Tíminn - 20.03.1952, Síða 3

66. blað.
TIIVUNN, fimmtudaginn 20. marz 1952,
Einn merkasti og þekktasti
bóndi Fljótshlíðarinnar, Guð-
jón Jónsscn í Tungu, er áttræð-
ur'í dag. j.
' Hann er íæddúr í Miðkoti í
Fljótshlíð hinn 20. marz 1872.
Voru foreldrar hans þau hjón-
in Jón Ólafsson og Guðrún alveg ótvírætt teljast með bezt i
Oddsdóttir, er þá bjuggu í Mið menntu bændum sinnar tíðar. [
koti, en fluttust skömmu síðar j Fátt er það fræðilegs efnis,
eða um 1874 að Tungu, þar sem sem hann kann ekki nokkur skil
þau bjuggu síðan og niðjarnir á, og í þekkingu á fornsögum
eftir það. Guðjón er kominn af vorum munu fáir honum fremri
kunnum og gildum bændastofn- vera, a.m.k. þeirra, sem „ólærð
um Fljótshlíðarinnar langt ir“ eru taldir.
í ættir fram. Afi hans á föður-| Þeim, er þetta ritar, er það
hlið vár Ólafúr Einarsson, er minnisstætt, er hann kom eitt
bjó á Torfastöðum í Fljótshlíð, ’ sinn með erlendum norrænu-
Einarssonar, Þórðarsonar, og ^ fræðingi frá einum af beztu há-
afi hans. á móðurhlið var Odd- j skólum Norðurlanda 1 heim-
ur Eyjólfsson bóndi og hrepp-' sókn til hans. Bar þá allmikið á
stjóri á Vestur-Sámsstöðum, og * góma ýms umdeild atriði í Njálu
er margt af þekktu og nýtu fólki °S enda fleiri fornsögum vorum.
úr þeirri ætt komið. | Vorum við að koma ofan af Þrí-
Frekar mun Guðjón hafa átt hyrningi og frá að skoða ýmsa
við þröngan kost að búa í upp- , ®télrl sögustaði úr Njálu. Kunni
vextinum, eins og þá var títt' Guðjón þar á mörgu skil og
i barnmörgum fjölskyldum og ræddi með áhuga. Og er við
á frekar litlum og rýrum jörð- , héldum þaðan í burtu gat hinn
um. En hann var þegar í æsku ' merki fræðimaður um fátt ann-
Áttræður í dag:
Guðjón Jónsson í Tungu
Guðjón Jónsson
nú tíðkast. Þessi vatnsveita mun
án éfa vera með þeim fyrstu i
Fljótshlíðinni, en nú þykja þau
þægindi sjálfsagður hlutur.
Fyrstu búskaparár sín bjó
Guðjón með systur sinni en
1907 giftist ’ hann Ingilaugu
Teitsdóttur frá Grjótá. Sambúð
þeirra hefir verið hin bezta, og
þau svo samhent sem bezt má
vera. Ingilaug er frábær kona,
myndarbragur á öllu, sem hún
tekur sér fyrir hendur, glað-
leg og hóflátleg framganga
hennar veldur því, að allir, sem
kynnast henni fá á henni góð-
an þokka.
Sú var tíðin, að ég var oft
gestur í Tungu, ég átti þá yfir
, fjallveg að fara um Rjúpubotn
og Klittur, og fyrsti bærinn
Fljótshlíðarmegin, var Tunga.
Ég man ekki eftir að bóndinn
búinn bjartsýni, framtakssemi, að talað en að lýsa undrun sinni unni hóf Guðjón að lesa kvæði biði mér inn með vanalegum
þekkingarþrá og miklum mann yfir þekkingu og áhuga þessa eitt, sem hann kunni orði til formála, en hann tók hestinn
dómi. Tóku þeir eiginleikar bónda á fornum fræðum lands 0rðs og flutti mjög vel. Þetta minn, smeygði af honum beizl-
fljótt að sýna sig, er hann hafði síns. Og enn meiri varð undrun kvæði var Jörundur eftir Þor- inu og lét hann í hús, sem hafði
tekið við búsforráðum á föður- hans, er hann fékk að vita, við stein Erlingsson. Ég þarf varla svo háar dyr, að ekki þurfti að
leyfð sinni og umsjón allra fyrirspurn sinni um það, að að taka það fram, að barnshug spretta af hnakknum, en slík-
sinna mála um aldamótin síð- , bóndi þessi hefði í engan skóla ur minn hreifst innilega af ar dyr á hestþúsum voru fá-
ustu. Gerðist hann fljótt í far- gengið. Taldi hann að slíkt væri þessu snjalla kvæði, og á þeirri gætar í þá daga. Svo var gengið
arbroddi um margt í sveit sinni, með öllu óhugsandi um mann í stundu mótuðust í huga mín- í bæinn, og þar var svo nota-
eíns og heima fyrir og góður og bændastétt með öðrum menn- Um myndir, bæði af skáldinu og leg samvistin við húsbænd-
gildur fulltrúi þeirrar brautryðj ingarþjóðum, sem hanxr þekkti upplesaranum, sem eru þar enn, urna, að manni fannst maður
endakynslóðar, sem máske hef- til. 1 0g aldi'ei hefir gefizt ástæða til vera einn af fjölskyldunni. Þar
ir mestu afrekað og merkast
starf unnið í þessu landi.
