Tíminn - 09.03.1952, Blaðsíða 5

*7. blaff.
TIMINN, sunnudaginn 9. tnarz 1952.
5.
Sunnud. 9. marz
Á víðavangi
Ljót vanrækslusaga
Árið 1949 var sett sérstök
löggjöf um meöferð ölvaöra
manna og drykkjusjúkra.
Löggjöf þessi var sett fyrir
tilhlutun Eysteins Jónssonar,
er þá var heilbrigðismálaráö-
herra. Fram að þeim tíma
höföu þessi mál verið fullkom
iega vanrækt af löggjafanum,
þótt þau séu með mestu vanda
málum þjóðfélagsins.
í löggjöf þessari var gert
ráð fyrir að starfrækt yrðu
þrennskonar hæli fyrir
drykkjusjúklinga.
í fyrsta lagi skyldi komið
upp sjúkrahúsdeild, þar sem
tekið yrði á móti þeim ölæð-
ingum, er lentu í höndum lög
reglunnar. Þeir fengu þar
Jæknisskoðun og umönnun
meðan þeir þyrftu að vera
undir mannahöndum. Bæjar-
félögin skyldu sjá um að
koma upp þessari sjúkradeild,
þar sem þess væri þörf, en!
fá til þess styrks ríkisins.
í öðru lagi skyldi komið
Vaxandi útfararhugur.
Veruleg brögð munu nú vera
að því, að íólk reyni að komast
úr landi. Sendiráðum þeirra
ríkja, sem aðallega taka.á móti
innflytjendum, hafa borizt mjög
margar fyrirspurnir um mögu-
leika á því að flytja þangað.
Einkum éru það Bandaríkin,
sem menn vilja komast til, en
ÞATTER KÍRKJÖKNAR
Kirkjugöngur
Ekki er Jangt síðan kirkju-
brot. Síldin hefir að mestu höfum við einkum haldið okkur
brugðizt. Þorskaflinn hefir við skuldaleiðina, enda var áð- !
einnig brugizt aff talsverðu ur fyrr meiri ótrú á sérleyfis- j
íeyti. Gyllingar nýsköpunarár- j leiðinni. Á síðari árum hafa önn j
anna hafa valdið mönnum von ur lönd, sem líkt er ástatt um, '
brigffum. Þau skapa svo trúleys hagnýtt sér hana í vaxandi ferðin tilheyrði ævintýrinu.
ið á landiff og afkomumögu- mæli, t.d. Noregur. Reynslan Skemmtilegt ferðalag á hest
leika þess. lítfararhugurinn á þykir sina, að þegar vel er frá um 1 hópi ungra og glaðra fé
ekki‘sízt ræíur sínar í þessu. | sérleyfunum gengið, er sú leið- la&a- Eitthvað sérstætt, há-
Fleiri ástæður koma svo vissu ‘n áhættuminni en skuldaleið- tiðlegt, næstum skemmtilegt
síðan Kanada, Ástralía og Nýja lega til greina, en sennilega eru in< enda orðnir takmarkaðir ‘ kirkjunum. Siðc.st ofurlítill
Sjáland. Það eru m.ö.o. engil- þessar tvær veigamestar. Per-
saxnesku löndin, sem hugur- sónulegar ástæður blandast svo
inn stefnir einkum til, þegar einnig í þetta.
menn vilja komast í burtu. ,
Athyglisvert er, aff engir Máttur vatnsorkunnar.
möguleika til þess að fara hana.
ástardraumur í húmi heim-
Hagnýting vatnsorkunnar Jeiðarinnar, eða minnsta
er nú stærsta og örlagaríkasta k°sti minningar um „falleg-
verkefnið á sviði islenzkra at- ustu stúlkuna“ i sveitinni eða
vinnu- og afkomumála. Það er ..sætasta strákinn“ við kirkj-
eitt veigamestá atriðið i því una-
munu hafa sótt um að komast Það er hins vegar fullkomlega starfi að sj.apa þú sterku og En nu er kirkjuferðin ekki
til kommúnistísku landanna í ástæðulaust að missa trúna á
Austur-Evrópu og boffar þó landið, þrátt fyrir þann mót-
öflugur flokkur hér þá trú, að gang, sem átt hefir sér stað á
bjargföstu trú á landið, sem
þjóðin verður að eiga, ef hún á
að halda eignarrétti sínum á
framar í þessu gildi. Aðrar
skemmtiferðir
við, með eru
Jrafa tekið
áþreifanlegri
hvergi sé betri að vera og þar undanförnum árum. Það hefir komandi tímum Trúi hún ekki sevintýrum.
