Tíminn - 21.11.1953, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaghm 21. ncvember 1S53.
265. blað.
Landvarnir eru ðhjákvæmilegar, eins og ástatt er, en
framkvæmd þeirra þarfnast mikilia endurbóta
Herra forseti!
Við umræður um þingsálykt
unartillögu Alþýðuflokksins
um endurskoðun varnarsamn-
ingsins frá 5. maí 1951 hefi ég
gert háttvirtu Alþingi grein
fyrir afstöðu minni til hans
og skal nú gera það hér nánar.
Er ísland gekk í Norður-At-
lantshafsbandalagið skuldbatt
það sig til að vera þátttakandi
í varnarbandalagi vestrænna
lýðræðisþjóða. ísland yfirgaf
þar með hina yfirlýstu hlut-
leysisstefnu frá 1918. sem
reynzt hafði óframkvæman-
leg;> þvi að í síðustu styrjöld
gat'ísland alls ekki verið hlut-
laust, þrátt fyrir viðleitni ís-
lenzkra stjórnarvalda og yfir-
gaf hlutleysisstefnuna meö
samningunum við Bandaríkin
1941. Lega landsins, lífsaf-
koma þjóðarinnar og stjóríi-
skipulag hefir valdið því, að
vér höfum fylgt að málum
þeim, er ráðið hafa yfir sigl-
ingaleiðum umhverfis ísland.
Reynsla tveggja heimsstyrj-
alda sýnir og sannar, að hlut-
leysisyfirlýsing smáþjóða er
einskis virði. Þessi reynsla hef
ir valdið því, að ísland yfirgaf
hlutleysisstefnuna, ekki til
þess að gerast þátttakandi 1
bandalagi, sem hefði land-
vinninga á stefnuskrá sinni,
heldur sem þátttakandi í.varn
arbandalagi. Merkustu stjórn-
málamenn hins vestræna
heims hafa trú á því, að ár-
vekni, samheldni og viðbún-
aður vestrænna lýðræðis-
landa sé líklegust til þess að
varðveita friðinn. Meirihluti
íslenzku þjóðai’innar aðhyllist
þessa skoðun. Það er því ein-
göngu af því, að vér teljum
þjóðinni affarasælla að vera
í varnarbandalagi heldur en
að standa algerlega einöngr-
uð, að vér höfum gert varn-
arsamning.
TSIIögur Þjóðvai’nar-
manna og kommúnista.
Þegar hervarnarsamningur-
inn var gerður 1951. voru all-
ir íslenzku alþingismennirnir,
nema kommúnistar, sammála
um, að ástandið væri þannig,
að ekki væri fæi’t að hafa
landið varnarlaust. Allt var
þá svo uggvænlegt, að engin
þjóð vissi hvar og hvenær
kynni að kvikna í púðurtunn-
unni. Enginn þingmaður
stjórnarflokkanna og enginn
þingmaður Alþýðuflokksins
vill heldur nú skera upp úr
um það, að landið skuli vera
varnarlaust og því ekki segja
upp hervarnarsamningnum.
Það hafa farið fram kosning-
ar í landinu síðan að samn-
ingurinn var gerður og þjóðar
viljinn stendur á bak við þing
mennina. Þjóðin hefir þvl
samþykkt ákvörðun Alþingis í
þess máli frá 1951. Þingsálykt
unartillaga sú, sem flutt er
hér af háttvirtum þingrnönn-
um Þjóðvarnarflokksins inni-
heldur í raun og veru eitt at-
riði, sem máli skiptir, en það
er, að samningurinn verði end
urskoðaður í þeim tilgangi að
segja honum upp. Hin atriði
þingsályktunartillögunnar eru
aðeins aukaatriði, því að til-
lögur þær, sem þar eru gerð-
ar verða óþarfar, ef varnar-
samningurinn félli úr gildi.
Fyrir Alþingi liggur enn-
fremur frumvarp til laga um
uppsögn varnarsamningsins
milli íslands og Bandaríkj-
Ræða Kristins Guðmundssonar utanríkismála- SíjórnarráðsdeiId
ráðherra í útvarpsumræðunym í fyrrakvöld
anna og afnám laga um laga-
gildi hans. Frumvarp þetta er
lagt fram af sósialistum. Bæði i
‘ þingsályktunai’tillaga Þjóð-
varnarmanna og frumvarp
sósíalista krefjast því hins1
sama, sem sé afnám varnar-
samnmgsins og myndi þvi ís-
| land væntanlega eiga að
hverfa aftur til síns svokall-
| aða hlutleysis.
| Ófriðarhættan.
j Eins og áður er sagt, taldi
! yfirgnæfandi meirihluti al-
þingismanna 1951 óráðlegt að
( hafa landið varnarlaust sök-
um þess að útlitið í alþjóða-
! málum væri svo ótryggilegt.
