Tíminn - 17.10.1951, Blaðsíða 3

234. blaS.
TÍMINN, miðVtkudagÍMn 17. oktébcr 1951.
3,
Lífshorfur krabba-
meinssjúkiinga
Efíii* Jénas KrlstjásKson
í greinaflokknum „Vörn og sjuklingurinn, og var þá ekk
orsök krabbameins" (Heilsu- ert eftir af æxlisvefnum.
vernd 1949—1950) er þess get Loks segir próf. Dungal frá
ið (1. hefti 1950), að marg-
ir læknar hafi litla trú á hin
um venjulegu iækningaað-
ferðum við krabbameini, upp
skurði', röntgengeislum og
radíum, telji þær jafnvel
spiila fyrir batahorfum og ár
angurinn lítinn. Ennfremur
er frá því skýrt ,að lcrabba-
mein hafi oft læknazt sjálf-
krafa eða með breyttum lifn-
aðarháttum, og leggf margir
læknar megináherzlu á slik-
ar aðferðir sem vænlegastar
til varanlegs árangurs. En yf mein að ræða, heldur góð-
irleitt vilja læknar ekki viður kynja æxli. Hins vegar hafa
kenna, að aðrar lækningaað- J náttúrulæknar og ýmsir aðr-
ferðir kom; til greina en hnif , ir fullyrt, að krabbamein
urinn eða geislarnir, árangur (læknuðust oft sjálfkrafa, og
af þeim sé næsta góður og ennfremur væri oft hægt að
vaxandl og með því,að hafna lækna þau með því að leggja
þeim og fara hina: '„náttúr-'J hiður ýmsar óhollar lífsvenj-
legu“ leið (mataræði og aðrar ur og* kappkosta að styrkja
lífernisreglur) stefni sjúk- líkamann með föstum, réttu
vita- læknar enga skýringu.
En hvað sem líður vísinda-
legum skýringum á slíkum
fyrirbrígðum, sýna þau, og til
fellin um sjálfkrafa lækning-
ar, að líkaminn berst gegn
.þessum illa sjúkdómi, og á til
varnir gegn honum. Og þeg-
ar málið er athugað betur, er
rnjög sennilegt, að sigrar lík-
amans gegn krabbameininu
séu miklu fleiri en nokkurn
því, að nýlega hafi verið tek- j grunar.
iii burt meinsemd í kviðarholi
sjúklings í Balndái'íkjunum,
en hnútur í lifrinni, sem sýni
lega var útsæði frá meinsemd
inni, skilinn eftir. Ári síðar
þurfti enn að skera sjúkling
inn upp, en þá var krabba-
mejnshnúturinn horfinn úr
lifrinni.
Því hefir lengi *verið haldið
fram af laeknum, að ef æxli
hjöðnuðu eða hyrfu án að-
gerða, væri ekki um krabba-
Svo er mál með vexti, að
krabbamein er lengi að búa
um sig í líkamanum, venju-
lega 10—20 ár og stundum
lengur (sbr. greinaflokkinn
, Vörn og orsök krabbameins).
Sj úkdómurinn er byr j aður
, mörgum árum áður en æxlið
Mörg itiál rædd á
kirk juf midirmni
Fundurinn hófst með há-
messu í dómkirkjunni kl. 11
á sunnudag. Gestur fundar-
ins, dr. theol. Kristian Scheld
erup biskup á Hamri í Noregi,
flutti áhrifamikla prédikun
um Krist sem hina miklu fyr
irmynd í þjónustu kærleik-
ans, en jafnframt sem hinn
fullkomna frelsara vor mann
anna frá synd og sekt. For-
maður undirbúningsneíndar,
sr. Þorgrímur Sigurðsson,
þjónaöi fyrir altari, en biskup
íslands bauð dr. Schelderup
gerir vart við sig. Ekkert er , biskup velkominn til íslands
því sennilegra en að mörg
byrjandi krabbamein lækmst
sjálfkrafa, án þess að vjð-
komand; maður eða aðrir
hafi hugmynd um það, alveg
og óskaði honum velfarnaðar
á ferð hans hér.
Klukkan 2 síðdegis á sunnu
dag fór fram hátíðleg fundar
setning í dómkirkjunni. Séra
ems og berklar læknast oft Þorgrímur flutti skörulega
lingurinn lifí’ sínu i tvísýnu.
Ennfremur halda. surpir lækn
ar því fram, aö. iafnvel þótt
uppskurður eða geislar lækni
ekki sjúkdórmnn, sé oft hægt
að lengja iíf sjúklingsins um
nokkra mánuði eða ár.