Einna fyrstur í sveit sinni mun
Eitt er, sem einkennt hefir ag breyta. | mátti gjarnan sjá mikil vinnu-
Guðjón í Tungu, öðru fremur t Guðjón er fæddur að Mið-, umsvif, vefstól, prjónavél, og
alla tíð. En það er, hve hann koti í Fljótshlíð 20. marz 1872, síðar spunavél, því ekki voru
hann hafa alsléttað tún sitt og,hefir ætíð verið unSur 1 anda ’ en fluttist þaðan barn með for- þær fyrr upp teknar en þau
1 og opinn fyrir öllum viðfangs- eldrurn sínum að Tungu, þar, hjónin tóku eina í sína þjón-
efnum, sem samtíð hans hefir sem þau bjuggu til æfiloka, og! ustu.
haft við að glíma. j hann hefir átt heima til þessa Það vill oft verða hlutskipti
Nú er hann, að vísu orðinn dags. Foreldrar hans voru Jón ungra hugsjónamanna, að þeir
áttræður að árum, ekki verður (ólafsson og kona hans Guðrún j sem fjárráð hafa og sveitar-
um það deilt. Allhár aldur er oddsdóttir, Eyjólfssonar á Sáms stjórn, telja vissara að láta þá
það jafnan talinn, enda er elli stöðum. Þau voru fátæk og barn | ekki koma nærri almennum mál
nokkuð farin að sækja á hann mörg, eins og þá var algengt um, en það má segja Fljóts-
stækkað mikið. Hann flutti bæ
sinn á betri og fegri stað og end
urreisti með öllu á myndar-
legan hátt. Og siðar raflýsti
hann bæ sinn, er sú öld fór að
fæi-ast yfir, þótt aðstæður væru
ekki sem hentastar til þess.
Öll voru handaverk og fram-
kvæmdir Guðjóns, bæði heima
og að heiman, svo haganlegar
og snyrtilegar að af bar. Og ó-
viða hefi ég séð betri og hrein-
legri umgengni í öllum hluturn
við bæ og heimili en hjá þeim
Tunguhjónum.
Þá gerðist Guðjón snemma ör
uggur og traustur athafnamað
ur um samtök og félagsmál
sveitunga sinna, og aldrei var á
því hin minnsta hætta, að hann
hvikaði þar frá, sem hann hafði
trúnað við tekið og eitt sinn
veitt holllustu sína, og giltí það
jafnt um menn og málefni.
Hann hefir frá fyrstu tíð ver
ið sannur og hollur samvinnu
maður, bæði í orði og á borði.
Um fjölda ára var hann í stjórn
kaupfélagsins eftir að það tók
til starfa hér í héraðinu. Hann
var í hreppsnefnd um fjölda
ára, í skólanefnd, í stjórn bún-
aðarfélags sveitarinnar og
gegndi mörgum fleiri trúnaðar
störfum fyrir sveit og hérað.
Alls staðar hefir þar hið sama
einkennt framkomu hans, —
traustleiki cg einlæg og fölskva-
laus viðleitni til umbóta og fram
fara. Hann hefir aldrei hlíft
hlíðingum til verðugs hróss, að
þeir hafa ekki talið sig hafa
að líkamanum til, enda hefir megai smábænda.
hann þar ekki hlíft kröftum j Arið 1900 tók Guðjón við bús-
sínum. En andinn er jafn ung- ' f0rrasUm í Tungu, og mátti j efni á að sniðganga hina góðu
ur enn og áhuginn og hollustan' fijótt sjá að hugur hans hneigð starfskrafta Guðjóns í Tungu.
