Tíminn - 05.06.1952, Page 4

TÍMINN, fímmtudaginn 5. júní 1952.
123. blað.
a.
Óskar Einarsson læknir:
Ferðahugleiðingar
Þjóðin er að nema landið
Þegar um það er rætt aS
!íiús þurfi að reisa, brýr að
^yggja, vegi leggja eða hvað
innað er hugur girnist, heyr-
ist títt háværar óánægju-
.addir um það hve seint öllu
niði er fram horfi. Allt lendi
: slóðahætti og aíturhaldi og
ikkert sé gert.
Hinir óánægðu, og þeir eru
nargir, hafa það sjaldan í
luga að allar framfarir þessa
ands hafa verið unnar á að-
iins einum mannsaldri og að
paö' er hreint undur hve miklu
jessi fámenna þjóð hefir af-
tastað og mörgu á veg snúið
á svo skömmum tíma.
Að sjálfsögðu neitar enginn
3ví, að margt sé enn ógert,
iem gera þurfi og mun svo
öngum verða.
Fyrir síðustu aldamót var
ajóðin sárafátæk, hún átti
íaumast ólekt þak yfir sig
íða sjófæra fleytu. Verkfæri
nafn með rentú. Guðjón vafða víðlendi, sem bíður ó-
keypti jörð þessa fyrir nokkr snortið framtíðarinnar.
um árum og hefir látið reisa | Víða eru nú komin þar snot
þar heyhlöðu og heyturn og ur húsakynni, einkum á þeim1 enga stuðningsmenn, nema Her
áttatíu bása fjós úr gjall- jörðum er fyrrum voru verst mann Jónasson og Olaf Thors. í
steypu. Ennfremur er hann hýstar. Hinsvegar eru bygg- j ^inum, , Pfrf°"Lulega -fróð,rl er
Ef maður fer eftir því, sem
Alþýðublaðið og Forsetakjör
segja, þá hefir séra Bjarni helzt
þessu þó haldið enn ákveðnara
fram. Þá eru ekki ósjaldan til-
með stórvirkum vélum að ingar hrörlegar þar sem bezt
breyta þýfðum og blautlend- var áður hýst. Það er rétt eins “efndir menn.Tem eiga að vera
um úthögum jarðarinnar í og með nýju og gömlu Þjórs- j ákveðnir fylgj’endur sgeirs, enda
rennislétt tún. j árbrúna. ] þótt þeir hafi aldrei léð máls á
Man ég svo langt að Gljúf-| Austan Rangár ytri er harð slíku. Þetta er t. d. borið út um
urárholt var örlítið kot. Þá lendi og sandar víðir. Þar eru ýmsa áhrifamenn í Framsóknar
var áin óbrúuð og oft slæm- Rangárvellir. Fyrrum bjuggu flokknum, t. d. VUhjálm Þór,
ur farartálmi á vetrum. Var þar fjárríkir stórbændur á Hilmar Stefánsson ogSveinbjörn
títt fiúið heim í litla bæinn hverju býli. Nú sést þar varla'ftyl-íþó'kosningu séra b“
sveit
hans Gissurar og konu hans kindarskjáta. Engin sveiu eindregið 0g var t. d séra Svein
og jafnan góðu að mæta. Ein sýslunnar hefir á liðnum ára'djörn í hópi þeirra miðstjórnar-
hvern veginn rúmaði kotið tugum goldið meira afhroð manna Framsóknarflokksins,
litla gesti auk hinna mörgu af völdum náttúruaflanna,1 sem eindregnast mæltu með
barna þeirra hjóna, sem nú þótt hinar hafi einnig átt um. framboði séra Bjarna, er það
eru vaxin úr grasi og orðnir sárt að binda. j mál var til endanlegrar ákvörð
hinir beztu borgarar. I Þegar komið var nokkuð ,unar 1 miðstjórninni.
' — sogurnar
Við Ölvesá er risið upp bezt'austur á Sandana var ekið út1®1 f11^ Á s°^rnf.r
landsins. af .þjóðvegmum og stemt a á slíkum grundvelli, er hætt við
byggða kauptún
Segja má a.ð^hvert húsið sé(Heklu gömlu, sem gnæfir hátt aðTrTgjTrnus’tu fýígjéndur hans
i _*• i. tt.-t '"c— **■*—*- tt..._ ’ eig. eftir að verða fyrir von-
þar öðru snotrara. Hið veg- yfir sveitinni. Hún er hvoru-
óll voru af frumstæðustu, lega og stílfagra verzlunar- tveggja í senn höfuðprýði og
gerð. Túnin lítil, ógirt og hús Kaupfélags Árnessýslu erfifjandi. Skammt var kom-
jýfð. Vegir nálega engir og blasir fagurlega við þeim sem ið út á sandanna er sýn tók
ir óbrúaðar. j austur yfir brúna fara. j að lifna. Þau undur hafa gerst
Þjóðin bjó alslaus í ónumdu j Hinar nýju stóru brýr yfir að grænn grasfeldur klæðir
■andi og hafði svo gengið í Ölvesá og Þjórsá eru glæsi- nú oyðisandinn meðfram veg
.000 ár.
