Tíminn - 13.12.1951, Blaðsíða 5

283. blað.
TÍMINN, fimintudaginn 13. desember 1951.
Fhmntud. 13. des.
Atvmnuleysið
Sögur Helga Hjörvars
i
Meðal hinna mörgu bóka, •
sem komið hafa á markaðinn
síðustu dagana eru Sögur
eftir Helga Hjörvar. Er það
stór bók, hálft fjórða hundr-
að blaðsiður. í heirni eru 11
Allmikiö atvinnuleysi hefir smásögur og brot úr langri
verið í haust í ýmsum kaug- sögu, sem höfundur hefir
túnum og kaupstöðum. Hér í ekki lokið við. Af smásögun-1
Reykjavík ber nú einnig tals um hafa 5 verið áður birtar í
vert á atvinnuleysi. Utah Sögum, sem út komu árið
Reykjavíkur rekur atvinnu-! 1925, og ein í Skírni 1934. Um
leysið einkum rætur til þess,' eina af áður prentuðu sögun-
að fiskafli hefir brugðist, eins um er þess ekki getiö, hve-
og t. d. á Vestfjörðum. Svipað nær hún hefir verið rituö, en
er og að segja um Siglufjörfi.!sú elzta, að því er séð veröur,
Hér í Reykjavík stafar a|- er, Kitlur. Hún er rituö 1913.
vinnuleysið einkum af san|- Þá var höfundurinn hálfþrít-
drætti iðnaðarins. Þá er og | ugur. Sú yngsta, Konan úr
alltaf nokkurt atvinnuleysilí Austurlöndum, er ný af nál- j
Reykjavík meðal byggingaij-
manna á haustin og veturnav,
í síendingaþættir
Dánarminning: Sunneva GuðmundsdóUir
Meðan birta og friður jólanna ’
breiðist yfir byggðir mannanna,
grúfir harmaský yfir húsinu nr.
13 við Bollagötu, hér i bæ, heim
ili Pálmars ísólfssonar, bljóð-
íærasmiðs. Þaðan er í dag flutt
til hinztu hvíldar eiginkona
hans og móðir þriggja ungra
dætra, Sunneva Guðmundsdótt
ir. í blóma aldurs síns, aðeins
39 ára gömul, hnígur hún fyrir
því heljarmeini, sem fleirum
verður nú að fjörtjóni en önn-
er leiðir aðallega af því áð elztu og yngstu systur.
inni, skrifuð 1951. Þarira er eru allar fágaðar, án þess að ur mannamein- Þetta er gömul
því 38 ára aldursmunur á tilgerðar gæti um fágunina, saga’ en alltaf jafn ny þeirn,
talsvert dregur þá ú^
um vegna veöráttunnar,
Atvinnuleysi það, sem staf-
ar af aflabresti, veröur vissu-
iega ekki fært á reikning
stj órnarvaldanna með nein
en hitt er svo annað mál, að sem.reynir' hversdagslega beim
er fjarri standa, en helsár þeim,
er sjá ástvinina hverfa bak viö
dauðans tjald.
Vel man ég ungu stúlkuna,
Þessi bók er frábærlega snið þeirra hefir tekizt mis-
snotur að ytra frágangi. Papp jafnlega, þó aldrei illa, — en
írinn er hæfilega þykkur og þær sýna ekki allar á jafn
óvenju blæfagur, og prentun Ijósan og hrífandi hátt ein- . ,,
er eins og bezt verður á kos- mitt það, sem höfundurinn sem reðls| ^,1. h3°íia“"a
ið. Þá eru nú svo sem ekki hefir ætlazt til. Bakkasund er ' ~~ .
um rétti. Til þess hefir þó ver margar prentvillurnar í þess- til dæmis vart nógu hnitmið-
iðmikil viðleitniafhálfustjórn jari bók. Það er engu líkara en uð saga, formið þó ekki neitt
arandstæðinga. Hins geta'hún sé gefin út í landi, þar óviljaverk, heldur auðsýni-
þeir ekki, að af hálfu stjórnar
innar hafa ýmsar ráðstafanir
verið gerðar til að rétta við
atvinnulíf þessara staða, t. d.