sé veriff aff skapa hiff lang- aðeins sannazt, að rangt var | á iandið og hagnýti hún ekki Víðast sækir fólk kirkjur
þráffa sæluríki á jörffu hér. að treysta á sjávarútveginn ein- j augæfi þess g]atar hun eignar. sínar illa, sérstakiega eru þær
Svo virffist sem flokksfonngj- göngu, þótt hann verði alltaf rettinum fyrr eða siðar
arnir trúi því ekkz sjáífir eða mikilvægur þáttur í afkomu
áhangendur þeirra. Þegar þeir okkar. En landið sjálft hefir
vilja komast burtu, leita þeir líka mikil gæði að bjóða. ís-
a.m.k. annað og þá eihkum lenzk mold getur verið gjöful,
þangaff, sem þeini er kennt, aff ef hún hlýtur rétta umönnun.
stjórnarfariff einkennist af Aukin tækni mun hjálpa til
kreppum og öngþveiti. þess að gera lanbúnaðinn ör-
' Útfararhugur sá, sem virðist uSgan og arðvænlegan atvinnu-
upp gæzluvistarheimilum fyr- hafa gúpið um sig, er annars veS-
ir drykkj usj úklinga, er þyrftu sérstakt alvörumál. Það er að
Janga hæJisvist. Bæjarfélög-,vísu sv°. að jafnan er fyrir
in skyldu einnig hafa for-1 hendi nokkur ævintýralöngun
göngu um byggingu slíkra °S útfararþrá og hæfilegir til-
hæla með tilstyrk ríkisins. j flutningar milli landa er því
í þriðja lagi skyldi svo kom ekkert nýtt fyrirbrigði. Undan-
ið upp lækningahæli ríkisins,1 farin ár hefir t.d. margt manna,
er rekið yrði í sambandi við a.m.k. á okkar mælikvarða, flutt
geðveikrahælið á Kleppi og frá Norðurlöndum og þó miklu
reist yrði og rekið á kostnað fleiri viljað komast þaðan. Héð-
ríkisins. Þetta hæli, sem verð an hafa líka verið nokkrir brott
ur að Úlfarsá, mun senniiega flutningar, én þó heíir útfarar-
geta tekið til starfa næsta hugurinn hér hvergi nærri ver-
vor. | ið eins mikið áberandi um nokk
Fyrsta skrefið til fram- urra áratuga skeið og hann virð
kvæmdana í þessum málum ist vera nú.
var að koma upp sjúkrahús-|
deildinni, þar - sem fram Orsakir útfararhugans.
vanræktar af ungu fólki og
karlmönnum.
Orsakirnar eru vafalaust
fleiri en hvarf ævintýrisins og
gæti farið athugun á drykkjuj Vafalaust hafa ýmsar nýjar ófró81egt að geta þess, að af
sjuklingum. Sérstaklega var ástæður komið til greina, er komumöguleikar iandanna eru
þó þessarar deildar brýn nauð valda þessu. j nu fiokkaðir eftlr orkumöguleik
syn í Reykjavik þar sem log- j Ein ástæðan er vafalaust sú, um þeirra Svo mikiivæg er hún
reglan hefir ekki annan dval að við höfum kcmizt í aukna talin T d eru Danmörk og Hol-
arstað fyrir þá en hinn ill- snertingu við ameríska menn-j land talin standa iila að vigi
ræmda kj'aHara. Strax i nóv- ingu og iifnaðarhætti og margir vegna þess> að þau hafa hvorki
ember 1949 skrifaði Eysteinn Sja hana j rómantískum ljóma.
Jónsson, sem þá var enn heil þott margt megi vafalaust gott
brigðismálaráöherra, borgar- j um þetta segja, er þó hætt við,
stjóranum í Reykjavík bréf, að ejimíkiö af Ijómanum hverfi
þar sem bent var á, að bæjar við nanari kynni.
Nýir stjórnarhættir.
Ýmsir munu segja, að stjórn- skiptin til markvissari ást-
arhættir seinustu 10—12 ára leitni.