leg merki stórhuga og fram- inum. Hinn mikli athafnamað
En hún átti auð, sem hvorki, fara. Með hlýjum huga má ur Skúli Thoroddsen frá
nölur, né ryð fær grandað og líta gömlu Þjórsárbrúna, sem Kirkjubæ hefir verið hér að
>á auður entist henni til mik
lla afreka. Hún var harðger,
lófsöm og gerði miklar kröf-
n til sjálfs sín. Hver einstak
ingur kepptist við að skila
íem mestu dagsverki að leið-
iriokum. Kröfur til annara
/oru óþekktar.
Vegna þessara kosta tókst
ceðrum okkar að rétta sjálfa
:dg og þjóð sína úr kútnum
'iftir aldalanga kúgun og
aarðrétti. Hörð var sú bar-
itta og ótrúlegar raunir urðu
peir að leggja á sig en að
oknu ævistarfi báru þeir sig
ir af hólmi.
Þeim er það að þakka að
ajóðin er nú komin yfir byrj-
marerfiðleikana, yfir örðug-
asta hjallann, svo lífsbarátta
/or er fjarri því að vera eins
lörð og þeirra var.
Vegna þess hve hraustlega
peir hófu merkið og báru
:ram til sigurs, getur þjóðin
aú sótt hraðar fram á gæfu-
iraut afreka og athafna, en
aokkru sinni fyrr, láti hún
akki valdasjúka lýðskrumara
>iga sér út í nýja Sturlunga-
ild ágirndar og öfundar,
íenni sjálfri og öllum börn-
im hennar til ómælanlegs ó-
'arnaðar.
Meðan þjóðin man og
ninnist sögu sinnar og ann
andinu sínu og þjóðerni, ætti
ilík ógæfa þó ekki að geta
íent hana.
Fyrir þann, sem árum sam
an hefir ekki getað hleypt
aeimdraganum, er ferð á
ójörtum sumardegí frá Reykja
vík austur að Kirkjubæjar-
ilaustri á Síðu hið undursam-
íegasta ævintýri. Þjóðin er
ið nema landið sitt.
Fyrsta ævintýri ferðarinnar
er hin mikla gróðurhúsarækt
. Ölfusi. Ber þar hæst hinn
íramtakssama bónda í Gufu-
ial, Guðjón Sigurðsson. Af
Kömbum má líta snoturlega
hýst heimili hans og heima-
.ræktun, en mikill hluti henn
ir er undir gleri. Nokkru aust
ar liggur vegurinn hjá garði
i Gijúfurárholti, sem gárung
arnir nefndu um tíma „Verk-
: n tala“. Nú ber sá staður það
enn stendur kyrr til saman-' verki og gert kraftaverk á
burðar á því bezta, sem var, örofa sandi fæðingasveitar
við nútímann. Áður þótti hún sinnar. Með stórvirkum vél-
tignarleg og fögur. Nú er hún um og harðgerðum sandjurt-
þarna yfirgefin og undur um breytir hann auðninni í
smá við hliðina á hinni stóru einu vetfangi í gróna grundu.
dóttur sinni.
Þrjátíu hektara græddi hann
Austan Þjórsár eru Holtin. upp í fyrra. Hundrað hektara
Þau eru samfelld grjótlaus í ár og Guð einn má vita hve
grasbreiða. Oft hefir flogið í mikið þessi mikli landnemi
hug minn hve geysimikilli kann að græða upp á næsta
ræktun góðsveita mætti ýta ári.
af stað með því fé, sem einnl Hitt má frekar teljast til
eða tveir svonefndir nýsköp- manndóms en kraftaverks að
unartogarar kostuðu. [skúli hefir grætt út stærsta
Ef menn með skurðgröfur og bezt ræktaða tún landsins
og jarðýtur væru sendir um'á óðali konu sinnar að Vestri
Holtin og látnir undirbúa | Geldingalæk. Þar voru skil-
þau undir ræktun, trúi ég'yrði til þess svo ákjósanleg
vart að unga fólkið, sem nú
flýr átthaga sína og erfiðleik
ana þar, myndi ekki staldra
við og líta um öxl sér áður en
það hlypi frá hálfunnu verki,
þótt því að vonum vaxi byrj-
unarerfiðleikarnir í augum.
