Tíminn - 10.02.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, laugardaginn 10. febrúar 1951.
34. blað
Nauðvörn dómsmálaráðherrans
Blöðin hafa skýrt frá um-
æðum á Alþingi um vínveit-
ingaleyfi lögreglustjórans í
Seykjavík.
Þær umræður, og þó einkum
Játtur dómsmálaráðherrans
i þeim, er svo merkur atburð
ar, að ástæða er til að gefa
ærstakan gaum.
Dómsmálaráðherrann hélt!
pvi fram, að lögreglustjóri ■
nefði hagað sér rétt í þess-1
im malum, framkvæmd hans
væn eins og alltaf hefði tiðk j
ASt og iíkur væru til að alltaf |
aefði verið ætlast til og gert
:að fyrir, en hinsvegar væri
„mjög erfitt“ að átta sig á
jví, hvað felist í reglugerð-
nni.
Hér skal nú reynt að athuga
pessi atriði öll og hvert fyr-
.r sig: Hvað felst í reglugerð-
„nni? Hvernig hefir hún ver-
,ö framkvæmd? Er núverandi
.ramkvæmd að lögum og eins
jg alltaf hefir viðgengizt?
Það er vitanlega svimandi
íæð frá próflausum múga-
nanni eins og mér til há-
nenntaös gáfumanns og fyrr
/erandi prófessors í lögum.
En ætti hér ekki hlut að máli
jafnvirðuleg persóna og dóms
nálaráðherra rík'isins, finnst
ner vorkunn, þó að læddist að
/enjulegum mönnum sá grun
ir, að gafur og menntun væri
íotað tii að reyna að hártoga
.æmilega glögg ákvæði. En
jr þvi að ráðherrann er í vafa
im rettan skilning reglugerð
irinnar er sjálfsagt að gefa
jonum bendingar, sem til
íioggvunar kynnu að geta
jrðið.
paö er önnur málsgrein 17.
greinar áfengislaganna, sem
,veður á um rétt lögreglu-
,tjora í þessum efnum, en
íún er svo:
„Ekkert félag manna
,ua hafa um hönd í félags
>kap áfengisveiting ar né
/heldur má áfengisnautn
tara fram í félagsherbergj
iim, hvort sem þau eru í
núsi félagsins eða annarra
>iema leyfi lögreglustjóra
Komi til“.
i greinargerð þeirri, sem
rumvarpinu fylgdi, segir um
ætta akvæði, að það sé
„^ett til að koma í veg fyr
ir, að farið verði í kring-
am bann við veitingum á-
lengra drykkja með mála-
inyndafélagsstofnunum,
sem auðvelt er að fá að-
gang að.“ ,
pað þarf óvenjulegan mann
il að telja sér trú um, að
jetta ákvæði hafi átt að ná
,il felaga og samkvæma, þar
em hver sem vildi, gat keypt
,íg inn.
Gunnar Thoroddsen og
Jíarðar Þorsteinsson vildu
ireyta frumvarpinu og heim
la íieiri vitingahúsum rétt
il áfengissölu. Um þá breyt-
ngartillögu sagði Gunnar
nhoroddsen meðal annars:
„Ennfremur sjáum við
•Kki ástæðu til, að í kaup-
stöðum utan Reykjavikur
,e lagt blátt bann við vín-
veitingum“.
Gunnar Thoroddsen skyldi
ifengislögin þá á þann veg,
ið þar sem breytingartillaga
íans var felld, legðu þau
„blátt bann“ við vínveiting-
im á öllum veitingastöðum
andsins, nema þeim eina,
;em undanþágu fengi, — Hót
el Borg, þrátt fyrir ákvæði
im rétt lögreglustjóranna>
Finnur Jonsson taldi lika á
nið. ikudaginn, að þegar hann
Eftir Ilalldór Krisljáiisson
var ráðherra, hefði verið
venja að veita leyfi fyrir inn
anfélagsmót og samsæti en
ekki almennar samkomur,
sem hver sem vildi gæti kom
Izt á.
