Tíminn - 05.01.1952, Blaðsíða 5

3. blað.
TÍMINN, laugardaginn 5. janúar 1952.
5.
w-lWtlW
Laugard. 5. |«n.
Framlag til verka-
mannabústaða
og smáíbúða
ERLENT YFIRLIT:
Semja Bretar og Egyptar?
Margt bendir til jiess að Egyptar fái Farouk
viðurkemulan sem konuiig Sádans
Nokkru fyrir áramátin urð'u
allmiklar stúdentaóeirðir í
Kairo í tilefni af því, að Farouk
konungur hafði valið sér..nýja|
ráðunauta, sem taldir eru hlynt
ir Bretum og fylgjandi því að
_. . . reynt verði sem fyrst að ná sam
Ems og aóur hefir verið komulagi í deilum þeirra og
skýrt frá, hefir náöst um það. Egypta. Þjóðernissinnar í hópi
samkomulag innan ríkisstj órn ] stúdenta og aðrir æsingamenn
arinnar að 12 millj. kr. af! töldu þetta merki þess, að kon-
tekjum ríkisins á síðastl. ári ungurinn hefði í huga að reyna
'Verði varið til að styrkja í-
búðarbyggingar í kaupstöð-
um og kauptúnum. Af hálfu
ríkisstj órnarinnar mun einn-
ig ráðgert, að þetta framlag
skiptist í þrennt eða þannig,
aö 4 millj. kr. renni til verka-
mannabústaða, 4 millj. kr.
renni til smáibúða, er ein-
stakiingar byggja, og 4 millj.
renni til íbúða, er bæjarfé-
lög byggja í því skyni að út-
rýma heilsuspillandi húsnæði.
Af hálfu stjórnarandstæð-
inga hefir verið mjög deilt
á ríkisstjórnina fyrir tekju-
afgang ríkisins á síðastl. ári.
Þjóðviljinn hefir líkt hon-
um við gróða heildsalanna og
Alþýöublaðið hefir kallað
hann blóðpeninga. Álögur rík
isins mega þá heita ná-
kvæmlega sömu og þær voru,
er stjórn Stefáns Jóhanns
hrökklaðist frá, og hétu þær
þá vissulega allt annað en
blóðpeningar á máli Alþýöu-
blaðsins.
Það er þessari hagstæðu af
komu ríkisins að þakka, að
hægt verður að veita framan-
greinda upphæð til íbúðar-
bygginga í kaupstöðum og
kaujrtúnum og svipaða upp-
hæð til framkvæmda í sveit-
úm. Alþýðublaðið getur svo
haldið áfram að kalla slík
framlög blóðpeninga og Þjóð-
viljamenn geta gert sér til
dundurs að halda því fram.
áð þessum framlögum sé ekk
ert betur varið en fjármun-
um þeim, er lenda í vasa heild
salanna.
Hitt munu þó flestir sam-
mála um, að betur hefði farið,
ef ríkið hefði getað veitt jafn
rífleg aukaframlög til íbúða-
bygginga fyrir alþýðu manna
í kaupstöðunum í stjórnartíð
kommúnista og Alþýðuflokks-
ins. Þá væri nú vissulega öðru
vísi ástatt í húsnæðismálum
bæjanna. Alþýðuvinirnir, sem
stjórna þessum flokkum,
mundu hins vegar ekki eftir
þessum framkvæmdum með-
an þeir sátu í stjórnarstól-
unum. Þeir horfðu á það að-
gerðalaust, að hinir nýríku
braskarar gátu reist luxus-
hallir í tugatali meðan al-
þýðan varð að láta sér lynda
að flytja inn í yfirgefna her-
mannabragga.
Það sýnir kannske betur en
margt annaö baráttuaðferðir
og einlægni þessara flokka,
að fyrst eftir að þeir eru konni
ir úr stjórn byrja þeir að
fiytja tillögur um stóraukin
framlög til þessara mála.
Það var fyrst eftir að núv.
