Tíminn - 07.06.1951, Page 4

«.
TÍMINN, fimmtudaginn 7. júní 1951.
124. blað.
ÞJÓÐLEIKHÚSIЕ
RIGOLETTÓ
eftir GUISEPPI VERDI
Það var hrifningarstund í
Þjóðleikhúsinu á sunnudags-
kvöldið, þegar óperan Rigó-
lettó var frumsýnd þar, —
og dagurinn var sigurdagur
fyrir Þjóðleikhúsið. Aldrei
hefir nokkurri frúmsýningu
verið tekið þar með jafn
miklum fögnuði, enda mun
ýmsum hafa fundizt, að þar
væri um sérstakan sigur að
ræða. Og þegar formaður leik
húsráðs skýrði frá því, að lokn
um leik, að Þjóðleikhúsið
myndi reyna að sýna jafnan
einn söngleik á ári hverju,
var þeirri tilkynningu tekið
með dynjandi lófataki.
Menn vissu það fyrir, að
Stefán Guðmundsson hefir
farið 70 sinnum með hlut-
verk hertogans af Mantova
og er viðurkenndur listamað-
ur. Menn vissu líka að Elsa
Múhl hafði farið með hlut- \
verk Gildu áður, og bæði
hafa þau Stefán flutt þessi
hlutverk fyrr í vetur. í sjálfu
sér datt engum í hug að ef-
ast um hæfileika þeirra. En
menn munu hafa beðið með
nokkurri óþreyju, og þeir,
sem létu sér annast um þessa
viðleitni, voru sannarlega
milli vonar og ótta.
Það er skáldskapur í söng-
leiknum um Rigólettó, — og
sá skáldskapur er mjög tíma-
bær nú. í túlkun þess skáld-
skapar reynir mest á Rigó-
lettó, þvi að það er hann,
sem dregur dár að tilfinning-
Stefán Islandi í gervi hertogans af Mantova
dregið hana á
Elsa Miihl í hlutverki Gildu og Guðmundur Jónsson sem
Rígólettó
■ ar og hefir
tálar.
! Þessi atburðarás er ef ti:
vill nokkuð reyfarakennd, —
en við lifum á reyfarakennd-
um tímum, — ef svo má segja
Og Guðmundur Jónsson túlh
ar hlutverk Rigólettós me?
svo heitri og sannri tilfinn-
ingu, að það verður ógleym-
anleg túlkun þeirra sanninda
sem Steingrímur orðaði svo:
Hefndin er heimskunnar fró
hún grípur ætíð í tómt.
Og á þessum tímum hern-
aðaræðis, hefnda og leigu-
morða, er sannarlega tíma-
bært að flytja mönnum á á-
hrifamikinn hátt ógleyman-
lega túlkun og tjáningu þess
hve gæfulaus hefndarhugur-
inn er.
Leikrænt og skáldlegt gildi
þessa söngleiks stendur og
, fellur með hlutverki Rigólett-
ós. Guðmundur Jónsson hef-
ir sennilega unnið mestan
sigur allra þeirra sigra, sem
unnir voru á frumsýning-
'unni. Frá þeirri stund er
hann annað og meira en
söngvari: Hann er jafnframt
listamaður á sviði leiklistar-
innar. Sum atriðin í samleik
þeirra Guðmundar og Elsu
Múhl eru með því angurblíð-
asta og hjartnæmasta, sem í
Þjóðleikhúsinu hefir sézt.
Önnur hlutverk í óperunni
um föðurins, sem harmar ör-
lög dóttur sfnnar og vinnur
þannig til bölbæna hans, og á
honum hrína þær.