Dómsmálaráðherra sagði
að árið 1945 hefðu verið veitt
423 vínveitingaleyfi og átti
það að sanna, að sami háttur
að meginstefnu hefði verið
á þessum málum þá og nú.
Hér mun þó vera um allt ann
að að ræða, og þetta alls ekki
sambærilegar tölúr. Annar
þeirra þingmanna, sem
reyndi að liðsinna ráðherran
um, Jóhann Hafstein, glopr-
aði því út úr sér, að á þeim
tímum hefði þurft sérstakt
leyfi, ef veizla stóð lengur en
til hálf tólf á Borginni. Þetta
gat ráðherrann ekki um, enda
var það heppilegra fyrir mál-
stað hans, að það væri ekki
athugað, því að ef menn gera
sér þetta ljóst, sjá þeir, að
hér er ekki um sambærilegar
tölur að ræða, og sönnunar-
gildi þeirra því annað og ó-
líkt minna en ráðherrann
vildi telja. En móti þessum
423 annars konar leyfum ár-
ið 1945 koma 1100 leyfi árið
1950.
Dómsmálaráðherra ætti ef
til vill hægra með að glöggva
sig á þessum hlutum, ef hann
lætur gera skrá um leyfin á
hverju ári síðan 1945 og sund
urliðar þar hvaða félög hafa
fengið þau og hvar þau hafa
verið notað. Slík skýrsla
myndi sýna það bezt, hvort
framkvæmdin hefir alltaf
verið eins og hvort nokkur
breyting hafi orðið á henni
eftir að Sjálfstæðishúsið kom
til sögunnar.
Reglugerðin segir svo, að
ekki megi lögreglustjóri leyfa
vínveitingar „nema í veizlum
samsætum og öðrum slíkum
samkvæmum, þar sem sýnt
er, að félagsskapurinn í heild
eða einstakir þátttakendur í
honum hafa ekki fjárhagsleg
an hagnað af“.
Dómsmálaráðherrann sagði,
að þegar um það væri að
ræða, að félög græddu á á-
fengisveitingum, þar sem þau
rækju skemmtistaði, væri það
vitanlega „veitingasalinn en
ekki undanþáguhafinn, sem
hefir hagnaðinn“.
Þetta kann að vera mælt af
miklum lögfræðilegum lær-
dómi, en þegar ég heyrði það,
kom mér í hug hið forn-
kveðna: „Hinn mikli lærdóm
ur þinn gerir þig æran“.
Það er misbrúkun á mann-
legri skynsemi, að fara svona
með hana. Það sem hér skipt
ir máli er það, að „undan-
þáguhafinn“ getur orðið og
verður „veitingasali“, sem
græðir á vínsölu einungis
vegna þess, að hann er „und-
anþáguhafi“. En það er hægt
að komast að furðulegri nið-
urstöðu á margan hátt, ef sér
hver aðili og þegn verður gerð
ur að mörgum óskildum aðil-
um með því að nota um hann
ýms lögfræðileg hugtök eins
og sali og hafi. Og vandséð er
hvernig gengi að framfylgja
lögum og reglum um verzlun
armál, ef „hafinn“ væri laus
undan skyldunum, þegar
hann kæmi fram sem „sali“.
Ef þessi túlkun dómsmála-
ráðherrans yrði almennt upp
tekin, hygg ég að víða mætti
leiða snernmbæra kú eða riða
fylfullri meri um þau göt,
sem kæmu á löggjöf landsins.
Þá segir enn í reglugerð-
inni:
„Ekki má heldur veita
slík leyfi til vínnautnar í
samkvæmum, sem haldin
eru á veitingastöðum, ef
ætla má að til þeirra sé
stofnað í tekjuskyni fyrir
veitingahúsið.“
í tilefni af þessu sagði
dómsmálaráðherra, að vitan
lega tæki ekkert veitingahús
að sér að hafa veizlur nema
1 því skyni, að hafa af því
tekjur og vildi hann því líta
svo á, að hér væri lagt blátt
bann við öllum undanþágum,
ef bókstaflega væri farið
eftir reglugerðinni.
