Tíminn - 17.10.1951, Blaðsíða 5

234. blað'.
TÍMINN. miðvikudapnn 17. október 1951.
5.
mövikud. 17. ít-ht.
Mannréttindasáttmáli
Hvað vildu stjórnar-
andstæðingar?
Það skortir náttúrlega ekki,
að blöð stjórnarandstæðinga
deili á ríkisstjórnina og kenni
henni um flest eða allt, sem
miður fer, og þó einkum hina
auknu dýrtíð. Því er leynt, að
dýrtíðin eða kj ararýrnunin
rekur fyrst og fremst rætur til
verðhækkana erlendis, því að
kauphækkanir þær, sem átt
hafa sér stað undanfarið, gera
talsvert meira en aö bæta upp
þær verðhækkanir, er hlotist
hafa af gengislækkuninni.
Gildir þetta jafnt um kaup
verkamanna og bænda, svo að
hinar launalægstu stéttir séu
nefndar sérstaklega.
Sú kjararýrnun, er hér um
ræðir, hefir líka átt sér víðar
stað eða yfirleitt í þeim lönd-
um, er búa við þá verzlunar-
aðstöðu, að verðlag hefir
hækkað meira á innflutnings-
vörum en útflutningsvörum.
Má t. d. benda á Bretland sem
hliðstætt dæmi. Þó gætir þess
ara áhrifa enn meira hér en
I Bretlandi, þar sem íslend-
ingar eru stórum meira háðir
utanríkisverzluninni en Bret-
ar.
Þegar þetta er athugað til
hlítar, mun það vafalaust
verða stjórnarandstæðingum
sjálfum hættulegra en ríkis-
stjórninni, að ætla að kenna
henni um verðhækkanir, er
hún verður ekki með réttu
sökuð um. Slíkt sýnir aðeins
óvandaðan málflutning, er
dæmir þá harðast, er beita
honum.
Annað atriði fellir þó stjórn
arandstæðinga enn meira.
Það vantar nefnilega alveg í
málflutning þeirra að geta
bent á, að betur hefði farið,
ef ráðum þeirra hefði veriö
fylgt. Menn sjá þvert á móti,
að ástandið væri nú enn
verra, ef forustu þeirra hefði
verið hlítt.
Þegar nýsköpunarstjórnin
skildi við, máttu útflutnings-
atvinnuvegirnir heita alveg
stöðvaðir. Stjórn Stefáns Jó-
hanns hélt þeim á floti með
því að borga útflutningsupp-
bætur og safna ríkisskuldum.
Þegar hún lét af störfum, var
útilokað að halda slíku leng-
ur áfram. Útflutningsatvinnu
vegirnir voru stöðvaðir og rík-
ið mátti heita gjaldþrota.
Hallinn á utanríkisverzlun-
ínni skipti mörgum hundruð-
um millj. kr. Framundan
blasti stöðvun og stórfellt at-
vinnuleysi, ef ekki var gripið
til nýrra úrræða.
Núverandi ríkisstjórn greip
til þess úrræðis að lækka
gengið. Það var neyðarúrræði,
en óhjákvæmileg afleiðing af
fyrri stjórnarháttum. Það var
sama úrræði og róttækasti
leiðtogi enskra jafnaðar-
manna, Stafford Cripps, greip
til undir kringumstæðum, er
voru þó stórum betri en horfst
var hér í augu viö í árslokin
1949. Stjórnarandstæðingar
börðust gegn þessu úrræði, án
þess þó að benda á neina aðra
færa leið til að bjarga útflútn
ingsframleiðslunni.
Það er nú nokkuö komið í
ljós, hvernig gengislækkunin
hefir reynzt. Það hefir tekizt
aö koma í veg fyrir stöðvun
A FUNDI Evrópuráðsins á síðastl.
liausti var undirritaður sáttmáli um
verndun. mannrcttinda og grundvallar
frjálsræðis. Öll þátttökuríkin í Evrópu-
ráðinu stóðu að undirskriftinni. Hér
cr um mjög merkilegan og nýstárleg- mam,s ‘>'rir að ó,rlýðnasl lðSI*Sum nl" ,ar ha8s'nunir "n
otíiir „m skurði dómstóls eða til að tryggja efnd- cinkalífs málsaðila
Merkilegur áfangi til íryggingar per-
sónufrelsi og rétíaröryggi
er tekur um
an samning að ræða
margt fram
unni, er samþykkt var á þingi S. Þ.