Þá myndi býlunum fjölga á
þann einfalda og eðlilega
sem framast máttu verða.
Einhverntíma fyrir óra-
löngu hefir Hekla spúð hraun
flóði miklu yfir Rangárvelli.
Það hefir náð fram yfir miðja
sveitina og endað í brattri
brún, er náð hefir nálega yfir
eftir að verða
brigðum áður en lýkur.
Svo er hér bréf frá „Tón-
listarunnanda“, þar sem rætt er
um væntanlegan flutning á óper
ettunni „Leðurblakan" og gef
ég honum hér með orðið:
„Upp á síðkastið hafa birzt
fréttir í blöðum og útvarpi um
væntanlegan flutning á óper-
ettunni „Leðurblakan". Hefir
þar verið minnzt á alla aðal-
söngvarana, leikara, kórfólk, leik
stjóra, hljómsveit og svo fram
vegis, en hvergi á þann mann,
sem á að stjórna sjálfri hljóm-
sveitinni, — hlutverk, sem mað-
ur skyldi þó ætla að skipti ekki
hvað minnstu máli, þegar um
uppfærslu á óperettu er að ræða.
Nú hefi ég frétt á bak við tjöld
in, að það sé dr. Victor Urbancic,
sem hafi æft hljómsveitina og
söngvarana og mun því eiga að
vera hljómsveitarstjóri óperett-
unnar, og því langar mig að
koma þeirri spurningu á fram
færi við rétta aðila, hvers vegna
ekki hafi verið minnzt á doktor-
inn í þessum fréttum, og hvort
það geti verið ætlunin, að hann
éigi aðeins að æfa verkið, en síð
an verði einhver annar látinn
hafa heiðurinn af því að stjórna
sjálfum sýningunum?“
TónÞstarunnandi hefir lokið
máli sínu, og er vonandi, að þeir,
sem um þessi mál sjá, svari
þessari fyrirspurn hans. Þá er
hér kominn B. E. og ræðir hann
um grein prestsfrúarinnar í
Breiðdalnum eða öllu heldur
svargrein, sem birtist hér í bað
stofunni nýlega.
„Gísli Guðmundsson, það mun
þó sennilega eiga að vera Guðna
son, skrifar mikið mál í Tímann
nýlega út af grein prestsfrúar-
innar í Breiðdalnum í vetur.
Mikill skörungur má sú frú vera,
að koma slíku hugarróti á menn.
Ég ætla ekki að blanda mér í
mál þeirra, nema að leyfa mér
að spyrja Gísla, hvaða jarðir í
Breiðdal séu í mikilli afturför,
og svo væri ágætt að fá nánari
skýringar á því skemmtiatriði,
sem hann telur eina aðalskemmt
un Breiðdælinga.
Ég hygg að svoleiðis skemmt-
anir séu ekki nema fyrir þá
menn, sem halda að þeir séu
hinir réttu útvöldu en einhverra
hluta vegna hafa orðið aftur úr
og finna þá alltaf eitthvað upp
til að láta bera á sér, bæði til
góðs og ills. Að mínu áliti eru
málaferli til ills og ég vil kim-
ast hjá svoleiðis vafstri og af-
þakka minn hluta og Breiðdæl-
inga yfirleitt málaferlaskemmt-
un Gísla.
Ég veit, að flestir Breiðdæling-
ar vilja öllum gott, en engum illt
og þá hlýtur allt að verða gott
og enginn „svertir" hugann“.
B. E. hefir lokið máli sínu og
taka ekki fleiri til máls í dag.
Starkaður.
Leonida Bellon
(Framhald af 3. síðu.)
okkur raunverulega inn í sjúlfs sín en
nýjan heim, heim ítalskrar
sönglistar og söngmenningar.
Undirleik annaðist dr.
Urbancic af smekkvísi, en
helzt til mikilli hlédrægni.
Islendingaþættir . . .
hana þvera.
