Tíminn - 19.12.1953, Blaðsíða 7

289: blaó.
TÍMINN, laugardaginn 19. desember 1953.
7
Ltmgard. 19. des.
Um álagningu skatta
og tolla
Umræöur á eldhúsdegi
eru hluti af umræðunum um
fjárlögin. í því sambandi er,
að vonum, mikið rætt og rit— ]
að um skatta. Menn segja.
að ríkisstjórnin, og þá helzt
fjármálaráðherrann, leggi
þung gjöld á landsfólkið. Og'
svo er að heyra, stundum, að
stjórnarandstöðunni, og jafn,
vel fleirum, sem tala til þjóð
arinnar, finnist þetta atferli
stj órnarinnar eiginlega hrein ;
viðurstyggð. Og þó eru hin
margumræddu skatta- og
tollalog sameigtnlegt verk
margra þinga og sett í tíð(
margra ríkisstjórna, sem all-'
ir núverandi þingfiokkar,
sem hafa þrjá þingmenn eða
flej.ri, hafa boriö ábyrgð á.
Sannleikurinn er. sá, að varla
hefir nokkur skattur verið á1
lagður vegna þess að hlutaö-
eigandi ráðherra eða þing-
menn hafi langað til þess.
Skattur eða tollur er á lagð-
ur eða hækkaður vegna þess
að stofnað hefir verið til eða
í ráði er að stofna til út-;
gjalda,, sem greiðast með
skattinum. Ef alþingismenn
vinna það vinsæla verk að
koma því til leiðar, að byggð
sé höín, brú, vegur, sími,
flugvöllur, orkuver eða orku-
leiðsla,.sem ekki ber sig, eru
þeir með þessu að leggja á
skátt eða koma í veg fyrir,
að skattur sé lækkaður. Sama
eru þeir að gera, ef þeir t. d.
bæta kjör starfsmanna eða
veita rnanni atvinnu við nýtt
opinbert starf. Sama gera
þeir, ef þeir auka bætur til
aldurhniginna manna, sjúkra
eða slasaðra. Sama gera þeir,
ef þeir auka skólafræðsluna,
sem börn þjóðarinnar njóta.
Sama gera þeir,. ef þeir auka
styrk til lista og vísinda.
Sama gera þeir, ef þeir veita
atvinnuvegunum eða þeim,
:sem eru að byggja upp heim-
ili framtíðarinnar lán með
lágum vöxtum. Sama gera
þeir, ef þeir láta ríkið lækka
með fjárframlögum verð á
nauðsynjavörum almennings.
Me.ö því að reyna að full-
nægja óskum þjóðarinnar
eða hluta af henni og félags-
legum þörfum, eru alþingis-
menn að leggja á hana skatta
og tolla. Álagning skattsins
eöa tollsins er afleiðing og
staðfesting þess, sem alþing-
ismenn ákveða þá daga, sem
skattalögin eru ekki til um-
ræðu.
Eækkun á opinberum álög-
um er ekki í því fólgin fyrst
og fremst að breyta skatta-
og tollalögum. Hún er í þvi
tólgin fyrst og fremst að
draga úr útgjöldunum. Ef ár-
legar tekjur ríkisins hrökkva
ekki fyrir útgjöldunum.koma
þau fram á þjóðinni á ann-
an hátt þannig, að enn erf-
iðar verður að bera byrðina
en orðið hefði með því að
taka hana á sig sem skatt á
vörum.
Sá, , sem vill lækka skatta,
á fyrst að lækka útgjöldin,
sem hafa skattinn í för með
sér. En telji menn það, sem
.fæst fyrir útgjöldin þess virði
að það borgi sig að leggja á
sig skatt vegna þess — verða
ERLENT YFIRLIT:
Kjarnorkutill. Eisenhowers
Samkomislag VestHPveldaiiMa um
þser eru talinn mikilvægasti árangiir
Bermudafimdariits
I Þótt um haifur mánuður sé nú kjamorkumálatiUögur hans. Afleið-
liðinn siðan Bermudafundinum ing alls þessa varð sú, að Bermuúa -
lauk, hefir hann verið meira og fundurinn hvarf í ckuggann og
minna umtalsefni heimsblaðanna ræða Eisenhowers varð helzta um-
síðan. Dómarnir um hann hafa talsefnið um þetta leyti. Churchill
verið á ýmsa leið, en segja má þó, varð eftir á Bermuda sem hálf-
að heildarniðurstaðan sé sú, að gleymdur maður. Mar_ir blaðamenn
hann hafi ekki markað neinn ýj- telja, að Churchill hafi séð eftir
an, þýðingarmikinn áfanga. ann því að taka ekki að sér að halda
sýndi samheldni vestui’véldanna um ræðu á S. Þ. eftir að honum varð
þá meginstefnu, sem þau höfðu áð- kunnugt um, að Eisenhower hafði
ur verið sammála um, en jafnaði þegið slíkt boð. Sennilega hefði
ekki heldur neinn ágreining þeirra Eisenhower þá enga ræðu haldið,
um ýms framkvæmdaatriði, er þau enda fékk hann ekki boð um það
hafa verið ósammála um. Kunnugir , fyrr- en eftir að kunnugt var orðið
telja, að engu minni árangur hefði um neitun Churchills.