með útvegun nýrra atvinnu-
sem bókmenning sé í heiðri lega hugsað af höfundinum
höfð og sóðaskapur um frá- eins og það er, en nær ekki
gang bóka fordæmt fyrir- fyllilega tilgangi sínum.Á sögu
brigði. Útgefandinn, Leiftur, brotinu eru brotalöm — eins
og höfundurinn h^fa hjálpazt og við er að búast, en þó í
tækja. Fyrir atbeina ríkis- að um að vanda frágang bók því sá töggur, að-enginn les-
stjórnarinnar hafa sumir arinnar... . Og það, sem bezt andi mundi óska þess, að það
þeirra fengið nýja togara, en'er: Þessi ytri frágangur er í hefði ekki verið birt. Loks er
aðrir hafa fengið gamla tog-! fýllsta samræmi við hið það sannast að segja, að í
ara endurbætta. Á mörgum, innra. Konunni úr Austurlöndum,
þessum stöðum hefir verið! Ég get ekki stillt mig um Þar sem mai höfund-
unnið að því að reisa verk- j að minnast fyrst á málið og ber sérstaka reisn, hefir
smlðjur til þess að beita hag
i stílinn. Málið er hreint, svip-
nýtingu aflans og má einkum tigið og á allan hátt svo vand
í því sambandi nefna beina-jað, að auðsætt er, að þarna
mjölsverksmiður, er einnig er höfundur, sem hefir nennt
geta tekið síld eða karfa til að læra móðurmál sitt og
bræðslu. Slíkar verksmiður haft hæfileika til þess, ann
hafa víða verið reistar á þessu íslenzkri tungu, ber fyrir
ári eða eru í undirbúningi. j henni sanna virðingu og vill
Samdráttur sá, sem nú á forðast að misbjóða henni
sér stað í iðnaðinum í Reykja um eitt eða neitt. Og honum
vík, verður ekki heldur með er tungan Ijúf og eftirlát og
neinum rétti talin sök stjórn hið haganlegasta tæki. Stíll-
arvaldanna, eins og stjórnar- inn er látlaus, fellur vel að
andstæðingar vilja vera láta.' efninu, er ljós og svo sem
Það er að vísu rétt, að leyfður tær. Er sem heiðríkja hvíli
hefir verið innflutningur yfir máli og stíl, um hvert
ýmsra iönaöarvara og þó eink efni sem höfundur fjallar. Og
um fyrir svokallaðan báta- þessi heiðríkja, þetta tæra og
gjaldeyri. Því hefir eðlilega svo sem lítið eitt fjarræna
verið treyst, að iðnaöurinn glit máls og stíls hefir farið
gæti staðist samkeppni við vaxandi með árunum. Þar
innfluttar vörur, sem þannig sést einkum munur eldri og
yngri sagna í þessari bók.
Um sögurnar sjálfar gegnir
sama og um málið og stílinn.
Þær vitna allar um alúð og
vandvirkni höfundarins. Þær
eru sérstaklega skattlagðar.
Fjölmörg iðnaöarfyrirtæki
hafa gert það, en önnur ekki.
Þau hafa orðið undir í. sam-
keppninni, a. m. k. í bili. Þetta
veldur einkum þeim sam-
drætti, sem nú á sér stað.
Vafalaust valda því ýmsar
ástæður, að áminnstum iön-
fyrirtækjum hefir veitt mið-
ur í þessari samkeppni. Að
einhverju leyti stafar það af
nýjungagirni neytenda, en að
öðru leyti af því, aö erlendu
vörurnar þykja betri eða ó-
dýrari. Að svo miklu leyti,
sem fyrri ástæðunni er til að
dreifa, er þaö ekki líklegt til
að skaða hlutaðeigandi iðn-
fyrirtæki til lengdar. Öðru
máli gegnir um þau, sem ekki
eru raunverulega samkeppnis
fær.
Fyrir iðnaðinn er það áreið
anlega hollt og nauðsynlegt
aðhald, að hann fái a. m. k.
öðru hvoru að sýna samkeppn
ishæfni sína. Það er hvatn-
ing til þess að gæta vöruvönd
unar og sanngjarns verðlags.
