Tíminn - 26.02.1952, Blaðsíða 5

46. blað.
TÍMINN. þriðjudaginn 26. febrúar 1952.
5.
Þriðjutf. 26. fcbr.
Ferðaþættir frá suðurhveli jarðar
Snorralang hin nýja
Það er merkileg nýjung, er
Samband ísl. samvinnufélaga
hefir gerzt brautryðjandi að,
með stofnun og starfrækslu
hinnar nýju almennings-
þvottastöðvar hér í bænum,
er hlotið hefir nafnið Snorra-
laug. Með því er konum, sem
ekki eiga þvottavélar, gert
mögulegt að þvo þvottinn á
fýrirhafnarlítinn og ódýran1
hátt. Að öðrum kosti þyrftu
þær að verja til þess mikilli
vinnu og fyrirhöfn undir erf-
iðum kringumstæðum eða að
láta þvottahús annast þessa
vinnu fyrir sig fyrir ærið
gjald. Hið síðara er efnalitl-
um heimilum vitanlega um
megn.
Hér verður ekki lýst nán-
ara fyrirkomulagi og starfs-
háttum þessarar nýju þvotta-
stöðvar, því að það var gert
allrækilega í seinasta blaði og
vísast til þess, er þar var sagt.
Hins vegar er ætlunin að ræða
örlítið um þessi mál frá al-
mennu sjónarmiði.
Það er óþarft að taka það
fram, hve þvotturinn hefir
kostað konur mikla og erfiða
vinnu undir lélegum kringum
stæðum þangað til þvotta-
vélar og önnur slík hjálpar-
tæki komu til sögunnar. All-
mörg heimili hafa átt þess
kost á síðari árum að eign-
ast slik tæki, en miklu fleiri
eru þó þau, sem enn eru út-
undan. Það er áreiðanlega
langt í land enn þangað til
hvert heimili á sín sérstöku
þvottatæki, enda næsta mik-
51 spurning, hvort stefna á að,
því að leysa þessi mál á þann i
hátt. Það er dýrt fyrir heim-
ilin. Þjóðhagslega er það líka J
dýrt og kostar mikinn erlend.
an gjaldeyri. Þótt við höfum'
getað leyft okkur mikla gjaldj
eyriseyðslu um skeið í skjóli,
óvænts stríðsgróða og erlends,
gjafafjár, er vafasamt, að
það geti haldist til langframa.1
Þessi mál er líka áreiðan-'
lega hægt að leysa á miklu
haganlegri og ódýrari hátt
með því að fara sem mest inn
á þá braut, sem Snorralaug
er vísir að.
í allmörgum tilfellum erum
við komnir út í mestu öfgar í
sambandi við þvottavélanotk
unina. Það er ekki í ófáum
húsum í Reykjavík, sem hafa
3—4 íbúðir, að í þvottahúsinu
séu einnig 3—4 þvottavélar og
þrengslin séu því orðin svo
mikil, að þvotturinn sé háð-
ur mestu vandkvæðum. Undir
slíkum kringumstæðum næg-
ir vitanlega alveg að hafaj
eina þvottavél fyrir húsið, al- |
veg eins og að oftast nær er
komist af með einn þvotta- [
pott. Hér er um aö ræða marg
falda eyðslu umfram það,'
sem þarf aö vera.
í þessu sambandi rifjast
það upp fyrir þeim, sem þetta !
ritar, að hann átti þess kost'
á síðastl. sumri að sjá þann'
hluta brezku heimssýningar-
innar, er laut að endurbygg-
ingu íbúðarhverfa. Sýnt var
eitt af eldri úthverfum I,on-
donar, sem varð fyrir mikl-
um skemmdum á stríösárun-
um, en nú er verið að byggja
upp aftur á nútímavísu. Eitt
af því, sem gamall maöur úr
hverfinu, sýndi sýningargest-
um með einna mestu stolti,
Sydney, 10. febrúar 1952.
Kæri ritstjóri!
Seinast skrifaði ég þér frá
Nýja Sjálandi árla í janúar. En
máske er rétt að senda þér og
öðrum kunningjum mínum aft
ur nokkrar línur héðan frá suð
urhvelinu, svo að þið vitið að
ég er bráðlifandi enn þá og man
eftir ykkur.
Nýja Sjáland.
Eftir að ég skrifaði bréfið frá
Nýja Sjálandi, dvaldi ég þar á
þriðju viku. Kunni vel við mig
þar í landi. Margbreytilegt land
og víða fagurt og fjarska björgu
legt. Margt nokkuð svipað og
heima á íslandi, en miklu hlýrra.
