Tíminn - 05.01.1952, Blaðsíða 3

3. blað.
TIMINN. laugardaginn 5. janúar 1952.
/ slen.dingajpættir
Dánarminning: Kristín Kristjánsdóttir
Hinn 29. desember síðastl.
lézt að heimili sínu, Mið-
Fossum í Andakíl, hin háaldr-
aða merkiskona Kristín
Kristjánsdóttír. — Hún var
fædd á Rafnseyri við Arn-
arfjörð 3. október 1860, og
var því rúmlega 91 árs, er
hún lézt. Foreldrar Kristínar
voru Kristján Símonarson,
bóndi og skipstjóri á Rafns-
eyri og Þóra Jónsdóttir hrepp
stjóra á Kópsvatni Einars-
sonar. Kristján var seinni
maður Þóru, hún hafði áður
veriö gift Oddi Sveinssyni,
prófasti á Rafnseyri. Þegar
Kristín var átta ára gömul
fluttust foreldrar hennar að
Innra-Hólmi í Innra-Akra-
neshreppi. Síðar fluttust þau
að Akri á Akranesi.
Kristín þótti snemma bera
af ungum stúlkum að dugn-
aði, verklagni og myndarskap.
Voriö 1891 giftist hún Þor-
steini Péturssyni, syni Péturs
Þorsteinssonar, hreppstjóra
á Grund í Skorradal og konu
hans Kristínar Vigfúsdóttur.
Þau Þorsteinn og Kristín hófu
búskap á Bakka í Melasveit,
en voru þar skamma hríð.
Fluttust þau þá upp í Skorra
dal og bjuggu í fáein ár á
ýmsum leigujörðum þar,
Vatnsenda, Indriðastöðum og
Bakkakoti. 1897 fluttust þau
að Miö-Fossum í Andakil, og
þar var heimili Kristínar æ
síðan. Keypti Þorsteinn Mið-
Fossa litlu síðar, og einnig
smábýlið Fossakot, sem hann
lagði undir Mið-Fossana. —
Hann bætti jörð sína á marg-
víslegan hát't og kom upp
vönduðu íbúöarhúsi. Mið-
Fossar eru hagsældarjörð, vel
í sveit sett og grösug. Bregð-
ast sjaldan slægjur á Mið-
Fossum, og túnasláttur hefir
oftast hafizt þar fyrr en á
flestum öðrum bæjum í Borg
arfiröi. Fjárhagur þeirra Þor
steins og Kristínar blómgað-
ist, eftir að þau fluttust að
Mið-Fossum, enda voru hjón-
in bæöi dugleg og kappsöm.
Þorsteinn Pétursson var
snyrtimenni og fjörmaður
mikill. Hestamaður var hann
annálaður og talinn einn
bezti tamningamaður í Borg-
arfirði um sína daga. Hann
var söngelskur maður og
hafði hið mesta yndi af tón-
list. Hafði hann lært organ-
leik á yngri árum og iökaði
hann alla ævi. Bæði voru
þau Fossahjónin framúrskar-
andi gestrisin, og oftast var
þar gestkvæmt. Á fyrstu ára-
tugum 20. aldar verzluðu
bændur úr uppsveitum Borg-
arfjaröar enn mikið á Akra-
nesi, og lá þá leiðin hjá Mið-
Fossum, og fáir fóru þar fram
hjá, flestir komu inn og nutu
frábærrar gestrisni þeirra
hjóna. Á vorin' og haustin
munu fáar nætur hafa liðið
svo, að ekki væru einhverjir
næturgestir á Mið-Fossum.
Það mátti og heita viss regla,
aö kirkjufólk úr neðri hluta
Skorradals, sem var á heim-
leið frá Hvanneyrarkirkju
kæmi þar inn og þæi góð-
gerðir. Og að Fossum var allt
af gaman að koma, hjónin
voru hvort öðru alúðlegra,
húsbóndinn lék á alls oddi og'
lék oft á orgel fyrir gesti
sína, en húsmóöirin annaðist
veitingar af frábærri rausn
og var alltaf glöð og ræðin.
Komurnar að Mið-Fossum á
heimleið frá Hvanneyrar-
kirkju eru meðal ljúfustu
bernskuminninga minna, og
svo veit ég, að er um marga
fleiri, er nutu gestrisni þessa
ágæta heimilis. — Þorsteinn
Pétursson lézt 1927. Hætti þá
Kristín búskap, en Pétur son
ur hennar tók við jörðinni.
