Tíminn - 18.03.1953, Blaðsíða 4

V.
TÍMINN, miSvikudaginn 18. marz 1953.
64; Mað.
Jón H. Fjalldal:
Orðið er frjálst
Skjöplast þótt skýrir séu
Ég hlustaði á útvarpser- hefir tekist að fullnægja ur niður, á ég þar við lúxus
indi Gunnars Bjarnasonar 2.
jþ. m. á bændavikunni, og ég
hlera allaf eftir því sem
Gunnar segir eða skrifar, ég
hafði það álit á þeim manni
að hann væri lífrænn og öt-
ail forustumaður í landbún-
armálum, og góður málsvari
oænda.
En erindi hans, „Á ég að
gæta bróður míns“, vakti
undrun mína. Erindið var
areinn áróður fyrir hesta-
notkun við heimilis- og land
oúnaðarstörf, og bændum á-
iellst mjög fyrir hin miklu
/élakaup, og gjaldeyriseiðslu
Iþá, sem þéir væru valdandi
/egna vélanotkunar.
Gunnar er hrossaræktar-
í'áðunautur og er það vel. Því
rtnanna vísastur er hann til
þess að koma því máli í það
þjóðinni með landbúnaðar- ferðalög og óþarfakeyrslu.
vörum, og jafnvel vel það, Sú eyðsla mun vera marg
Nú höldum við áfram þar sem
„Oss finnst að tónlistarráðunaut-
þrátt fyrir fólksfæðina, fjár- föld á við það, sem bændur íra var horflð 1 eær:
pestirnar og harðæri undan- nota til nytjastarfa við land
farina ára. búnaðinn. Það fer að verða
Ég fullyrði að þessi góði ár nokkuð margt sem bændum en ljóta drottningin í ævintýrinu,
angur sé að miklu leyti véla er fært til foráttu. Til þess' Sem vildi iáta hálshöggva aiiar lag-
notkuninni að þakka. að taka af öll tvímæli um legar stúlkur í ríki sinu, eða að
Myndi nokkur fulltrúi sjó- þau atriði er hér um ræðir | minnsta kosti afskræma ásjónu
manna vera svo kaldrifjað- vildi ég biðja Gunnar að látalÞeirra' svo aö Þær yfðu eins fer_
ur að segja þeim að taka upp fara fram skoðanakönnun legar og hún sialf- Hún hélt víst
árabátana og seglin. Það yrði meðal nemenda á Hvanneyri, , .. .
þeim heilladrýgra. um það hvort þeir sem verð-' drottnmgarsmamn.
Þjóðleikhússtjóri á miklar þakkir
skilið fyrir að hafa kömið i- vég
fyrir, að „Gargan" klíkunni tækist
að beizla Þjóðleikhúsið og nota þá
hún mundi fríkka við þetta
Endirinn var
, , , . ,. , , , , , , sá, að þegnum hennar var nóg
Mer þykir reksturskostnað andi bændur kysu heldur vel boðið. Þeir tóku sig til, tróðu henni
ur Farmalanna á Hvanneyri knúin tæki við heimilisstörf í strigapoka, bundu vandiega fyrir
hár ef hann er 11000 kr. ár- in eða hestinn. Ég efast ekki og drekktu henni. Kristindómur-
lega. Ég hefi átt Farmall A í um úrslitin þau verða vélinni inn hefir mildað svo mjög hugi vor
9 ár Og unnið meö honum í vil. jíslendinga. að allar líkur eru til,
flest . . ......................
hreppa sömu örlög, þótt ýmislegt
Það er háskasamleg rök-'að P’ L og J’ Þ’ sleppi við að
VÍHa að n°ta ^ landbÚnaðar í framkomu þeirra við íslenzk tón-
sumar og haust að vetrmum Skólum að mestu eingöngu; skáid bendi til þess, að þeir eigi
get ég ekki notað hann vegna vélar til allrar vinnu, og þáu skiiið.
