Tíminn - 29.08.1951, Qupperneq 5

194 blað.
TÍMINN, mlðvikudasr'nn 29. ásrúst 1951.
5.
MiSvikud. 29. fígúst
Eftir „friðarmótið“
í Berlín
í þessari viku koma heim
ungkommúnistar þeir, sem
sóttu hið svokallaða friðar-
mót kommúnista í Berlín. Mú
búast við, að Þjóðviljinn verði
fleytifullur af frásögnum af
Berlínarmótlnu næstu daga,
og láti mikið af þeim „friðar-
vilja“, er þar hafi komið fram.
Jafnframt er ekki ósennilegt,
að „friðarviljinn", sem ungl-
ingunum hefir verið innrætt-
ur, fari að sjást í verki.
Öllum fréttum, er borizt
hefir frá þessu Berlínarmóti,
ber saman um, að það hafi
verið vel á svið sett. Það hafi
jafnvel tekið fram slíkum mót
um, er nazistar héldu á sinni
tíð og þóttu þeir þó snillingar
í allri áróðurstækni. Sjálfsagt
má því teija, að mótið hafi
haft mikil áhrif á hina að-
komnu unglinga, er fyrir fram
voru líka búnir að meðtaka
hinn kommúnistíska átrúnað.
Hitt er svo annað mál, hvort
mót^ð haíi styrkt „friðarvilja“
þeirra.
Það var að vísu talað mik
ið um frið á mótinu. Annað
umtalsefni var þó meira á-
berandi. Það var ákafur og
hatursfullur áróður í garð lýð
ræðisríkjanna. Þau voru ásök
uð fyrir striðsæsingar og á-
rásarfyrirætlanir. Forustu-
menn þeirra voru svívirtir á
allan hugsanLegan hátt. Há-
marki sínu náði þessi áróður,
er borin var um götur mynd
af Truman forseta, hang-
andi í gálga. Það átti að sýna
verðskuiduð endalok hins
versta stríðsæsingamanns, er
reynt var að innræta ungling
unum, að nú væri uppi.
Slíkur áróður sýnir vissu-
lega ekki friðarvilja. Áróður,
sem miðar að því aö vekja
hatur til andstæðinganna og
rangtúlkar fullkomlega fyrir
ætlanir þeirra, miðar vissu-
lega að allt öðru en að efla
f riðarhugs j ónina. Hann er^
þvert á móti undirbúningur
undir styrjöld, fluttur í því
skyni að auðveldara verði að
réttlæta hana.
Þegar málin eru krafin til
mergjar, verður því Berlínar-
mótið ekkert friðarmót, held
ur eitt mesta eða mesta stríðs
æsingamct, er haldið hefir ver
ið. Friðarhjalið er aðeins haft
að yfirvarpi, en aðaltilgangur
inn er að vekja hatur og fjand
skap gegn andstæðingunum.
Ræður þær, scm aðalmenn
Austur-þýzka leppríkisins
fluttu á mótinu, gáfu líka vel
til kynna, að unglingarnir,
sem kvadd'r höfðu verið frá
Vestur-Evrópu til Berlínar,
áttu þangað annað erindi en
að gegnsýrast af friðarvilja.
Það var ein aðaluppistaðan
í ræðum þeim Ulbrichts og
Grotewolhs, að einn mikil-
vægasti þáttur friðarbarátt-
unnar værj fólginn í því, að
reyna að hindra varnir lýð-
ræðisríkjanna á allan rátt.
Hverskonar skemmdarverk
væru leyfileg í því markmiði.
Almennur grunur er það,
að þessi friðaráróður hafi þó
verið enn meiri ástundaður á
bak við tjöldin, því að ekki
hafi þótt heppilegt að láta
ERLENT YFIRLIT:
Eru Mao og Staiin ósammála?
\vb* orðirómur um ágreining milli Kía-
verskra oj»' rússneskra komiminista
Eins og sakir standa, ríklr full
óvissa um það, hvort vopnahlés
viðræðurnar í Kaesong eru falln
ar niður fyrir fullt og allt.
Fulltrúar kommúnista tilkynntu
fyrirvaralaust 22. þ. m., að um-
ræðunum væri hætt, þar sem
bandarísk flugvél hefði nóttina
áður gert árás á hlutlausa svæð
ið í Kaesong. Fyrst í stað mátti
helzt á fulltrúum kommánista
skilja, að umræðunum væri hætt
fyrir fullt og allt, en síðar létu
þeir koma í ljós, að þeir myndu
halda þeim áfram, ef S. Þ. bæð-
ust nógu rækilega afsökunar og
tryggðu, að slíkir atburðir endur
tækju sig ekki. Af hálfu yfir-
hershöfðingja S. Þ. hefir þvi
verið svarað, að ekki sé þörf
neinnar afsökunarbeiðni, þar
sem engin árás af hálfu flug-
véla S. Þ. á Kaesongsvæðiö hafi
átt sér stað og geti því ekki ver
ið um annað að ræða en upp-
logna árás eða árás, sem komm
únistar hafi sjálfir gert. Sé þetta
atriði nú rannsakað og upplýst
til hlítar.