1948. Tilgangur þessa sáttmála er að
tryggja persónufrelsi þcgnanna gcgn
ofurvaldi og kúgun stjórnarvalda
Þar sem sáttmáli þessi helir nú ver
mannréttindayfirlýsing- ir lögmæltrar skyldu;
c. lögleg handtaka eða varðhald telur brýna nauðsyn bera til i sérstiik-
manns, sem framkvæmd er í því skyni utn tilvikum, þar scm vitneskja almcnn
að færa hann fyrir lögbært stjórnvald, ings myndi torvclda rétta niðufstöðu.
I enda hvíli á honutn skynsamjegur ; 2- Hver sá, scm sakaður er um refsi-
' grunur um afbrot eða þegar með rök- vcrt afbvo
ið lagður fyrir Alþingi íslendinga til' 11,11 er lalið nauðsynlegt að kpina í veg sckt hans hefir vcrið sönnuð á lög-
staðfestingar, - en ísland stóð að und-1 £yrir að ha,m £renlji a£brot eða kPm’ , ma tan h*“-
Tekin úr salti
Kommúuistar og Alþýðu-
flokksmenu keppast nú við
að Ieggja fram á Alþingi ýms
mál, sem þeir íögðu í salt til
geymslu meöan þeir sátu I
ríkisstjórn.
Þannig hafa kommúnistar
og Alþýðuflokksmenn lagfc
fram sitt frumvarpið hvorir
uin tólf stunda hvíld á tog-
urum. Kommúnistar sýndu
þetta mál ekki á þingi meðan
þeir sátu í nýsköpunarstjórn
inni og gerðu ekki hið
skai tahnn sýkn þar tii j niinnsta í þá átt að notfæra
ar hagspmnir unglinga cða verndun
mna krcfst þcss, cða
] að syo miklu Icyti, scm dómstóllinn
ist undan, cr hann hcfur framið það; J 3. Hvcr sá, scm sakaðtir cr um rcfsi-
d. varðhald ófullveðja manns sam-. vcrt afbrot, skal hafa þcssi lágmarks-
kvæmt löglegum úrskurði vegna eftir- rcttindi:
lits með uppeldi hans eða löglegl varð-1 a. að íá vitncskju, án tafar, á máli,
hald hans í því skyni að hann vcrði seni. hann skilur, og í einstökum at-
færður fyrir löglegt stjórnvald; j riðum, um eðli og orsök ákæru gegn
e. löglegt varðhald manns til að honum;
lífs skal verndaður mcð lögum. Engan1. , , . A. . .. v
_ - . koma i veg fyrir að snutandi sjukdóin- Ií. að hafa nagilcgan tima og að-
irritun hans, — þykir rctt að kvnna
lesendum aðalefni hans. Þýðingin er
gerð á veguin ríkisstjórnarinnar:
Verndun lífs og lima.
2. arein. 1. Réttur hvers manns til
skal af ásettu ráði svipta lífi, nema sök1 , ... ... ■ ..... . , .. ,__
f ar bretðist ut, eða manna, sem eru stoðu ul að undirbua voin sma,
sé sönnuð oa fullnægja skuli refsidómi ,, x . . •,,, f .. ,
andleea vanheihr, afengissiuklinear og c. að vcr a stg sjallur eöa fyru at-
á hendur lionum fyrir glæp, scm dauða . , c ... , ..lr
- 1 fa 1 . eiturlyfjasjúklingar eða uimenmngar. bexna logfræðings, scm hann sjálfur
f. lögleg handtaka eða varðhald hefir valið cða, el hann hefir ekki
efni á að grciða íyrir lögfræðilega að-
refsingu varðar að lögurn.