Um bæði þessi atnði er að
finna athyglisverðar upplýs- j geti legið niðri uxn margra
mataræði,. útivist, böðum og.
öðrum náttúrlegum ráðum.
Telja margijr þetta öruggustu
leiðina og hina einu réttu
(sbr. 1. og 2. lrefti 1950).
Próf. Dungal nefnir all-
mörg dæmi þess í áðurnefndri
grein sinni, að krabbamein
ingar í Fréttabréfi um heil-
brigðismál, apríl 1951. Þar seg
ir Níels Dungal, prófessor, frá
rannsóknum, sem amerískur
læknir við Krabbameinsstöð
Bandaríkjanna hefir gert á
því, hve lengi krabbameins-
sjúklingar lifj. án læknisað-
gerða. Niðurstaðan er sú, að
mikill hluti sjúklinganna lií-
ir 1—2 ár frá því að vart varð
við æxlið. Um 20% sjúkling-
anna lifa í tvo ár eða lengur
ára skeið, en tekið svo að vaxa
að nýju, eítir 10, 20, 30 eða
jafnvel 40 ár, og orðið þá
sj úklingnum að bana. Á þessu
sjálfkrafa á sama hátt.
Að öllu þessu athuguðu er
ákaflega eðlilegt að hugsa
sér, að með heilnæmum líf-
ernisreglum og ýmsum ráð-
um, svo sem föstum, stólpíp
setningarræðu. Bauð hann dr.
Schelderup bískup velkominn
til fundarins, en biskupinn á
varpaði fundargesti nokkrum
orðum. Minnti hann á, hve
tímarnir væru í mörgu and
um, böðum o.fe.frv., sem m.iöa' stmðir kirkju og kristindómi
að því 'að hreinsa og styrkja
líkamann, meg'i efla svo varn
armátt hans, að hann geti i
mörgum tilfellum unnið búg
á krabbameini, jafnvel þótt
það sé komið á hátt stig, og
þeim mun fremur, ef það sr
í byrjun. Slíkar aðferðir eru
a.m.k. með öllu ósaknæmar,
og þótt sjúklingar treysti
ekki á þær einvörðungu. geta
þeir beitt þeim jafnhliða öðr-
um aðgerðum. (Heilsuvernd).
Oets Sslendingar ekki seSt sín-
ar andlegy afurðir sjáSfir?
Eftirtekt hefir það vakið, að andans ekki erindi til alls al-
, fyrir atbeina íslendinga ætlar j mennings úti um lönd — iafnt
U^.10T° 1 !n! brezkt útgáfufirma að hefjajsem til fræðimanna og safn-
útgáfu íslendingasagna á!ara?
tveim tungum í stórum stíl fyr
ir safnara og fræðimenn.
Vafalaust mun þetta veröa
ur. Og af sjúklingum með
meinsemdir í brjósti eru um
80% á lífi eftir 5 ár. Og próf.
Dungal segir: „Það, hve lengi
sumir sjúklingar geta lifað,
ætíi aff hvetja menn til þess jf11^}1 þattur í kynmngu a Is-
'landi og viðurkennmgu a
sem
aff álykta varlega um gagn
serni læknisaðgerða gegn sjúk j
dómum.“
Þá skýrir próf. Dúngal frá
mörgum dæmum þess, að |
krabbamein hafi batnað af
sjálfu sér. Árið 1918 safnaði
Rohdenburg saman 302 til-
fellum um krabbamein, sem
höfðu hjaðnað niöur um tíma
jfrelsi voru og sérstöðu
þjóð.
En er nú hér tekin sú rétta
stefna? Verður þess vænst
i með sanngirni að erlend verzl-
unarfyrirtæki vinni að slíkri
kynningu að fullu með álit-
auka og hag íslands fyri'r
brjósti? Má telja líklegt, að
þau takist á hendur áhættu í
eða jafnvel batnað alveg. UmjþessUm tilgangi? Hvernig
100 þessara tilfella voru talin
alveg ótvíræð eða „alger bati
á illkynjuðu æxli, samvizku-
haga þau störfum sínum í þess
um greinum?
Útgáfustarfsemi Munks-
samlega athugað.“ I þremur, gaar(3S vegna ljósprentunar á
tilfellum a. m. k. hafði ver-
ið gengið úr skugga um það
með smásjárrannsókn, að um
illkynjað æxli var að ræða,
en við krufningu síðar meir
var ekki vottur eftir af æxl-
Inu.
