Tíminn - 30.07.1953, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 30. júlí 1953.
169. blað.
Gunnar Kristjánsson, Dagverðareyri:
Ræða flutt á síðasta
ársfuiidi Mjóikursamlags líEA
Þróun landbúnaðarins oL.
söluhoríur landbúnaðarvara
Niðurlag.
Mér dettur í hug sagan um
ikipstj órann, sem var listmál-
rri, og var að sýna kunningja
unum málverk af skipi i stór
3.1 ó. — Kunninginn sagði:
VTér finnst öldurnar of stór-
ir“.
.'En skipst j órihn svaraði:
.,Nei, það er skipið, sem er
)f lítið“.
Hvar er mælikvarðinn, sem
ií að miða við?
Eru ekki ýmsar landbún-
tðarafurðir hjá okkur í dag,
úns og t. d. dilkakjöt, sam-
reppnisfært nyti það sömu
,söluhlunninda og bátafiskur,
un sú flækja, sem allt okkar
itvinnulíf er flækt í verður
ukki greitt með því að bæta
'únum hnútnum við, selja
1 andbúnaðarafurðir til út-
anda gegn landbúnaðargjald
;yri.
Það er ekki hægt að reka
'jinn atvinnuveg á heilbrigð-
an hátt, nema þjóðin öll vinni
að því að koma öllum sínum
ojargræðisvegum á traustan
grundvöll.
Takist það, þá mun land-
búnaðurinn vissulega fylgjast
með og verða ein af traust-
istu stoðum efnahags og
menningar íslenzku þjóðar-
innar, eins og hann er með
öðrum þjóðum.
Landbúnaðinum er mjög
mikil þörf á hagkvæmu láns
:Eé, og á heimtingu á aðstoð
þjóðfélagsins í þeim efnum,
og fyllsta jafnræðis á við
aðra atvinnuvegi.
Þessi nauðsyn er landbúnað
inum sérstaklega brýn vegna
þess, að mikið fjármagn sog-
ast meö ýmsum eðlilegum
hætti frá landbúnaðinum,
sem hann á þó sína stóru
hlutdeild í að skapa.
Nefni ég hér máli mínu til
skýringar:
Allur ágóði af verzlun,
hvort sem er með framleiðslu
vörur bænda, rekstrarvörur
eða lífsnauðsynjar á ekki
afturkvæmt til landbúnaðar-
ins, nema þá sem lán gegn-
um banka eða sparisjóði.
Mest það fé, sem fer til
þess að kosta æsku sveitanna
til framhaldsnáms, er skatt-
greiðsla til bæjanna. Ágóði af
ýmsri þjónustu, flutningum
vélaviðgerðum o. fl. o. fl.
Að ógleymdu því þegar
aldraðir bændur flytja til
bæjanna, í mörgum tilfellum
með verð jarða og bústofns
í vasanum.
Það var ekki bjart yfir fyr-
ir 25 árum, þegar Mjólkur-
samlag KEA tók til starfa,
en það voru til menn, sem
trúðu á mátt íslenzkrar mold-
ar, og þeim ber að þakka þær
framfarir, sem orðið hafa í
búnaði hér í héraðinu á þessu
tímabili. Við vitum að þetta
hefir ekki orðið átakalaust,
og oft miðað hægt, en þó
held ég, að ólíkt sé bjartara
yfir nú en þá var.
Þeir sem farið hafa með
fjármál þjóðarinnar á undan
förnum árum virðast þó ekki
hafa trúað mjög á moldina,
heldur meira á þorsk síld og
verzlun.
Það hefir mikið verið fram
kvæmt í sveitunum, en marg-
jar þessar framkvæmdir, bera
þess merki, að þær hafa ver-
ið gerðar af vanefnum, láns
fé hefir skort, ekki reynst
unnt að ganga frá þeim til
fullnustu til stórtjóns fyrir
,eigendurna og þjóðina alla.
Þetta blasir allsstaðar við
augum út um sveitirnar.