Af hálfu kommúnista er því
nú svarað, að ekki sé aðeins
kunnugt um eina árás amerískr
ar flugvélar á aðseturstað samn
ingamanna kommúnista um-
rædda nótt, heldur um þrjár
árásir.
Ósamhljóða ágizkanir. -
Á þessu stigi er erfitt að spá
því, hver endirinn verður á þess
ari deilu. Báðir aðilar virðast
sitja fast við sinn keip. Af hálfu
samningamanna S. Þ. þykir ó-
ráðlegt að láta nokkuð undan,
þar sem þeir hafi réttinn sín
meginn, og undanlátssemi gæti
aðeins orðið til þess að komm-
únistar færðu sig upp á skaftið.
Miklar getgátyr eru um það,
hvort fyrir kommúnistum hafi
vakað að slíta viðræðunum end
anlega eða að beygja fulltrúa
S. Þ. til vissrar undanlátssemi,
svo að þannig liti út, að komm
únistar hefðu sterkari taflstöðu
en andstæðingarnir. Talið er,
að forráðamenn kínversku
kommúnistana telji það miklu
skipta, að sá blær sé á samning
unum, að þeir hafi ekki neyðzt
til samninga.
Eins og kunnugt er, frestuðu
fulltrúar S. Þ. viðræðum um
skeið, eftir að kommúnistar
höfðu gert sig seka um hlutleys
isbrot á Kaesongsvæðinu. Vera
má, að fulltrúar kommúnista
hafi talið það styrkleikamerki
að leika svipsðann leik.
Framtíðin sker úr þvi, hvað
er hæft í þessum getgátum.
Deila Rússar og Kínverjar
um Kóreu?
Umrætt hlé eða stöðvun á
viðræðunum í Kaesong hefir orð
ið til þess að orð'rómurinn um
ágreining milli kinverskra og
rússnesljra kommú.nista he í’r
aukizt á nýjan leik.
Þær ágizkanir hafa fengið
meiri bvr í segiin, að Malik hafi
verið látinn bera fram tillögur
Rússa um vopnahlésviðræður í
Kóreu, að Kínverjum forspurð-
um. Af þeim ástæðum liafi Kín
verjar sýnt tregðu í því að svara
tiiboði Ridgways um vopnahlés
viðræður, er hann bar það fyrst
fram.
Sitthvað bendir til þess, að
það gæti samrýmst fyrirætlun
um Rússa að sinni, að vopna-
hlé tækist í Kóreu. Hins vegar
viröast Kínverjar telja sér vafa
saman hag að því, nema því
fylgdu samningar, er færðu þeim
ótvíræðan ávinning. Margt bend
ir til, að Kínverjar teldu æski-
legast, að Rússar veittu þeim
svo öfluga hjálp, að her S. Þ.
gæti ekki haldizt við í Kóreu.
Rússar virðast hins vegar hafa
lítinn áhuga fyrir því að lenda
þannig í beinni stríðsþátttöku í
Asiu.
Þá er og ekki ósennilegt, að
nokkur keppni sé milli Rússa og
Kínverja í Kóreu. Núv. ráða-
menn Norður-Kóreu eru hlið-
hollir Rússum. Ef kínverski her
inn færi úr landi, er liklegt, að
Rússar næðu þar mestum ítök-
um á ný. Kínverjar munu hins
vegar geta treyst yfirráð sín
þar ,ef her þeirra dvelst þar
áfram. Þess vegna er ekki víst,
að forsprakkar kinverskra
kommúnista hafi eins mikinn
áhuga fyrir brottflutningi er-
lends hers frá Kóreu og þeir
vilja vera láta.
Maoisminn.
Ýmislegt hefir kómið fram í
seinni tið, er sýnir, að kínversk
ir kommúnistar ætla sér en ekki
rússneskum kommúnistum for-
ustuna i Asiu. Þetta hefir ekki
sízt komið í ljós í sambandi við
30 ára afmæli kínverska komm
únistaflokksins, er haldið hefir
verið í sumar. í hinum mörgu
afmælisgreinum hefir hvað eftir
annað verið talað um Maoism-
ann og sagt, að hann fullkomn
hann vera of áberandi. Komm
únistum er ljóst, að áróð-!
ur þeirra hefir ekki haft næg :
áhrif í þá átt að draga úr j
varnarhug almennings. Þá er .
ekki annað úrræði eftir en að
grípa til hinna gamalkunnu
starfshátta, skemmdarverk-
anna.