Dvaldist Kristín eftir það
hjá honum og konu hans,
Guðfinnu Guömundsdóttur,
til æviloka. Var hún lengi við
góða heilsu, en að lokum
þurru líkamskraftarnir, og
síðustu árin var hún rúm-
föst. Andlegum kröftum og
minni hélt hún allt til ævi-
loka.
Þau Kristín og Þorsteinn
eignuðust fjögur börn, er upp
komust, Elísabetu ljósmóöur,
gif ta Kristj áni Guðmunds-
syni bónda á Indriðastöðum,
Pétur, bónda á Mið-Fossum,
kvæntan Guðfinnu Guð-
mundsdóttur, ættaðri úr Land
eyjum, Kristján, stjórnarráðs
bílstjóra í Reykjavík, kvænt-
an Kristínu Bj arnadóttur,
frá Grund í Skorradal og Þor-
geir, ráðsmann á Grund í
Skorradal. Elísabet Þorsteins
dóttir, hin mesta gáfu- og á-
gætiskona, lézt 1945, en syn-
irnir eru allir á lífi. Öll hafa
börn þein’a Þorsteins og
Kristínar reynzt hið mesta
mannkostafóik.
Með Kristínu Kristjánsdótt
ur er horfin ein hin mikil-
hæfasta kona af gömlu kyn-
slöðinni í Borgarfirði. Dugn-
aöarkona með afbrigðum og
kvenna bezt verki farin, á-
vallt glaðlynd bg alúðleg,
hvernig sem á stóð, djarf-
mannleg í orði og hreinskil-
in, brjóstgóö og hjálpfús. Fá-
ar konur hafa skilað lengra
og farsælla ævistarfi en hún.
Minning hennar mun lengi
í heiðri höfð.
Ólafur Hansson.
1984
George Orwell: 1984; skáld
saga. Thorolf Smith og Her-
steinn Pálsson íslenzkuðu.
Stuðlaberg.
Þetta er sérkennileg saga,
sögð af höfundi með' mikið hug
myndaflug og frásagnargáfu.
Hugmyndin minnir að sumu
leyti á hinar skemmtilegu frá-
sagnir Jules Verne frá öldinni
sem leið, þar sem hinn franski
höfundur tók sér fyrir hendur
að lýsa furðum framtíðarinnar.
George Orwell var orðinn
heimsfrægur höfundur áður en
hann andaðist (í fyrra), ekki
sízt fyrir þessa síðustu skáld-
sögu sína. Frásögn hans er
hressandi og hispurslaus og at
burðarásin „spennandi“ eins og
í sakamálasögu. Engu að síður
á þessi bók ekkert skylt við ó-
vandaðar æsisögur. Þetta er al-
varleg skáldsaga, sem hefir sinn
boðskap að flytja — boöskap,
sem eins og margt annað mun
orka tvímælis, enda beiskur. En
enginn mun frýja höfundinum
leikni í frásögn og framsetningu,
enda hefir bókin ekki aö ófyrir
synju oröið „metsölubók“ bæði
austan hafs og vestan.
B G.
3.
AthHgasemd
Herra ritstjóri!
Út af grein, sem birtist í blaði
yðar eftir Kristínu Jóhanns um
skipulagsbreytingu í rekstri
veitinga Þjóðleikhússins, vildi
ég biðja yður fyrir eftirfarandi
athugasemd og leiðréttingu:
Það, sem sagt er um nettó-
hagnað af veitingarekstri leik-
hússkjallarans í ofannefndri
grein, er vægast sagt mjög vill-
andi: Þar er sagt, að nettóhagn
aður hafi orðið kr. 166.945,84 frá
því að leikhúsið hóf starf sitt,
þar til starfið hófst á ný í
haust. Þess ber að gæta að þá
er eftir að draga frá hagnað af
sælgætissölunni, sem varð yfir
allan tímann, sem frú Kristín
stjórnaði veitingasölunni, 93 þús.
kr. Þá eru ekki eftir nema tæp
lega 74 þús. kr. hagnaður, sem
ekki er heldur raunverulegur
hagnaður, því að þá er. eftir
að draga frá fyrningu áhalda
og allra tækja, hreingerningu
veitingasalanna og vexti af því
fé, sem bundið er öllum tækj-!
um, sem tilheyra veitingasölun i
um. Auk þess var húsaleiga, raf ,
magn og hiti mjög lágt áætlaö
sem útgjaldaliður veitingasal- ,
anna. Þegar búið er aö draga
þessa kostnaðarliði frá þessum
74 þús. kr„ hinum svokallaða
hagnaði, verður hinn raunveru
legi hagnaður ekki mikill.