Margra ára gamlar bygging-
ar, sem aldrei hafa verið full
gerðar, illa framræst sjálf-
gróin ræktarlönd. Hér er oft-
j ast kennt _ um kunnáttuleysi
og trassaskap, en hið sanna
er að hugur bænda hefir oft
staðiö til stærri framkvæmda
en getan leyfði, og lánsfé ekki
að fá til þess aö ljúka verk-
inu.
Því miður er þetta þannig
enn þann dag í dag. Bændur
eru í þessu falli hafðir í csku
stónni. Hvergi er rekstrarlán
að fá og stofnlán mjög tak-
mörkuð.
Gagnvart landbúnaðinum1
hefir ekki einu sinni þótt!
jhlýða að fara að lögum, því
aö samkv. 8.’ gr. laga nr. 66
frá 31. maí 1947 er seðladeild
Landsbankans skylt ef ríkis-'
' sj óður óskar þess, að lána'
' ræktunarsjóði nauðsynlega j
j fjárhæð vegna starfsemi hans
íþó ekki yfir 1 milljónir
króna gegn 11/2% vöxtum. I
I Landsbankinn hefir samt
j neitað að láta þetta fé af
' hendi á sama tíma, sem seðla
! deild hans hefir lánað sjávar-
j útveginum til stofnlánadeild- j
ar 80 milljónir með hliðstæð
um kjörum.
Þjóðfélagið má ekki mis-1
muna atvinnuvegunum, —
nema þá eftir skynsamlegu
mati á nytsemd þeirra og
framleiöslumöguleikum, — og
trufla með því allt eðlilegt
jafnvægi í byggð og fram- j
leiðslu.
Það er að vakna skilning-
ur á því að þetta sé ekki þjóð
félaginu hollt, og muni koma
þjóðinni í koll, ef svo verður
framhaldið. Við bændur þurf-
um að vinna að því að auka
trúna á nytsemi og getu land
búnaðarins og halda fast á
rétti okkar gagnvart öðrum.
Tilgangur þessa erindis átti
að vera sá að vekja umræður
um okkar dægurmál á þess-
um tímamótum í sögu Mjólk
ursamlagsins. Jafnframt hafði
ég í huga að reyna að leggja
nokkur lóð á vogarskálina til
þess aö auka trúna á fram-
tíð íslenzks landbúnaðar, og
hefi í þeim tilgangi vitnað til
nokkurra lcunnra manna.
Það er lika holt að glöggva
sig á tilgangi, markmiði og
möguleikum hvers og eins,
einstöku sinnum, en einangra
sig ekki algjörlega í hinni
líðandi stund.
Að þessum hugleiðingum
loknum hefi ég dregið hér
saman nokkur atriði, sem ég
tel að skipti meginmáli fyrir
bændur hér í Eyjaíiröi og
raunar þjóðina alla, og vinna
beri að í framtíðinni.
1. íslandi er lífsnauðsyn að
þróttmikill og blómíegur land
búnaöur þróist með þjóðinni.
2. Hlutverk hans er: í fyrsta
lagi að fullnægja neyzluþörf
þjóðarinnar af kjöti, mjólk
og mjólkurvörum, kartöflum
og grænmeti. Jafnframt ber
að vinna aö því, með öllum
hugsanlegum ráðum að auðið
sé að flytja út og selja á er-
lendum markaði hluta af
framleiðslunni.
Takist þaö skapar það
bændum öryggi gegn offram-
leiðslu, en innlendum neyt-
endum ætíð aðgang að nægri
vöru.
3. Aukin og fjölbreytt rækt-
un, vélanotkun, kynbætur bú
fjár, mikil áburðarnotkun,
byggð á tilraunum, rafmagn,
hagkvæmar byggingar, vöru-
vöndun og verkleg menning,
eru vörður á þeirri leið, sem
fara á til þess að ná því marki
að gera okkar framleiðslu
samkeppnisfæra framleiðslu
annarra þjóða.