Andstæðingar varnarsarnn-
! ingsins feyna að telj a sér trú
j um, að engin sérstök ófriðar-
! hætta sé í heiminum. Ef vér
Jteljum þörf á hervörnum nú,
þá þurfi að hafa þær um ald-
ur og ævi. Það þarf annað
hvort mikla trú eöa þá að vera
sérstaklega blindur á alþjóða
mál til þess að sjá eKki þá
staðreynd, að ekki er ennþá
friður í heiminum. Verulegur
hluti af meginlandi Evrópu er
enn hersetið land og sigurveg
ararnir úr síðustu heimsstyrj
öld hafa enn ekki samið írio
við hinar sigruðu þjóöir. —
Landamæri sumra landa hafa
verið dregin þannig, aö ó-
sennilegt er, að allir aðilar
sætti sig við þau til frambúö-
ar, en mannkynssagan sýnir
hversu oft landamæradeilur
hafa verið orsök ófriðar. Það
virðist því miður ekki hægt
að tala um friðvænlegt útlit,
þótt vonandi sé, að þjóðirnar
beri gæfu til að semja um þau
mál á friðsamlegan og sann-
gjarnan hátt. Af þessum á-
stæðum tel ég óráðlegt að
varnarsamningnum verði sagt
upp að svo stöddu. Enda mun
það mála sannast, að ekki er
unnt að íxefna nokkurn þekkt,
an stjórnmálamann í veröld-
inni, hvar í lýðræðisflokki,
sem hann stendur, er telur
útlitið hafa breytzt svo til
batnaðar, að ráðlegt se að
slaka á vörnum. Hvers vegna
skyldi það þá vera ráðlegt
að gera það á íslandi? Eoa
halda Þjóðvarnarmenn, að
þeir einir séu öllum öðrum
færari til að dæma um frið-
arhorfur í heiminum?
Reynslan af framkvæmd
hervarnaþsamningsins.
Þegar ísland gerði hervarn
arsamning _ við Bandaríkin
mun öllum íslendingum hafa
verið það ljóst, að ýms vand-
kvæði mundu fylgja þvi.
Vegna fámennis íslenzku
þjóðarinnar gat íslenzku
þjóðerni og menning íslend-
inga stafað hætta af dvöl er
lends fjölmennis í landinu í
sambandi við herverndina.
Ennfremur gat hætta verið
á því, að eigi héldist jafn-
vægi 1 íslenzku atvinhulífi,
ef stórframkvæmdir yrðu
gerðar á vegum varnarliðs-
ins. Og einnig gat þ'áð koiu-
ið fyrir, að ýms öfl í þjóðíé-
laginu, auk kommúnistanna,
notuðu sér þá andúð, sem
með öllum þjóðum er til
staðar, eða auðvelt að vekja,
gegn þeirri illu nauðsyn að
Dr. Kristinn Guðmundsson
erlendur her dvelji í lanct-
inu.
Þegar hervarnarsamning-
urinn var gerður var bæöi
íslendingum og Bandarikja-
mönnum það Ijóst, að ýmsir
j erfiðleikar kynnu að skap-
ast í sambúðinni milli þjóð-
anna í sambandi við fram-
kvæmd samningsins. Varn-
arsamxxingurinn sjálfur ber
þess glöggan vott, að báðir
aðilar hafa haft þessi sjcix-
armið í huga.
Hervarnarsamningurinn
thefir nú verið í gildi í 2V2 ár.
Reynslan hefir sýnt, að fram
kvæmd samningsins hefir
ekki verið þannig, að við ís-
lendingar getum unað við
hana. Þrátt fyrir það er ekki
hægt að efast um, að meiri-
hluti islenzku þjóðarinnar
vilji, að ísland verði þátttak
andi í æskilegum öryggisráð
stöfunum. Þaö er í raun og
veru ekki óeðlilegt, að ýms-
ir gallar hafi komið í Ijcs,
þar sem alla reynslu skorti
um flest atriði í framkvæmd
samningsins en nú hafa báð
ir aðilar þegar 2% árs reynslu
og á þeirri reynslu verðum
við að byggja í framtíðinni
til þess að reyna að útiloka
ýms mistök. sem oröið hafa.
TiIIögur Framsóknar-
flokksins.
Ekki alls fyrir löngu hafa
verið birtar tiilögur þær, sem
miðstjórn Framsóknarflokks
ins hefir samþykkt um fram
kvæmd vai'narsamningsins.
Er þar mörkuð ,sú megin-
stefna, er fylgt verðmr af
minni hendi, eftir því sem
unnt er við framkvæmd
varnarsamningsins í fram-
tíðinni. Tillcgurnar eru þess
ar:
1. Að stjórn varnarmála
verði endurskipulögð og þau
falin sérstakN rtjórnardeild.
