Tíminn - 14.10.1951, Blaðsíða 8

ifféflfeil sszmvimmmsíinm ú Æusturlsmsii:
e
Þar sem öflug samvinnusamtök treysta
afkomu fólksins viö vötnin m sandana
Myndir þessar eru allar frá Höfn í Hornafirði, þar sem Austur-Skaptfellingar hafa höfuð-
stöðvar fyrir samvinnustarfsemi sína. Efsta mymlin á síðunni er tekin frá hinuin nýja vatns-
geymi og sér yfir kauptúnið og út til hafs. Þá er mynd úr hinu nýja mjólkursamlagi kaupfélags-
íns. Næst er mynd af húsi því, er keypt hefir verið fyrir gistihús. Tvæ rneðstu myndimar
eru úr daglegu lífi Hafnarbúa. Öldruð kona er a ' na saman eldivið og fá sér morgungöngu sér
tiJ hressingar með barnabörnunum á björtum v -reegi, og á hinni myndinni 'er ungur maður að
bvrja að slá upp mótum fyrir íbúðarhúsinu, sem hann ætlar sjálfur að byggja. (Ljósm.: G. Þ.)
Þar sem strönd íslands er
hafnarlausust og sundur-
gröfnust af illfærum stórfljót
um, hefir samvinnustefnan
JÓN ÍVARSSON:
— Tvær kreppur að baki.
BJARNI GUÐMUNDSSON
— Hvað er framundan?
unniö merkilegt starf í þrjá
áratugi. Kaupfélag Austur-
Skaftfellinga í Höfn í Horna-
firöi er eitt þeirra félaga, sem
lyft hefir grettistaki í at-
vinnumálum byggðanna vi'ð'
strendur landsins. Saga
þeirra samtaka, er saga um
þrautseigju og dugna'ð þess,
sem bvr við erfiðleika, en yill
ekki gefast upp og fær að lok
um séð, hver eru laun þess a'ð
leggja á bráttann.
Það er sagan um fólkið í
hinni fögru byggð, sem kýs
að heyja lífsbaráttu sína við
skolleitar jökulár og svarta
sanda, og nýta það sem bezt,
sem landið og sjórinn liafa
að bjóða.
Þa'ð má vel vera, að ein-
hverjum íbúum þessara harð-
býlu sveita komi það stund-
um til hugar, að gæðum jarð-
arinnar sé misjafnt skipt, og
auðveldara sé að lifa lífinu á
paradísareyjum þeim, sem
sagðar eru vera hinum megin
á hnettinum, þar sem ekki
þarf annaö fyrir lifinu að
íiafa. en tína upp það, sem
fellur af trjánum. En Austur-
Skaftfellingar hafa nú samt
vali'ð sér það hlutverk að búa
við vötnin og sandana, og
þeirra líf og barátta þar er
snar þáttur í menningu lands
ins og ímynd lífsins í hinu
frarðbýla og stranga landi.
tlngt kauptún.
Hornafjörður er þó merki-
legt megi heita, ekki gamall
verzlunarstaður. Það var
fyrst nokkru fyrir aldamótin
síðustu, að verzlunin fluttist
þangað frá Papaós, en um
margar aldir höfðu Austur-
Skaftfellingar orðið að sækja
alla sína verzlun til Djúpa-
vogs, þar sem hinum dönsku
gróðamönnum þóttj ekki ör-
uggt og þægilegt að leggja
dýrum skipum sínum fram-
an vlð sandana hjá Skaftfell-
ingum.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
hófust mörg héruð handa um
stofnun kaupfélaga. Höfðu
þá straumar hinna nýju þjóð
félagshugmynda samvinnu-
manna fengið byr undir báða
VEéngi og voru meö ævintýra-
legum hraða þegar cfl-
ugur þáttur i sjálfsbjargar-
viðleitni h.'nna fátæku stétta,
sem lifað höfðu við arðrán og
illa kosti í verzlun um marg-
ar aldir.
Landnám
samvinnuhreyfingarinnar.
Þjóðfélagshugmynd sam-
vinnúnnar fór eins og eldur
i sinu um landið, og þótt a'ð
vötnin væru ströng og sand-
arnir breiðir i sa ngönguerf-
iöleikum hinna hafnlausu
ctranda,- komst . þió'ðfélags-
hugmynd samvinnunnar samt
til fólksins.
Einn fagran vordag, er krí-
an kom í Óslandiö úr ferð
sinnj sunnan frá Grikklandi
e'ða Miðjarðarhafsbotni, var
nýja þjóðfélagshugmyndin
búin að taka við völdum í
hinni fögru byggð undir jökl-
unum. Hugmynd vefaranna
frá Rochdale um þjóðfélag,
þar sem hvorki er auðvald
tj.nstaklinga eða rikisj var
.tomin til framkvæmda á verzl
unarsviðinu. Hið nýstofnaða
kaupfélag hafði keypt verzl-
.m kaupmannsins og byrjað
þar verzlun í byrjun júní
1920.
Aföil og sigur.
En óvæntir erfitleikar biðu
hinna ungu samtal a fólksins.
Því að þótt samgöngurnar
væru strjálar og hafnleysi,
bárust öldur heimskreppunn-
ar lika að landi við sandana.
Afurðir bænda og sjómanna
urðu illseljanlegar og aðeins
fyrir lítið verð. Fólk gat ekki
lifað af andvirði afurðanna
og skuldir söfnuðust, meðan
bjartsýni var ennþá ríkjnndi
: gróðavímu nýlokinnar stvrj-
altíar.
Nú eru þrjátíu ár liðin síð-
an ungur Borgfirðingur lit-
aöist í iyrsta sinn um á nýj-
um athaínaslóðum austur i
Hornaíirði. Hann var traustur
og lirræðagóður ráðdeildar-
maður, og það má gera ráð
fyrir, að honum hafi verið
eitthvað svipað innanbrjósts
og hinum fyrsta landnáms-
manni, sem tók sér bólfestu
við hina straumþungu ósa.
Hann skyldi erfiðleika lífs-
baráttunnar og hafði engu
úr að spila fjármálalega, en
framtíð hins fagra héraðs gaf
fögur fyrirheit með grösugar
oyggðir á aðra hönd og óvenju
lega fengsæl fiskimið á hina,
en fólkið duglegt og kjarn-
(Framhald á 7. slðu.)