Tíminn - 15.12.1953, Blaðsíða 6

6
TIMINN, þriðjudaginn 15. desember 1953.
285. blaff.
BUCKEYE-vítissódinn
er hreinn, sterkur og ómengaður.
Þar sem bydgðir eru á þrotum, þá gjörið svo vel að
gera pantanir, sem fyrst til:
Agtiar Norðfjörð & Co. h.f.
Lækjargötu 4. Símar: 7120 og 3183,
Okkar velþekkta gólfteppafiit er komið. Breidd 140 sm.
Gólfteppagerðin h.f
Barónsstíg'—Skúlagötu, sími 7360.
Glœsileg l»arnabók
segir frá litlum dreng og ferðum hans um himingeim
inn, einkum kynnum hans af karlinum í tunglinu
ISAK JONSSON endursagði
Hvað gerðist, þegar karlinn í tungiinu tók upp á
því að geispa.
STÚFUR er prentaður í 4 litum og þvi óvenjulega
glæsileg barnabók.
STÍJFUR er Ujörhóh yngri harnannu
Bókaútgáfan BJÖRK
Gaukur Trandilsson
— Ný skáldsaga eftlr Sigurjón Jénsson —
ímyndunarafl Sigurjóns
Jónssonar hefir frá upphafi
verið dálítið óstýrilátt. Hon-
um hefir sjaldnast nægt
sem viðfangsefni hinn sýni-
legi veruleiki. En þá er skáld 1
fer út fyrir þann veruleika, |
sem ailir kannast við og við
urkenna, og ætlast til, að les
endurnir fáist til að fylgjast
með á fluginu, verður skáld-
ið í fyrsta lagi að gæta þess,
að þær myndir og sýnir, sem
það bregður upp, séu í heild-
arsamræmi innbyrðis og eigi
sér sína reisn, og í öðru lagi,
aö þær hafi táknrænt gildi
gagnvart veruieikanum, hafi
þar viðmiðun.
Þetta tókst Sigurjóni Jóns-
syni misjafnlega hér áður
fyrrum og aldrei nema að
nokkru leyti. Þá var hann
líka haldinn af ákveðnum
hálffræðilegum skoðunum á
hinum ósýnilega veruleika,
virtist trúa sem nýju neti
þeim mönnum, sem flúa frá
því öilum sýnilega og virðast,
margir hverjir, ekki vita þar
neinar áttir, en þykjast svo
geta örugglega „kortlagt“
hina ósýnilegu heima.
Sigurjón hefir upp á síð-
kastið tekið þann kost að
velja sér efni í skáldsögur
%
m

Sigurjón Jónsson.
í fyrsta kaflanum, þar sem
fóstbræðurnir ungu, Gaukur
Trandilsson og Ásgrímur
Elliðagrímsson, hitta fyrir
Gjafvald, sem er sjálfur hinn
eineygði ás, æðstur goöa,
lætur höfundur okkur skynja
það, live mjög líf þessara
sveina er í raun og veru fært
í fastan farveg örlaga — en
er fyrst og fremst fyrirfram
ákveðið af þeím mikla eðlis-
mun, sem á þeím er. í fyrstu
kynnum okk-ar af Oddi Arn-
frá söguöld íslands. Sakir} geirssyni léggúr höfundur-
lestrar íslenzkra fornsagna á | inn hagleg drög að þvi, að
svo að segja hver fullvitaivið síðar í sögunni sættun
Islendingur hið innra með
sér allskýra mynd af lífi og
lífsháttum þjóðarinnar á
söguöldinni, og þó' aö sú
mynd sé lituð af ímyndun-
arafli, aðstæöum og tíma-
bundnum skoðunum skálda
og sagnameistara á þrett-
ándu og fjórtándu öld, er
hún í hugum langflestra veru
okkur við hann sem hálf-
tröll, er fari loftvegu með
Gná, erindreka . sjálfrar'
’ 'Pi’iggjar, en þar verður hann
táknrænn fulltrúi þeirra'
heiðu heiðni, sem gerir hann'
sterkan og stórhreinlegan í'
öllum sínum frumstæða hrika 1
leik og hátt hafinn yfir þann, |
sem skríður í kviksýndi smá-!