stjórn kom til valda, að
farið var að veita aukin
framlög til þessara fram-
kvæmda. í sambandi við
gengislækkunarlögin kom
Rannveig Þorsteinsdóttir
fram þeirri breytingartillögu
að allverulegum hluta geng-
isgróðans skyldi varið til
verkamannabústaða. Feng-
ust hér um 6—-7 millj. kr.,
að semja við Breta og vildu þeir
láta andstöðu sína gegn því
koma sem greinilegast fram. |
Af hálfu egypzku stjórnarinn
ar hefir það annars ekki komið
fram, að hún hafi neinn undan
slátt í huga og andstöðunni
gegn herliði Breta á Súessvæð-
inu er haldið áfram af fyllsta
kappi. Ósennilegt er það samt
ekki, að stjórnin æski samkomu
lags og unnið sé að því á bak
við tjöldin. Með áframhaldandi
deilum spillir stjórnin meira fyr
ir því en hið gagnstæða, að
hún koma því fram, er hún
telur mestu máli skipta, en það
er að tryggja yfirráð Egypta í
Súdan. Bretar munu og gjarnan
æskja samkomulags, því að bæði
verður hersetan á Súessvæðinu
þeim dýr og erfið undir ríkjandi
kringumstæðum og jafnframt
eru þessir árekstrar við Egypta
líklegir til að spilla fyrir þeim
almennt meðal Araba og Múha-
meðstrúarmanna. Bandaríkja-
menn munu og beita áhrifum
sínum til hins ítrasta til lausn
ar deilunnar.
Fá Bretar bækistöðvar
í Gaza?
Samkvæmt samningum Breta
og Egypta mega Bretar hafa
her á Súessvæðinu til 1956. í
samningaumleitunum Breta og
Egypta á undanförnum árum
hafa Bretar tjáð sig fúsa til að
vera fyrr á brott með her sinn,
ef áður hefði verið séð fyrir
öðrum sæmilegum vörnum á
Súessvæðinu. Bretar hafa hins
vegar talið rétt, að þeir hefðu
þarna herlið 2—3 ár enn eða á
meöan að stríðshættan er talin
mest. Af þeim ástæðum hafa
þeir ekki viljað fallast á skyndi
brottflutning. Þeir hafa og tal-
ið nauðsynlegt, að þeir fengju
herbækistöðvar nálægt Súes-
svæðinu, svo að þeir gætu strax
komið á vettvang, ef til styrj-
aldar kæmi. Bretar telja það
sjálfsagt, að þeir eða banda-
menn þeirra hafi her á Súessvæð
inu á ófriðartímum, en hins veg
ar vilja þeir gjarnan komast
hjá því að hafa þar her á frið-
artímum, þar sem slíkt er bæði
illa séð af Egyptum i.g er notað
til áróðurs gegn Bretum annars
staðar.
í seinni tíð hefir því nokkuð
verið hreyft, að Bretar fengju
að hafa herstöðvar í Gazahérað
inu, ef þeir flyttu frá Súessvæð
inu. Gazahéraðið tilheyrði áöur
Palestínu, en Egyptar og iand
flótta Arabar fara þar nú með
völd. Egyptar hafa ekki tekiö
þessu fjarri. Frá Gazahéraðinu
er tiltölulega stutt til Súessvæð
isins.
Deilan um hersetu Breta á
Súessvæðinu er þannig vaxin, j
að tiltölulega auðvelt virðist að
jafna hana. Samkomulagið hef i
ir ekki strandað fyrst og fremst
á henni, heldur á ágreiningn- j
um Súdan. Ef hægt væri að,
jafna hann, myndi deilan um
varnir Súessvæöisins leysast
fljótlega.
Tillaga um lausn
Súdandeilunnar.
Á s. 1. sumri báru Egyptar
fram þá tillögu, að Súdanbúar
væru látnir fá sjálfsstjórn innan
tveggja ára, en Súdan tilheyrði
samt egypzka konungdæminu.
Bretar lýstu sig reiðubúna til
að fallast á þetta, en gerðu þó
þá breytingatillögu, að Súdan-
búar skyldu sjálfir látnir ráða
því, hvernig sambúð eða tengsl-
um þeirra við Egypta skyldi
háttað. Það er fyrst og fremst
vegna ágreiningsins um þetta
atriði, að samkomulagsumleit-
anirnar í sumar fóru út um
þúfur og Egyptar gripu til þess
örþrifaráðs að segja upp samn
ingum við Breta fyrr en leyfi-
legt var.
Samkvæmt brezkum blöðum
virðist nú unnið að því að jafna
ágreininginn um þetta atriði.
Lausn málsins virðist nú helzt
hugsuð þannig, að innan 1—2
ára verði Súdanbúum tryggð
sjálfstjórn og verði nefnd frá
S. Þ., sem fulltrúar frá Bret-
um, Egyptum og Súdanbúum
eiga sæti í, falið að sjá um
framkvæmdina. Konungur
Egyptalands skuli vera konung-
ur Súdans, en þó sé Súdanbú-
um leyfilegt síðar að rifta kon-
ungssambandinu, ef þeir æskja
þess.
Samkvæmt þessari lausn
fengju Egyptar fullnægt þeirri
kröfu sinni, að Egyptalandskon-
ungur ^rði konungur Súdans,
en Bretar fengju því líka fram-
gengt, að Súdanbúar hefðu síð-
ar vald til að ákveða, hvort það
skyldi vera varanlegt fyrirkomu
lag.