4. Til að landbúnaðurinn
verði tryggur bjargræðisveg-
ur í framtíðinni, ber bændum
og þjóðinni allri, að gera sér
ljóst að undirstaða landbún
aðarins er moldin og gróður
lendi landsins, og að þetta eru
verömæti, sem ber að varð-
veita og ávaxta.
5. Þar sem landbúnaðurinn
verður ætíð að sjá af miklu
fé, m.eð eðlilegum hætti, til
annarra starfsgreina þjóðfé-
lagsins, er honum sérstök
nauðsyn á að eiga kost hag-
kvæmra lána og á beinlínis
rétt á að krefjast þess.
Lánsfé er nú landbúnaðin-
um algjör lífsnauðsyn til að
koma ræktun og byggingum
og bústærð í viðunandi horf.
Nútíma landbúnaður verður
heldur ekki rekinn, svo viö-
unandi sé nema hann eigi
kost á nokkru fé til rekstrar
lána.
6. Fundurinn skorar á alla
þjóðina að vinna meira og
vinna betur, — trúa jafnt á
moldiua, miðin og aflið tii
iðnaðar, því aö þetta a’lt,
ekki eitt eða tvennt af því er
höfuðstóllinn, sem okkur er
fenginn til ávöxtunar.
7. Hér í Eyjafirði er mjólk
urframleiðsla oröin það mikii
að við teljum rétt að fjölga
beri hér verulega sauðfénu,
til að draga að nokkru úr
framleiðsluaukningu á mjólk,
jahiframt því sem reynd er
samvinnu við önnur mjólkur
samlög, um sölutilraunir á
mjólkurvörum úr landi og sem
fyllstri nýtingu allra sölumögu
leika ionan lands.
Góðir fundarmenn! Að end
ingu vil ég lofa ykkur að
lieyra hvernig litið var til
framtíðarinnar fyrir tæpum1
27 árum, þegar veriö var að
undirbúa stofnun Mjólkur-
samlags KEA óg* hvernig
markið var sett, með því að
lesa kafla úr bréfi, sem Jónas
Kristjánsson samlagsstjón
skrifaði föður mínum frá
Danmörku 16 febrúar 1926.
Þar segir svo meðal annars:
„Þú spyrð hvort ég hafi trú'
á framkvæmdum málsins í
því fonni að Eyfirðingar
stofni smjör- og ostagerð á
Akureyri. j
Eftir minni þekkingu þá'
verð ég að svara þessu hik-
laust játandi og trú mín er
(Framh. á 6. síðu). 1
Arsrit Skógræktarfélag-s Islands
1953 er fyrir nokkru komið út. Að
venju er þar samankominn mikill
fróðleikur um skógræktina og er
athyglisvert að glugga í ritinu. Til
(gamans og samanburðar skal hér
: tekið upp úr ritinu smá yfirlit um
veðrið 1952. Þar segir:
„Vor og sumarvcðrátta ársins 1952
var öllum gróðri mjög erfið. Var
þó mesta furða, hve l:tið sá á liin
um ýmsu barrtrjátegundum víða
urn land. Vorhretið, sem kom um
mánaðamótin maí og júní, seink-
aði öllum störfum um hálfan mán-
uð og upp í þrjár vikur.
Sumarið var kalt og þurrt sunnan
lands og svalt norðan lands og
austan. Á Hallormsstað var meðal
hiti mánaðanna júní—september
aðeins 7,9 stig, og mun það eins
dæmi um tugi ára. Er það 3.1 stigi
lægra en í góðum árum. Haustið
var hins vegar með ágætum, þótt
nokkur næturfrost kæmu í lok
ágústmánaðar. Á Hallormsstað var
október nærri eins hlýr og júní.
i A Hallormsstað laufgaði birki
ekki fyrr en 14. júní, en lauffall
varð um 20. september. Vaxtartím
inn varð því um 125 dagar. f Vagla
skógi laufgaðist birki um 24. júní,
j og lauffall varð úm 20. september.
