Tíminn - 24.11.1951, Blaðsíða 4

TÍMIINN, laugardaginn 24. nóveraber 1951.
267. blað.
Hvernigá að kjósa stjórnlagaþing?
Forspjall.
Stj órnarskrármálið
virðist
Eftir Kristján Jónsson frá Garðstöðum
nu fyrir alvoru komið a dag- idgin 0g kjördæmaskipanin Yrði 1. kjörsvæði efst og síð-
skrá þjoðarmnar. Má nú einkanlega snerta sjálfa þá an í röð, nöfn frambjóðend-
ætla, að lausn maisms sé ekki iitig. þeim ástæðum,1 anna á hverju kjörsvæði að-
skammt undan, ríkið öðlist megai annars, er réttlátast greind meö svörtu striki og
nýja og fullkomna lýðveidis- ag agrir agiiar fjaiþ um mál- lyrirsögn kjörsvæðis hvers
stjórnarskrá áður en langt ið_ _ jofan við nöfn frambjóðenda.
líður. | pátfur Alþingis verður þá Kjósandi hver fengi þennan
Eru nú þegar stofnuð félög, einUngis, ef að þessari skip- langa kjörseðil í hendur og
sem vinna að fia.mgangi máls an s]jai kQrfið, ag setja það veldi úr hópnum jafnmarga
ins, og er gott eitt um slíkan ákvæði i núgildandi stjórn- fulltrúa og lögin rnæltu fyrir;
áhuga ýmissa velviljaðra arS]jrá, að sérstakt stjórnlaga 1 um. í fljótu bragði virðist tala
manna að segja. Þá hafa líka þing semji nýja stjórnarskrá,1 stjórnlagaþingsmanna hæfi-|
fjórðungsþingin svonefndu, er ag þvi iqMiu skyldi borin leg 48, fjórar tylftir.
sem raunar eru ekki annað Undir atkv. alþingiskjósenda' Vafasamt er hvort telja
en einskonar sjálfboðaliða- jailC}Siils. Máske yrði þar sétt bæri slíkan kjörseðil ógildan, j
stofnanir ennþá, tekið málið ákyg^gi Um að stjórnlaga-1 þótt eigi væri krossað við!
í sína arma. Fulltrúafundur þmgig afgreiddi frumva.rp ' nöfn ja,fnmargra fulltrúaefna 1
fjórðungssambandanna, er sii-t innan tilskilins tíma. — og kjósa ber, en vafalaust ef
haldinn var á Akureyri í önd Heppilegast yrði að Alþingi fleirj krossar reyndust en til-
verðum september gerði ýms
ar ályktanir í stjórnarskrár- breytingU síðasta þing kjör-
málinu og kaus síðan nefnd tímabilsins, áður en kosning-
til þess að semja nýja lýð- ar færu fram, enda iiafa fylgj
veldisstj órnarskrá.. Allt þetta endur máisins bæði á þingi og _______ _____________
knýr fast á Alþingi um að utan þings talið þá afgreiðslu 1 svæði. Mætti hugsa sér skipt-
leysa málið að sínu leyti, og maisins frá hálfu AlþingiG ingu kjörsvæða og fulltrúa-
afgreiddi slika stjórnarskrár- skilin fulltrúatala.
Landinu skyldi skipt í kjör-
svæði, er virðist hæfilegt að
væru átta, og viss tala full-
trúa kosin af hverju kjör-
það getur ekki daufheyrst við æsijilegasta. Þá yrði ekki um
því mörg ár héðan af. '
tölu þeirra á þessa leið:
1. kjörsvæði Reykjavík með
10 fulltrúa, 2. kjörsvæði, Gull-
Gísli Sigurbjörnsson ræðir í
dag um nauðsyn þess að stofn
að sé hæli fyrir áfengissjúkl-
inga:
„Fyrir nokkru ritaði ég blaða
grein um gamla konu, og son
hennar, sem er ofdrykkjumað-
ur. — Skýrði ég frá högum henn
ar að nokkru — en áður en grein
in birtist las ég hana fyrir gömlu
konuna og spurði hana, hvort
ég mætti setja greinina í blööin.
— „Þetta er eins og sagt úr,
minu hjarta", sagði hún. ,,Ef
til vill verður þetta til þess að
einhver hefir gott af að lesa
um raunir mínar og hans son-
ar míns. — Getur ef til vill orð
ið til þess að spara einhverri
móður tárin vegna ofdrykkju
sonar síns. — Ég vona að góður
Guð gefi að svo megi verða“.'
