Tíminn - 11.02.1951, Blaðsíða 3

35. blað
TÍMINN, sunnudaginn 11. febrúar 1951.
3.
Langafasta
Eftir séra Sigurfojörn Einarssoa
Fastan stendur yfir. Sjö
vikna tími, helgaður atburð-
um eins iöngu liðins sólar-
hrings, örfáum augnabliks-
myndum af lokaþætti stuttr
ar ævisögu: Einmana maður
á bæn um nótt, nokkur and-
vörp út í myrkrið, svo birt-
Ir af blysum, böðlar á ferð,
hringlar í hlekkjum. Vinum
horfinn og orðlaus að heita
stendur hann nokkrar nætur
stundir fyrir andlegum og
veraldlegum dómstóli. Smáð-
ur, þjakaður, blóðrisa eftir
högg og þyrna og rakur af
hrákum hlýðir hann á dauða
dóm. Dóminum er fullnægt
á aftökustað afbrotamanna.
Þetta er sagan. Og hún lif
ir í minningu mannanna öld
um og kynslóðum saman.
Hún hefjx.fætt pdauðleg lista
verk. Snillingar tónanna, lit-
anna^.meistarar orðsins hafa
endursagt haria hver af öðr-
umr,—rTÉC.Íslandingar áttum
einn, sem gerði flestum bet-
ur, Hallgrím. Og á grundvelli
Jáessarar minningar rís sú
hreyfing og sú.. stofnun, sem
um helmssögúlega þýðingu
fer langt fram úr öllum öðr-
um, kristíndómurinn, kirkj
an.
Hvað veldur?
gríms. Hún hefir gefið mönn
um þann grundvöll, sem þeir
gátu byggt líf sitt á, hún
veitti þeim styrk í baráttu,
lífskjark, sálarfrið, öryggi í
dauðanum. Það er þetta innra
borð, sem hefir gert passíu-
listina allra lista ódauðleg-
asta, Fassíusálmana hjart-
fólgnara en allt annað, sem
kveðið var á íslandi.
Hvað stillir betur hjartans
böl
en heilög Drottins pína og
kvöl?
Hvað heftir framar hneyksli
og synd
en Herrans Jesú blóðug
mynd?
Hallgrímur vissi aðeins eitt
svar við þessum spurningum
og kristnin öll frá fyrstu kyn
slóð til síðustu. Því að sigur-
inn, sem lýsir af mynd hans,
var ekki unninn af einstöku
afbrigði þessarar fjölþættu
tilveru í trássi við gerð og
lögmál alheimsins. Hann
háði þetta stríð í þessari vit-
und: Hér er Guð að sigra á
vettvangi mannanna, fyrir
þeirra hönd. Hlutleild í þeirri
vitund er trú játenda hans,
kristin trú. Þeir vissu það sið
Utan úr heimi
Villiminkur í Svíþ.jóð.
Villiminkurinn er tekinn að
breiðast ört út í Svíþjóð og
þykir hann hafa geigvænleg
áhrif til röskunar á náttúru-
lífi landsins og gera mikil
skörð í stofn hinna smærri
dýra, sem vilt eru. 1950 voru
veiddir um það bil 3.500 viili-
minkar í Svíþjóð, en árið áð-
ur 2.200. Talið er að villi-
minkaskinn frá síðasta ári
séu 175 þúsund króna virði.
★
Rússar kaupa kýr í
Danmörku.
Nýlega er gengið frá samn-
ingum um það, að Rússar
kaupi 2000 kynbótagijipi af
rauðu kúakyni i Danmörku.
Þessar skepnur verða fluttar
með skipi til Viborgar í Finn-
landi og þaðan með járn
brautum og verða þær fyrstu
afhentar í maí í vor.
★
Meðvitundarlaus innbrots-
þjófur.
Mogensen heitir maður, sem
nýlega hefir verið dæmdur_J
8 mánaða fangelsi fyrir inn
brot í Kaupmannahöfn. Hann
Jslenzki bóndinn
Eftir Benedikt Guðmumfoson
Mikið er veröldin völt og flá.
Var hef ég þessa orðið;
hún mig vildi hrekja frá
ög hrinda undir borðið.