eigi sinn þátt í því að skapa þá Sennilega eiga guðsþjónust
ótrú, sem orsakað hefir útfarar- urnar sjálfar talsverða sök,
huginn. Því skal heldur ekki form þeirra stirð eða líflaus,
neitað. Verðbólgan, sem hér hef miðað við annað, sem nútíma
ir leikið lausum hala síðan áhrif maðurinn gerir kröfu til. En
fjárbrallsmanna ukust í stjórn umfram allt þurfa þær létt-
landiff ” "hefir'* *aff landsins> hefir skapað nokkra ari blæ, lífrænni fegurð,
a vantrú á það, að þjóðin sé fær meira svigrúm til þátttöku
um að stjórna sér. Víst er það handa öllum. Söngurinn þarf
lika, að hér þarf að verða mikil að vera léttari, meira af ein-
breyting á stjórnarháttum, ef rödduðum söng, einföldum en
vel á að fara. Andi fjárbralls og þó kliðmjúkum lögum. Ein-
ábyrgðarleysis má ekki brenni- söngur væri nauðsynlegur
merkja stjórnarfarið, eins og stundum, sömuleiðis lög, sem
átt hefir sér stað í ríkum mæli sungin væru fyrst af einsöngv
seinasta áratuginn. | ara og síðar af öllum söfnuð-
...... . . . „ inum á víxl. Meiri fjöl-
Fjarbrallsmennirmr hafa , , . , ,
. . .. . « - „ . . breytm, sem þá væri stefnt í
numiff þa list aff fallast a alls
konar kröfur og eyffslu, ef þeir
fengu aff halda sínu, en allt
hefir þetta svo lent á herffum
heildarinnar. Því hefir hinn
mikli stríffsgróffi og gjafaféff
hagnýttst miklu verr en ella,
rikisbákniff þanizt út, milli-
liffastarfsemin blómstrað og
verffbólgan setiff í öndvegi.
Síffast cn ekki sízt, er svo
aff nefna hina- miklu vatns
orku, er
geyma, en orkan er nú í sí-
vaxandi mæli aff verffa undir-
staða nýs og aukins atvinnu-
reksturs. Meff því að beizla
orkuna, skapast hér skilyrffi tilj
að hefja margháttaðan nýjan
atrinnurekstur. Vatnsorkan
getur skapaff Islandi skilyrffi
t« aff standa jafnfætis svo aff
segja hvaða landi, sem er, í því
aff bjóðá íbúum sínum örugg
aíkomuskilyrffi, og þaff marg-
fallt fleiri íbúum en þaff
byggja nú.
í þessu sambandi er ekki
félögin ættu að hafa forgöngu
Þá hafa ýmsir efnahagserf-
vatnsafl eða kolanámur. fsland
stendur hins vegar mjög vel að
vígi.
Hagnýting orkunnar.
samræma exningu.
Predikarnirnar þurfa að
snerta daglegt líf og umhugs-
unarefni sem allra mest, en
síður þurra trúfræði, sem fá-
ir leggja nú eyrun að.
Kirkjan sjálf verður að
færast nær því að híbýla-
prýði og umgengni allri, sem
fegurðarsmekkur nútímans
Það er oft réttilega bent á, telur hæfandi prúðbúnu
að sparifjáreigendur hafi verið fólki.
illa leiknir vegna þessara að- j En umfram allt þarf fólk-
fára. Vissulega er það rétt. En ið að skilja, að kirkj ugöngxxr
annar hópur þjóðfélagsþegn- eru menning, og allt fólk, sem
anna hefir þó verið leikinn enn vill teijast góðir og virðulegir
grálegar. Það er unga fólkið. þegnar hins kristna, íslenzka
iffleikar aukizt hér hin síðari gera, er að ganga að því með i ný heimili eða að byrja biiskap sókn sjálfsagða skyldu. Það
ár. Á fyrstu árunum eítir styrj oddi og egg, að hagnýta þessi í sveit. Hér er þörf sérstakra ráð bregzt heldur ekki, nema með
öldina lifðu menn í þeirri trú, miklu skilyrði. Til þess þarf mik
aff sjávarútvegurinn yrffi þess ið erlent fjármagn. Þessa fjár-
megnugur aff skapa langvar- ' magns verðum við að afla jöfn-
andi gullöld. Fjármagninu var um höndum með því að fara
aff miklu leyti ráffstafaff skuldaleiðina eða sérleyfisleið-
um þessar aðgerðir, og hvatt
hann borgarstjórann til að-
gerða samkvæmt því. Ekkert
bólaði þó á aðgerðum í þessu
máli hjá borgarstjóranum.
Sumarið 1950 skipaði dóms-
málaráðherra því fjögurra
manna nefnd til að gera til-
lögur um framkvæswKþessa
máls, þar sem þetta snertir
einnig lögregluna allmikið.
urÍtöðxT að”íeisa^mætti1 shká að bærinn komi UPP gæzlu' áhugi hans varðandi Bjarnar
SSasdefd hvoS“S !‘TTh%,r,aryl“T,“ 'kkl>í
væri við Landsspílalann eða inga’ o“ T<S~ T fynr þvi’ heldur
Kleppsspítalann, með tUtölu- l TT x l l stu®nings-
legum litlum kostnaði. i að fSU gera afugun á. bvi’ maJur hans burftl aS koma
að Reykjavikurbær kæmi upp jorðinni í gott verð.