Og svo var greinin birt í tveim
ur dagblöðum. Margir hafa átt
neina röskun í alþingiskosn
Hitt er ekki nema sjálfgef- ingum að ræða.
ið, að ýmsar sérskoðanir.sem sjálfgefið er að Alþingijbr,- og Kjósarsýsla, Akranes,
fluttar hafa verið af sumum setji jafnframt lög um tilhög, Hafnarfjörður, 6 fulltrúa, 3.
formælendum nýrrar stjórn- un kosninga til stjórnlaga-
arskrár, fallf mönnum mis- þingsins. En þar stendur hníf
jafnlega í geð. Þorri manna, urinn í kúnni. Forsvarsmenn
sem vill þó nýja og fullkomn- stjórnlagaþings og nýrrar
ari stjórnarskrá, hefir ennþá stjórnarskrár hafa líka verið
ekki myndað sér ákveðnar ( óheppnir í tillögum sínum fulltrúa, 5. kjörsvæði Þingeyj
skoðanir á þeim kenningum þar að lútandi, og eiginlega ar- og Eyjafjarðarsýslur, Ak-
sumum, svo sem sameining ekkert sagt nema að eðli- ureyri og Siglufjörður 7 full-
forseta- og forsætisráðherra- legast sé að stjórnlagaþing- \ trúa. 6. kjörsvæði Skagafjarð
embættanna, og þar
kjörsvæði, Árnes- Rangár-
valla-, Vestur-Skaftafellssýsl-
ur og Vestmannaeyj ar 7 full-
trúa, 4. kjörsvæði Austur-
Skaftafells- og Múlasýslur 5
ar- og Húnavatnssýslur 4
fulltrúa, 7. kjörsvæði Stranda
ísafjarðar- og Barðastrand-
arsýslur, ásamt ísafirði 5
nieð menn verði kosnir í einmenn
valdi forseta til útnefningar ingskjördæmum.
ráðherra, án tilhlutunar Al- Þess verður vel að gæta,
þingis, fylkj askipulaginu, að hér verður að viðhafa ann
kosningafyrirkomulaginu, |að kosningafyrirkomulag en fulltrúa, 8. kjörsvæði Dala-og
kjördæmaskipaninni, hvort til Alþingis. Við kjördæma-| Snæfellsness-, Mýra og Borg-
Alþingi skuli vera tvískipt skipan Alþingis ber að hafa arfjarðarsýslur (að undan-
eða ein málstofa m.m. |í huga þekkingu á högum skildu Akranesi) 4 fulltrúa.
Hér skal ekki rætt um hinna dreifðu byggða og þing Þetta eru samtals 48 fulltrú-
stjórnarskrármálið sjálft. Það menn hljóta einatt að standa ar. —
lætur nærri, sem verið sé að í meira og minna sambandi I Fulltrúar skyldu búsettir
smíða negluna á undan bátn- j við kjósendur kjördæmis hver á sínu kjörsvæði, en
um, eins og sagt var í gamla síns. | kjörgengisreglur að öðru leyti
daga, að hefja deilur umj Hér er það yfirsýnin um eitt þær sömu og við alþingis-
stjórnarskrána, meðan ekki mál aðeins, sem gildir, en kosningar.
er ákveðið hvort Alþingi eigi ekki hagsmunastreyta ein-1 Ýmsir munu nú sjálfsagt
að fá málið til meðferðar á stakra kjörsvæða, sem getur kalla hátt um það, að hér
sama hátt og jafnan undan-: átt fullan rétt á sér innan verði kosningaathöfnin gerð
farið, ellegar sérstakt stjórn- j réttra takmarka. Þess vegna svo flókin og vandamikil, að
lagaþing. j eru einmenningskjörsvæði óhæfilegt sé. Rangt er þetta
Meginþorri þjóðarinnar virð alls ekki viðhlýtandi við kjör hvoru tveggja. Kosningaað-
ist nú hallast að því, að sér- j til þessháttar samkomu. — ferð þessi er einföld og vanda
stakt stjórnlagaþing óháð Al- (Með góðum vilja mætti senni- laus, en hún kallar á nokkra
þingi, fái málið í sínar hend-' lega skipta landinu í einmenn athygli kjósandans, hann
ur, eftir því sem fundaálykt- ingskjörsvæði, en smeykur er verður að hugsa um hvað er
anir benda til. j ég um það, að bið yrði á því verið að gera, og að athuga
Fulltrúaráð og flokksfélag að samkomulag næðist um um að telja krossana á kjör-
Alþýðuflokksins í Reýkjavík skiptingu Reykjavíkurbæjar í seðlinum, áður en hann er
hefir aö vísu nýverið tekið
afstöðu gegn stjórnlagaþingi,
og vill að Alþingi syngi þar
með gamla laginu. Sömu sam
komur hafa líka látið uppi
það' álit sitt, að Alþingi til-
þess konar kjörsvæði og þarf látinn í kassann.
ekki að fara þar um fleiri j Höfuðkostur þessa fyrir-
orðum.
