)