Páll Vídalín
Þorradægrin þykja stund-
um löng, en það, sem af er
þessum Þorra, hafa kvöld-
stundirnar verið fljótar að
líða hjá mér og orsökin til
þessa er sú, að ég hef verið
að lesa bókina, sem Norðri
gaf út á 25 ára starfsafmæli
sínu, þ. e. fslenzki bóndinn,
höf. Benedikt Gíslason frá
Hofteigi. Bókin er snilldar
verk, að öllum frágangi og
margur bóndinn mun senda
Norðra hugheilar þakkir fyr
ir. Það er ekki hægt annað en
dást að ritsnillingnum og
fræðimanninum, B. G. frá
Hofteigi fyrir þetta verk, svo
snilldarlega hefir hann tek'ð
þetta stóra og víðfeðma
var að koma heim úr jólaboði,^
þegar kunningjar hans tveir; , ...
gáfu honum portvín og síðan mmum bæjaidyrum séð hlýt
Hvað yeldur því, að þetta'an, að hjartað, sem slær á
andartak í sögu mannkynsins
ávaxtast svona í aldanna rás?
Maðurinn, sem lifði þessa
sögu, Jesús frá Nazaret.
Hann lifði þessa sögu, fór
þennan feril á þann veg, að
ftiynd hans er óyggjandi yfir
Iýsing um sigur — sigur sann
leikans á hræsni og yfirskini,
falsi og óheilindum, sigur
réttlætisins á ranglætinu,
kærleikans á hatrinu, lífsins
á dauðanum. Hann gekkst
jundir þessi aídrif í þeirri vit
þnd, að.. krossdauðinn væri
fullkomnun þess ætlunar-
verks sem hann væri borinn
til að vinna, lykillinn að
leyndardómi lífs síns, Guðs
ráðstöfun mönnunum til
bjargar.
Var það rétt?
Hafi Jesús frá Nasaret ekki
skilið líf sftt rétt, hver þá?
Og hvað þá um líf vor hinna?
Annað hvort hafði Jesús frá
Nazaret rétt fyrir sér, eða það
er vonlaust ,að nokkur fái
nokkurn tíma neina lausn á
gátu lífs síns og dauða. En
hafi hann skilið hlutverk sitt,
líf sitt og dauða rétt, þá hef-
ir það,J?ýðingu fyrir mig og
þig, þá er það blátt áfram
satt, að harrn hafi lifað þessa
sögu sakir mín og þín.
Og nú er það staðreynd, að
þessi, að því et virðast mátti,
nieinihgarláusu afdrif Jesú
frá Nazahet, hafa örðið ótelj-
andi mönnum þau úrslit, sem
gáfu lífi þeirra merkingu og
innihald. Minning písla hans
hefir ekki aðeins skapað ó-
brotgjörn listaverk, hún hef-
ir gefið milijónum manna
þrek til þess að horfast í augu
við að ganga i gegnum píslir
og harma; Hún hefir ekki að-
,eins yakið og frjógvað skáld-
légt imyhduriáfafl og snilld
yfirburðamanna eins og Hall
bak við heimana og lifið, er
elska, sem sigrar allt, viljinn
á bak við tjöldin er fórnandi
hjálpræðisvilji.
Lærisveinar Jesú hafa oft
rætt um það sín á milli, jafn
vel deilt um það, hvernig þeir
ættu að gera sér og öðrum
grein fyrir þessari dýpstu,
sterkustu og helgustu vitund.
En það eru ekki þeirra til
raunir til þess að koma orð
um að þessu, sem skipta máli,
heldur skilningur hans I
sjálfs. Og hlutdeild í þeim
skilningi getur enginn öðlast |
nema sá, sem hefir horfst í
augu við alvöruna, þá, sem
engin heilafimi ræður v:ð, al-
vöru lífsins, alvöru syndarinn
ar, þjáningarinnar, dauðans.
Mér hefir verið sagt frá ein
kenhilegu mannvirki í fjar-
lægu landi. Það er varði í
grafreit austur í Túrkestan.
Þar voru fangabúðir í fyrri
heimsstyrjöld. Fjöldi þýzkra
stríðsfanga voru þar í haldi
og létu þar lifiö margir. Einn
fang’nn hefir látið eftir sig
minnismerki á gröf félaga
síns. Það er sfinx, furðuskepn
an, Ijónsskrokkur með konu-
höfuð — tákn þeirra leyndar
dóma, sem enginn leysir,
þeirrar tilveru, sem er greypt
sárum, myrkum rúnum, stein
ferlíki, maður og dýr í senn,
sem horfir blindum augum
yfir eyðimörkina, steinhjarta
í rándýrsbúki, þögul tunga
innan kaldra vara, sem engu
svarar þeim spurningum, sem
eyðimerkurfarinn, maðurinn,
kynni að vilja spyrja.