Um síðir gréri það upp og Hafði maður það öðru hvoru
hátt að gömlu býlin skiptust | klæddist laufbreiðum og birki á tilfinningunni, að þeim Bell
milli barnanna. En þau njóta og varð hið kjarnbezta beiti-jon hefði ekki gefizt nægur
land. Sjálf hraunbrúin huld-'tími til samæfinga, þótt það
stuðnings foreldra sinna með
húsnæði, vélakost o. ÍL, með-
an verið væri að fullrækta og og blágresi, en undan rótum
byggja upp nýju býlin. hennar spruttu blátærir nið-
Það er farsælla og auðveld andi bunulækir. ,
ara að styðja til sjálfsbjarg- í þeim unaðsreit í skjóli fyr
ist moldu og óx þar ilmreyr kæmi ekki að sök hjá jafn
konsertmönnum
ar, heldur en að reisa allt frá
grunni. Væri óskandi að bú-
fræðingar vorir, sem því mið-
ur sjást aldrei í sveit nema
gestkomandi, gætu komið
auga á þetta. Margt ungt
fólk vill ennþá vinna sveit
sinni hörðum höndum, þrátt
fyrir marg auglýst brauð og
skemmtanir bæjarlífsins.
Þjóðin getur ekkert gert betra
en að rétta slku fólki örvandi
hönd.
Blessunarríkari trúi ég, að
sú nýsköpun yrði, heldur en
hin marg umtalaða togara-
kaup og rányrkja. En hvað
gagnar að fárast um orðinn
hlut. Alltaf er hætt við mis-
stigi á hraðri ferð og þjóðin
hefir öll verið á hraðri ferð
fram á við, svo er einnig í
Holtunum. Víðast hafa bænd
ur þar tvöfaldað tún sín eða
margfaldað, þó eru þau enn *
aðeins smáskikar í þessu grasi
oruggum
og þeir eru.
Það er venja, sérstaklega
'jþegar um fyrstu söngskemmt
ir norðannæðingum, stóðu un er að ræða, að söngvara
bæirnir Gunnarsholt, Korn- berist blómvendir í viður-
brekkur og Reyðarvatn, á’kenningar- og uppörvunar-
miðjum Rangárvöllum. Alltjskyni. Nú brá þó svo við, að,'fara’ hvíIík „sumargjöf“ and
voru þetta hin blómlegustu söngvaranum barst enginn: látsfregn þessa ástrika son-
býli J blómvöndur. — Og enda þótt {ar °S bróður hefir verið þeim,
Harðavorið eða Sandvorið blómagjafir, sem þessar, hafi mæðginum, — andlátsfregn
(Framhald af 3. síðu.)
annarra, sem
vinnur meira, en af honum
er krafizt. Með láti Jóns á
Höskuldsstöðum er skarð
höggvið í sveit þeirra völdu
manna, sem eru burðarstoðir
hverrar félagsheildar. Dýpst
er þó skarðið orðið á Hösk-
uldsstöðum, þyngst það högg-
ið, sem heimili hans er lostið.
Með þeim bræðrum, Jóni og
Stefáni, var jafnan hið mesta
ástríki. Og á innilega sam-
búð mæðginanna bar aldrei
hinn minnsta skugga. Gamla
konan, hetjan, ber að vísu
harm sinn í hljóði og lét ekki
á sjá. En nærri má um það
1882 ruddist sandgári mikill: stundum farið úr hófi fram,
fram sveitina og eyddi öllujþá undraðist ég það stórum,
sem fyrir varð. Rokið var svo (að enginn, ekki einu sinni
mikið að stór vikurbjörg, þeim, er fékk Bellon hingað
flugu í loftinu, svo háski var
að koma út fyrir húsdyr.
Menn urðu því að híma í hús
upp, skyldi ekki detta í hug
svo sjálfsagður hlutur, við
slíkan sögulegan atburð og
um inni meðan sandkófið, hér átti sér stað.
fyllti fjárborgir og kæfði féð.
Þegar loks stytti upp var hin
blómlega sveit sandauðn ein
yfir að líta.
Margt fólk varð þá að flýja
hina fögru sveit. Harmur var
því í huga og þrá í brjósti.
sem aldrei slokknaði.
. .. Framhald
Auglýsið í Tímanum
Jón Arnórsson á þakkir
skyldar fyrir það framtak,
sem liann hefir sýnt með því
að fá hingað upp þennan
glæsilega söngvara, þótt
hann hefði að skaðlausu get-
að tilkynnt okkur betur um
þessa fyrstu söngskemmtun
hans. — J. B.
ttbreifiið Tlraann-
lians, sem var þeim svo inni-
lega samgróinn alla ævi. —
Jón A Höskuldsstööum var
til moldar borinn að Mikla-
bæ í Blönduhlíð hinn 6. þ. m.,
að viðstöddu óvenjulegu fjöl-
menni. — Hlíðin hans vefur
börnin sín, látin og lifandi,
hlýjum örmum, enn sem fyrr.
En hún er fátækari að orðin
við fráfall hans. 10.5.1952.
Gísli Magnússon.
Gerist áskrifendnr uO
3
unanum
AskrUttTtlml ISTS