Ef til vill er sú alþýðutrú
íarin að dofna, að það hefni
sín að gera gys að særðum
tilfinningum annarra, og í
bölbænum og heiftarhug
þeirra, sem svo eru leiknir,
felist ægilegur máttur. Sú
trú er samt annað og meira
en hjátrú, og hún hrín á Rigó-
lettó. Hann hjálpar sjálfur
til að glata sæmd dóttur
sinnar, af því hann er á valdi
hefndarinnar, og heldur að
hann sé að gera öðrum sví-
virðingu. Hann heldur áfram
að leita hefnda, en hefndin
bitnar á honum sjálfum, þar
sem dóttir hans kýs að ganga
sjálf í dauðann til að bjarga
lífi mannsins, sem hún elsk-
en þessi þrjú eru fremur smá,
þó að þau geri vitanlega öll
sitt til að fylla myndina.
Að sýningu lokinni ávarp-
aðj Þjóðleikhússtjóri aðalper-
sónurnar þrjár úr leiknum.
Simon Edvardsen leikstjóri
og Victor Urbancic hljóm-
sveitarstjóra og afhenti þeim
blómvendi. Edvardsen ávarp-
aði leikhúsgesti líka nokkr-
um orðum.
H. Kr.
1 Noregi er til landssamband
bindindismanna, því að þar eru
ýmsar tegundir bindindisfélaga,
en þau sameinast öll í einu lands
I sambandi, svo að bindindishreyf
1 ingin í landinu er í raun og veru
óklofin. Stjórn bindindissam-
bandsins er kölluð landsnefnd
bindindismanna. í Osló er líka
; til bindindisnefnd, sem er eins
konar sambandsstjórn bindindis
, félaga í borginni. Nú langar mig
j til að birta hér ávarp, sem for-
maður þeirrar nefndar, Haakon
Larsen, hefir nýlega birt í blöð
um. Það er svona:
„„Það hefði getað verið þú“. t
Osló og Björgvin er nú verið að
sýna sjónleik ffieð þessu nafni.
j Ég ætla ekki að skrifa hér neina
I gagnrýni um þann leik, en nafn
j ið kom mér í hug í sambandi við
1 þá nauðsyn að fá fleiri hæli fyr-
ir drykkjumenn.
Það hefði getað verið þú, sem
áttir þar hlut að máli.
Nei, segir þú. Ég drekk ekki.
Gott. Þá ert þú öruggur. En þú
átt ef til vill börn. Hvað er um
I þau? Þú hefir ekki neina trygg-
íngu fyrir öryggi þeirra meðan
j áfengi er haft til drykkjar í
j landinu.
Við teljum 20 til 40 þúsund of-
drykkjumenn í landinu. Það fyll
ist jafnan í skörðin eftir því,
sem þeir týna tölunni. Hverjir
fylla þau skörð? Það eru þeir,
sem nú eru ungir, hraust og
falleg börn.
Ekki börnin þín, segirðu. Það
skal maður vona. En einhverjir
eiga þau börn samt. Þau eiga
líka föður og móður, sem dreymt
hefir fagra drauma um dreng-
inn sinn. Hann var framtíðar-
von þeirra, en það var því miður
hann, sem fór illa.
Þú þekktir hann ekki, en fað-
ir hans og móðir þekktu hann.
Þeim var ekki neitt dýrmætara
og kærara“.
Ég ætla ekki að þreyta ykkur
með neinni útleggingu af þessu,
en það er þessi hugsunarháttur,
sem hvarvetna er kjarni í bind-
indishreyfingu, þar sem ég hef
haft spurnir af slíkum samtök-
um.
1 Noregi er nú mikið talað um
það að auka votheysverkun, ekki
sízt í fjallasveitum og harðbýl-
um héruðum, þar sem erfitt er
um fjölbreytta ræktun. Forustu
menn norskra bænda benda á
það, að með öruggri fóðurverk-
un og fóðurgeymslu megi kom-
ast langt til öryggis í búskapn-
um, en þar sem menn verði að
treysta á kvikfjárrækt og sæta
innistöðu að vetrinum, verði öfl
un fóðursins megin atriði. Og
þá er meira grænfóður og meira
vothey það bjargráð, sem treyst
er á, þar eins og hér.