því náðst, þótt utanrikisráðherrarn ! Bermudafundurinn varð því ekki
ir hefðu eiriir ræðzt við. Að því til þess, eins og talið er, að Churc-
Je'yti má telja, að fundurinn hafi hiU hafi ætlazt til öðrum þræði,
orðið til þess að veikja heldur trú' að styrkja álit hans og aðstöðu sem
manna á það, að nokkm meiri' eins konar sáttasemjara í alþjpða -
árangur náist af fundum æðstu; málum. Andstæðingar hans heima
manna störveldanna en utanríkis- | fyrir láta þetta líka óspar koma í
ráðherranna. Þótt þeir fyrrnefndu Öós, þótt þeir geri það með hæfi-
séu að nafni til valdameiri, eru eir
háðir sömu takmörkunum í samn-
ingum vegna aðstöðu og hagsmuna
ríkja þeirra, sem þeir hafa umboð
fyrir.
Rússar sneru á Churchill.
Þegar á þetta er litið, er það
sennilega rétt til getið, að Ber-
mudafundurimi hafi valdið Churc-
hill, forsætisráðherra Breta, nokkr-
'um persónulegum vonbrigðum.
Hann var upphafsmaður þess, að
Bermudafundurinn var haldinn.
Hann átti frumkvæði að því, að
boða til fundarins eftir að vestur-
veldunum hafði borizt svar Rússa
frá 3. nóvember, þar sem þeir virt-
ust hafna endanlega tilboði vestur-
veldanna. um fjórveldafund um
Þýzkalandsmálin. Churchill taldi
nauðsynlegt, að æðstu menn vestur
veldanna kæmu saman í tilefni af
því og mörkuðu framtíðarstefnuna
með hliðsjón af þeim atburðum. Orð
rómur hermir í því sambandi, að
ChurchiU hafi ætlað sér að fá sam-
þykki Eisenhowers og Laniels fyrir
því, að hann ræddi einn óformlega
við Malenkoff, forsætisráðherra
Sovétríkjanna, og freistaði þess að
fá einhverju umþokað á þann hátt.
Þessi tillaga Churchills kom hins
vegar aldrei til umræðu á Bermuda
fundinum, því að Rússar urðu raun
verulega til þess að stöð'va hana,
þar sem þeir sendu vesturveldun-
um nýja orðsendingu 23. nóvember
eða nokkru eftir að Bermudafund-
urinn hafði verið ákveðinn og féll-
'ust þar á utanríkisráðherrafund um
legri varfærni; en í blöðum íhalds
manna kemur það nú hvað eftir
,annað fram, að Churchill sé orðinn
oflúinn og gamall til þess að gegna
forsætisráðherraembættinu. Stefna
hans sé líka farin að einkennast
af því, að hann viti sig eiga skammt
eftir og vilji enda hina pólitísku
sögu sína með einhver.ju frægðar-
verld.
Helztu niðurstöður Ber-
mudafundarins.
Hinn jákvæíú árangur Bermuda
fundarins varð sá, aö ákveðið var
að taka tilboði Rússa um utanrikis
ráðherrafund í Berlín og la'gt til
að hann skyldi hefjast í byrjun
janúar. Rússar hafa enn ekki svar-
að því, hvort þeir fallast á þann
tíma, og telja ýmsir, að þeir muni
reyna að fresta fundinum. Þá varð
samkomulag á Bermudafundin-
um um þá stefnu, sem vesturveldin
skyldu fylgja á Berlínarfundinum,
en hún verður í höfuödráttum hiu
sama og þau voru áður búin að
mai'ka. Þá varð samkomulag um
að halda áfram um sinn svipaðri
stefnu í málum Austur-Asíu og gert
hefir verig undanfarið. Hins vegar
var frestað að ræða nokkuð til hlít-
ar um ýms framkvæmdaatriði, sem
ágreiningur er um, eins og t. d. um
þaö, hvað gera skuli, ef ekkert verð-
ur úr stofnun Evrópuhersins. Churc
hill vildi fá þetta rætt og var tillaga
hans sú, að undir þeim kringum-
stæðum skyldi veita Vestur-Þýzka-
landi aðild að Atlantshafsbandalag-
inu. Bæði brezkir og norskir jafnað
'Þýzkalandsmálin. Meðan óséð er . armenn hafa mælt með slíkri lausn
um árangur þess fundar, er ekki j á Evrópuþinginu. Eisenhower eit-
•tímabært að boða til ráöstefnu J agi hins vegar að ræða um þetta,
æðstu manna stórveldanna. alið því að Bandaríkin myndu ekki'
er, að Bandaríkjamenn hafi verið
því fegnir, að Rússar skyldu þannig
hafa orðið til þess að stöðva þessa
tillögu Churchills.