Kona ein, 37 ára, sem haföi
illkynjað æxli í grindarholi
með útsæði í lífhimnu, fékk
enga aðra meðferð en heit
böð, lifði í 20 ár, og við krufn
ingu fannst enginn vottur æxl
isins.
Karlmaður nokkur hafði
krabbamein í maga með út-
sæði í lífhimnu. Hann fékk
enga- meðferð, dó hálfu
þriðja ári síðar af annarri or
sök, og þá var ekkj nein merki
um æxli að finna.
Enn eirin sjúklingur var
skorinn við illkynjuðu æxli í
grindarholi, en náðist ekki
Siema hluti af því. Ári síðar dó
íslenzkum handriturn virðist
hafa verið með líkum hætti og
væntanleg útgáfa hins brezka
firma: Boðsbréf eru send
bókasöfnum og áhugamönn-
Ollum þessurn spurningum
verðum vér að svara játandi.
Andlegir framleiðendur ís-
lenzkir komu fyrir nokkrum
árum auga á þetta og hófust
handa um stofnun útbreiðslu
miðstöðvar hér. Mál þessí eru
aö vísu örðug og flókin í byrj
un þegar engin undirstaða er
gerð með atvinnuréttindum
og lögum, en dálítil aðstaöa
er nú til orðin hér í þessa átt.
Leiðin liggur fyrst um torfær-
ur, gegnum meðferð og höfn-
un höfundaréttinda hingað og
héðan, — en mótstaða aröræn
ingja andlegra verðmæta þarf
að gersigrast, áður en skapað
er hið fullkomna kerfi, sem
opnar leíðir til útbreiðslu ís-
lenzkrar menningar í öðrum
löndum. íslenzkir listframleið
endur geta ekki veriö án út-
breiðslumiðstöövar í sínu eig-
in landi, af því að án hennar
svo að mörgum hætti til böl
sýnis, „en þreytumst ekki að
gjöra það, sem gott er, þvi að
á sínum tíma munum vér upp
skera, ef vér gefumst ekki
upp“ (Galatabréfið 6:9.).
Hann bar kveöju til kirkju-
fundarins frá hinni norsku
ríkisstjórn og hinni norsku
systurkirkj u.
Dómkirkjukórinn söng nokk
ur sálmalög undir stjórn Sig
uröar ísólfssonar, og setning
arathöfninni lauk með al-
mennum sálmasöng. Klukkan
5 prédikuðu aðkomuprestar í
kirkjum bæjarins. Um kvöld
ið fluttu þeir Helgi Tryggva-
son, cand. theol., kennari, og
sr. Sigurður Pálsson í Hraun
Agnes M. Síeinsen
frd Höfn í Hornafirði
KVEÐJA
Hljóð í húsi,
ég' horfi á stjörnur blika
helga óma heyri ég lofti titra,
Ijós af himni Ijómar sálu mína,
leyf mér Guð að krjúpa á fót-
skör þína.
Nú er sorg' í sálar minnar inni,
sé ég eftir góðti vinkonunni,
sem að átti trausta og trygga
lund,
til að miðla gjöfum liverja
stund.
Þú varst elskuð, virt af vinum
öllum,
vér það heimsins mestu gæfu
köllum,
það er von að þungbær rauna-
stund,
þrengi að, er svíður hjartans
und.
Söknuðurinn sárastur er heima,
sæla minning Ijúfast er að
geyma.
Sætið autt um sólarlitla daga,
syrgjendur kveðja — þetta er
lífsins saga.
Þú ert horfin. Það var drottins
vilji,
þó að börnin jarðar ekki skilji.
Valdið hans, það vísdómsfulla
ráð,
veiti sálu þinni líkn og náð.
Minning þína munum ávallt
geyma,
mildi og kæiieik þínum aldrei
gleyma.
Sjáumst aftur heil á lífsins
landi,
laus úr viðjum svífur þá vor
andi.
Amica.
Fundur kennara
Kennarafundur fyrir kenn-
ara á námsstj órasvæði Stef-
I áns Jónssonar var haldinn á
gerði ermdi í Hailgrímskirkju.! Akranesi dagana 5. og 6..þessa
Talaði sá fyrrnefndi um upp- j mánaðar, en námsstjórasvæði
eldismál, en sá síðarnefndi petta nær yfir Akranes, Borg
fyrr en pantanir hafa tryggt
kostnaðinn mikiö tií. Verkin
eru svo viðurkennd, að áhætt-
an verður lítil, jafnvel þótt
um, en prentun varla hafin 'næst aldrei fullur árangur,
enda þótt erlend fyrirtæki
kunni við og við að verða til
gagns, ef þau sannfærast um
arðmöguleika í einstaka til-
um gregoríanskan tíðasöng.
