Tíminn - 09.03.1952, Blaðsíða 2

'HW'l
TÍMINN, sunnudaginn 9. marz 1952.
2.
57. blaðt,
.........
VerðurLýsuhóll menntaseturSnæ-
fellinga og frægur heilsubrunnur
Nýlega las ég grein í Tíman-
nm um heilsuböðin í Bad Ga-
stein í Austurríki. Heilsuböð
þessi byggjast fyrst og fremst á
geislavirkum efnum, sem finn-
ast í heitu jarðvatni.
í niðurlagi greinar þessarar
varpar höfundurinn fram þeirri
spurningu, hvort við Islending- j
ar munum ekki eiga slík verð- j
:.næti í okkar fjölmörgu, heitu
uppsprettum, og hvort ekki.
nuni þörf rannsókna á þessu
ísviði.
Þótti mér grein þessi hin at-
hyglisverðasta' og varð hún til
þess, að ég tók mér penna í
hönd.
>rjú jarðhitasvæði.
Hérað mitt, Snæfellsnes, er:
ekki auðugt af heitum laugum
í.ié hverum. Norðan vert á nes-
nu öllu fyrirfinnast ekki að
:.ieinu ráði heitar uppsprettur.
3n á því sunnanverðu eru þrjú
.jaiðhitasvæði talin merkust, en
þau eru við Kolviðarnes og
Landbrot í Hnappadalssýslu og
nci Lýsuhól í Staðarsveit.
A öllum þessum stöðum er þó
ívergi um mikið vatnsmagn að
ræða, en þó einna mest við
Kolviðarnes.
Tilraun til borunar við
Cysuhól.
En það er heita vatnið við
Lýsuhól, sem ég vil gera hér
að umtalsefni.
Fyrir nokkrum árum var byrj
ið á borun þarna eftir meira
/atni, en þó með mjög ófull-
rc.mnum áhöldum.
Borun þessari var þó aldrci:
lokið, en á einum stað tókst
þó eftir langa mæðu að kom-
ist um 100 fet niður í jörðina
£>g þá kom upp allmikið magn
»3 sekúndulítrar) af 40—50 st.
íieitu, freyðandi kolsýruvatni,
en þó krystaltæru.
Slík uppspretta mun ekki
finnast annars síaðar hér á
iandi.
Ég, sem þessar línur rita, átti
a síðastliðnu hausti, tal um upp
sprettu þessa við héraðslækni
ikkar Arngrím Björnsson í Ólafs
'úk, en hann er maður glöggur
Jg víðsýnn. Hann leyfði mér að
oirta hvert væri álit hans á
íramtíð þessa staðar og fer það
:iér á eftir:
AUt héraðslæknisins á
ækningamætti Lýsuliólslaugar.
Ég' var einn þeirra, er
þreyttu 200 metra sundið í
samnorrænu sandkeppninni.
Það gerði ég á Lýsuhóli í
íitaðarsveit, í 12,5 metra torf-
veggja laug, hlaðinni af ung-
mennafélagi Staðarsveitar. í
iaugina er leitt vatn úr bor-
holu (?) rétt við laugina. 1
iauginni eií vatnið 32°—35°
heitt (að sumrinu). Þar sem
vatnið kemur upp úr holunni
er það eins og froða (af kol-
sýru) og Cl° heitt. Til eru
mjög frægir kolsýruvatns-bað
staðir erlendis (Karlsbad, svo
að eitthvað sé nefnt). Það fólk
er þangað sækir, er fólk með
háan blóðþrýsting, þvaggigt
iarthritis urica), gall- og
nýrnasjúkdóma. Þar sem heitt
kolsýruvatn kemur úr jörðu,
mætti auk þess nota það til
upphitunar (geislahitun ) og
til lækninga á sjúklingum með
mænusótt (poliomyelitis
acuta) og Akureyrarveiki.
Þar sem Lýsuhóll er að
mínu viti eini staðurinn hér
á landi, sem hefir heitt kol-
sýruvatn, vfjrðÉst mér iiggja
í augum uppi, að hann ætti
að notfæra sér til þess áður-
nefnda og auk þess koma þar
upp læknisbústað fyrir hér-
aðslækni í Snæfelisnesshér-
aði sunnanfjalls, (sem búið er
að setja lög um, en ekki að
framkvæma). Einnig ætti þar
að vera framhaldsskóli (al-
þýðuskVii, virinuskóSi!) fyrír
Snæfellsnessýslu og jafnframt
húsmæðraskóli. Margir myndu
telja, að læknissetur þarna
væri noklcuð úr vegi fyrir
Miklaholts- og Eyjahreppsbúa,
en með góöum farkosti í hönd
um læknis tel ég að ekki myndi
saka.