Frammi fyrir sfinxinni í
kirkjugarðinum liggur deyj-
andi hermaður. Hann lyftir
höfði með etfiðismunum, þar
sem hann Iiggúr frammi fyrir
ófreskjunni og manni virðist
segist hann ekki muna til sín
fyrr en hann heyrði rúðubrot-
ið, þar sem hann var tekinn.
★
Ullarverðið í Sidney.
Um fyrri helgi féll ullarverð
í Sidney um 2y2% til jafn-
aðar, en bezta ullin féll þó
mest í verði. Eins og kunnugt
er hafði ullarverð farið síhækk
andi til þessa í vetur og stig-
ið geysilega.
★
Dýrt léreft.
Nýlega keypti hollenzkur
listaverkakaupmaður sjálfs-
mynd Rembrandts í Englandi
fyrir 21 þúsund sterlingspund.
Myndin er máluð árið 1640 og
verður framvegis varðveitt í
listaverkasafni hollenzka ríkis
ins í Amsterdam. Þetta er eitt-
hvert dýrasta léreft, sem sög-
ur fara af.
Kristalkúlan stendur sig.
Blöðin hafa sagt frá spá-
dómum þýzku spákonunnar,
sem las það í kristalkúlunni
sinni, að á þessu ári yrðu nátt
úruhamfarir miklar en ekki
heimsstyrjöld. Það sem af er
árinu hefir verið mikið um
náttúruhamfarir og slysfarir.
Á Nýju Gíneu fórst á þriðja
hundrað manns vegna elds-
umbrota, í Japan brann far-
þegaskip og svo voru snjóflóð-
in í Alpaf jöllunum strax fyrstu
vikur ársins.
hver taug í þessum þjáða lík
ama æpa fram spurningunni:
Hvers vegna? Hvers vegna
þessi þjáning öll og kvöl?
Hvers vegna erum við látnir
tærast hér, fjarri heimili og
ættjörð, ástvinum og ættingj
um? Hvers vegna þessar blóðs
úthellingar, þessi grimmd og
skelfing, kvalir og dauði? —
Sfinxin bærir ekki á sér,
hrærist ekki svarar ekki. En
á milli sfinxinnar og deyj
andi hermannsins hefir lista
maðurinn myndað kross. Og
þegar að er gætt, þá hvila
augu hins þjáða manns alls
ekki á sfinxinni, þau hvíla á
krossinum, hann hefir dreg
ur höf. einkunnina ágætlega
-f-. Skal ég nú gera grein fyr-
ir þessu.
í kaflanum Á menntabraut
stendur á blaðsíðu 243, þar
sem höfundur talar um fyrstu
utanfarir bænda eða bænda-
sona til búfræðináms: „Hvé-
nær þessar námsfarir hefj-
ast mun eigi að fullu vitað,
en einna fyrstur utanfarar-
manna í þessu skyni er talinn
vera Jón Ásbjörnsson liklega
frá Ljótsstöðum í Vopnafirði.
Hann mun hafa farið-utan
árið 1851 eða 52 o. s. frv.
Hafa verður það, sem sann
ara reynist. Það vill nú svo
vel til að búnaðarsaga er
námsgrein bændaskólanna,
höfundar búnaðarsögunnar
eru þeir Steingrímur Stein-
þórsson forsætisráðherra og
Guðmundur Jónsson skóla-
stjóri á Hvanneyri, (bókin er
vélrituð og eingöngu gefin út
sem námsbók við bænda
skólana). Þar stendur á blað
síðu 106: „Hinn fyrsti íslend-
ingur sem fór utan í þeim til-
gangi að nema búfræði og
nota námið til verklegra fram
kvæmda á íslandi var Þórður
Thoroddi (f. 1736 d. 1796).
Hann dvaldi með stjórnar-
styrk í Svíþjóð 1773—79 og
lærði náttúrufræði og bú-
fræði og var þá m. a. 3 ár í
Uppsölum við nám hjá hin-
um fræga grasafræðingi
L'nné. Árið 1779 kom hann
heim og ferðaðist um landið,
til að kýnna sér búnaðar-
ástandið og 1786 var hann
settur umsjónarmaður yfir
búnaði á Norðurlandi og átti
að leiðbeina bændum. Þess
er hér getið því telja má, að
Þórður Thoroddi sé fyrsti bú-
fræðingurinn íslenzki, enda
þótt hann ekki beinlínis
gengi á búnaðarskóla ytra,
því þeir voru þá ekki til“.
