Tíminn - 27.02.1951, Blaðsíða 4

TÍIVIINN, þriðjudaginn 27. febrúar 1951.
48. blað.
Ræða forsætisráðherra
(Framhald af 3. síðu.)
^reiða laun og kaupgjald eins
og gert var ráð fyrir í þess-
ím lögum. En lögin ákváðu,
ið laun skyldu breytast mán-
aðarlega samkvæmt vísitölu,
fram í júlímánuð 1950; en eftj
ir það tvisvar sinnum á sex
mánaða fresti, þ. e. 1. jan.
1951 og 1. júlí 1951, ef hækk-
m framfærslukostnaðar í
hvert sinn nam a.m.k. 5 vísi-
Dölustigum. Síðan segir í lög-
jnum: „Frá 1. ágúst 1951
skulu laun ekki taka breyting
jm samkvæmt ákvæðum þess
ara laga.“
Eins og fram kemur í því,
;em nú hefir verið sagt á-
■cváðu gengisskráningarlög-
in kauphækkun samkvæmt
vísitölu, fyrst á mánaðar- og
áíðan sex mánaða fresti fram
i júlímánuð 1951. Þessi vísi-
:ala var v’tanlega ekki frem-
rr en aðrar framfærsluvisi-
tölur miðuð við afkomu fram-
æiðslu atvinnuveganna, en
íins og ég sagði áðan, væntu
nenn þess, að framleiðslan'
yrði þess megnug, að hækka'
saupgjald samkvæmt þessari
/ísitölu. En frá 1. júlí n.k. var |
gert ráð fyrir að algjörlega
/rði hætt að greiða kaup- j
gjaid samkvæmt vísitölu. Var |
pá gengið út frá. að kaup-
gjald færi eftir það eingöngu
íftir samningum milli at-
vinnurekenda og þeirra, sem
<aup taka. Grunnkaupshækk
anir einar gæti því aðeins
iomið til greina eftir þann
tima.
«ýju vísitölulögin.
Vegna óhagstæðra verð-
>reytmga, sem ég hefi vikið
íö áður, var hins vegar sýnt,
jegar a öndverðum þessum
/etri, að hin lögboðna kaup-
lækkun, samkvæmt vísitölu,
nyndi verða útflutningsfram
eiðslunni ofraun og ýta und-
r nýja verðbólgu í landinu.
Þess vegna ákvað ríkis-
.tjórnin og meirihluti Al-
lingis, að gera þá breytingu
á gengislögunum, að kaup-
íækkanir, samkvæmt vísi-
olu, skyldu ekki gilda lengur
en fram í janúarmánuð, og
skyldi þá þegar taka við það
istand í kaupgjaldsmálum,
æm að öðrum kosti hefði
ikki r.afizt fyrr en sex mán-
iðum síðar, í ágústmánuði,
þ.e. að kaup skyldi ekki
aækka nema sérstakir samn-
ngar væru um það gerðir, en
jvi verður að treysta, að í
•.líkum samningum sé að öll-
jm jafnaði tekið skynsamlegt
cillit til greiðslugetu fram-
eiðslunnar á hverjum tíma,
/n snk sjónarmið eru á hverj
■jm tima jafn nauðsynleg til
athugunar fyrir atvinnurek-
endur og launþega.
.Výjar ráðstafanir
þagu utvegsins
En jafnframt þessu varð nú
im aramótin að taka tillit
Lil þess, að gegnisbreytingin
hafði af ástæðum, sem ég
nefi aður nefnt, að svo stöddu
ekki reynst einhlít til að af-
■íema rekstrarhalla bátaút-
/egsins, enda þótt vænta
/erði, að svo reynist, þegar
frá liður. Það reyndist því ó-
hjákvæmilegt, að þessu sinni,
að gera enn sérstakar ráðstaf
dnir, auk gengisbreytingar-
innar, til að bæta hag báta-
útgeróarinnar og hlutarsjó-
manna. Til bráðabirgða var
itvegsmönnum, hinn 24. jan.