2. Svipting lífs skal eigi talin hrjóta manns ti, að kolna ; veg fyril.( að hann
í hág við þessa grein, cf hún er afleið- j komist óloglcga inn f land> eða inalms,
mg valdheitingar, sem ekki verður tal- sem má, hefir verið höfðað gegn í því
in mciri en bráðnauðsynlegt er:
stoð, að fá hana ókeypis, ef réttarsjón-
annið krefjast þess;
ti. að spyrja eða láta spyrja vitni,
sem leiða á gegn honum og séð sé um,
að vitnij sein leiða á honúni í vii, koini
skyni, að hann vcrði flúttur úr landi
a. lil að verja hvern sem er gegn ó- eða framseldur.
lögmætu ofbeldi; I Hver sá, sem tekinn er höndum,
b. til að framkvæma lögmæta hand-^skal an iafar f;i vitneskju á máli, sem; fyrir dóm og séu spurð á sama hátt
löku eða lil að komá í vcg fyrir, að sá, hann skiiur, um áslæðurnar fvrir hand og þau vitni, scm leiða á gegn honum.
sem löglega er haldið, komist undan; | toku hans og sakir þær, sem hann cr
c. vegna löglegra aðgerða, scm miða Jjorinn.
að því að hæla niður uppþot eða upp- 3> Hvern þann, sem tckinn er hönd- að er fyrir dómi.
relsn' um eða settur í varðhald samkv. lölu-
3. gr. Engan skal beita misþyrmyið , c þessarar greinar,'skal án tafar
e. að fá ókeypis aðstoð túlks, ef hann
skilur ekki cða talar niál það, sem not-
ingu eða ómannlegri eða ómannsæm- færa tyrir dómara eða annað stjórn
andi meðferð eða refsingu.
•/. gr. 1. Engum skal haldið í þræ!-
dómi cða þrælkun.
2. Eigi skal þess krafizt af neinum,
vald, sem lögheimild hefir til að fara
með dómsvald, og skal hann eiga kröfu
til að rannsókn fyrir dómi hefjist inn-
an sanngjarns tíma eða hann vcrði lát-
að hann vinni þvingunar- eða þrælk- inn laus þar tll rannsókn llcfst. Gera
unarvinnu. má það að skilyrði fyrir lausn úr varð-
3. „Þvingunar- eða þrælkunarvinna"
haldi, að trygging sé sctt fyrir því, að
í merkingu þessarar greinar skil eigi( hann komi til ralinsóknar.
taka til:
a. vinnn, sem krafizt er í venjalegii
varðhaldi, sem er i samræmi við á-
kvæði 5. gr. samnjngs þessa, eða með-
an á skilorðsbtindinni lausn úr sliku
varðhaldi stendur;
h. herþjónustu eða þjónustu
krafizt er í hennar' stað af þeim mönn
um, sem synja herþjónustu samvizku
sinnar vegna og slík synjun er til
greina tekin í landi hans;
c. þjónustu, sem krafizt er vegna
hættu- eða neyðarástands, sem ógnar
lífi eða velferð almennings;
d. vinnu eða þjónustu, sem er þátt-
ur í venjulegum borgaiaskyldum.
! U ...íSéMI'
Persónulegt öryggi.
5. gr. 1. Allir eiga rétt á persónu-
legu frelsi og öryggi.
Engan skal svipta frelsi nema í eft-
irfarandi tilvikum, enda skal þá gæta
þeirrar aðferðar, scm mælt pr í lög-
um:
a. löglegt varðhald manns.sem dæmd
ur iiefir verið sekur af þar til bærum
dómstóli;
h. lögleg handtaka eða varðhald
4. Hverjum þeim, sem sviptur er
frelsi sínu ineð handtöku eða varð-
haldi, skal rétt að gera ráðstafanir til
að lögmæti frelsisskerðingarinnar verði
úrskurðað af dómstóli án tafar, og fyr-
irskipað sé, að hann skuli látinn laus,
sem ef fre]sisskerðingln er ólögmæt.
5. Hver sá, sem tekinn hefir verið
höndum eða settur í varðhald gagn-
stætt ákvæðum þessarar greinar, skal
eiga lögmæta, framkvæmanlega skaða-
bótakiöfu.
Réttur til opinberrar
rannsóknar.
6. gr. 1. Hver sá, er ákveða skal
borgararéttindi hans og skýldur eða
fara mcð sakakæru á liendur honum,
á heimlingu á heiðarlegri rannsókn í
heyranda hljóði og innan liæfilegs
tíma, framkvæmdri af óliáðum og ó-
hlutdrægum lögmæltum dómstóli.