Vel væri, ef á næstunni væri
þrautreynt að bora þarna eft-
ir meira heitu vatni og at-
hugað um skilyrði fyrir raf-
magns-vatnsvirkjun og ætti þá
að vera kominn fullur grund-
völlur til að hefjast handa.
Geta má þess, að þarna eru
afburðagóð skilyrði til ræktun
ar.
Ólafsvík, 15. okt. 1951,
Arngr. Björnsson
Jhéraðslæknir.
Merkilegt mál.
Ég hef litlu við þetta að bæta
að sinni. Álit læknisins er, að
þarna sé um mikil verðmæti að
ræða. Því ætti þarna að rísa
upp heilsuhæli í sambandi við
læknisbústað héraðsins. Hans á-
lit er ennfremur, að þarna eigi
að byggjast menntastofnanir
Snæfellinga í framtíðinni, svo
sem unglinga-, alþýðu- og hús-
mæðraskólar.
Skoðanir Arngríms hafa
þarna við gild rök að styðjast,
sem ekki yrði liægt um vik að
sniðganga þegar til framkvæmd
anna kæmi. Og til viðbótar skal
á þaö minnzt, að allar sveitirn
ar sunnan fjalls á Snæfellsnesi,
vantar barnaskólahús. Verði
framtíðarlausn þess vandamáls
sú, að byggð veröi sameiginlegt
skólahús fyrir þær allar, sem
heyrzt hafa raddir um, þá verð
ur ef til vill Lýsuhóll sjálfkjör-
inn staður. Sýsluna skortir skóla
til að geta framkvæmt fram-
haldsnám unglinga lögum sam
kvæmt. Margar ástæður krefj-
þess, að slíkur skóli (eða skólar)
verði reistur í sveit.
Eins og læknirinn minnist á,
er þarna þörf frekari rannsókna.
Að því hefir verið unnið, en oft
mætt fuðulegu tómlæti á hærri
stöðum.
Það er okkar héraðsbúa að
vinna bug á slíku dáðleysi.
Jörðin Lýsuhóll er landgóð,
liggur í miðju héraði við þjóð-
braut og er í eigu ríkisins. Virkj-
unarmöguleikar ef til vill góðir
í bæjarlæknum. Og í heita vatn
inu, sem þarna rennur nótt og
dág, ár og síð, dylst ef til vill
sá máttur, sem gæti gert sjúkan
hraustan og eflt æsku héraðs-
ins að hreysti og þroska, væri að
öðru leyti vel að henni búið.
Skrifað á þorranum 1952.
Þórður Gíslason,
Ölkeldu II.
Árnað heilla
Hjónaband.
í dag verða gefin saman í
hjónaband ungfrú Elín S. Guð-
mundsdóttir frá Brimnesi í Fá-
skrúðsfirði og Þorleifur Vagns-
son úr Arnarfirði. Heimili þeirra
er í Fagranesi í Hólmslandi við
Reykjavík.
8. marz voru gefin saman í
hjónaband af séra Óskari J. Þor-
lákssyni ungfrú Fanney Jóns-
dóttir frá Þrúðardal IStranda-
sýslu og Arngr'mur Guðjónssi.n,
Gufudal í Ölfusi.
:!
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHII1111111111111111111111IIIIIIIII llll III ■ II
| Fyrsti landnáms-1
1 maðurinn—fyrsti I
| votheysturninn |
I í marzhcfti Freys er grein- jj
I arkorn eftir Hinrik Þórðar- i
{ son, þar sem hann víkur að i
| því, að viðeigandi væri, að 1
| Þingeyingar reistu Náttfara i
i bautastein sem fyrsta land- i
§ námsmanni á íslandi og rétti i
| þar með hlut hans, þar eð 1
• | hann hefir svo að segja i
| gleymzt í sögunni, en Ingólfi |
| Arnarsyni verið gefinn allur i
i heiðurinn.
★ I
= í þessu sama greinarkorni s
i skýrir Hinrik frá því, að árið i
1 1940 hafi bóndi á Skeiðum, f
i vestfirzkur að ætt, Svein- f
f björn Kristjánsson í Vestur- f
f koti, hafið að byggja votheys i
j i turn úr steini, árum áður en =
j i það byggingarlag á votheys- s
i E hlöðum barst hingað frá Sví- f
I f þjóð, og algerlega af eigin f
i f hugviti. Þessa voíheysturns f
j i mun aldrei fyrr hafa verið =
i getið opinberlega, og jafnvel i
i ritstjóri Freys segir neðan- \
\ máls, að hann hafi ekki fyrr E
f um þennan votheysturn vit- E
f að. E
•iiiiiiiiiiiiiiimiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiitiitiititiiiiiiiiH
íslandsmeistararnir
búa sig undir keppnis-
för til Noregs í vor
Á sunnudögum, þegar veöur er þolanlegt, má sjá unga og
röska menn að knattspyrnuæfingum á Langasandi á Akra-
nesi. Það eru íslandsmeistararnir í knattspyrnu að þjálfa
sig fyrir þrekraunir þær, sem sumarið ber í skauti sínu. Síð-
; an um áramót hafa þeir æft sig þrisvar í viku, tvo daga
innan húss og á sunnudögum á Langasandi.
nsŒm.