íefin yfirlýsing um, að slikar
áðsíafanir yrðu gerðar og í
dag hefir hæstv. atvinnumála
ráðherra af hálfu ríkisstjórn-
arinnar skýrt frá því á Al-
þingi, hverjar þessar ráðstaf-
anir eru og á hvern hátt þær
muni verka.
Meginatriði hinna
ráðstafana.
Tími minn leyfir ekki að
lýsa í hverju þessar ráðstaf- I
anir eru fólgnar, enda munu
aðrir í þessum útvarpsum-
ræðum skýra þær rækilega,
svo að öllum útvarpshlust-
endum megi sem ljósast verða
nverjar breytingar eru í að-
sigi varðandi þessi mál. Þó
skal tekið fram:
Megin ráðstafanir þessar
eru á þá leið, að bátaútvegs-
menn fá til umráða á þessu
ári hálfan þann erlenda gjald
eyri, er fæst fyrir bátaafurð-
ir að undanteknu þorskalýsi,
síld og síldarafurðum. Fyrir.
þennan gjaldeyri verða flutt- j
ar inn tilteknar vörutegundir, j
sem eru valdar þannig, að j
ekki sé um brýnustu nauð- ,
synjar að ræða, en þó jafn-j
framt sneitt hjá því að taka
á þennan lista algjörlegan ó-
þarfavarning. Áætlað er að (
það vörumagn, sem bátaút-
vegsmenn fá á þennan hátt,
leyfi til þess að flytja inn fyr-
ir hálfan bátagjaldeyrinn,
nemi um 15% af heildarinn-
flutningi til landsins. Vörur,
sem fluttar verða inn á þenn-
an hátt, verða ekki háðar
verðlagseftirliti.
Jafnframt þessu, verða svo
gerðar ráðstafanir til þess að
innflutningur helztu nauð-
synjavara verði aukinn veru-
lega, svo að vöruþurrð verði
ekki, en hæfilegar birgðir af
þessum vörum safnist saman.
Er hér um stórkostlegt hags-
munamál alls almennings að
ræða, þar sem þurrð á mörg-
um nauðsynjavörum hefir ver
ið mikil undanfarin ár og
bitnað mjög harkalega á al-
þýðu manna, meðal annars í
sambandi við margskonar
svartamarkaðsbrask, sem þró
ast hefir i skjóli vöruþurrð-
arinnar.
Auknir innflutnings-
möguleikar
Möguleikarnir til að gera
þær tvennskonar ráðstafanir,
sem hér er um að ræða, og
báðar munu hafa í för með
sér allmikla aukningu inn-
flutningsins, byggjast að
nokkru á þvi, að gjaldeyris-
ástandið hefir farið batnandi
undanfarna mánuði, en þó
einkum á því, að ísland hef-
ir fengið fyrirheit um veru-
leg framlög til þessara ráð-
stafana hjá efnahagssam-
vinnustofnun Marshall-ríkj-
anna og vilyrði um framlag
frá Greiðslubandalagi Evr-
ópu. En báðar þessar stofn-
anir vinna að því, sem kunn-
ugt er, að viðskipti milli þjóða
geti orðið meiri og frjálsari,
en verið hefir. Þessa mikils-
verðu aðstoð og þau kjör, sem
hún er veitt með, ber oss ís-
lendingum að þakka.
Ákvarðanir ríkisstjórnarinn
ar varðandi þessi mál hafa
dregizt nokkuð vegna þess
hve margþætt og umfangs-
mikil þessi mál eru og tók all-
langan tíma að ná samkomu
lagi um þau. Þess vegna hefir
dregizt svo að skýra Alþingi
frá þessu.
Markmið hinna nýju
ráðstafana
Hefði sú leið, sem hér hefir
lauslega verið drepið á, reynzt
ófær, eða ekki hefði náðst
samkomulag um hana, hefði
orðið að leggja háa innflutn-
ingstolla á aðfluttar vörur til
aðstoðar bátaútveginum, og
hefðu slikir tollar að sjálf-
sögðu le tt 11 mikillar verð-
hækkunar á þeim vörum, seni
þe r voru lagðir á.