snjóa. Viðhaldskostnaður kenna
ar Ríkisútvarpsins séu engu betri stofnun til sams konar gandreiða
og þeir nota dagskrá Ríkisútvarps-
ns. Með því hefir hann-gert Þjóð-
leikhúsið að miðstöð íslenzks tón-
listarlífs. Til þes að segja hingað
og ekki lengra við postula klíkunn-
ar, þurfti bæði mikla dómgreind
og hugrekki, því að vitað er, að
þessi klíka ofsækir alla þá, er
dirfast að standa upp í hárinu á
henni. Eftir að félagsskapur ís-
lenzkra tónskálda lýsti vantrausti
sínu á tónlistarráðunauta útvarps-
ins, tók refsimeistari klíkunnar,
Ragnar Jónsson, sér penna í hönd
og flutti tónskáldum eftirfarandi
boðskap: „Þið hafið veðjað á vit-
lausan hest, góðir menn. Varið
ykkur.“
nemendum notkun
.tiorf, að nokkur ávöxtur sjá- hans þessi 9 ár, er um 1150 þeirra, en segja þeim svo Hins vegar munu tóniistarunn-
íst. íslenzki hesturinn varjkr., og benzín og smurnings- þessi 'tæki megiff þið ekki'endur her a iandi ekki iinna lat‘
iparfasti þjónninn hér á landi
meðan engir vegir, engar
forýr voru til og allt lifandi
og dautt var flutt á klakk, en
með aukinni tækni í vega-
gerð og brúa, og tilkomu vél
knúinna ökutækja hefir þörf
ín fyrir orku hans minkað,
Meining þessa boðskapar leynir
sér ekki. Hún er sú, að nú sé ís-
lenzkum tónskáldum ekki lengur
til reiðu „Smjörlíkisskjóni“ —, sá
hinn frægi klár, er ber á baki sér
mest af því gulli, er ríkið veitir til
tónlistarmála. Það gerir ógnunina
Olíur árlega 2000—2500 kr. nota heima hiá vkkur Þar um fyrr en búið er að gera Þessa
Er hægt að hugsa sér hent- ’eigið þið að notast við hest- “enfn sk“a með þvi að reka
ugra heimilistæki alltaf við aflið ,þa fra riklsutvarPmu °s oðrum
hpnHína rivncrcrni- nfi 'of' - I þeim opinberum störfum, þar sem --------------~ -°----------
nenuina, oru gur angjaii, se, Gunnar segir að ríkisstjórn þeir hafa fórnað íslenzkri tónlist enn ægiegri. að hinir gullskre7ttu
ann va nrtul' . 'in verðlauni bændur fyrir á altari afbrýði, öfundar og smá-
Það þyðir ekki að bjoða véianotkun og benzíneyðslu. Bálarskapar. við viljum í staðinn
bændum upp á jafn tormelt tfer er yerið að læða því inn viðsýna tónlistarráðunauta, sem
sannindi, sem þau að hestar &g Qfan á alJa hina styrkina unna tónlist það mikið, að þeir
og í góðsveitunum alveg horf Jokkar jafngildi vélaorkunni. fái bændur benzínstvrk leyfi islenzkum tónskáidum að
fið. Þetta er ekkert sérstætt Jeppar og heimilisdráttarvél Þegsi endurgreiðsla á benzíni Sí
véla Sem einSöngu eru markverðari lög en ráðunautarnir ----------= -----. ---------------
’ . b 1 . 1 | nötaðar til heimilisstarfa Og sjálfir eru megnugir. Slíkir menn fra ð prósent niður í eitt prósent?
an lettan, skemmtilegri °S jarðvinnsiu Það er endUr-1 fyriríinnast alls staðar og alltaf. ’ Það er ekki gott að átta sig á
afköstin margföld. Eg hafði greicidur benzínvegaskattur 'Það er fyrst og fremst þeim að Þessu. Því að Ragnar Jónsson er
ungan, duglegan kaupamann er fuU sanngirni } því> og’ þakka, að mannkynið hætti að vera orðinn loðmæltur á því að tala
s. 1. sumar, hann sagði:>er hvorki stýrkur eða verð-
Kaupavmnan hér er engin Jaun
fyrir Island, um allan heim,
eru það vélarnar, sem út-
irýma hestinum. Orkumeiri
aflgjafi er kominn í hans
stað.
íslenzka hestinum hefir
.jarðvinnslan alltaf verið of-
iraun, og verkfæri þau, sem
nonum hafa verið ætluð of-
viða hans kröftum, — enda
vinnuafköstin eftir því.
Ekki er það rétt að bænd-
ur noti ekki hesta. Víðast á
bsejum mun vera 1—2 vagn-
hestar og kerrur sem notað
er til léttari flutnings og á-
burðarkeyrslu skamman veg.
Nú er vélaöld og hún hef-
lr einnig náð góðu heilli til
bændanna, en því miður allt
of fárra. Á meðan verð jeppa
og heimilisdráttarvéla var
skaplegt var þeim meinað að
eignast þessi nauðsynlegu
tæki, en í seinni tíð hefir
þetta lagast, en verðið þá svo
hátt að ofviða var mörgum
bónda að eignast heimilis-
dráttarvél.