Akurnesingar munu hafa full- ] Unnið að fjáröflun.
an hug á því að láta ekki taka j Það er ætlunin, að þeir, sem
af sér íslandsmeistaratitilinn ^ förina fara, greiði þúsund krón
j fyrst um sinn, en auk þess munu j ur úr eigin vasa, en að öðru leyti
þeir fara keppnisför til Noregs á að safna fé til þess að kosta
í sumar, svo að talsvert liggur utanförina. Er þegar búið að
við. safna talsverðu fé, en allmikið
vantar þó. En íþróttabandalagið
20 manna flokkur. vonar, að úr því muni rakna með
Guðmundur Sveinbjörnsson aðstoð góðra manna.
er formaður íþróttabandalags
Akraness, en með honum eru í
stjórn þess Óli Örn Ólafsson,
Egill Sigurðsson, Helgi Júlíus-
son og Jakob Sigurðsson.-
Guðmundur skýrði blaðinu svo
frá í gær, að hann hefði þegar
: fengið leyfi Knattspyrnusam-
bands íslands til þess að leggja
af stað í þessa keppnisför 15.
júní, en sennilega yrði þessu
breytt þannig, að þeir færu 13.
júní með Gullfaxa.
Gert er ráð fyrir, að í flokkn-
um verði tuttugu menn, átján
leikmenn, einn fararstjóri
Harle farinn aftnr
með brotajárns-
togarann
Útvarpið
Útvarpið í dag:
Kl. 8,30 Morgunútvarp. — 9,10
Veðurfregnir. 11,00 Messa í dóm
kirkjunni (séra Jón Auðuns
dómprófastur). 12,15 Hádegisút-
varp. 13,00 Erindi: Móðir jörð;
I. Hnötturinn og himingeimur-
inn (Ástvaldur Eydal licensiat).
15,15 Fréttaútvarp til fslendinga
erlendis. 15,30 Miðdegistónleikar
((plötur). 16,00 Lúðrasv. Reykja
vík leikur; Paul Pampichler
stjórnar. 16,30 Veðurfregnir.
18.25 Veðurfregnir. 18,30 Barna-
tími (Baldur Pálmason). 19,30
Tónleikar (plötur). 19,45 Aug-
lýsingar. 20,00 Fréttir. 20,20 Tón
léfikar: Sónata fykir trbmpet
og píanó eftir Karl O. Runólfs-
son (Paul Pampichler og Wil-
helm Lanzky-Otto leika). 20,35
Erindi: Hertogaynjan af Cajan-
ello; síðara erindi (Þórunn Elfa
Magnúsdóttir rithöfundur).
, 21,00 Óskastundin (Benedikt
' Gröndal ritstjóri). 22,00 Fféttir
og veð'urfregnir. 22,05 Danslög:
a) Gamlar minningar: Gaman-
vísur og danslög. Hljómsveit und
ir stjórn Bjarna Böovarssonar
j leikur; Soffía Karlsdóttir og
Erlingur Hansson syngja. b)
i Ýmis danslög af plötum. 23,30
' Dagskrárlok.
Útvarpið á morgun:
1 Kl. 8,00 Morgunútvarp. — 9,10
Veðurfregnir. 12,10—13,15 Hádeg
isútvarp. 15,30—16,30 Miðdegis-
útvarp. 18,10 Framburðar-
kennsla í ensku. 18,25 Veður-
fregnir. 18,30 íslenzkukennsla; I.
fl. 19,00 Þýzkukennsla; II. fl.
19.25 Tónleikar (plötur). 19,45
Auglýsingar. 20,00 Fréttir. 20,20
Ú tvarpshl j ómsveitin; Þórarinn
Guðmundsson stjórnar. 20,45
Um dagnn og veginn (Jón Ey-
þórsson veðurfræðingur). 21,05
Einsöngur: Frú Guðmunda Elías
dóttir syngur; Fritz Weisshappel
leikur undir. 21,25 Búnaðarþátt
ur: „Þið, ungu bændur“, erindi
j eftir Þorbjörn Björnsson bónda
á Geitaskarði (Gísli Kristjáns-
!son ritstjóri flytur). 21,50 Ein-
leikur á píanó: Guðmundur
I Jónsson leikur prelúdiu og fúgu
op. 39 nr. 1 eftir Mendelssohn.