NAHAS PASHA
forsætisráðherra Egyptalands
Varnarbandalag við aust-
anvert Miðjarðarhaf.
Það, sem vakir fyrst og fremst
fyrir Egyptum í deilum þessum,
er að tryggja samband Egypta-
lands og Súdans sem mest og
gera Nílardalinn að einni stjórn
málalegri heiid. Fyrir þá er það
stórt spor í þessa átt, að kon-
ungur Egyptalands verði viður-
kenndur konungur Súdans. Það
myndi hjálpa til að tengja þessi
lönd saman, þótt sjálfstjórn
Súdans væri jafnframt aukið.
Það gefur til kynna, að Bret
ar hafi í huga samkomulag á
þessum grundvelli, að hinn nýi
konungur Libyu hefir þegar við
urkennt Farouk sem konung
Súdans, en stjórn Líbyu er talin
vera undir sterkum brezkum á-
hrifum.
Af hálfu Bandaríkjamanna er
mjög eindregiö unnið að lausn
þessa máls, þar sem fyrir þeim
vakir að koma upp sérstöku
varnarbandalagi ríkjanna við
austanvert Miðjarðarhaf. Egypt
ar hafa hafnað þátttöku í þessu
bandalagi meðan deila þeirra við
Breta væri óleyst. Vafalaust
myndi þetta brfeytast, ef sam-
komulag næðist um Súdanmál-
ið.
Það yrði eitt af verkefnum
þessa nýja varnarbandalags að
(Framhald á 7. síSu.)
er varið var til verkamanna-
bústaða og íbúða, er bæjar-
félög byggðu til útrýming-
ar á heilsuspillandi húsnæði.
í þingbyrjun nú bar Rann-
veig aftur fram þá tillögu,
að 10 millj. kr. af tekjuaf-
gangi ríkisins 1951 skyldi
varið til verkamannabú-
staöa. Þá tillögu hefir rík-
isstjórnin nú tekið upp,
hækkað framlagið úr 10 í
12 millj. kr., en ákveðið ráð-
stöfun þess nokkuð öðru
vísi en Rannveig lagöi upp-
haflega til.
Það má þannig segja, að
fyrir atbeina Rannveigar Þor
steinsdóttur og Framsókn-
arflokksins hafi hér saman-
lagt fengist nær 20 millj. kr.
aukaframlag til að stuðla að
íbúðabyggingum fyrir það al-
þýðufólk bæja og kauptúna,
sem er einna lakast sett.
Hefði verið unnið sam-
kvæmt þessu meðan stríðs-
gróðinn var óeyddur og, fj4r-
ráð voru margfalt ríflegri en
nú, myndi hlutur alþýðunn-
ar í bæjunum vissulega langt
um betri í húsnæðismálun-
um. Verkalýðsflokkarnir
gleymdu þessum hagsmuna-
málum umbjóðenda sinna
hins vegar alveg, þegar þeir
voru að semja við íhaldið um
skiptingu striðsgróðans. Þeir
voru hlunnfærðir á því sviði
eins og öðrum í þeim viðskipt
um. Gæðingar íhaldsins náðu
mestum hluta stríðsgróðans
til sín.
Það, sem áunnist hefir í
þessum efnum, er þó ekki
nema lítið brot af -því, sem
gera þarf. Urn stórstígar að-
gerðir í þessum efnum getur
vart orðið að ræða meðan
verkalýðsflokkarnir neita
öllu ábyrgu samstarfi og
halda uppi ábyrgðarlausri
æsingapólitík í stað þess að
reyna að eiga sinn þátt í
raunhæfri lausn vandamál-
anna..
■RilfiiöÖSíis'
Raddir nábáa-ma
Alþýðublaðið ræðir um frá-
fall Litvinovs í gær og segir
m. a.:
„Fregnin um lát Litvinovs
austur í Moskvu rifjar upp fyr
ir mönnum löngu liðna tíma
þar eystra þegar vina- og sam
starfsmannahópur Lenins var
enn á lífi. Stalin var enn ekki
orðinn alvaldur einræðisherra
og Litvinov var sem utanríkis-
málaráðherra einn af áhrifa-
mönnum sovétstjórnarinnar.
Litvinov er einn hinna fáu
gömlu byltingarmanna, sem
lifðu af ofsóknir og blóðdóma
Stalins á árunum 1935—1938;
en hvílikt líf var það, sem
hann varð að lifa sem horn-
reka hjá Stalin hin síðustu ár!