I Vaxtartíminn mun vart hafa ver-
I ið meir en 88 dagar“.
j Svo mörg eru þau orð um veðrið
í fyrrasumar. Veðráttan í sumar
hefir verið með nokkuð öðrum
hætti, svo að vart verða eftirmæli
þess nokkuð í stíl við það, sem hér
'er á undan birt. Ýmislegt annað
merkilegt kemur fram í skýrslu
skógræktarstjóra og skulu hér tekin
dæmi:
„Nokkuð minna var fellt af viði
en árið áður og ber tver.nt til. Ann
ars vegar lækkaði kolaverð nokkuð
og um leið eftirspum eldiviðar. Hins
vegai’ munaði enn meiru á viði til
reykinga, þar sem óvenjuiítið- var
reykt af kjöti sakir fjárfæðar og út
flutninrs á kjöti. Viðarhöggið nara.
þó samtals 264,6 smálestum og var..
langmest í Vaglaskógi eða meir en-
heliningur 171,5 smál. Hállorms-
staðaskógur kcm næstur meö 55,4
smál. Þá Þórðarstaðarskógur með
27,9 smál. Af þessu magni.var ,eldi-
viður og reykingaviður 235,6 smáh
Efniviður um 4 smál. og staurar um
24 smál. eða samtals 4040' stykki.
Gróðursetning plantna var ýmist
á vegum Skógræktar ríkisins ein-
göngu eða gróðursettar með aðstoð
hennar á einhvern hátt, annað
hvort með þvi að plönturnar voru
lagðar fram ókeypis eða starfsmenn.
skógræktarinnar veittu leiðbeining
ar vio plöntunina. Alis vai; aíhent
úr gróðrarstöðvum félágslns .485,323
plöntur vorið 1952, og námu tekjur
af plöntum úr gróðrarstöðyunum
samtals 245.000 krónum“.
Ytr.islegan annan fróðieik. er að
finna í skýrslu skógræktarstjóra.
en hér verður látið staðar numið að
sinni.
Starkaður.
j r.V.V.V.W.VAV.V.V.V.VAV.V.'.WAWAV'.V.'AV.VA
| Yfirhjúkrunarkonustaða
1 •' im
!; Staða yfirhjúkrunarkonu (forstöðukonu) við Land- í
1 £ spítalann er laus til umsóknar frá n. k. áramótum að í
•I telja. 5
;; Launakjör í stöðu þessari eru samkvæmt IX. flokki IJj
I; launalaga, og greiðast strax hámarkslaun þess fiokks, 5>
i; kr. 8,400,00 á ári (er gera nú kr^ 28.980,00 á ári auk £
verðlagsuppbótar). £
Umsóknir ásamt fullum upplýsingum um nárh og <
jl fyrri störf sendist til stjórnarnefndar ríkisspítalanna, I*
Ingólfsstræti 12, Reykjavík, fyrir 1. september n. k. ?
•• Stjórnarnefnd ríkisspítalanna. ^
W.’.V.V.’.V.VA'.V.V.V.V.V.V.V.’.V.'.V.V.V.V.’.V.V.V.
BS
Eiginmaður minn, faðir okkar og tengdafaðir
EINAR FRIÖRIKSSON
frá Hafrancsi
lézt að heimili sínu Nökkvavogi 13. 28. þ. m.
Guðrún Halfdánardóttir, börn og tengdabörn
EB9
Innilegt þakklæti til allra þeirra, er sýndu okkur
samúð og vinarhug við andíál og jarðarför
BJÖRNS ÞORSTEINSSONAR
frá Miðhópi.
Eiginkona, börn og tengdabörn.
Konan mín
SIGRÍÐUR SIGURÐARÐÓTTIR
Suðurgötu 51, Akranesi,
andaðist á sjúkrahúsi Akraness, þriðjudaginn 28. þ. m.
Jóhann Pálsson