2. Að framkvæmdum varn
arliðsins sé þannig hagað,
að ekki þurfi að flytja inn
erlent verkafólk vegna beirra,
enda sé jafnframt höfð hlið-
sjcn af vinnuaflsþörf ís-
jlenzkra atvinnuvega á hveri
um tíma. Jafnframt sé lögð
áherzia á aó haga fram-
kvæmdunum þannig, að bær
geti komið þjóðinni aö gagni
til annars en landvarna. —
Brottflutningur erlends verka
fólks, sem nú starfar að
framkvæmdum fyrir varn-
arliðið, verði hafinn sem
íyrst.
3. Að islenzka ríkið annist
gerð og viohald mannvirkja
fyrir varnarliðið, svo sem nú
á sér stað um vegagerð' vegna
fyrirhugaðra radarstöðva.
4. Að varnarsvæðin verði
skipulögð þannig, að dval-
arsvæði varnarliðsins og út-
lendra rnanna í þjónustu
þess verði svo glöggt aðgreind
frá dvalarsvæðum íslenzkra
starfsmanncv að auðveldara
verði um eftirlit á mörkum
þessara svæða.
5. Ao settar verði reglur
um leyfisferðir varnarliðs-
manna utan samningssvæð-
anna, erida gildi þær reglur
einnig um erlenda verka-
menn, sem dveljast á vegum
varnarliðsins. Reglur þessar
miði að bví að hindra óþörf
samskipti lantísmanna og
varnarliðsins og takmarki
dvöl þess við þá staði, sem
það hefir til afnota.
6. Ao athugaöir verði rnögu
leikar á, að íslendingar ann-
ist fj'rir varnarliðið starf-
rækslu fyrirhugaðra radar-
stöðva, — svo og önnur til
tekin . störf í sambandi við
varnirnar — enda verði haf-
inn ufldirbúningur a'ð r,ér-
menntun íslenzkra manna í
því skyni, eftir því sem með
barf.
fyrir varnarmálin.
Til nánari skýringar hinna
einstöku liða vil ég taka eft-
irfarandi fram: í stjórnar-
samningnum var gert ráð
fyrir því, að sérstök deild í
utanríkisi’áðuneytinu værl
stofnuð til þess að sjá um
framkvæmd varnarsamnings
ins eingöngu. Deild þessa er
nú verið áð stofna og mun
hún eingöngu fást við þau
mál, sem af varnarsamn-
ingnum leiða og áður hafa ver
ið framkvæmd í ýmsum ráðu
neytum. Ennfrémur hefir
vei’ið stofnað til skrifstofu á
Keflavíkui’flugvelli, sem
raunar er aðeins vísir að
fullkomnari skrifstofu, sem
þar á að starfa og taka aö
sér að greiða úr hinum ýmsu
vandamálum, sem rísa
kunna á flugvellinum. Erf-
iðleikar hafa verið miklir við
að koma slíkri skrifstofu á
fót, vegna húsnæðisskorts.
Strax eftir stjórnarskiptin
fannst fyrrverandi varnar-
málanefnd það nauðsynlegt,
jað segja af sér störfum, þrátt
: fyrir það, að ég óskaði ein-
1 dregið eftir því, að hún starf
aði áfram. Þetta hefir vald-
ið miklum erfiðleikum og
seinkað til muna endurskipu
lagningu varnarmálanna.
Það er sjálfsagt flestum auð
skilið mál, að það tekur ekki
lítinn tíma fyrir nýja menn
að setja sig inn í svo vanda-
söm og flókin mál sem varn-
armálin eru orðin.
Skipulagning varnar-
framkvæmdanna.
Um 2. liðinn i tillögunum
vil ég taka eftirfarandi fram:
Framkvæmdir á vegum
varnarliðsins hafa ekki ver-
ið skipulagðar á þann hátt,
sem æskilegt er frá íslenzku
sjónarmiði. Er hér átt við
það, hve mikið er unnið á
hverjum tíma. Fyrstu 20
mánuðina, sem varnarliðið
dvaldi hér var mjög lítið um
fi’amkvæmdir af þess hálfu.
;En snemma á ári 1953 færð-
i’ ust þessar framkvæmdir
snögglega í aukana, og hafa
síðan vei’ið svo miklar, að
’ eftirspurn eftir íslenzku
í vinnuafli hefir orðið óeöli-
lega mikil og þar að auki ver
ið flutt inn margt verka-
. manna frá Bandaríkjunum.
Ái’ið 1952 hefðu íslendingar
hins vegar getað lagt til mun
meira vinnuafl til þessai’a
framkvæmda en með þurfti.
Ég tel því, að það hafi verið
til tjóns, bæði að þessu leyti
og fyrir. sjálfa framkvæmd
öryggismálsins. aö ekki var
fyrr hafizt handa en raun
var á. Það verður að vekja
(Framhald á 5. eíðu.)
♦
i 4
! 4
4
♦
4
{
i 4
4
4
4
í
naveiðar
og annað fugladráp er stranglega bannað á
Iíeiðmörk.
Skógræktarfélag Reykjavíkur.