Þaö er gleðilegt að sjá það,
hve mörg iðnfyrirtæki stand-
ast þessa raun. Þetta er enn
gleðilegar, þegar þess er gætt,
hann ætlað sér of mikinn
hlut í stuttu máli, þar sem er
frásögn hinnar miklu gömlu
konu lýsing hennar á óvenju
margbreytilegu, framandlegu
og furðulegu lífi undir merki
þjáningar eða frekar píslar-
Vættis. En mynd gömlu kon-
unnar gleymist ekki. lesand-
anum — og ekki heldur at-
burðalýsingarnar í upphafi
sögunnar, ógnskugginn yfir
sveitinni, koma séra Páls,
þeysireið hans undan þján-
ingu og ógæfu á.vit ævinlegs
píslarvættis, rótleysis og
flótta. ...
Hinar sögurnar eru allar
mjög vel gerðar, bezt aö lík-
indum Kitlur, Gusi, Andrés
Bergsteinsson og Fundar-
lalú^. Og úr öllum þeirra sit-
ur eitthvað eftir. Mér virðist,
að sameiginlegt einkunarorð
þeirra gætu verið: Viðsjál er
veröldin, því að ekki er allt
(Franhald á 6. síðu)
í vor- og sumarvist, þá ný
fermd, fyrir tæpum aldarfjórð-
ungi. Frændi hennar, Sigurö-
ur Guðnason alþm. mælti með
henni og sagði, að hún væri góð
stúlka. Ég trúði því vel, bæði
vegna orða hans, ættar hennar
og uppeldis. Löng og náin kynn
ing og samvera um mörg ár,
sannaði orð míns gamlá góða
sveitunga og félaga frá æsku-
árunum. Sunna — en það nafn
bar hún alla daga og með því
nafni vil ég kveðja hana — varð
eins og eldri systir í systkina-
hópnum hér og tengdist hún
okkur böndum ljúffar vináttu,
sem við þökkum og munum
geyma ævina út.
Guðmundur trésmiður, faðir
Sunnu, var sonur merkishjón-
anna Guðna Þórarinssonar og
Sunnevu Bjarnadóttur frá
Tungufelli. Þau bjuggu stórbúi
í Tungufelli, Bræðratungu og
víöar. Góð hjón og höfðinglund
uð. Móðir Sunnevu var Gest-
heiöur Árnadóttir dómkirkju-
varðar og konu hans Ingibjarg-
ar Grímsdóttur. Móður sína
missti hún 6 ára gömul úr
spönsku-veikinni. Þá fluttist
hún til ömmu sinnar og nöfnu
og ólzt upp hjá henni fram yf-
ir fermingarSldur. Eftir lát
ömmu sinnar dvaldist hún hjá
Bjarna frænda sínum Guðna-
syni og Margréti Hjörleifsdótt-
ur konu hans á Hallveigarstíg
9, þar til hún giftist eítirlifandi
manni sínum Pálmari Isólfs-
syni haustið 1943.
Sunna. elskaði lífið og yndi
þess. Fagnandi gekk hún móti
æsku sinni, sem nýfermd telpa,
nieð hugann íullan af draum-
ljúfum vonum, óskum og þrám,
sem heilbrigð æska alltaf á, sem
(Framhald á 6. síðu)
Nokkur orð um þingskriftir
Eftir Ólaf Tryggvasoii yfirjíiiigritara
að sum þeirra hafa notið eins sem hún er að hrinda í fram-
konar einokunaraðstöðu í kvæmd, að stíga stærstu spor
skjóli haftanna og hafa því in, sem enn hafa verið stig-
ekki þurft að taka verulegt in, til að tryggja eina nauð-
tillit til vöruvöndunar eða' synlegustu undirstöðuna til
verðlags. j aukins iðnaðar hér á landi.