leikinn sjálfur, svo sem hann! skitlegrar hálfmenningar og
' hálfkristiii, er nietur allt að
verðleikum vinnings og sýnd
var á dögum Egils og Gísla
Súrssonar, Snorra goða og
Óuðmundar ríka, Njáls og arvirðingar.
Gunnars á Hlíðarenda. Og
þessi veruleiki á sér margs
konar furður, innan sinna
endimarka, og þessar furð
Oddur Arngeirsson er tákn
ræn persóna og því frekar
höggvinn með öxi í gilda og
grófa hnyðju, heidur en fín-
ur hefir meginþorri íslend-j lega skorinn i kjörvið. En í
inga meðtekið með velþókn- 1 þessari bók eru margar hag-
un. Jlega gerðar og eftirminnileg
Hin stóra, skémmtilega og |ar persónúlýsingar. Það er
fyrir margra hluta sakir yndisþokki og ástrænn seið-
merka skáldsaga Sigurjóns'ur yfir rnynd Þuríöar Arn-
Jónssonar, Yngvildur Fögur-J geirsdóttur, og Nereiður, í öll
kinn, sýndi það ljóslega, að!um sinum státlausa nötur-
á vettvangi þessa veruleika [ leika, er sannkvenleg. Skýr
er hann í essinu sínu. Þar [ og mannlegur er Steinólfur
getur hann slakað á taum- bóndi, og eins er um Stein
unum við ímyndunaraflið, án' scm hans. Geðþekkur, glæsi-
þess að eiga mjög á hættu að legur og náttúrlegur er Gauk
rekast hvarvetna á stoðir og ur Trandilsson, og hefir höf-
staiira þeirra girðinga, sem j undurinn alls ekki freistast
kaldir raunhyggjumenn hafa:til að gera hann ofurmenni,
komið sér upp sem landa-lþrátt fyrir þá þjóðsögulegu
merkjum, og auk ímyndun- 1 dúl, sem hvílt hefir ýfir nafni
araflsins er hann gæddur j hans. En inínnisstæðasta og
skarpri rökvísi, djúpri inn-1 vandgerðasta^ persóna sög-
sýn í sálarlíf manna og all- ■ unnar er Asgrímur Eiliða-
óvenjulegri skarpskyggni á grimsson. Hann er fríður og
örlagaþræði mannlegs lífs.
Sigurjón teflir djarft í
hinni nýju skáldsögu sinni
frá söguöld íslands, en hún
fjallar um hejijuna Gauk
Trandilsson. Hann fer þar
íturvaxinn, glæsimenni í
sjón og framkomu. Hann er
viðkvæmur, getur tárazt yf-
ir því, sem aumt er, og getur
sýnzt hinn Ijúfástl vinúf pg
hinn æskilegasti fóstbróðir.
aftur og aftur með lesand- En þarna er enginn mann-
ann út fyrir svið hins viður- j dómsmergur, enginn kjarni
kennda veruleika, en samtifornrar trúar, engin stað-
ræður þarna rökvísis og tákn íesta nýrrar, kristinnar lífs-
ræn heildarsýn. Þarna er ekk reynslu. Ást hans á konu er
ert látið ráðast af hendingu, lævi blandin, hann vill njóta,
ekkert flýtúr þarna með án en engu fórna, og strax og
tilgangs og viðmiðunar, og'hann sér fram á óþægindi og
kaldrifjaði sendiboði spilltr-
ar nafnkristni, Þangbrandur
prestur, færir að þvi sterk
rök, að Ásgrímur sé engan
veginn skyldur til að halda
heit sín við fóstbróðurinn,
Gauk, heldur sé hann þvert
á móti ragur, ef hann rjúfi
þau ekki. Ásgrímur er tákn
hins eigingjarna og sam-
vizkulipra lýðskrumara, sem
áður en varir er orðinn
grimmur harðstjóri, er undir
því yfirskini réttlætis, hug-
sjóna og’ framtíðarheillar er
tilbúinn til aö lát.a pína og
drepa svo marga sem verða
vill, ef hann hyggur öryggi
sitt og hégómagirni sína í
hættu, og virðir þá að engu
gamla vináttu..