Með því að leigja Leikhúskjall
arann fyrir 110 þús. kr. á ári og
leikhúsið hafi sælgætissöluna á-
fram svo sem gert er, en hún
gaf yfir ofangreint tímabil 93
þús. kr. í nettóhagnað, er ekki
annað sjáanlegt en að þaö sé
hagur fyrir leikhúsið að leigja
veitingasalina út með þessum
kjörum.
Veitingahúsrekstur með mat
sölu er alláhættusamur og krefst
auk þess mikils rekstursfjár.
Þjóðleikhúsið gat ekkert rekst-
ursfé fengið, enda vafasamt fyr-
ir það að leggja út í hættufyrir
tæki. Svo frá því sjónarmiði var
það hyggilegt aö leigja veitinga
staðinn manni, sem hafði nægi
legt fé og aðstöðu til þess að
koma af stað og reka fullkomið
veitingahús.
Leikhúskjallarinn er fyrst um
sinn aðeins leigður til eins árs,
og er því hægurinn hjá fyrir
Þjóðleikhúsið, að taka rekstur-
inn í sínar hendur, með tiltölu-
lega litlum fyrirvara, þegar lík
ur benda til að eigin rekstur
verði gróðavænlegri.
Reykjavík, 3. janúar 1952.
Guðl. Rósinkranz.
Frumvarp til girðingalaga
Landbúnaðarnefnd efri
deildar hefir nýlega lagt
fram frumvarp til girðir.ga-
laga. Frv. er fJult eftir ósk’
frá milliþinganefnd Búnaðar-1
þings, en hana skipa þeir|
Gunnar Þórðarson frá Grænu'
mýrartungu, Ásgeir Bjarna-j
son alþm. og Jón Sigurösson
aJþm. Frv. fylgir svohljóð-j
andi greinargerð frá þeirri
nefnd: I
„Stjórn Búnaöarfélags ís-
lands hafði síðastliðinn vet- J
ur látið semja uppkast aö,
nýjum girðingalögum. Var'
það frumvarp lagt fyrir bún-1
oöarþing, og hafði búfjárrækt
arnefnd þess málið til með-
ferðar og lagði fram nokkrar
breytingartillögur við þaö.
Búnaðarþingi vannst ekki
tími til þess aö ganga að fullu
frá málinu, og fól því stjórn
F.únaðarfélagsins okkur undir
rituðum að ganga að fullu frá
frumvarpinu fyrir stjórn
bimaðarþings. svo aö þaö yrði
cagt fyrir yt’rstanöanui Al-
þingi.'
Þau girðinga’ög scm nú
iida, voru aðallega miðuð
við girðingar um tún og ra>kt- ’
uð lönd, enda þá naumást um
baga- eða afréttargiröingar
aö ræða. Þaó er því orðin að-
r.allandi þörf á, aö satc verði
ný girðingalög. þar sem hæfi-
legt tillit er tekið tii þessara
breyttu við'horfa. Munu allir
sammála urn, að æskiiegt sé,
að sett verði ný girðingalög,
þar sem hæfilegt txllil er tek-
ið til þessara breyttu viðhorfa.
Munu allir sammála um, að
æskilegt sé, að löggjöfin stuðli
sem bezt að auknum girðing-
um, ekki einungis um rækt-
acð land, heldur og beitilönd
og afréttir. Nauðsýn þessa
fer stöðugt vaxandi, eítir því
sem mannafli við gæzlu bú-
penings fer minnkandi og
veröur dýrari, auk þess örygg
is, er girðingar veita að því
er snertir að varna útbveiðslu
búfjársjúkdóma, en hættur af
þeim hafa á síðustu áratug-
um vaxið gífurlega sem kunn
ugt er.
í því frumvarpi, sem við
leggjum hér fram, er skýrar
en áður gerö grein fyrir, hvern
ig fer um fjárhagsleg skil
varðandi giröingar milli jarð-
eigenda og leiguliða. Er þess
| rik þörf, þar sem hér getur
| verið um allháar upphæðir
Reikningar
[ á ríkisspítalana vegna ársins 1951 óskast iagöir inn í
skrifstofu ríkisspítalanna sem allra fyrst, eða eigi sið-
ar en 20. janúar næstkomandi.