marka neina nýja afstöðu til þess-
ara mála fyrr en fullséð væri, hvort
af stofnun Evrópuhersins yrði, en
undir þeim kringumstæðum myndu
þeir taka afstöðu sína til Evrópu-
‘málanna allra til rækilegrar endur-
Eisenliower.
meiri strax í upphafi, að vitað var,
að þær væru ekki aðeins fluttar
jaf Bandaríkjastjórn eimii, heldur
’nytu þær einnig fulls stuðnings
stjórna Bretlands og Prakklands.
Síðan styrjöldinni lauk hefir það
verið trú margra, að fyrsta skrefið
til afvopnunar væri samkomulag
milli stórveldanna um kjarnorku-
málin. Þess vegna hafa Sameinuðu
•þjóðirnar reynt að beita ‘sér .fyrir
samkomulagi um þessi mál og sér-
,stök. nefnd, veriö starfandi á vegum
þeirra, sem heíir haft þessi mál
með höndum. Enginn árangur hefir
þó enn náðst. Ein meginástæðan er
að líkindum sú, að ætlazt hefir
verið til að ná ofmiklum árangri í
einni svipan. Rússar hafa lagt til,
að öll kjarnorkuvopn væru eyðilögð
og framleiðsla þeirra bönnuð og
hafa vesturveldin lýst sig fús til
að fallast á það að því tilskildu, að
komið væri á alþjóðlegu eftirliti, er
tryggði það, að banni þessu væri
framfylgt. Rússar hafa hins vegar
ekki viljað fallast á þetta eftirlit. Á
þessu hefir svo samkomulag strand
að og virðast lítlar horfur á því, að
það geti náðst á þeim grundvelli,
er hér hefir verið lagður.
Tillögur Eisenhowers.
I Kjarnorkumálatillögur Eisenhow
ers eru þvi byggöar á allt öðrum og
þrengri grundvelli. Með þeim er
ætlað að ná aðeins litlum áfanga
í einu í. þeirri von, að það auki gagn
kvæma tiltrú, sem geti leitt til viS
tækara samkomulags siðar. Tillögur
hans eni í höfuðatriðum þær, að
komið verði á fót alþjóðlegri kjarn-
orkustofnun undir umsjá S. Þ
Kjarnorkustofnun þessi skal ann-
ast allar rannsóknir á notkun
kjarnorkunnar í þágu frðisamlegra
starfa, þ. e. í þágu atvinnuvega jg
aukinna lífsþæginda. Þátttökurikin
skulu sjá henni fyrir nægum fjár-
munum, nógum hráefnum og beztu
vísindamönnum. Hins vegar eiga
kjarnorkuvopn ekki að heyra undir
Pramh. á 10. síðu.
Ræða Eisenhowers
Þá er talið, að það hafi valdið ’ skoðunar.
Churchill engu minni vonbrigðum, ]
að Eisenhower skyldi halda ræðu á ev-,,.- +:iiXn„.._i •
þingi Sameinuðu þjóðanna. Sjáh’ur Fjm tlIl0gU1 Um k^rn'
hafði Churchill átt kost á því að
ávarpa þingið í vesturför sinni, og
orkumál.
Þegar fram líða stundir, verður
höfðu sumir þingmenn Véi’kamannu Það sennilega talið merkilegast við
flokksins hvatt hann til þess, en
hann hafði hafnað því, enda höfðu
læknar hans ráðiagt honum ein-
dregið að reyna ekki of mikið á sig.
PoiTáðamenn S.Þ. buðu þá Eisen-
hower að tala og þáði hann boðið án
þess að Churchill vissi um það fyrr
en hann kom til Bermuda. Þar
íékk Churchill líka fyrst að vita um
Bermudafundinn, að þar var sam-
þykktur fullur stuðningur við kjarn
orkumálatillögur Eisenhowers for-
seta, er hann birti svo í ræðu sinni
á þingi S. Þ. nokkrum dögum
seinna. Þessar tillögur hefðu að
vísu komið fram, þótt Bermuda-
fundurinn hefði ekki verið haldinn,
en það geröi þær hins vegar áhrifa-
menn að sætta sig við skatt-
ana.
Ríkisstjórnin hefir nú á-
kveðið að stíga þau spor að
lækka hina beinu skatta á
þann veg, að þeir munu gefa
um 20% minni tekjair en orÁ-
ið hefði, ef skattalögin hefðu
verið látin. haldast óbreytt.