við hugðarmálin lætur hvergi á jst til ýmsrar nýbreytni. Bær- j Hann átti lengi sæti í sveitar-
sjá. Enn er jafn ánægjulegt sem inn j Tungu stóð í þá daga við stjórn Fljótshlíðarhrepps, og
fyrr að heimsækja bóndann htinn læk undir lágri hæð, og meðal þess, sem minnir á setu
aldna í Tungu og eiga við hann túnið var í skjolsælli brekku hans þar, eru fyrstu stein-
samræður um ýmsa hluti. Enn moti suðri. Það er ekki að efa,1 steyptu réttir á íslandi, sem
er hann ferskur í hugsun og ag bærinn hefir verið vel sett- ' um langt skeið munu verða þar
máli og enn er viðleitnin óbreytt Ur, miðað við þær aðstæður, er' sveitarprýði. Að vísu leið lang-
til að leita þess, sem sannast fyrir hendi voru, þegar hann var ur tími frá því Guðjón bar fram
reynist. Svo vonum vér einnig staðsettur, en hinn ungi bóndi hugmynd sína, og þar til hún
vinir hans að verða megi til kom fljótt auga á það, að erfitt komst í framkvæmd, en vax-
hinstu stundar. ! mundi verða að nota hin nýju! andi ‘eriíiðle^kar með gamlar
Kvæntur -?rl- Guðjón hinni á- verkfæri á þessum stað, og 1912 réttir úr hnausum, útbreiðsla
gætustu konu, Ingilaugu Teits- réðist hann í að flytja bæinn,1 steinsteypunnar og auðveldari
dóttur frá Gi’jótá. Hefir hún en shkt var þá örðugt og fágætt flutningar urðu til þess að
verið samhent manni sínum í tiltæki. Á hæðinni fyrir ofan þessu var hrint í framkvæmd.
öllu og staðið honum við hlið. gamia bæinn var all víðlendur j í stjórn Kaupfélags Hallgeirs
Þau hafa eignazt 4 börn, sem nróþ efst á þessum móa reisti eyjar átti hann lengi sæti. Og
öll eru tápmikil og mannvæn- Guðjón bæinn, og lagði síðan stuðnings og stjVxrnarmaður
leg. Hefir nú sonur þeirra, Odd- nxóann alian undir plóg og herfi lestrarfélags sveitarinnar hefir
stofnun Nautgriparæktarfélags
í Fljótshlíðinni og var lengi for
maður þess. Formaður Búnaðar
félags Fljótshlíðar hefir hann
verið manna lengst og stutt
mjög að notkun véla til jarð-
vinnslu.
Af þessu, sem hér hefir verið
sagt, er það ljóst, að búnaðar-
saga Fljótshlíðar verður ekki
sögð nema Guðjón komi þar
mjög við sögu.
Þau Tunguhjón hafa eignazt
fjögur böi’n, sem öll eru á lífi
og mannvænleg, dætur: Guð-
rún, Sigríður og Þórunn, og son
Oddgeir, sem nú hefir tekið við
búsforráðum í Tungu.
Og vissulega geta þau litið
yfir farin veg og verið ánægð
með dagsverkið, ’svo margir eru
sigrarnir og fá óhöppin.
Guðjón í Tungu er hamingj-
unnar barn, einstigið, sem hanxf
gekk fyrir 50 árum, er orðið að
alfaravegi.
Bergsteinn Kristjánsson.
Leiðrétting
í minningargrein um Karl
Finnbogason fyrrv. skólastjóra
birtri í Tímanum 15. febr. s.l.
hafa slæðst inn tvær leiðar
prentvillur. Þar er sagt, að Karl
hafi verið „meir en áttræður",
en á að vera, nær áttræður.
í öðru lagi stendur, að hann
hafi búið að Klippsstöðum i
9 ár, en á að vera 7 ár.
Þá hefir og fallið niður þetta:
,,Á Seyðfsfirði kvæntist Karl,
Vilhelmínu Ingimundardóttur
frá Sörlastöðum og eiga þau 6
börn.“
Önnur orða- og stafabringl
er á stöku stað hafa orðið i
greininni, vona ég að hver les-
andi ráði í.
Með þökk fyrir birtinguna.
Knútur Þorsteinsson.
Áfeng'issýki . . .
(Framhald af 4. síðu.)
heimtuðu með atkvæði sinu
j „þurrt“, þá væru þeir líka
I „þurrir". Um þetta lagði hann
fram skýrar skýrslur, en þetta
er þegar orðið of langt mál
: fyrir eina blaðagrein.
geir tekið við búi í Tungu fyrir
nokkrum árum.
Heimilið í Tungu hefir jafn-
an verið gestrisið og hjálpsamt
með afbrigðum og þar hafa
margir notið ánægjustunda. Er
það víst að margir mundu nú
óska þess, að mega koma þar á
þessum merku timamótum í
og sáði grasfræi, en þá voru þak- hann jafnan verið, þvi hann
„ . ,i ævi Guðjons, til að þakka hon-
ser sem hðsmaður eða forustu-1 . . ’ .. . ...
^ ........... .. um og þeim hjonum vmattu
maður í þeirri sokndjorfu sveú, I , *
. . . , ,, ; j og tryggð og svo margt anægju-
sem her hefir mestu breytt í , , , . .. ® °
legt fra liðnum arum.
landi síðan um síðustu aldamót.