Dóinur skal upp kvcðinn í heyranda
hljóði, en banna má blaðamönnum og
almenningi aðgang að réttarhöldum
að nokkru eða öllu vegna almenns sið-
gæðis, allsherjarreglu eða þjóðarör-
yggis í lýðfrjálsu jxjóðfélagi, eða þeg-
útflutningsframleiðslunnar.
Útflutningsframleiðslan verð-
ur meiri í ár en nokkru sinni
fyrr, þegar tekið er tillit til
menn kvarti eðlilega yfir vax-
andi kjararýrnun, er hún ekki
nema svipur hjá sjón í sam-
anburði við það, sem orðið
síldarleysisins. Með þessum (hefði, ef útflutningsframleiðsl
hætti hefir tekizt að afstýra'
stórfelldu atvinnuleysi, er ann
ars hefði skollið yfir, og ekki
hefði aðeins náð til þeirra, er
störfuðu við sjávarútveginn,
heldur allra þeirra, er beint
eða óbeint byggja afkomu sína
á gjaldeyrisöflun hans. Þetta
hefir líka gert það mögulegt
að hindra áframhaldandi
halla á ríkisbúskapnum. Ef
það hefð’i ekki tekizt, hefði
verið útilokað að hægt væri að
ráðast í þær stórvirkjanir, sem
nú eru hafnar við Sogið’ og
Laxá.
Vissulega er þetta ekki þýð-
ingarlítill árangur. Og þótt
an hefði veriö látin stöðvast.
Þessu geta stjórnarandstæð
ingar ekki neitað. Þeir geta
ekki heldur borið á-móti því,
að þeir buðu ekki upp á ann-
að en stöðvun og atvinnuleysi.
Þeir stóðu úrræðalausir og
kjarklausir frammi fyrir vand
anum. Þótt almenningur þyk-
ist með réttu geta fundiö nú-
verandi stjórn sitthvaö til for-
áttu, er honum það mæta vel
ljóst, að þaö hefði síður en svo
verið til bóta aö fela stjórnar-
andstæðingum forustuna, eins
og þeir hafa hagað stefnu
sinni og vinnubrögöum og
gera enn í dag.
Helgi heimilisins.
S. gr. 1. Hver maður á rétt á frið-
helgi um einkalíf sitt, fjölskyldu, heiiu-
ili og bréfaskipti.
2. Stjórnvöld mega cngiu afskipti
hafa af nolkun þessara réttinda, ncina
samkvæmt lögum sé og nauðsynlegt sé
í lýðfrjálsu þjóðfélagi vegna öiyggis
ahnennings eða ríkis eða efnahags þjóð
arinnar, til þess að afstýra óreglu cða
brotum, cða tii verndar lieilbrigði og
siðgæði eða réttiudum og frjálsræði
annarra inanna.
(I 12. grein scgir, að allir mcnn og
koiiur á hjúskaparaldri skuli eiga rétt
á að ganga i hjónaband og stolna fjöl
skyldu í samræmi við landslög.)
Skoðanafrelsi.
9. gr. 1. Hver maður skal hafa
hugsana-, samvizku- og trúfrelsi. Rétt-
ur þessi felur í sér lrelsi til að skipta
um trú og sannfæringu, hvort sem
maður gerir það einn sér eða með iiðr-
um, opinberlcga eða út af fyrir sig,
og til jxess að láta í Ijós trú sína cða
sannfæringu með guðsdýrkun, kenn-
ingum, helgisiðum eða annars í vcrki.
2. Fielsi til að iðka trú sína cða
sannfæringu skal einungis liáð þeinr
takmörkunum, sem mælt er í lögum
og eru nauðsynlegar í lýðfrjálsu þjóð-
félagi vcgna almanna öiyggis, til að
vernda allsherjarreglu, hcilbrigði eða
siðgæði cða til að vernda rcttindi og
frjálsræði manna.
10. gr. 1. Hver maður á rétt á að
láta í ljós hugsanir síuar. 1 rétti þess-
um felst frjáisræði lii að ráða skoð'-
unum sínum, fá og miðla fræðslu og
hugmynduin án afskipta af hálfu
stjórnvalda og án tillits lil landanncra.