Fyrst var hann rekinn úr
embætti utanríkismálaráð-
herra árið 1939 svo að Stalin
gengi betur að gera vináttu-
samning sinn við Hitler; því
Bifreiðakostnaður
Reykjavíkurbæjar
Á bæjarstjórnarfundi á
dögunum deildi Þórður Björns
son mest á stjórn bæjarmál-
anna fyrir sífellt vaxandi bif-
reiðakostnað bæjarins. Þórður
lét m.a. uinmælt á þessa Ieið:
„Fyrir nokkrum árum síðan
höfðu aðeins borgarstjóri,
bæjarverkfræðingur og 1—2
menn aörir bifrciðar á kostn-
að bæjarins. Bifreiðakostnað-
urinn var í hófi, t. d. var
hann samkvæmt bæjarreikn-
ingunum 1945 15 þús. kr. í
bæjarskrifstofunum.
Árið 1950 var bifreiðakostn-
aðurinn þessi:
Skrifstofa borgarstjóra kr.
81.191,00.
Skrifstofa bæjarverkfræð-
ings kr. 320.458,00.
Skrifstofa húsameistara kr.
11.843,00.
Skrifstofa byggingarfull-
trúa kr. 34.290,00.
Skrifstofa fræðslufulltrúa
kr. 25.593,00.
Skrifstofa borgarlæknis kr.
48.480,00.
I Skrifstofa framfærslu kr.
18.290.00.
6 lögreglu- og slökkviðliðs-
menn kr. 51.978,00.
Samtals nemur þessi kostn-
aöur kr. 592.123,00.
Sama ár nam bifreiðakostn
aður Rafmagns- og Hitaveitu
samtals kr. 225.787,00.
Bifreiðakostnaðurinn er
þrennskonar: rekstur bif-
reiða, sem bærinn á, bifreiða-
styrkir og leigubifreiðar. Ekki
verður komist hjá nokkrum
bifreiðakostnaði, en hjá bæn-
um er hann kominn út í
hreinar öfgar. Tugir manna,
einkum gæðingar og áróðurs-
karlar, fá skattfrjálsa kaup-
hækkun í formi bifreiða-
styrkja, frá 9—12 þús. kr. á
ári.“
Hvað finnst bæjarbúum um
þessar upplýsingar? Er þetta
sönnun um ágæta og trausta
fjármálastjórn, eins og Mbl.
heldur fram? Er ekki rétt að
nota fyrsta tækifæri til að
veita þeim bæjarstjórnar-
meirihluta, er þannig hagar
sér, hvíld frá störfum?
Gjaldeyrisbrask
Alþýðublaðið birtir tvær
greinar í fyrradag til að lýsa
hneykslun sinni yfir braskinu
með bátagjaldeyrinn. Á sl.
ári tókst að hækka fiskverð-
ið til sjómanna um 20 aura
vegna bátagjaldeyrisins . og
það mun enn verða hækkað í
ár vegna þessarar sömu til-
óvænlegt þótti að bjóða þeim högunar. Því fer þannig fjarri
herra upp á gamlan byltingar
mann og Gyðing í þokkabót
sem samningsaðila. Síðar, þeg
ar Hitler haíði svikið vináttu-
samninginn og ráðizt á Rúss-
land, var Litvinov að vísu dubb
aður til sendilrerra í Banda-
ríkjunum urn tveggja ára
skeið, en eftir það var hann
raunverulegur fangi Stalins
austur í Moskvu, valdalaus og
áhrifalaus, með svipu einræðis gjaldeyrinn svonefnda,
herrans sifellt reidda yfir að ýmsum auðmönnum
að braskarar einir græði á
bátagjaldeyrinum, þótt hlut-
ur þeirra kunni að vera í ríf-
Iegasta Ia.gi.
En er ástæða til þess fyrir
Alþýðublaðið að vera hneyksl
að yfir gjaldeyrisbraski? Gaf
ekki einn ráðherra flokksins
út reglugerð um sjómanna-
svo
yrði
höfði sér“. j kleift að flytja inn lúxusbila
Svo illa var Litvinov settur fyrir falinn gjaldeyri, sem
seinustu árin, að hann mátti látið var heita að væri sjó-
ekki bjóða erlendum vinum mannagjaldeyrir? Það átti að
sínum heim, án leyfis stjórn- heita að þetta væri gert fyr-
arinnar. Hann skýrði Harald ir sjómenn, en var raunveru-
Laski, jafnaðarmannaleiö-- leSa gert fyrir braskaraná.
toganum brezka, frá þessu, er j Fleira slíkt mætti minna
Laski heimsótti hann í Alþýðublaðið á, ef minni þess
Moskvu nokkru • eftir atriðið. hre^ur. j