Þó aldrei eða nær aldrei of
mikill hiti. Þótt alltaf væri há-
sumar meðan ég dvaldi þar og
allt væri vafið miklum græn-
Vim gróðri og blómaskrúði, þá
var tíðarfarið samt mjög mis-
jafnt, og engu síður en heima
skjótt að skipta veður í lofti.
Fólkið er yfirleitt blátt áfram
óg yfirlætislaust, þægilegt og
hjálpsamt. Hefir ekki á sér mik
inn heimsborgarabrag.
Ég gat þess, að ég ætlaði að
gera tilraun að hafa upp á ís-
lendingum, ef nokkrir væru. Fór
ég fyrst í þeim efnum til innfl.
yfirvaldanna og útlendingaeft-
irlitsins. En varð lítið ágengt.
Svo heimsótti ég aðalblað höf-
uðstaðarins, er tók mér ágæt-
lega. Birti það dálítið viðtal við
mig um ísland, ásamt mynd á
aðalfréttasíðu sinni. Gat ég þess
þar, að ég vildi gjarnan vita um
íslendinga, ef nokkrir væru þar
um slóðir. Blaðamaðurinn, sem
ég talaði við, hvað litla hættu
á að það yki ónæði á blaðinu
út af þessari klausu í viðtalinu.
Svo kom ég daginn eftir til
blaðsins og þá var komið annað
hljóð í strokkinn. Þá. sagði fólk
ið við blaðið, að það linnti ekki
símahringingum til þess að
spyrja eftir íslendingnum og
reyna að komast í samband við
hann. Ugglaust hefir borið meira
á þessu, af því að aðeins blaða-
maðurinn, sem ég átti talið við,
vissi hvar ég bjó í borginni. En
hann hafði því miður litið verið
á blaðaskrifstofunum frá því að
blaðið kom út. Hefi ég sennilega
tapað einhverjum samlöndum
vegna þessa. En nú lét ég eina
þrjá starfsmenn við blaðið fá
heimilisfang mitt.
Fjórir íslendingar.
Þeir, sem mest hringdu, munu
hafa verið menn, sem voru her-
menn á íslandi á stríðsárunum.
Voru þeir ýmsir mjög ánægðir
Bréf frá Vigfiísi Guðimindssyui
peningurinn niður af vatns-
skorti, því að þurrkar eru óskap
lega miklir og samfara þeim oft
hitar gífurlegir. Þykir ekki neitt
sérstakt, þótt hér sé blóðhiti í
forsælunni dag eftir dag, þ. e.
um 37 stig á Celsíus. Þá eru skóg
areldarnir hræðilegix og drepa
oft mikið af búpeningi. Til dæm
is í Victoríufylki, sem er lang-
minnst af 6 fylkjum meginlands
ins, brunnu fyrir þrem árum síð
an í skógareldum ein milljón
sauðfjár.
Mér sýnist landið víða vera
grátt og skrælnað nú um hásum-
arið. Auðsjáanlega stórlíður jarð
argróður af vatnsskorti. Blöðin
hér eru iika aö tala um þessa
dagana, að t. d. hveitiuppskera
verði mjög rýr í sumar vegna
þurrkanna. Og hræðilegir skóg-
areldar geysa víða um landið.
Þegar ég kom frá Nýja Sjá-
landi á 9 þús. tonna hraðskreiðu
farþegaskipi (var tæpl. 4 sólar-
hringa frá Wellington hingað
til Sydney), þá var'eins og einn
reykjarmökkur að sjá, þegar
nálgast var ströndina.
að vera á íslandi. Svo kom strax | sendibréf, bækur o. þ. n. En ekki efa ég að Ástralía er
til mín ungur Reykvíkingur, Báðir karlmennirnir sögð- 'samt að mörgu leyti gott og auð
sem búinn var að vera víða úti ust hafa staðnæmzt á N. S. af ugt land og líklegt að hér búi
Ástralskir kynbótahrútar á sýningu
um heim í tug ára, en var nú
búinn að vera á N.-Sjálandi í
tvö ár, og gerði ráð fyrir að
verða þar áfram. Og annan ís-
lending fann ég út af blaðavið-
því að það væri bezta landið af í framtíðinni miklu stærri þjóð
mörgum, sem þeir hefðu kynnzt. en nú er. Ekki væri ég samt í
Og ekki þætti mér ólíklegt, eftir
um 6 vikna dvöl mína á N. S.,
að þannig færi um nokkuð
talinu. Hann var fæddur í i marga Islendinga, sem ættu kost
Strandasýslunni, en fór ungur
út í heim frá ísafirði. Var bú-
inn að vera 40 ár á N. S. og
svo að segja aldrei heyrt ís-
lenzkt orð í hálfa öld. Enda var
hann búinn að tapa íslenzkuni
að mestu. Gat þó farið með
nokkrar vísur á íslenzku alveg
réttar.