Þrátt fyrir ákvæði þessarar greinar skal
ríki heimiit að krefjást þcss, að út-
I varps-, sjónvarps- og kvikmyndafyrir-
tæki séu eigi rekin nerna samkvæmt
sérstökzi leyfi.
2. Þar sem nautn jxessara rcttinda
hefir i för með sér skyldur og ábyrgð,
er heimilt að nautn þeirra sé liáð þeixn
formsreglum, skilyxðum, takmörkun-
um eða viðurlögum, sem mælt er í lög-
um og eru nauðsynlegár í lýðfrjálsu
jxjóðfélagi vegna öryggis almeiriiings
og ríkis eð'a landvarna, eða til að kom
ið sé í veg fyrir óreglti eða afbrot, cða
til að verlida lieilbrigði eða siðgæöi,
mannorð eð'a réttindi annarra, til að
koma í vcg fyrir uppljóstran trúnað-
amiála eða til að iryggja vald og ó-
hlutdrægni dómstóia.
(Framhald á ö. síöu)
i sér vináttuna við Ólaf Thors
J til þess að koma því fram. f
stjórnartíð Stefáns Jóhanns
hjálpaði Alþýðuflokkurinn
hvað eftir annað til þess að
vísa þessu máli frá.
Þá flytja og Alþýðuflokks-
menn og kommúnistar sitfc
frv. hvorir um atvinnuleysis-
tryggingar. Þegar þeir sátu í
nýsköpunarstjórninni sömda
báðir þessir aðilar um það við
Sjálfstæðisflokkinn, að at-
vinnuJ.eysistryggmgar skyldu
felldar út úr tryggingalöggjöf
innij en upphafliega hafði
þeim verið ætlaður staður
þar.
Þá flytja Alþýðuflokks-
menn frumv. um að tryggja
stóraukið f jármagn til verka-
mainnabústaða. Þeilr fluttu
liins vegar ekki slíkt frv. í
þau fimm ár, sem féiagsmála
ráðherrann var .úr þeirra
hópi, enda iá þessi bygging-
arstarfsemi þá að mestu niðri.
Þá fiytja kommúnistar frv.
um að 15 milj. kr. úr Mars-
hallsjóðnum verði varið til
smáíbúða. Ekki mundu þeir
eftir því, að fjármagn vant-
aði til slíkra framkvæmda
meðan þeir sátu í nýsköpun-
arstjórninni. Þá horfðu þeir á
það hinir ánægðustu, að lúx-
ushallir nýgróðamanna risu
upp í hundraðatalj meðan
verkamannafjölskyldumar
fluttu í hermannabragga.
Svona mætti halda áfram
að telja upp málin, sem stjórn
arandstæðingar hampa nú á
Alþingi, en þeir lögðu í sait
á þeim tíma, er þeir sátu í
stjórn og gátu haft áhrif á að
tryggja framgang þeirra.
Þessi loddaraleikur stjórn-
arandstæðinga mun því tæp-
ast blekkja marga.
Hinir útvöldu
í Mbi. er því haidið fram,
að’ Framsóknarmenn hafi
jafnan krafist sérréttinda fyr
ir kaupfélögin í sambandi við
úthlutun innfiutningsleyfa.
Sanníeikuriiinn er sá, að
Framsóknarmenn hafa aldrei
borið’ fram tillögur um inn-
flutning kaupfélögunum eða
S.Í.S. til handa, nema fyrir
lægju glöggar sannanir um, að
þessum aðilum bæri hann. —
Hins vegar hefir Sjálfstæðis-
flokkurinn hvað eftir annað
beitt áhrifum sínum til að
skammta kaupfélögunum
miklu minni skammt en þeim
bar.
Það er líka ekki aðeins, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi
beitt áhrifum sínum til að
skerða hlut kaupfélaganna.
Það er ekki fátítt, að
Framsóknarmenn hafi stutt
að því að rétta hlut einkafyr-
irtækja, sem ekki hafa verið í
náðinni hjá Sjálfstæðis-
flokknum.
Það hefir sýnt sig við út-
hlutun leyfanna, að Sjálf-
stæðisflokkurinn ber ekki
einkaversiunina fyrir brjósti,
heidur fyrst og fremst hiut
nokkurra útvaidra gæðinga.