Stjórnlagaþing kosið í
einu lagi óhlutbundnum
nefni ríkisstjórnir, er beri kosningum.
ábyrgð fyrir því svo sem nú j Það er tæplega nema um
tíðkast. Einnig var látið uppi, tvær aðferðir að ræða í þessu
álit um að kjördæmaskipan-1 efni. Önnur er að kjósa alla
inni yrði að breyta til sam- stjórnlagaþingmenn af ein-
ræmis við kjósendafjölda, og um lista, en þó skipt niður í kjósandi eigi þess kost að
að sjálfsögðu hlutfallskosn- kjörsvæði, þannig að hver velja alla stjórnlagaþings-
ingar hafðar í huga. — Hvað kjósandi velji tilskilda tölu fulltrúana. — Þess kðnar rétt
ikomulags er sá, að hverjum
einasta kjósanda er veittur
réttur til að velja a.lla stjórn-
lagaþingsfulltrúana. Og
vegna þess að stjórnarskrár-
málið, samning nýrrar stjórn
arskrár, er öðru fremur mál
allrar þjóðarinnar, þá er ein-
mitt vel til fallið að hver
sem þessum samþykktum líð- ^ fulltrúa úr frambjóðenda-
ur, sem vitanlega koma til á- hópnum af kjörsvæði hverju.
lita við samning nýrrar stjórn j Mætti hugsa sér að hver
arskrár, þá er það vitað, að frambjóðandi til stjórnlaga-
ýmsir vel metnir Alþýðuflokks 1 þingsins hefði meðmælendur
menn utan Reykjavíkur eru|úr öllum kjörsvæðum lands-
eindregið fylgjandi stjórnlaga! ins. Þeir gætu verið fáir. En
þingshugmyndinni og ýms-! þetta gæti verið staðfesting
um öðrum samþykktum fjórð
ungsþinganna.
Ekki er vitað um hug nú-
verandi alþingismanna yfir-
leitt til stjórnlagaþingsins, en
vitnast hefir þó, að margir
meðal þeirra eru málinu ein-
dregið fylgjandi. Kosninga-
þess, að þingfulltrúarnir væru
fulltrúar allra landshluta og
þó jafnframt landsins alls.
Þegar framboðsfrestur væri
liðinn og framboðin komin í
hendur landskjörstjórnar,
setti hún lögmæta frambjóð-
endur á einn og sama lista.
lætiskröfu er ekki unnt að
fullnægja betur með öðru en
þeirri kosningaaðferð, sem
hér er bent á. — Og það er
hygg ég eina ráðið til að bægja
flokkapólitík frá stjórnlaga-
þingskosningunum. Verði hins
vegar horfið að því, að skipta
landinu í einmenningskjör-
dæmi mun flokkapólitík bland
ast í málið og mismunandi
skoðanir frambjóðenda á
sjálfu stjórnarskrármálinu
týnast eða ekki njóta sín.
Áróður af ýmsu tagi og
(Framhald á 6. síðu)
tal við mig síðan um þetta
vandamál — áfengisofnautnina.'
Augu fólksins virðast vera að
opnast fyrir hinum hryllilegu'
sorgarmyndum, sem svo víða1
blasa við. — Áfengisnautnin hef
ir gert meiri skaða meðal þjóð f
arinnar heldur en nokkur ann (
ar vágestur, sem landið hefir
gist. — Stúlka er fjórtán ára
gömul. Heimilislaus. — Nei, það
þarf ekki að vera að lýsa þessu
nánar — að sinni.
„Það er rödd úr liópnum“,
sagði einhver kona við mig í
símanum. Hún þekkti talsvert
til bölvunar áfengisins og hún
var reiðubúin til þess að reyna
að hjálpa einhverjum af þeim
mörgu, sem um sárt eiga að
binda af völdum Bakkusar. —
Konan spurði: „Hvað er hægt
að gera“? Og þannig er spurt
víða í dag. Það er ekki lengur
hægt fyrir neinn hugsandi
mann eða konu að láta þetta
vandamál afskiptalaust. Of
lengi hefir tómlætið og sinnu-
leysið verið hér ráðandi. —
„Hvað varðar mig um þessa
drykkjuræfla? — Lögreglan á
að hirða þá. Af hverju eru þess
ir rónar ekki settir á hæli eða
í Steininn — þar eiga þeir
heima“. Þetta segja of margir.