Svo skrifuðu mér tvær konur,
rétt fyrir utan borgina báðar,
sitt í hvorum stað.
Foreldrar þeirra beggja voru
íslenzk. Önnur var alin upp í
Englandi, og hafði verið sumar
tíma nýlega heima á Islandi og
var mjög elsk að landinu. Hin
var uppalin í Kanada og var
gamalt sóknarbarn sr. Jakobs
Jónssonar og hélt heilmikið upp
á hann og konu hans.
Bezta landið.
Það sást á þessu eins og svo
ótal oft endranær, hve blööin
eru áhrifamikið tæki til margra
á að kynnast mörgum löndum
heimsins, að þeir veldu Nýja
Sjáland helzt af þeim öllum. Þó
efa um, hverju landinu ég stað-
næmdist heldur í, N. S. eða
Ástralíu, þrátt fyrir það, þótt
ég ætlaði á yngri árum mínum
að vera rollusmali á þessu landi
(hjarðmaður) í eitt ár eftir að
ég var búinn að vera það um
er ekki að neita, að ýmislegt er|2ja ára.skeið í „Villta vestrinu".
samt hægt að finna þar að með En heimsstríðið fyrra breytti ó-
réttu.
Skal ekki ræða meira um Nýja
Sjáiand núna, en segi ykkur
heldur meira seinna á einhvern
hátt frá þessu eihkennilega,
fagra og auðuga iandi i Suður-
höfum.
Mikið búskaparland.
Eins og kunnugt er, þá er
Ástralía eitt af aðallöndunum á
suðurhlið jarðarinnar. Megin-
land hennar er um 74 sinnum
stærra heldur en ísland. En það
býr ekki nema um 3 ibúar á
hverri fermílu, en það búa þó
til jafnaðar 3y2 maður á hverri
fermílu á íslandi. Á þessu er
fljótséð, hve stórt flæmi landið
er og strjálbýlt er enn á því, þótt
, ........ her a meginlandmu bui nu um
hluta. Gamli islendingunnn, er „ . . . .....
. . , .... ’ . 18 milljónir manna. Þenn fjolg-
eg fann, helt að hann hefði oft- |
ast verið eini íslendingurinn
undanfarin 40 ár á Nýja Sjá-
landi. Hafði hugboð um sjómerin
ina tvo, sem væru nýkomnir,
þótt hann hefði ekki séð þá.
En um fólk sitt né ísland síðan
írá aldamótum vissi hann sára
lítið. Það hafði sokkið skip, sem
hann var á íyrir nær 50 árum
og þar fóru seinustu ytri minjar
íslands, sem hann átti, svo sem
notalega áætluninni með því, að
ég varð að skrásetjast í herinn
og eftir það að vera hálfófrjáls
maður meðan á stríðinu stóð.
Bláfjallaferð.
En þótt ég kæmist hingað ekki
á æskuárunum, þá langar mig
að kynnast sem mest ýmsu hér,
úr þvi ég er kominn hingað á
karlaárunum, þann stutta tíma,
sem ég dvel hér. Yfir til Asíu
og Evrópu er mjög erfitt að fá
far með skipum. Segja skipaaf-
greiðslur hér, að allt sé upp-
pantað fram í júlí eða ágúst. En
það er dýrt að fljúga. Tæplega
mun ég samt tolla hér lengi, m.
a. fellur mér illa þessi sífelldi
mikli hiti. Alltaf rennandi sveitt
ur alla daga. Vildi ég að nú væri
komið svolítið af þessum ógnar
hita norður á gamla ísland. En
það fer nú að hlýna á norður-
hvelinu úr þessu. Fer að grænka
í Mílanó!