22,00 Fréttir og veðurfregnir. —
22,10 Passíusálmur (25). 22,20
1 „Ferðin til Eldorado", saga eftir
Earl Derr Biggers (Andrés Krist
jánsson blaðam.) — XXI. 22,40
Tónleikar: Lög eftir Tschai-
kowsky (plötur). 23,10 Dagskrár
I lok.
Þýzki dráttarbáturinn Harle
lagði aftur af stað frá Reykja
vík í gær með báða brotajárns
og j togarana, Haukanes og Bald-
Gunnar Akselsson, sem haft hef ur> í Hafði við athugun
ir með höndum undirbúning fyr
ir Akurnesinga.
Fimm kappleikir í Noregi.
Það er ráðið, að Akurnesingar
heyi fimm kappleiki í Noregi —
í Osló við Vaalerengen, í Spart
borg, Hamri, Litiastraumi og
Halden, þar sem þeir keppa við
félagið Kvikk.
Leikmennirnir, sem fara, hafa
enn ekki verið valdir, en aö
meginuppistööu verður þetta
sama liðið og vann íslandsmeist
aratignina í Reykjavík í fyrra-
sumar.
Kaupmannahafnarferð?
I Akurnesingar hafa einnig mik
! inn hug á því, að koma við í
{ Kaupmannahöfn í heimleiðinni.
, Eiga þeir þar boð hjá knatt-
j spyrnuliði K.F.U.M., sem heim-
' sótti þá 1950, og mun báða aðila
fýsa, að þeir reyni með sér.
a Haukanesinu komið í ljós,
að skrokkur skipsins var ekki
lekur, þótt sjór hefð'i komizt
svo hastarlega í það, sem
raun bar vitni, á dögunum.
Bókamarkaður á
Stokkseyri
I gær og í dag er opinn
bókamarkaður á Stokkseyri
og eru þar um 1000 bækur á
boðstólum. Um 300 þessara
bóka kosta frá 2 til 15 kr. og
er þarna völ á fjölmörgum
bókum, sem ekki hafa sézt á
markaði lengi. Markaðurinn
er opinn til miðnættis í kvöld.
Næst fer bókamarkaðurinn Úl
Selfoss og Eyrarbakka.
Fyrsfu rauðmaganetin
lögð í
Rauðmaginn er nýmeú, sem marga fer að langa í, þegar
komið er fram á þennan tíma, enda von t«l þess, að rauð-
‘ maginn fari að veiðast hvað úr hverju, sérstaklega ef hlýn-
l ar í veðrí. — IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1MIIIIIIIIIIIIII,|I|I||I|IIIIIIIIIIIÍII1HV
| Þetta er undarleg j
| kona, afi minn (
| Farþegar í strætisvagni til i
= Hafnarfjarðar urðu fyrir i
1 skömmu vitni að eftirfarandi i
| atviki: Rétt við afturdyr i
i vagnsins sat aldraður maður |
i með fjögurra eða fimm ára §
i gamía stúlku í fanginu. Á i
i einni stöfinni brá farþegum i
i heldur en ekki í brún, er |
| fullorðin stúlka sló gamla i
E manninn kinnhest um leið og 1
i hún snaraðist út. Hún hafði i
i staðið rétt hjá gamla mann- |
i inum. Þegar litla stúlkan sá |
i þetta, sagði hún við afa sinn: i
| „Þetta er undarleg kona, i
| fyrst stígur hún ofan á tærn 1
| ar á mér, þá klíp ég hana í |
i lærið og síðan slær hún þig, 1
i afi minn“, |
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiii
Lagt í fyrradag.
I Fyrstu rauðmaganetin voru
að þessu sinni lögð í Skerja-
fjörð L fyrradag, en ekki mun
hafa átt að vitja um fyrr en
jí dag, svo að ekki var vitað í
. gærkvöldi, hvort hinn litfagri
og lostæti fiskur var kominn.
i
Of kalt enn.
Varla er þó við rauðmaga-
veiði að búast fyrr en kem-
ur fram yfir miðjan mánuð-
inn, þótt rauðmaginn skríði
stundum svona snemma í
þarann. Því veldur, hve kalt
er í lofti. Það er grunnt á
: rauðmagaslóðunrm í Skerja-
firði, og kuldi í lofti hefir á-
hrif L hitastigið í sjónum, en
rauðmaginn kann ekki við sig
í þaranum, hafi hann þar
ekki hæfilegan yk