Gunnar heldur því fram,
að hestar geti algjörlega
nægt bændum við öll heim-
ilisstörf. Þetta getur verið ef
völ er góðra dráttarhesta, en
nú er það alls ekki. Tamda
dráttarhesta er lítt mögulegt
að fá, og verð á þeim óhóf-
legt. Til þess að hafa full
not hestanna þurfa þeir haga
stað, vera þægir, ófælnir, og
vel tamdir. Örfáir hestar ís-
lenzkir eru þessum kostum
gæddir, kynbætur og tamn-
ing þarf þar til að koma í
ríkari mæli, en verið hefir
eigi þeir að verða jafnokar vél
anna. Og þó svo væri myndi
vélaorkan samt verða bænd-
um hagstæðari og afköstin
meiri. Það er það, sem gíld-
ir hjá bændum sem öðrum
framleiðendum, mannsaflið
og hestaflið verður dýrast
þegar miðað er við afköstin.
Bændurnir, þessi fámenna
stétt, aðeins fimmti hluti
þjóðarinnar, en sem eiga þó
að brauðfæða alla þjóðina af
mjólk, kjöti og garðávöxtum
m. m. hafa engan tíma til
að stríða við ótemjur, latar,
kargar og nautþráar. Þeim
vínna, það er leikur“. Far-
malinn gerði allt erfiðið, sló,
rakaði, dró heyið saman í
eðjur, og heyvagninn að
hlöðunni, og hlassið inn í
Við skulum bregða upp
svipmynd. Það er laugardag-
apar, sem hugsuðu ekki um annað
en klifra í trjám.
reiðmenn Smjörlíkisskjóna hafa
einveldi um það, hvað mikið eða
lítið Rikisútvarpið tekur til flutn-
ngs af verkum innlendra tón-
skálda. Á boðskapur málpípu tón-
listarklíkunnar kannske að þýða
það, að eftirleiðis eigi að minnka
flutning íslenzkra laga í útvarpinu
tveimur tungum og sitt með hvorri.
Vér viljum ennfremur, að Ríkis-
útvarpið hafi sem fullkomnasta
Við getum alls ekki hugsað okk-
ur, að íslenzk tónskáld gugni íyrir
þeirri hótun, sem leynist á bak
orða hins fræga sérfræðings í að
ur kl. 1-2 e. h. Sveitafólkið, tónlistarsamvinnu við erlendar út spila á peningakassa. við þykj
er önnum kafið, þvi dagurinn varpsstoðvar — íati þeim í te seg-
—--------, ------- —- - vndiclpfnir <;r>l no■ hiti hev ulhönd með íslenzkri tónlist og
hlöðuna. Eg sé ekkert eftir I skanurinn } fullum a’anef Þiggi í staðinn s'egnibönd með tón-
þótt vélin mín standi óhreyfð j sfaburinn 1 luilum. gangl> listarviðburðum í Evrópu og Am-
í góðu húsi. Með iéttari ra^sfiaf.vllin dreeur sama°n ntvarpsráð gerði þeim ber með réttu, en lendir allt
vinnu og miklum afköstum ™rftra™n?rv^ ’ ser Það omak að fylgjast með shku, of of f hina botnlausu hít klik.
um há bj argræðistímann og!aðni handiyí;ia heyið- En mundl Það vlta- að siík samvinna
svo með því, að með hennar hestarnir eru farnir að þreyfc á sér stað meðal Þvzkra- franskra-
oActrvA o-of L „ofoci- „I* A 'ast, bæðl Við sláttuvélina ítalskra, svissneskra og belgiskra
a fc Ö get ég notast Vlð 6-1 og rakstrarvélina Og Öku- ’ stoðva. Vér ki-eíjmnst Þess, að yfir- ________ _____o ...........
mennirnir því argir í skapi.' borðsmennskan hætti aS emkenna ins kemur frá inngangseyri áhevr-
Gliáfæeðar bifreiðar bióta i flutnmg RlklsutvarPslns a erlendrl
uijaiægóar oineióar pjOta í tónlist að £slenzkri tónlist verði
halarofu eftir þjóðveginum, j skipaður sá sess f dagskránni> sem pmúir eru
í þeim er glaðvært og syngj- henni ber meS rettu. vér viljum ’tonsKalcl ei
andi fólk úr borginni, hvert einnig að íslenzkum tónskáldum J við útva?-pshlustendur og tón-
það ekur veit það naumast' verði falinn vikulegur eða hálfsmán listarunnendur almennt, sem erum
dýrara fólk (unglinga) hefir
hún borgað vexti og afborg-
anir. Þriðji hver bóndi á nú
heimilisdráttarvél þarmeð
taldit jeppar. Þetta er of
skammt á veg komið. Það
þarf að greiða fyrir þeim
sem enn hafa ekki eignast
þessi þörfu tæki. Með auk-
inni ræktun stækka búin,
þörfin verður því brýnni og
fólkinu í sveitunum fækkar
stöðugt. Þeim mun erfiðar
umst vita það, að R. J. sé ómögu-
legt að skilja, að hérlend tónskáld
meta meira list sína en það að
missa af einhverju af því fé, sem
unnar. R. J. metur mest þær sin-
fóníur, sem óma af peningaglamri.