Ríkisspítalar
ASKORUN
um framvisun reikninga
Sjúkrasamlag Reykjavíkur beinir þeirri ákveönu ósk
til þeirra manna, félaga og stofnana, bæði hér í bænum
og annars staðar á landinu, sem eiga reikninga á samlagiö
frá síöastliönu ári, að framvisa þeim í skrifstofu þess,
Trýggvagötu 28, hið fyrsta og eigi síöar en fyrir 20. þ. m.
Reykjavík, 4. janúar 1952.
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.
að ræða. Virðist okkur eðli-
legast að fylgja í því sörnu
reglum og gilda í ábúðarlög-
um um hús á jörðum. Þa eru
og sett ákvæði um girðingar
á þeim jörðum, sem fara í
eyði, og um skyldur og. rétt-
indi gagnvart girðingum í.
þorpum og kauptúnum.
Kröfurétturinn til samgirð-
inga milli bújarða svo og af-
rétta er stórum aukin í þessr.
frumvarpi með tilliti til hins
stóraukna notagildis þeirra
eins og áður er drepið á, og
ennfremur eru sérákvæði um.
aðstöðu heimalanda gagn-
vart afréttarlöndum. Að hlut
ur afréttarfélaga er gerður
mun þyngri en ábúenda, e)
vegna þess, að rétt þótti at
taka liæfilegt tillit til hins
eölilega munar á greiðslugetr
aðila og þess ágangs, er ábú-
endur fjalljaröa verða oft vif
að búa af afréttarfénaði.
Rétt þótti að setja inn i lög-
in ákvæði um þær girðingai
er ríkið hefir lagt og kann a£
leggja til varnar á útbreiðsli
skaðlegra búfjársjúkdóma
þar sem ætla má, að þær girf.
ingar komi til með að færasí
að meira eða minna leyti yf-
ir á hendur einstaklinga og
sveitarfélaga. Verður að teljs
eðlilegast, að skyldur og rétl
indi gagnvart slíkum girðing-
urn séu á sömu lund og un
lagningu og viðhald nýrra girf
inga sé aö ræða.
Eitt veigamesta atriðið, er
búnaðarþing samþykkti tl
breytingar á girðingalögun-
um, eru ákvæði 9. greinar unv
að vegir verði skoðaðir sen.
landeign þess, er veginn legg-
ur eða annast. Það virðisl
ekki eðlilegt, að búendur é
! þeim jörðum, sem vegir skiptc,
'í 2—4 hluta, fái enga aðstof
frá þeim, er veginn annast.
til að standast þann kostn-’
að, er slíkt hefir í för mef
' sér hvað giröingar snertir. Og
1 þar sem skoða verður lanc.
' undir vegi sem almennings-
j eign og kvöð til fjárframlagc
af hendi einstaklinga og ekk
síður sveitarfélaga er gerð
svo víötæk sem hér er lagt tii,
■ verður að telja ósamrýman-
■ legt, aö land, sem er til al-
menningsnota sé algerlega,
1 undanþegiö slikri kvöð. Bendc
' og þau ákvæði, er nú gilda,
í framkvæmdum girðingai.’
1 meðfram vegum gegnum tún.
glöggt.í þessa átt. Er og þess
að vænta, að ristarhlið þau,
er nú eru farin aö verða al-
geng, bæti stórlega úr þessr.
vandamáli, en naumast ei
samræmanlegt, að ábúendui
jarða kosti eða annist viðhalc.
slikra hliða á alfaravegum.
Það þótti nauðsynlegt at
hafa ýtarlegri ákvæði en áð-
ur um skyldur manna um við-
hald samgirðinga, sbr. 11. gi ,
Aftur eru 12,—16. gr. i fulli
samræmj við ákvæði vegalag-
anna, sem fjalla um sama
efni. Þá er og lagt til, að sekt-
ir fyrir brot verði verulegí.
hækkaðar með tilliti til hins
stórbreytta verðlags í land-'
inu.
Einn nefndarmaiina, Jór’
Sigurðsson, vill taka fram, ad
hann hefir áskilið sér óbund-
ið atkvæði um 9. gr. sökuir..
þeirra breytinga, er samþykkv
hennar mundi hafa á gildand
ákvæði vegalaganna.
Askrifíarsími:
itniNN
3333
I
I.