Þau fyrirtæki, sem ekki | Það takmarkaða atvinnu-
reynast samkeppnisfær, j leysi, sem þjóðin býr nú við,
þurfa hinsvegar að endur- j er annars athyglisverð áminn
skoða allan rekstur sinn og ing um það, hvernig farið
eiga tilkall til þess að það óp- heföi, ef gengislækkunin
Fyrir um tuttugu árum gerðu
útgefendur esperantistatíma-
rits nokkurs það að gamni sínu
að senda fyrirspurnir til margra
þjóðþinga og fylkisþinga um
það, hvernig háttað v.æri þing-
skriftum hjá þeim. Svör bárust
frá meir en fimmtíu slíkum
þingum, og um leið og árang-
ursins var getið af fyrirspurn-
um þessum, fylgdi athugasemd
á þá leið, að margt, kæmi skrýt-
íð upp, eins og t.d. það, að í
elzta þjóðþingi í veröldinni, er
nýlega hefði haldið hátíðlegt
þúsund ára afmæli sitt, þekktist
það enn þá að notast við venju-
lega skrift í stað hraðritunar við
þingskriftir en alls staðar ann-
ars staðar væri notuð einungis
hraðritun við þingskriftir.
Síðan þessir esperantistar
gerðu þessa athugun hafa við
ræðuskriftir á Alþingi verið
þau þeirra, sem lifvænleg! innreið sína. Þá myndi nú
verða talin, verði samkeppnis
fær. Þetta þarf að gerast fljótt
svo að ekki skapist af þessum
ástæðum atvinnuleysi, sem
hægt ætti að vera að afstýra.
Það er ljóst, að iðnaðurinn
hlýtur að verða vaxandi at-
vinnugrein hér í framtíðinni
og ber að vinna kappsamlega
að því. Núverandi stjórn er
með hinum stóru orkuverum,
inbera greiði fyrir þeim í því hefði ekki verið gerð, útflutn
sambandi. Það þarf að taka ingsatvinnuvegirnir hefðu ver 1 bæði hraðritarar og menn, sem
mál þessara iðnfyrirtækja föst ið látnir stöðvast og allsherj- | ekki hafa kunnað hraðritun.
um tökum og vinna að því, að aratvinnuleysi látið halda* Alþingi íslendinga er eina þjóð
' þingið í heimi, sem gerir lægri
kröfur en forsvaranlegar þykja
nokkurs staðar annars staðar
við þingskriftir, svo vitað sé.
Svo sem kunnugt er, hefir Al-
þingi íslendinga gerzt aðili að
alþjóðasambandi þingmanna,
og í Miklagarði á síðast liðnu
sumri svarizt í fóstbræðralag
við önnur lýðræðisríki um að
ríkja almenn neyö í landinu.
Þótt ráðstafanir eins og geng
islækkunin séu óæskilegar, er
þó óumdeilanlega betra að
grípa til þeirra en að láta at-
vinnuvegina stöðvast. Af öll-
um ráðstöfunum, sem nauð-
synlegt er að gera, eru engar
þýðingarminni en þær, sem
stefna að því að útiloka at- j halda í heiðri og efla lýðræði og
vinnuleysið. 1 þingræði.
Með því aö við íslendingar
höfum í höndum sams konar
tæki cg aðrar þjóðir, hraðritun,
sem hefir reynzfc fullkomlega
hæf fyrir ræðuskriftir um ára-
tugi í Albingi í höndum þeirra,
sem kunna með að fara. þá hef
ir í raun og veru hver íslenzk-
ur þingmaður fullan rétfc til að
krefjast þess, að ræður har.s séu
teknar upp á sama hátt og
venja er i öðrum þingum, enda
eru þingmenn í öllum flokkum
farnir að sjá þetta og kompir
fram meo áskorun um að fyJgja,
öðrum þingræðisþjóðum um full
nægjandi starfshætti í þessu
efni. Þingmenn eru og farnir aS
halda fram, að það séu dýrusb
þa.u þingtíðindi, sem eru óá-
reiðánleg, sem heild, en kosta
þó að vonum talsvert fé. Og sá
tiltölulega Jitli kostnaðarauki,
sem til þess þyrfti að koma
vinnubrcgðum við þingskrift-
ir í sarna horf og hjá öðrum þing
ræðlsþjóðum, mundi gera al-
þingistíðindin tiltölulega ódýr,
miðað við það, að þá fyrst hafa
þau það sannleiksgildi, sem
þeim alltaí hefir verið ætlað
að hafa.
Ungir og efnilegir menn, sem
hefðu hug á að reyna sig við
hraöritun og þingskriftir, ætttt-
aö fylgjast með, hvaö gerist i
þessu máli. j