Þetta er hártogun: Reglu-
gerðin segir ekki „ef ætla
má að veitingahúsið hafi tekj
ur af samkvæmum" heldur
„ef ætla má, að til þeirra sé
stofnað í tekjuskyni fyrir
veitingahúsið“. Það mætti
ætla, að flestir gætu fundið
muninn á þessu og af því ég
hélt, að um dómsmálaráð-
jherra mætti segja líkt og
J fornkappann, sem var vitur
j maður „þegar hann fengi
stillt sig fyrir ofsa sakir“, þá
skil ég ekki annað en hann
átti sig á þessu. Félag, sem
heldur árshátíð eða afmælis-
minningu fyrir félagsmenn
og boðsmenn þeirra er ekki
líklegt til að stofna til þess
í tekjuskyni fyrir Borgina eða
Sj álfstæðishúsið, þó að þessi
hús hafi tekjur af samkvæm
unum.
Öll þessi vörn dómsmála-
ráðherrans minnir á nauð-
vörn og er meira að segja svo
ósköp fátæk að gagnlegum
rökum, að hún ætti að geta
sannfært hvern meðalmann
um að þau liggja ekki á lausu,
úr því þau koma ekki fram
hjá slíkri höfuðkempu.
Ráðherrann sagði, að vín-
lausar skemmtanir væru svo
illa sóttar, að rekstur þeirra
borgaði sig ekki, enda væri
drykkjuskapur oft verri á
þeim samkomum, sem ekki
hefðu frjálsa vínsölu. Það er
nokkuð utan hjá aðalefni
þessarar greinar að ræða per
I sónuleg sjónarmið en mitt á-
i lit í þessu sambandi er það,
. að almennar skemmtanir
| mættu vel vera nokkru færri
en nú er. Það er ef til vill
J ekki brýn nauðsyn, að full-
skipuð séu á hverju kvöldi
| þau 16 þúsund sæti, sem bíða
á skemmtistöðum í Reykja-
vík.
Það eru til aðilar, sem hafa
haft dansleiki lausa við ölv-
un, og nefni ég þar skemmti-
félög templara og Ungmenna
félag Reykjavíkur. Ég teldi
heiðarlegra að hlynna að
slíkri starfsemi en að tor-
velda hana. Hvað sem segja
má um ölæði hjá öðrum, sann
ar sá samanburður það eitt,
að veldur hver á heldur. Lög-
reglustjóri gæti þá lokað þeim
húsum, sem láta viðgangast
„svívirðilegan“ drykkjuskap,
en falið hinum aö stjórna
skemmtanalífinu, þeim sem
hafa manndóm til að bægja
ölvuðum mönnum frá þar til
af þeim er runnið. Þetta væri
gert, ef framkvæmdin öll
mótaðist ekki af smekk og
kröfum þeirra, sem telja sig
fullboðlega hvar sem er 1
skemmtanalífi, þó að þeir
(Framhald á 7. siðu.)
Móðir í Reykjavík hefir beðið
mig fyrir pistil þann, sem hér
fer á eftir. Að sönnu má segja,
að málin hafi skýrzt síðan hún
skrifar bréf sitt, en það er þó
fyllilega tímabært ennþá, enda
eru þessi mál öll mjög til um-
ræðu, en bréf móðurinnar er
á þessa leið:
„Skömmu eftir nýár hitti ég
kunningjakonu mina. Hún var
döpur og niðurdregin. Ég spurði
hana hvað amaöi að: Það er
drengurinn minn. Þó ég eigi
hann ekki sjálf, hefi ég borið
eins mikla umhyggju fyrir hon-
um eins og hann væri mitt
barn. Og nú er hann farinn að
drekka. Ég sem hefi haldið að
hann væri í svo góðum félags-
skap í íþróttafélögunum og hefi
haldið honum að þeim í góðri
trú. En svo kemur hann hvað
eftir annað drukkinn af skemmt
unum íþróttafélaganna, og þeg
ar ég tala um þetta við hanrr,
snýst hann illa við og svarar
því einu, að þetta geri allir
félagar sínir meira og minna
og hann verði viðundur í þeirra
augum, ef hann sé ekki með.