Það mun bráðlega sjást,
hvort þessi grunur um raun-
verulegan tilgang Berlínar-
mótsins reynist réttur. Víst
má það líka teljast, að komm
únistum mun misheppnast
þessi starfsemi, ef þeir grípa
til hennar. Lýðræðisþjóðirnar
þekkja þessa starfshætti
þeirra frá gamalli tíð og munu
verða' nægilega á varðbergi.
Hér skal engu um það spáð,
hvert erindi íslenzku ungkom
múnistanna til Berlínar hefir
verið. Vel má vera, að ferð
þeirra hafi aðeins verið farin
sem einskonar pílagrímsför.
Hitt er hins vegar ekki úti-
lokað, að þeir hafi jafnframt
fengið leiðbeningar um, hvern
ig þeim bæri að haga starfs-
háttum sínum hér. Margt
bendir til þess, að forsprökk-
um kommúnista hér sé það
sérstaklega í mun að koma
af stað misklíð og skærum
milli landsmanna og varnar-
hersins, er hér dvelur.' Hver
smáárekstur er a. m. k. blás-
inn upp í Þjóðviljanum líkt
og heimsviðburður. Kommún
istum getur verið það í lófa
lagið að fjölga slíkum árekstr
um. Með þessu er það þó ekki
sagt, að þeir hafi það í hyggju,
en bezt er að hafa á öllu gát.
Kommúnistum er það vissu-
lega ekki ofgott að aúglýsa
friðarviljann sinn og valdhaf
anna í Muskvu. Meðan þeir
halda sig við áróður einan
saman, eru þeir ekki hættu-
legir, því að i lýðræðislönd-
um hafa þeir ekki aðstöðu til
að vera einir til frásagnar.
Þar geta menn greint gegnum
blekkingarnar, svo að það
verða aldrei nema fáar ein-
faldar sálir, er ánetjast. Hins
vegar horfir málið öðru vísi
við, ef fylgja á fyrirmælum
Ulbrichts og Grotewohls. Von
andi reynast islenzkir komm-
únistar svo hyggnir, að láta
ekki slíkt henda sig.
MAO TSE-TUNG
aði kenningar Marx og Lenins.
Það hefir verið talað þar um
marxisma, leninisma og mao-
isma, en nær aldrei minnzt á
stalinisma, er rétttrúaðir komm
únistar telja nú allra isma
fremstan.
f greinum þessum hefir og
oft verið komizt svo að orði,
að rússneska byitingin væri fyr
irmynd byltingar í borgaralegu
þjóðfélagi, en kínverska bylt-
ingin væri fyrirmynd byltingar
í nýlendurikjum eða ríkjum, er
væru að vaxa upp úr nýlendu-
áþján. Þetta þýðir nánara sagt,
að það eigi að taka kínversku
kommúnismann til fyrirmyndar
í Asíu, en ekki rússneska komm
únismann.
Stalin gleymdist.
Þann 1. þ. m. var haldinn
dagur kínverska kommúnista-
hersins. í tilefni af því voru gef
in út ekki færri en 13 ávörp. 1
(Framhald á 6. siðu)
Raddir nábúanna
í forustugrein Alþýðublaðs-
ins í gær er deilt á þá stefnu
bæjarstjórnarmeirihlutans að
þenja bæ'nn út í stað þess að
fcyggja upp gömlu bæjarhverf
in. Alþýðublaðið segir m. a.:
„Sambyggingar eru hús fram
tíðarinnar. Þær draga stórkost
iega úr byggingarkostnaðinum
bæði fyrir einstaklingana og
bæjarfélagið og koma í veg
fyrir óþarfa fjársóun eftir að
samastaðurinn er fenginn. Og
það er alger misskilningur, að
sambyggingarnar séu lakari
bústaðir en einbýlishúsin. fs-
lendingar eru ekki svo ólikir
öðrum þjóðurn, að þeir sætti
sig ekki við sambýli eins og
þær. Verkamannabústaðirn-
ir hafa ekki goldið sambýlis-
ins nema í örfáum tilfellum,
og sama er að segja.um bæj-
arhúsin á Melunum og við
Skúlagötu. Og satt að segja er
íurðulegt, að Reykjavíkurbær
skuli ekki hafa stefnt að þvi
að einskorða byggingarfram-
kvæmdir sínar við sama fyrir-
komulag. Bæjarfélaginu á sem
sé að vera mikil þægð í því, að
ibúarnir velji sambyggingar
og þéttbýli í stað einbýlishúsa
og dreifbýlis.