Með þeim ráðstöfunum, sem
nú hafa verið nefndar, er að
því unnið af fremsta megni
af hálfu ríkisstjórnar og meiri
hluta Alþing s, að tryggja h:ð
nauðsynlega jafnvægi í at-
vinnulífi og fjármálum þjóð-
arinnar, koma í veg fyrir
meiri eða minni stöðvun at-
vinnuveganna, sem þjóðin á
líf s'tt og afkomu undir, en
jafnframt reynt að bæta úr
þeirri vöntun, sem verið hefir
á ýmsum erlendum nauðsynj
um og jafnframt leitast við,
eftir megni að sporna við því
að atv.nnuleysið læsi helgreip
um sínum um þjóðina.
Það er von mín, að þessar
ráðstafanir get: borið góðan
árangur, en ég vil taka það
skýrt fram og leggja á það
áherzlu, að þessum árangri er
hægt að spilla eða jafnvel
eyðileggja hann með öllu, ef
tekin verður upp barátta fyrir
ótímabærum kaupgjaldshækk
unum, sem enginn grundvöll-
ur er fyrir.
Óvarfærnislegur
boðskapur
Ég get í þessu sambandi
ekki látið hjá líða, að benda
á þann óvarfærn'slega boð-
skap, sem stjórn Alþýðusam-
bands íslands hefir látið frá
sér fara um þetta efni, þar
sem hún hvetur til baráttu
fyrir því, að sú regla verði á
ný upp tekin að láta kaup
breytast mánaðarlega eftir
visitölu. Hefir stjórn Alþýðu-
sambands ns gengið svo langt
i þessum efnum að hvetja öll
verkalýðsfélög innan sinna vé
banda til þess að segja upp
kaup- og kjarasamningum
miðað við 1. apríl n. k. Verði
þessi le'.ð farin er h n háska-
lega og óheillavænlega kaup-
skrúfa með mánaðarlegum
breytingum sett af stað á
nýjan leik.
Þess er að vænta, að verka-
lýðsfélögin hugsi sig vand-
lega um áður en þau s’nna
þessu kalli Alþýðusambands-
ins. Hver kauphækkunaralda,
sem yfir gengur, án þess að
atvinnuvegirnir þoli það, hitt-
ir verkamennina sjálfa og
kemur fram sem færri v nnu-
stundir, þótt einhver hækkun
á timakaupinu fáist. Þetta
sjónarmið verður hver verka
maður að athuga og gera upp
við sig, er hann tekur örlaga-
ríka ákvörðun um, að segja
upp gildandi samn:ngum með
það í huga að knýja fram hina
mjög svo viðsjálu mánaðar-
legu vísitöluskrúfu.
Fordæmi Stefáns
Jóhanns Stefánssonar
Það er furðulegt gáleysi af
ábyrgum verkalýðsleiðtogum
að láta sér detta slíkt í hug.
Menn ættu að minnast þess,
að á árinu 1947 viðurkenndi
sjálfur formaður Alþýðu-
flokksins, að áframhaldandi
greiðslur samkvæmt visitölu
væru hættulegar og myndaði
hæstv. 8. landskj. St. J. St.,
formaður Alþýðuflokksins þá
ríkisstjórn, sem beitti sér fyr-
ir því að slíta tengslin milli
vísitölu og kaupgjalds. Þessi
(Framhald á G. siðu.)
Björn Bjarnarson í Grafar-
holti, en hann er nú rétt að
verða hálf-tíræður, hefir sent
mér bréf í tilefni af visubotnun
í útvarpinu. Honum mælist svo:
„Að kvöldi h. 6. þ. m. var eitt
útvarpsefnið að hraðbotna vísu.
Var heitið verðlaunum fyrir tvo
beztu botnana, sinn frá hvoru,
karli eða konu, að dómi nefndar,
sem skipuð var 3 menntamönn-
um, er einn þeirra doktor í
rímnafræðum; svo mikið var við
haft. — Fyrri helfmingur vísunn
ar (stofninn), hljóðar þannig:
Yndið jafnan fyrr ég fann
í flokki ungra meyja
fyrir karla, en fyrir konur:
sveina (síðasta orðið). — Þetta
er að bragarhætti hvorki fugl
né fiskur. Ríkisútvarpið leggur
til, býður mönnum, sem stofna
til botnunar, vísuhelfming með
bjöguðum (óhreinum) bragar-
hætti. Fyrri hendingin (línan)
er með rímnahætti, en hin með
sálmahætti, er hefir forskeyti;
stofninn er því háttvinglaður.