Hinir eru of fáir, sem benda
á færar leiðir til úrbóta og þeir,
sem eitthvað gera í þessu efni
eru ennþá færri. — Á þessu öllu
er að verða breyting. — Fólkið
í landinu er farið að sjá al-
vör'uskugga ofnautnar áfengis-
ins breiðast ískyggilega mikið
I út. — Krafan um að stofnsett
verði tafarlaust hæli fyrir áfeng
issjúklinga verður háværari með
' degi hverjum. Samkvæmt lands
lögum er lika svo fyrir mælt. og
1 á þessu ári er gert ráð fyrir aö
. verja í þessu skyni kr. 750,000,00,
en „hagnaður“ af áfengissölu
| varð s. 1. ár kr. 54-.199.212.46,
svo að vel er ráð á þessu fjár
framlagi, — en það er bara ekki
gert.
Er mér alveg óskiljanlegt
slíkt ráðslag — og verður að
krefjast þess, að hér verði bætt
úr og það tafarlaust. Ríkisvald
inu ber skylda til þess — laga-
lega, og þá ekki síður siðferðis-
lega, að stofnsetja og reka hæli
fyrir þá mörgu, sem það hefir
á undanförnum árum selt á-
fengið, sem breytti hamingju-
sömum heimilisföður í óláns-
mann, áfengið, sem gerði glæsi-
legt ungmenni að drykkjuræfli,
sem hvergi á höfði sínu að halla.
— „Áfengisgróði" ríkisins er
mikill í krónum — en of dýru
verði er hann samt keyptur —
þegar hann veröur að greiðast
með heill og hamingju hundruð
um ágætismanna og kvenna,
sem verða áfenginu árlega að
bráð.
Og við skulum ekki
gleyma sorgum ástvina þessa
fólks. Það er beinlínis glæpur
gagnvart mæðrum, eiginkonum
og börnunum að halda þessu
áfengisflóði áfram. Krafan um,
að tafarlaust verði stofnsett
hæli fyrir áfengissjúklinga verð
ur að fást fram, og að það hæli
verði rekið af mönnum, sem
hafa vit og vilja til þess að taka
að sér slíkan rekstur, — sagan
með Kaldaðarnes má ekki end
urtaka sig. — Hjálparstöð hér
í bænum þarf samtímis að starf
rækja og verður að sjálfsögðu
að gera þá skilyrðislausu kröfu
til Góðtemplara að þeir komi
slíkri hjálparstöð upp og starf
ræki í Bindindishöllinni nú eft
ir áramótin, þar eð ríkið ætti
að sjálfsögðu að geta fengið
annað húsnæði fyrir skrifstof
ur sínar.
En Hjálparstöð án hælis
fyrir áfengissjúklinga kemur
að litlu gagni. — Það hefir
reynslan undanfarið sýnt, — og
þess vegna verður hælið að
koma fyrst. En hæli og hjálpar-
stöð, þó sjálfsögð séu, gera lítið
til þess að bæta úr. Ekkert nema
algert aðflutningsbann á áfengi
verður að gagni. Ekkert annað
getur verndað æsku landsins og
framtíð frá ógnum drykkjuskap
arins. Þess vegna verður að
vinna að því — en á meðan á
þeirri baráttu -stendur, verður
að gera þær kröfur til stjórnar
valda landsins að gildandi lög
og reglur um sölu, veitingar og
meðferð áfengis verði í heiðri
höfð og eftir þeim farið. — At-
hygli fólksins verður t. d. að
beinast að hinum tómlausu vín
veitingaleyfum og þá alveg sér
staklega hér í Reykjavík. Það
er hastarlegt að það skuli þurfa
að brýna fyrir stjórnendum
landsins að fara að settum lög-
um og reglum í þessu máli, en
á því er, því miður, full þörf,
það sýna vínveitingaleyfin bezt.
Hvað getið þér lesandi góður í
þessu máli? Ef þér hafið ekki
þegar kynnt yður ástandið í
áfengismálunum, þá ættuð þér
að fara niður að Austurvelli um
einhverja helgi og þá sjáið þér
æskuna vera að skemmta sér
— koma frá dansskemmtunum.
Austurvöllur er nefndur vegna
þess að þar í nánd eru flest sam
komuhúsin, en sömu sjón má
sjá víðar um bæinn. Ef yður
finnst málið yður einhverju
skipta, þá talið um það við vini
yðar og kunningja. — Allir hugs
andi menn um framtíð þjóðar
innar verða að taka höndum
saman til úrlausnar þessu alvar
lega vandmáli.
Fleira verður ekki rætt í dag.
Starkaður.
AUGLÝSIÐ í TÍMANUM