Þeir, sem leggja leið sina um
elztu götur Reykjavíkur, hljóta
að gefa því gaum, hvað bygg-
ingarstefna núverandi ráða-
manna höfuðstaðarins er frá-
leit. Gömlu timburhjallana á
þessum slóðum ætti að rífa sem
allra fyrst á skipulagðan hátt
og reisa á grunni þeirra ný-
tízku sambyggingar. Víða gætu
með því móti hundruð manna
búið i sambyggingum á lóð-
um, þar sem nú húka báru-
járnskofar með örfáar sálir
innan veggja“.
Það er vissulega rétt, að
útþennsla Reykjavíkurbæjar
er komin út í öfgar. Henni
fylgir lika óbærilegur kostnað
ur. Það þarf að fara að byggja
gamla bæinn upp og eitt skil-
yrði þess er sú skipan á lóða-
málunum, er nýlega var rætt
um í Tímanum.
K.R.—Víkingur 6:0
Fimmti leikur Reykjavikur-
mótsins, milli KR og Víkings,
verður að teljast lélegasti leik
ur mótsins. Varla voru yfir-
burðir KR þó slíkir, sem mörk
in gefa til l?,ynna. Leikurinn
var jafn í fyrri hálfleik, en í
þeim seinni hafði KR yfir-
burði og skoraði með nokkuð
jöfnu millibili sex mörk. Flest
um þeirra höfðu KR-ingar
lítið fyrir, þeir stóðu fríir inn
á markteig og þurftu ekki •
nema rétt að ^spyrna í opið
markið, í flestum tilfellunum.
Vörn Víkings sýndi í þessum
hálfleik lélegra varnarspil, en
sést hefir hér á vellinum í
sumar, þó að markmannin-
um, Gunnari Símonarsyni,
undanskidum, því hann varði
oft mjög vel, og var bezti mað
urinn í Víkingsliðinu og senni
lega bezti maðurinn á vellin-
um. Ekki verður honum kennt
um, þótt hann þyrfti að sækja
knöttinn sex sinnum í mark
ið. Það verður að skrifast á
reikning lélegra bakvarða, er
kunna lítið sem ekkert í stað
setningum, og uppgefinna
framvarða. Þó er ekki hægt
að ganga framhjá þeirri stað
reynd að KR-ingar léku oft
vel í þessum hálfleik, þó án
þess að nokkur bæri af, held-
ur var liðið jafnt.
í fyrri hálfleik var leikur-
inn jafn, eins og áður segir.
Þá lék Víkingur undan nokk-
urri golu, sem varð að strekk
ingskalda, er líða tók á leik-
inn. í byrjun náðu þeir nokkr
um góðum upphlaupum, sem
hefðu átt að gefa mörk, enda
var leikur KR-varnarinnar þá
ekki upp á marga fiska. En
mörkin létu bíða eftir sér.
Um miðjan hálfleikinn fékk
Víkingur ví|;aspyrnu á KR,
fyrir hvað var mér ómögulegt
að sjá, og svo var víst um
flesta, sem á vellinum voru.
Reynir spyrnti langt yfir
markið. KR-ingar fengu líka
af og til tækifæri, sérstaklega
Ari Gíslason, sem hann mis-
notaði^
í seinni hálfleik voru það
KR-ingar, sem mest voru í
sókn. Hjá Víking dreif Bjarni
Guðnason nokkrum sinnum
upp sókn, en fremstu menn
liðsins voru of lélegir til að
] geta notfært sér það. Fyrsta
mark KR skoraði Hörður Ósk
arsson úr þvögu, sem mynd-
aðist eftir horn. Næsta mark
skoraði Gunnar Guðmanns-
son úr vítaspyrnu, sem senni-
lega var uppbót á vítaspyrn-
una, sem dæmd var á KR í
fyrri hálfleik. Það er hart
þegar dómarar eru að dæma
harðasta brot fyrir litlar sem
engar sakir. Það er leiðinlegt
að sjá dómara með „víta-
spyrnudellu", en því miður
hefir Ingi Eyvinds oft verið
haldinn þeirri „dellu“. Þriðja
mark KR skoraði Hörður Ósk
arsson, en þrjú síðustu skor-
aði Ólafur Hannesson. Ólafur
komst þó ekki í gang fyrr en
hann var búinn að brenna af
fyrir opnu marki, af tveggja
metra færi, þá fyrst vaknaði
hann til lífsins, og varð mark
gráðugur, og það bar fyrr-
nefndan árangur. Næsti leik-
ur verður milli Fram og Vals
og verður það úrslitaleikur-
inn í rnótinu. Ef Valur vinn-
ur hefir liðið sigrað i mótinu.
Verði aftur á móti jafntefli,
verður Valur að leika til úr-
slita við KR, en vinni Fram
verður liðið að leika á móti
KR. Stigin standa þannig, að
KR hefir 4 eftir 3 leiki. Valur
3 og Fram 2 eftir 2 leiki og
Víkingur 1 stig. H. S.