Til samræmis mundi botninn
eiga að vera með sama bragar-
hætti, og efnið leitt af eða falla
við efni stofnsins, t. d. karls:
Konu nú ég einni ann,
sem allir mæta segja
Konu:
uni nú við eiginmann,
sem ást mér sýnir hreina.
Ilefði vísan átt að vera rétt
ferskeytla, mátti stofninn vera
t. d.:
Yndislegt ég fyrrum fann
fylgi ungra meyja (sveina)
og botnar:
Konu nú ég einni ann,
allir mæta segja. (karls)
(en konu);
Ósk min var að eignast mann,
ekki’ er því að leyna.
Margir botnar bárust, og að
að lokum las doktorinn tvo, er
nefndin hafði dæmt bezta.
Botn karls:
Kom og sá og sigur vann,
um sumt er bezt að þegja.
Þetta hefir braghátt og rím í
samræmi við útvarps-stofninn,
en efnið er honum fjarstætt;
það er alls ekki viðeigandi botn
í þann stofn. Þenna botn hefði
því ekki átt að taka til greina.
Botn konu:
Nú á ég bara eiginmann,
og ótal börn, sem veina.
Hér er bragarháttur annar en.
stofnsins, báðar línur með
sálmahætti; en efnið (fyrri lín-
an) er leitt af efni stofnsins. í
síðari línunni er sagt, að konan
eigi „ótal börn“. Ótal er það,
sem ekki verður tölum á komið
(teljanlegt er allt mannkyn jarð
ar). Orðið ótal er hér vitleysa.
Og öll líða börnin kvalir, svo
þau veina. — Vein er nefnt
hljóð það, sem lifvera í sárustu
kvölum getur aumkunarlegast
frá sér gefið. — Efni 2. línu er
svo óhugnanlegt, að mann hryll-
ir við. — Þótt botnarnir að lík-
indum hafi allir lélegir verið, er
ólíklegt að nokkur hafi verið svo
lélegur sem þessi. Og þetta úr-
val fræðimanna aflar höfund-
unum verðlauna!
Þá er ég heyrði úrskurð dóm-
nefndarinnar varð til þessi
botn:
Lýst mér útvarpsþáttinn þann
þunnan mega segja.
Þetta er nærstæðara stofnin-
um en verðlaunaði karlbotninn.
En um útvarpsþáttinn er of vægi
legt að segja hann þunnan:
hann var óboðlegur og hlutað-
eigendum til vansa“.
Gaman þykir mér að hafa
tækifæri til að birta þetta bréf
frá aldursforseta baðstofunnar.
en um þá tign ætla ég að eng-
inn þurfi að deila við öldunginu
í Grafarholti.
Starkaður gamli.
AlikáLfakjöt
Nautakjöt
Kýrkjöt
Sími 2678
iittmwittiiitmtmtnmmnttffinfflmtntmmniifflmtffflnttnatmmimim:
Áskrifendur ÚRVALS
um allt land, eru hér með minntir á að endurnýja á-
skrift sína fyrir þetta ár, og tryggja sér með því að fá
hvert hefti með pósti strax og það kemur út.
Áskrifendur utan Reykjavíkur sendi greiðslur í pósti,
en í Reykjavík geta þeir hringt I síma 1174, og látið
sækja til sín áskriftargjaldið, ef þeir óska þess.
Áskriftargjaldið er kr. 52,00.
Lausakaupendum skal bent á, að þeir spara sér kr. 1,33
á hverju hefti, ef þeir gerast fastir áskrifendur.
* Tímaritið ÚRVAL.
I
■*»♦»♦♦♦« •*«•««*•»•.*•••»«»*♦»»«*»*»«»»•«»»»»»<