Ætíð hefir Guðjón verið hrein
skilinn og hollur samstarfsmað
ur, — tillögugóður í hverju máli
og alls óhræddur að fara nýjar
leiðir, þar sem hann taldi þær
til bóta, hvað sem áliti fjöldans
leið í svip. Margt ber minjar
þess frá starfi hans, þótt nú sé
það margt eða flest orðið sjálf
sagt talið.
Ekki hiaut hann mikla skóla-
göngu í æsku frekar en aðrir
flestir á þeim tímum, en svo
hefir þekkingarþrá hans og
sjálfsnám fyrir séð, að hann má
Osk okkar allra vina hans er,
I að eins bjart megi vei’ða yfir
ævikvöldinu eins og verið hefir
yfir starfsdeginum öllum, og að
þar megi áfram birta og ylur
vaka.
Vér óskum öll guðsfriðar í
bæinn í Tungu í dag.
Svb. H.
Það fyrsta, sem ég man til
Guðjóns í Tungu, er að hann
gisti á æskuheimili mínu líklega
nálægt síðustu aldamótum,
þetta var um haust, og á vök-
sléttur ríkjandi aðferð við jarða
bætur. Á þessum bæ munu vera
fyrsti steinsteypti kjallarinn í
Fljótshlíð, og allur var bærinn
byggður af miklum hagleik og
snyrtimennsku efttr fyrirsögn
bónda og að nokkru með hans
eigin höndum.
Baðstofan var rúmgóð og þilj
uð í tvennt og man ég ekki bet-
ur en mjög fljótt kæmi í hana
ofn tU upphitunar, sem þá var
nærri óþekkt í hinum nýju timb
urbæjum, sem víða voru byggð
ir eftir síðustu aldamót. Á
þessu býli mun líka hafa komið
eitt fyrsta áburðarhúsið þar
eystra og litlu síðar vönduð safn
þró. Því bóndinn ungi skildi vel
þýðingu áburðarins fyrir rækt-
unina, en á þeim tíma var hirð
ingu áburðarins mjög ábóta-
vant.
Ekki lét Guðjón lengi bíða að
veitá vatni í nýja bæinn, fyrst
var vatnið leitt í lokuðum
stokk, en siðan i pípum eins og
er rnaður fróðleiksfús og bók-
hneigður. Saga landsins og aðr
ar þjóðlegar bókmenntir er
hans kærasta lestrarefni.
En mest starf í almanna þarf
ir liggur þó eftir Guðjón við
búnaðai’félag og nautgriparækt
arfélag sveitarinnar.
Það þykir máske ekki trúlegt,
en það er þó satt, að þegar Bún
aðarfélag fslands fór að auka
starfsemí sína, þá var það
hyprki fjár- né starfsmanna-
skortur í götu þess, heldur mót-
spyx-na ýmsra bænda, sem töldu
nýjungar þær, sem ráðunautar
þess boðuðu, á ferðum sínum og
námskeiðum lítilsverðar, því hjá
þeim var hvorki þörf á ræktun
né kynbótum, þar sem allt var
svo harla gott. En Guðjón í
Tungu var á annari skoðun,
hann fann að hann hafði mik-
ið að læra af þessum mönnum
og tók með fögnuði leiðbeining
urn þeirra og forustu.
Guðjón var hvatamaður að
Getum við skrásett
áfengissjúklinga
á íslandi?
Undirritaður leitaði ný-
lega upplýsingum hjá land-
lækni og liðsinnis í þessu
1 máli, og tók hann því vel, en
benti strax á erfiðleikana,
sem dr. Jellinek einnig stóð
andspænis 1940, er hann hóf
starf sitt: Hvar er markalín-
an? Hverjir eiga að teljast á-
fengissjúklingar? Um þetta
þarf að setja lög. Fyrst af
öllu þurfum við að fá ein-
falt og skýrt lagaákvæði um
það, að allir drykkjumenn í
iandinu, sem vegna drykkju-
skapar eru vandamál heim-
lili sínu, aðstandendum, bæj-
ar- eða sveitarfélagi, og þjóð-
félaginu yfirleitt, skuli skrá-
settir, og ætti þá að vera ger-
legt að koma slíku í fram-
, kvæmd, með því embættis-
mannahaldi, sem þjóðin hef-
ir. Væri æskilegt, að nefnd sú>
sem nú fjallar um áfengislög-
gjöfina, tæki þetta til athug-
unar. Eins og aðrar menning-
arþjóðir þurfum við að fá
betri skýrslugerð um eitt og
annað viðvíkjandi félagsmál-
um, en nú á sér stað.
•' T. í M - I N N
íáií í Títnahum
• iiiiSiTiSaliiiiMiiBiliiiiNiiffliNiiia«