Búnaðarsagan getur þess
einnig, aö árið 1817 bauð
danska stjórnin 4 bændason
um til búnaðarnáms í Dan-
mörku og kostaði þá. 3 þáðu
boðið. Flest þau nöfn, sem
höf. nefnir í kaflanum Á
menntabraut, eru frá Austur
landi og er það að vonum,
því þar er hans eigin vagga,
en vel hefði ég kunnað því
að Guðmundar Ólafssonar frá
Fitjum í Skorradal hefði að
einhverju verið getið þarna,
því hann mun einna mestur
„merkjasteinn" vera í ís-
lenzkum búnaði á þessum ár-
um.
Ég læt nú staðar numið
um þetta efni, bókin íslenzki
bóndinn er góð og eiguleg bók
og sé ég ekki eftir þeim 75
kr„ sem ég greiddi fyrir hana,
hún er rökrétt og sterkt leið-
arljós um íslenzka bóndann
upphaf hans, ævikjör hans,
baráttu og sigra. Höf. tekst
snilldarlega að lýsa öllu hugs
analífi bóndans, sem allt er
í senn. Veðurfræðingur, verk
stjóri, smiður, læknir, skáld,
stjórnmálamaður, lögfræðing
ur, kennimaður, jarðræktar
og búfjárræktarmaður. ís-
lenzki bóndinn er þetta allt í
senn. Ég þakka höfundinum
fyrir þessa bók. í bókahill-
una læt ég hana við hliðina
á íslendingasögunni sem
Menningarsjóður og Þjóð-
vinafélagið er að gefa út.
Þegar maður lítur yfir öld
ina okkar, þá verður manni
á að spyrja. Hverjir eru
stærstir „merkjasteinar“
þar? Eru það einhverj-
ir búnaðarfrömuðir eða
einhverjir stjórnmálagarpar?
Einhver Björn á Skarðsá,
svarar því á sínum tíma. ís-
lenzki bóndinn háir harða
baráttu á þessari öld. aðrir at
vinnuvegir vilja hrinda hon-
um undir borðið, en islenzki
bóndinn er úthaldsgóður og
bilar ekki þó að á móti blási.
Veðrará 1. febrúar 1951
T rúaröryggi
Franskur rithö'fundur,
Rousset að nafni, hafði eitt-
hvað skrifað um fangabúðir
í Rússaveldi- og nauðungar-
vinnu þar. Tveir kommúnista
ritstjórar sögðu, að þetta væri
allt saman lýgi og stefndi
hann þeim fyrir það.
Við réttarhöldin leiddi
Rousset meira en hundrað
vitni, og var margt af því
ið þau að sér og heldur þeim | fólki fyrrverandi kommúnist
föstum og það er komin hvíld
og friður í augnaráðið. Sfinx
in er þarna enn — þjáning,
harmur, kvöl og synd og
dauði, allt þetta er staðreynd,
öllum skilningi ofvaxnar. En
þessar staðreyndir eru yfirlýst
ar af tákni Jesú frá Nazaret,
krossinum, tákni þess Guðs,
sem sjálfur líður í allri þján-
ingu og snýr öllum ósigrum
lífsins, góðleikans, kærleikans
upp í sigur um síðir.
burð þeirra. Dómarinn spurði
þá annan ritstjórann, hvort
hann fordæmdi þessar fanga-
búðir, ef hann sannfærðist
um að þær væru til eins og
þeim væri lýst. Hann svaraði:
— Þú spyrð- Myndirðu dóm
fella móður þína, ef hún
væri morðingi? Ég svara: Móð
ir mín er móðir mín og getur
ekki verið morðingi.
ar og þar á meðal E1 Campe-
sino herforingi, sem tók þátt
í borgarastyrjöldinni á Spáni.
Rétturinn taldi ekki nauð-
synlegt að yfirheyra öll þau
vitni, sem kostur var á. Þegar
hópur manna, sem sjálfir
höfðu verið í fangabúðun-
um höfðu lýst gnimmilegri
þrælkun og nauðungarvinnu
þar, þótti dómaranum nóg
komið. Kommúnistarnir vildu
þó ekki leggja trúnað á fram- i
Ójöfn skipti.
Stofnanir Sameinuðu þjóð-
anna telja að tíundi hluti mann
kynsins hafi hálfar tekjur
þess, og er þá ekki reiknað
eftir einstaklingum, heldur
meðaltali hjá heilum þjóðum.
í Bandaríkjunum eru meðal-
tekjurnar hæstar, 1450 dollar-
ar á mann, en lægstar meðal
sumra Afríkubúa, allt niður í
50 dollara á mann.