Það, sem við þurfum nú að Það er ekki álitlegt nú að stofna rikis, verða að telja kirkju-
stafana til þess að rétta hlut sárafáum undantekniixgum,
þeirra, sem eiga að erfa landið.' að frá kirkjuræknum neimil-
Það verður ekki gert, nema með um kcma traustustu og oft
samkvæmt því. Þessi trú hefir
aff verulegu leyti beffið skip-
ina, eins og áður hefir
rætt um hér í blaðinu.
verið
Áður
stórbreyttum stjórnarháttum.
Hinir breyttu stjórnarhættir
vitrustu þegnar þjóðfélagsins.
í kirkju fer enginn til ein-
koma vart til sögunnar, nema skis eða ilis. Þar vakna í vit
(Framhald á 6. síðu >
I áframhaldi af þessu skrif gæzluvistarheimili í Bjarnar-
aff' heilbrigðismálaráðherra höfn á Snæfellsnesi, en yfir-
borgarstjóranum í Reykjavík læknir Kleppsspítalans, dr.
bréf 7. nóv. 1950, þar sem Helgi Tómasson, dæmi þann
bærinn var hvattur til „að stað óhæfan fyrir slikt hæl>,
koma upp sjúkradeild til en ætlast er til að yfirlæknir
viðtöku drukkinna manna“ inn á Kleppi hafi eftirlit með
og var að sjálfsögðu heitið slíkum hælum. Benti Helgi
affstoð ríkisins, eins og lög m. a. á, að slík hæli ættu
mæla fyrir um. Enn hefir ekki að vera afskekkt, því að
samt ekkert orðið úr fram- aðstandendur sjúklinganna
kvæmdum hjá borgarstjór-' ættu að hafa aðstöðu til að
anum og kjallarinn heldur heimsækja þá cg ekki mætti
áfram að vera hæli þeirra,‘láta vistina þar hafa á sér
er lenda í höndum Iögregl- svip fangavistar. Eftir þenn-
an úrskurð Helga, hefir borg-
arstjórinn bókstaflega ekkert
gert í málinu, enda mun líka
unnar vegna drykkjuskapar.
Engu betri er framkoma
borgarstjórans varðandi það,
Af hálfu heilbrigðismála-
ráðuneytisins hefir verið
ýtt eftir framkvæmdum,
en án árangurs, þar sem
forustan á að vera í hönd-
um bæjarins. Seinast 21. nóv
ember i haust skrifaöi það
borgarstjóranum bréf, þar
sem segir „að ráðuneytið
hafi verið og sé reiðubúið
til að leggja fram tilskilin
styrk til þess að reisa gæzlu
vistarheimili fyrir drykkju
sjúka menn, ef Reykjavíkur
bær vill reisa slíkt hæli og
bendi á staö fyrir það, er
heilbrigðisstjórnin getur
samþykkt“. Þessu bréfi hef-
und allra hugsandi rnanna og
kvenna góðar og gagnlegar
kenndir, holl áform og ljúfar
ir borgarstjórinn ekki svar- ’ minningar.
að enn, þótt hann hafi haft Þar sem prestarnir leggja
fjóra mánuði til stefnu. |sig fram í lífrænu starfi
Sá dráttur, sem átt hefir eykst sókn unga fólksins til
sér stað hjá Reykjavikurbæ í kirkju sinnar.
þessum málum ervissulegaorð ! Það finnur þar vegnest um
in ljót saga. Meðan hann hef .víðavegu lofts og lagar, sem
ir átt ssr stað, hefir ástandið nú er flestum færir. En betur
í þessum málum hríð versnað. rná ef duga skal. Raunar eru
Þess verður fastlega að krefj kirkjugestir nútímans, þótt
ast, að framkvæmdir verði kannske séu fáir, heilsteypt-
ekki dregnar á langinn eins ari hlustendur en áður fyrr.
og gert hefir verið hingað til, En slæm kirkjusókn er svart
heldur verið nú hafist handa ur blettur á sóma og menn-
um þær af bæjaryfirvöldun- iirgu hvers byggðarlags.
um og þessu hraðað eiixs ög I Heill hverjum húsráðend-
hægt er. |um, sem hafa kirkjugönguna
Vinnubrögð borgarstjórans hátt á stefnuskrá heimilis
í þessu máli eru annars gott síns. Hvert heimili, hver fjöl
dæmi þess, hvernig málum skylda ætti að eiga sitt sæti
bæjarins undir forustu hans í kirkjunni og telja ser
er yfirleitt háttað. Þess ber I minnkun, hvern messudag,
kjósendum að minnast viðjsem það sæist autt. Þá yrðu
rétt tækifæri. 1 .(.Framhald á 8, siðu) j