Það skiptir hann minnstu máli,
hvort hinn unaðsleg ómur málms-
ins kemur frá inngangseyri áheyr-
enda eða af þeim peningum, sém
út úr ríkinu. fslenzk
tónskáld eru öðru vísi gerð.
sjálft. En það er laust við strit aðarlegur þáttur í útvarpinu, þar óánægðir með það hallærisástand,
ið, hafi það þá nokkurt verið,
því vinnu er hætt kl. 12 á
laugardögum og það
sem þeim gæfist kostur á að rabba ' sem P. í. og J. Þ. hafa skapað í
við okkur um tónlist, leika fyrir útvarps- og tónlistarmálum bæj-
- okkur uppáhaldslög sín, bæði eftir . arins, verðum að sameina raddir
sig og aðra. Slíkt gæti eflt líf- | vorar í öflugum þjóðkór og hrópa
fullu kaupi að skemmta Sér. rænt samband milli þeirra, sem 1 svo hátt og ófalskt, að útvarpsráð
Er að furða þótt unga fólk-
inu í sveitunum svelli móð
sem bændum gengur að afla ^ ,.v ,
þessara tækja má búast við ur‘ hað, hamasfc V1ð heyskap-
örari fólksflótta úr sveitun-
um.
Það má því ekki henda
ráðamenn okkar bænda, að
Jjeir telji að mestu óþarfar á
velflestum býlum margnefnd
ar véíar, eða jeppa.
Nei, Gunnar minn, þú ert
30 ár á eftir tímanum með
erindi þitt. Af því tilliti er
tekið til þín sem fræðimanns
inn til kl. 8 að kvöldi um ann
að er ekki að ræða, heyskap-
urinn og hið stutta sumar
þolir ekki slíka sóun tímans,
sem iðnaðar- og skrifstofu-
fólk getu1' leyft sér.
En vítt með þraut væri þó
unga fólkinu ætti það jeppa
bifreið sem í senn létti und-
ir með heyskapinn, og svo
að afloknu dagsverki gæti
og kennara í búfræði, mættiiþotið með það vítt og breitt
ætla að hér eftir yrðu gjald-
eyrisyfirvöldin ekki útaus-
andi á gjaldeyri handa bænd
um til vélakaupa. Og er það
illa farið.
Þú ert fyrsti máður að ég
held, sem borið hefir bænd-
um á brýn óþarfa gjaldeyris
sóun vegna þessara óhóflegu
og óþörfu vélanotkunar
bændanna við landbúnaðar-
störfin, mér finnst þetta svo
ólíkt þér. Því nærtækara
dæmi ber að finna í allri ó-
þarfa benzíneyöslu borga og
bæja, sem í engan stað kem-
um nágrennið. En þetta er of
mikill luxus handa bænda-
fólkinu, segja þeir skrif-
lærðu fjárkóngar, bóndanum
hæfir það ekki. Kotungur
verður hann að vera, og kot
ungslaun skal hann hafa.
Stækki hann túnið þá er
bara að lækka verð afurð-
anna. í skríkaleik verkfalla,
og pólitískra loddarabragða,
sem honum koma ekkert við,
þá er það bóndinn, sem verö
ur að taka af svo sættir tak
ist. Svona er bóndans högum
háttað.
þjóna fyrir altari í musteri ís- [ og menntamálaráðherrá verSi aS
lenzkrar tónlistar og okkur tón- J llætta þvi aS skjóta skolleyrum
listarunnenda, sem sækjum okkur við þvi) sem viS segjum. ÞaS skal
þangaö' andlega hressingu og á- | aldrei verSa sagt um þessa þjóS, aS
nægju. Burt meS þá litlu karla, sem hún hafi látiS drekkja hinni ís-
hatast viS öll tónskáld, er bera íenzku tónlistargySju í ‘þráu smjör-
höfuS og herSar yfir þá sjálfa. Burt líki, og þaS fyrir augunum á sér.“
meS þau óheillaöfl, sem fórna ís-
lenzkri tónlist á altari smásálar-
skapar síns.
Bréfi tónlistarunnenda er lokiS.
StarkaSur.
Þvottavélar
Ný sending af tékkneskum þvottavélum komin.
Til sýnis í Járnvöruverzlun Jes Zimsen, Hafnarstr. 21
R. Jóhannesson h.f.
Tifekjargötu 2. — Sími 7181