Þetta þykir mér hálf hart að
18 ára unglingur, sem haldið er
að íþróttafélögunum í góðri trú
skuli hafa óreglu eina upp úr
þeim kynnum. — Við töluðum
um þetta fram og aftur konan
og ég og hún sagði mér sitt af
hverju.
Nú hefir vínveitingum hjá í-
þróttafélögum og víðar verið
hreyft opinberlega, og er von-
andi að skorið verði hreinlega
úr því og það sem fyrst, hvort
lögreglustjóri getur haldið á-
fram á þeirri braut að gefa
leyfi til að allt fljóti í áfengi
á öllum skemmtistöðum, hvort
sem hálfgérð börn eins og fjöld
inn í íþróttafélögunum er, eiga
hlut að máli eða ekki. Því kunn
ugir vita ekki tll að spurt sé
um aldur á skemmtunum, þeg*-
! ar staupið er selt.
I
1 Einn er sa maður, sem marg-
ir hafa vænst að íegði eitthvað
til mála í þessum málum en hef
ir mér vitanlega þagað. Það
er íþróttafuiltrúinn, hinn opin-
beri aðili iþróttamálanna á Is-
landi. Telur hann ekki eins og
ég og fleiri, að sæmd íþrótta-
hreyfingarinnar liggi við, ,að
þessi blettur sé af henni þyeg-
inn, og telur hann ekki skyídu
sína að gera sitt til þess. Von-
andi lætur íþróttafulltrúi eitt-
hvað heyrast frá sér svo menn
geti áttað sig á, hvers má vænta
af hans hendi. Það eru fleiri
en konan, sem ég sagði frá í
upphafi, sem hafa áhyggjur af
samkvæmislífinu og börnum sín
um. En ömurlegast er þegar
allur sá óþverri, sem vínveit-
ingunum fylgir, virðist njóta ein
hverrar blessunar eða minnsta
kosti skjóls sumra og afskipta-
leysis og tómlætis annarra op-
( inberra embættismanna.“
i Forustumenn íþróttahreyfing
arinnar hafa látið í ljós ógeð
sitt á vínveitingum íþróttafé-
laganna. Á þessu stigi er senni-
lega lítið hægt að gera nema
tala um málin, en vitanlega
kemur annað raunhæfara og á-
hrifameira á eftir orðunum áð-
ur en málið er tekið af dags-
skrá.
Starkaður gamli.
Samkvæmt heimild
í 28. grein
útsvarslaganna nr. 66/1945 hefir bæjarstjórnin ákveðið
að innheimta fyrirfram, upp í útsvör til bæjarsjóðs
Reykjavíkur árið 1951, hjá hverjum gjaldanda sem
svarar 50% af útsvarinu 1950, með gjalddögum 1. marz,
1. april. 1. maí og 1. júní, sem næst 1/8 af útsvarinu
1950 hverju sinni, þó þannig að greiðslur standi jafn-
an á heilum eða hálfum tug króna.
Borgarritarinn.
•<
Aðvörun
um viðurlug vc$£na vanskila á
söluskattí
Hér með er alvarlega skorað á þá, sem enn eiga ó-
greiddan söluskatt fyrir árið 1950, að ljúka greiðslu
hans hið allra fyrsta.
Söluskattur 4. ársfjórðungs 1950 féll í gjalddaga 15.
janúar s. 1. Hafi einhver eigi greitt skattinn innan
mánaðar frá gjalddaga, þ. e. í síðasta lagi 15. febrúar,
skal hann greiða 1% í dráttarvexti fyrir hvern byrjað
an mánuð frá gjalddaganum. Þá mun og atvinnurekst
ur þeirra, sem eigi hafa skilað skattinum, verða stöðv-
aður þar til full skil eru gerð, samkv. heimild í 4. máls-
gr. 2. gr. laga nr. 100 frá 1948, sbr. lög nr. 112 frá 1950.
Tollstjóraskrifstofan.
Hafnarstræti 5.

l • <***»«