Atburðarás sögunnar er yf
irleitt hröð og víða mjög
spennandi. í sögunni er sleg-
ið á marga strengi. Þar eru
fagrar lýsingar á töfrum ís-
lenzkrgr náttúru, þar er lyst
ástum og ástríðum, dreng-
skap ’og manndómi, öfund og
grálegri greymennsku. Málið
á bókinni er hreint og oftast
iagurt og stíllinn breytilegur
eftir efni og oft glæsilegur.
En höfundurínn misstígur sig
iítíö eitt í köflunum, þav sem
hann lýsir slúöri kvensnift-
anna í Þjórsárdal. Þar er
stíllinn nokkuð ýkjukenndur.
En höfundinum er þar vork-
unn. Hann hefir auðsjáan-
lega slíka andstyggð á slúð-
urbyrlurum, sem munu og
vera einna viðurstygglegast-
ir allra meindýra mannfé-
lagsins, að hann kemst að
nokkru út úr jafnvægi, þá
er hann víkur að þeim.
Bókin um Gauk Trandils-
son er góð bók, sérstæð og
djúpskreið víða, en þó um
leið skemmtileg og alþýðleg.
/ Guðm. Gíslason Ilagalín.
Getraunirniar
Á 40. seðlinum lítur út fyrir,
að mikið verði um heima-
sigra, því að heimaliðin fá
nú flest heimsókn veikari liða.
Helzt virðist vafi um leikina
í Bolton, Chelsea, Hudders-
field og Sunderland. Af útilið
unum hefir ekkert staðið sig
verulega vel, nema W. B. A.,
sem hefir unnið 7 af 9 útileikj
um sínum. Næst er Doncaster
meö 5 sigra, 2 jafntefli og 4
töp og þá AVsenal með 5-1-5,
en þeir mæta Huddersfield,
sem hefir enn engum leik tap
að heima. Einnig er Bolton án
taps heima. Lincoln tapaði
fyrsta leik sínum heima á
laugardag, og er á hraðri nið-
úrleið. Luton hefir ekki tapað
í síöustu 10 leikjum sinum.
Everton tapaði illa fyrir Birm
ingham, en náði jafntefli við
Nottm. Forest á laugardag.
Portsmouth og Sheff. Utd.
hafa staðið sig einna bezt af
liðunum að undanförnu. Þann
leik ætti helzt að þrítryggja.
Kerfi 48 raSir:
þar sem djarfast er teflt,
kemur goðrænn eða forn-
sögulegur verúleiki í stað
hins hversdagslega, táknræn
skírskotun í stað kaldræns
og hversdagslegs raunsæis.
hyggur sýndarvirðingu sinni
og almennum vinsældum
hættu búna, er hann eigin-
gjarn, blauður og grimmur.
Og vitaskuld er honum það
afar kærkomið, þá er hinn
Aston Villa-Cardiff 1
Bolton-W.B.A. (X) 2
Burnley-Charlton 1
Chelsea-Blackpool 1 (2)
Huddersfield-Arsenal 1 (X 2)
Sheffield U.-Portsmouth 1
Sunderland-Newcastle (1) X
Tottenham-Sheff. W. 1
Everton-Luton 1
Lincoln-Doncaster «) X
Rotherham-Leeds 1
Swansea-Búmingham 1