Fundur hófst aö nýju á
mánudag í
K. með
séra Friöriks Frið-
rikssonai'. Þá hófust um-
ræður um prestakallaskipan
íslands, sem er aöalmál fund
arins. Séra Sveinbjörn Högna
son, prófastur, flutti fram-
söguræðu, en svo hófust um-
ræður og var mikið fjör í
þeim, enda allir sammála um
það, að úrslit þessa máls
skipti kirkjuna miklu.
Seinna um daginn voru svo
flutt tvö erindi um endur-
reisn Skálholts (próf. Sigur-
björn Einarsson) og um ísrael
og Gyðingaland (sr. Sigur-
björn Á. Gíslason). Klukkan
8,30 um kvöldið hélt Shelde-
rup biskup erindi í dómkirkj-
unni, sem hann nefnd; „Ein-
staklingur, söfnuður, kirkja“.
(Framhald á 7. síðu)
ekki berist pantanir, nema frá fellum.
helztu bókasöfnum víðs veg-
ar urn heim.
Getum vér íslendingar ekki
annast þetta sjálfir? Er ekki
samhengi milli andlegrar
framleiðslu íslendinga á öll-
um tímum og í öllum grein-
um — milli orða, tóna og
mynda, bæði til forna og nú á
dögum? Næst ekki meiri og
varanlegri árangur, ef unnið
er sameiginlega að útbreiðslu
allra þessara andlegu verð-
mæta? Á íslenzk framleiðsla
Hin íslenzka miðstöð þarf
auðvitað á umboðsmönnum
að halda víösvegar um heim,
er vitanlega taka arð af söl-
unni, — en réttindin, andlegu
eignirnar ásamt starfandi
miðstöð þeirra á að vera á ís
landi sjálfu. Ella fer landið á
mis við mjög mikinn gjald-
eyrislegan og andlegan, stjórn
málalegan og listrænan lang
varandi ávinning.
Reykjavík, 5.10. 1951.
Jón Leifs.
arfjai’ðár- og Mýrasýslu,
Snæfelisness- og Hnappadals
húsi K.F.U.M. og sýslu og Húnavatnssýslur báð
morgunbænum J ar.
Fundinn sátu 40 starfandi
barnakennarar og allmargir
gestir.
Erindi fluttu á fundinum:
Stefán Jónsson, námsstjóri:
Háttprýði og umgengni í skól
um.
Helgi Elíasson, fræðslumála
stjóri: Nýja skólalöggjöfin og
framkvæmd hennar.
Þorsteinn Einarsson,
íþróttafulltrúi: Um örvunar-
æfingar í kennslustundum
og heilsuvernd í skólum.
Klukkan 9 á föstudagskvöid
ið flutti dr. Broddi Jóhannes
son erindi fyrir almenning og
nefndi erindíð: Um aga og
venjur. — Erindið var fjöl-
sótt.
Aöalmál fundarins var krist
indómskennsia í skólum.
Framsögumaður var Þórður
Kristjánsson, kennari, Reykja
vík, en Helgi Tryggvason
flutti erindi um sama efni og
sýndi skuggamyndir. Stóðu
umræður um þessa námsgrein
mikinn hluta dagsins.
Síðla á laugardag flutti
Magnús Jónsson, námsstjóri,
erindi um verknám i skólum.
Klukkan 4 á laugardag bauð
bæjarstjórn Akraness kenn-
urunum til kaffidrykkju í
félagsheimili templara. — Þar
fluttu ræður Sveinn Finnsson,
bæjarstjóri, Ragnar Jóhann-
esson, skólastjóri gagnfræða-
skólans á Akranesi, Steingrím
ur Davíðsson, skólastjóri á,
.(Framhald á 7. siðu) ,
Vísitalan í Noregi
125,8 stig
Framfærsluvísitalan í Noi’’
egi er nú orðin 125,8 stig og
samsvarar það því, að laun
verkamanna í Noregi ættu að
hækka um 28,1 eyri. Verða
þessar niðurstöður nú lagðar
til grundvallar í umræðum
milli verkalýðssamtakanna og
atvinnurekendanna, sem hefj
ast um miðjan mánuðinn.