Gustav Nærland tilraunastjóri
hefir nýlega skrifað ritgerð í
Norsk Landbruk um vetrarfóðr-
un fjár á venjulegu votheyi ein
göngu. Engar sýrur voru látnar
í heyið en það var fergt með
grjóti. Fóðursalt var gefið með
votheyinu, blanda, sem í var
matarsalt, natríumfosfat, kalsí-
umfosfat, koparsulfat, járnsul-
fat og koboltnitrat. Þetta reynd
ist fullnægjandi fóður fyrir féð.
Mér þykir rétt að skýra frá
þessu, því að það ætti engu að
spilla að vita það, að Norðmenn
standa andspænis sama vanda
og við og eru að taka upp sömu
úrræðin. Þar eins og hér er það
meiri votheysverkun, sem treyst
er á til að gera landbúnaðinn
árvissari og fjárbúin arðvæn-
legri.
Svo má líka geta þess, ef það
væri einhverjum til huggunar,
að Norðmenn fluttu inn hey frá
Svíþjóð vegna harðinda hjá sér
í vor. Lambærnar norsku eru
líka þungar á fóðrum þegar
þarf að gefa þeim inni á vor-
in, en það kom víða fyrir í
Noregi í vór. Það geta líka verið
misæri, vorharðindi og heyleysi
hjá bændum í útlöndum.
Starkaður gamli.
Middlesex: Valur 4:0
Middlesex Wanderers háðl
annan kappleik sinn á þriðju
dag við Val og bar sigur úr
býtum, skoraði fjögur mörk
gegn engu. Þegar ég frétti um
niðurröðun Valsliðsins fyrir
leikinn datt mér í hug, að þeir
sem að niðurröðuninni stóðu,
hlytu að vera eitthvað ruglað
ir í kollinum, því ekki fleiri en
4—5 leikmenn í þessu Valsliði
voru hæfir til að mæta hin-
um þrautþjálfuðu Bretum.
Eða datt kannske niðurröðun-
arnefndinni í hug að Middle-
sex Wanderers væri lélegt lið,
sem dyggði að senda sæmilega
styrktan 1. flokk á móti?
Varla. En hver er þá virðing
þessara manna fyrir áhorfend
unum, sem fjölmenntu mjög á
völlinn, aðeins til að sjá hina
erlendu gesti leika sér að mót
herjum sínum eins og köttur
að mús. Að vísu hefir oft verið
um meira „bust“ en 4:0 að
ræða hér á vellinum, en það
var ekki geta íslenzku leik-
mannanna í þessum leik, sem
var orsök þess, að fleiri mörk
voru ekki skoruð, heldur fyrst
og fremst kurteisi Bretanna
eða kannske öllu fremur á-
hugaleysi þeirra fyrir leikn-
um. Hjá Val vantaði þrjá af
beztu leikmönnum liðsins, þá
Einar Halldórsson, Ellert
Sölvason og Svein Helgason,
en auk þess varð Sigurður
Ólafsson að yfírgefa völlinn í
byrjun leiksins vegna tognun
ar. Ekkert hefði verið auðveld
ara en að styrkja liðið með
nokkrum góðum leikmönnum
úr hinum félögunum, og það
hefði ekki verið nein lítillækk
un fyrir Val að gera það.
Middlesex Wanderers skoraði
tvö mörk i hvorum hálfleik.
Vinstri útherji, G. Robb, skor
aði bæði mörkin í fyrri hálf-
leik, en í síðari hálfleik var
það miðframherjinn, G.
Brown, sem skoraði mörkin.
Þrír menn í liði Vals léku
prýðilega, en það voru Hall-
dór Halldórsson, Hafsteinn
Guömundsson og markmaður
inn Helgi Daníelsson, en um
aðra leikmenn liðsins er bezt
að segja sem minnst um.
• Dómari var Þorlákur Þórð-
arson.
H. S.
Minnmgarspjöld
Krabbameinsfélags
Reykjavikur
fást 1 Verzluninni Remedia,
Austurstræti 7 og I skrifstofu
Elll- og hj úkrunarheimilis-
ins Grund.