Jæja, til þess að sjá mig um
var þvottahús í 15 íbúða sam
byggingu. Það var lítið stærra
en þvottahús í venjulegu í-
búðarhúsi í Reykjavík, en vel
búið öllum tækjum. Hver fjöl
skylda hafði það til umráða
3 -klst. í viku, en ekki þurfti
nema tæpa tvo tíma til að
þvo þvottinn, þurrka hann og
ganga frá honum. Gamli mað
urinn lét mjög af því, að öll-
um þeim nútímaþægindum,
sem hin nýju hús hefðu fært
húsmæörunum, væru þær
einna ánægðastar yfir þvotta
húsinu.
Það er áreiðanlega rétt
stefna að vinna að því að
leysa þetta vandamál heimil-
anna á svipaðan hátt og Bret
ar hafa hér gert, þar sem því
verður viðkomið. Snorralaug
er merkilegur áfangi á þejrri
braut, en er miðuð við nokk-
uð aörar kringumstæður. Slik
ar hins vegar ört með hverju
árinu, sem liður, því að
það eru' óskir yfirvaldanna hér
eins og á Nýja Sjálandi, að
fá fleiri og fleiri innflytjendur.
En þau eru samt nokkuð vand dálítið skrapp ég m. a. núna
látari með þá. Aðalatvinnuveg- einn daginn hér vestur í Blá-
urinn er landbúnaður. Er talið, fjöll. Langaði að fá nokkurra sýn
að á meginlandi Ástralíu séu landinu og sjá um leið ein-
röskar 100 millj. sauðfjár eða hvería frægustu hella heimsins
um 13 kindur á hvern íbúa. Og Genolan Caves) ,sem þar eru
þó eru nokkrar stórar borgir, °S Sydneybúar auglýsa mikið
svo að alllítill minni hluti íbú- sem helzhl furðuverk, sem til
anna á víst allt féð. Kjötfram- seu her 1 nágrenninu. En eink-
ar þvottastöðvar þurfa að rísa ieigsian er ákaflega mikil. Þó um voru Þa® Bláfjöllin. sem
upp víða um bæinn og þær kveður ennþá meira að ullar- lokkuðu mig mest. Skyldi „Blá-
þurfa að komast upp í kaup- framleiðslunni, einkum er hún fjallageymurinn" vera svipaður
stöðum og kauptúnum út um iangmesta útflutningsvaran Ár her °S norður á ættlandinu?
land". Sérstök athugun þarf | jg 1949 var fiutt út ull fyrir 230 J Klukkan rúml. 8 að morgni
milljónir ástralskra punda. Og var haldið af stað með járnbraut
síðan hefir hún hækkað gífur- . vestur í landið. 13 klst. var brun
lega í verði. Merrinorsféð, sem að áfram stanzlaust í járnbraut
hér er aðallega, hefir sérstak- inni og siðan tvo tíma í ,,bus“.
lega mikla og góða ull. j Fór ég þannig talsvert á 3. hundr
Þá er líka nautgriparækt að km. inn í landið.
fjarska mikil. Er talið, að hátt ‘
á 5. milljón mjólkurkúa séu í Ekið eftir fjallseggjum.
svo að fara fram á því, hvern
ig þessi mál verða bezt leyst
fyrir sveitaheimilin.
Með því að fara þessa leið
verður ftægt að gera þessi
nýju þægindi miklu fyrr sam-
eign fjöldans en ella og spara
heimilunum og þjóðfélaginu í
heild mikinn óþarfan kostn-
að. *
Það er vel, að samvinnu-
hreyfingin hefir farið inn á
þá braut að hafa forustu um
þessi mál. Hún er- vænlegust
til þess að geta leyst þau á
æskilegan hátt. Jafnframt er
þetta sönnun þess, hve víða
er hægt að koma við úrræð-
um samvinnu og samstarfs til
lausnar vandamálum.
Fyrst var landið smáhæðótt
og öldótt, en svo risu fjöllin
fram úr móðunni. Jú, sannarlega
voru þau blá. En mest held ég
að það hafi verið samt af blá-
landinu og um 9 milljónir kjöt-
ræktarnautgripa.
Erfiðleikar bænda.
Já, margir bændur eiga lag-
leg bú hér í Ástralíu. En þótt 'um viöarreyk. Víða í þeim
gott sé að búa hér á margan j brunnu skógareldar og loftið var
hátt, þá amar samt margt að bú þrungið af reykjarstybbu. Þar
skapnum á ýmsa vegu. Fjár- og sem ég liefi fariö um fjallalönd
nautgripasýki gera stundum mik I — bæði heima á íslandi og
il spjöll. Stundum hrynur bú-‘ ........ .(Framhald á 6. síðu.X