Þetta hefir verið gert vegna
almennra og vaxandi óska
um skattalækkun, enda aug-
ljóst, að beinir skattar geta
hindrað nauðsynlega spari-
fjársöfnun og eflingu at-
vinnuveganna, þegar þeir eru
háir úr hófi fram. En hitt
verða menn svo að gera sér
ljóst, að eigi þessi lækkun að
verða varanleg, tjóir ekki að
krefjast nýrra útgjalda af
ríkinu. Það tvennt getur ekki
farið saman að lækka skatt-
aná og hækka útgjöldin.
Rafstöðin biluð
og ljóslaus jól
a
Frá fréttaritara Tímans
á Eskifirði.
Síðdegis í gær bilaði rafall
aðalrafstöðvarinnar á Eski-
firði og eru ekki horfur á öðru
en Eskfirðingar verði að vera
að mestu leyti án rafmagns
um jólin.
Rafmagn hefir um langt
skeið verið ófullnægjandi í
kaupstaönum og er of mikið
álag á aflvélarnar talið vera
helzta orsök bilunarinnar.
Bilaði vélin fyrst af of miklu
álagi í febrúar í fyrra. Voru
þá gerðar ráðstafanir til að
fá nýja vél og hún pöntuð og
greitt inn á pöntun hjá fyrir-
tæki í Reykjavik og vélinni
lofað á miðju sumri. En hún
er. ekki komin enn. Hins vegar
er búið að byggja yfir hana
nýtt stöðvarhús.
Áaðaukahernaðar-
vinnuna að óþörfu?
Það má segja um kommún
ista, að þeir vita ekki orðið
sitt rjúkandi ráð í \sambandi
við varnarmálin. Þeir gæta
ckki neins hófs í gagnrýn-
inni, svo þeir skammast yfir
því í dag, sem þeir töldu nauð
synlegt í gær. Þar rekur sig
eitt á annars horn, eins og
segir í vísunni.
Einua greinilegast kom
þetta þó fram i útvarpsum-
ræðunum, þegar einn af
ræðumönnum þeirra hélt því
fram í annarri andránni, að
rcka ætti Bandaríkjaherinn
burtu, en svo í hinni, að
hann ætti að greiða tolltekj
ur í ríkissjóð, sem nægðu á
móti 350 millj. kr. tekjuhalla
tillögum kommúnista! Munu
þess sennilega ekki dæmi á
Alþingi, að þar hafi verið
sunginn meiri tvísöngur en í
þessari ræðu kommúnistafor
ingjans.
En á þessa leið' er nú yfir-
lcitt málflutningur kommún
ista í sambantíi við varnar-
málin.
Lengi vel hafa kommúnist
ar haldið því fram, að alltof
mikið vinnuafl væri bundið
við landvarnavinnuna. Nauð
syn bæri til að fækka þ\i,
svo að íslenzkir atvinnuvegir
byggju ekki við fólksskort og
hægt væri að halda uppi næg
um framkvæmdum í land-
inu, t. d. íbúöarbyggingum.
Skal þaÆ vissulega viður-
kcnnt, að þessi málflutning-
ur á við veigamikil rök að
styðjast og gæta verður þess
vel, að ekki stefni til ófarn-
aðar í þessu sambandi.
Nú er hinsvegar komið ann
að hljóð í strokkinn hjá Þjóð
viljanum. Nú skammast
hann yfir því, að ákveðið hef
ir verið að byggja radarstöðv
ar úr byggingarefni, sem hef
ir nokkurn vinnusparnað i
för með sér niiðað við það,
að byggt er t. d. úr stein-
steypu. Þetta mun stuðla að
því, að varnarvinnan mun
ekki draga eins mikið vinnu
afl frá atvinnuvegunum og
elia og að ekki þarf aö draga
úr byggingaframkvæmdum
landsmanna vegna skorts á
fagmönnum, en verulegar lík
ur eru til þess, að svo getl
farið að öðrum kosti, þar
sem frelsi til bygginga hef-
ir nú verið aukið og hið opin
bcra hefir jafnframt á prjón
unum að beina meira vinnu-
afli til íbúðabygginga.
Þessa nauðsyn þykjast
kommúnistar nú hinsvegar
ckki sjá iengur. A. m. k. hróp
ar Þjóöviljinn nú hástöfum:
Aukna vinnu við hernaðar-
framkvæmdir!
En landsmcnn munu ekki
taka undir þessi hróp með
honum og ólíklegt er, að al-
þýðusamtökin gerist ginning
arfífl kommúnista í þeim
efnum. Engum ætti að
vera það Ijósara en
þeim hver hætta get-
ur í því falist, ef atvinnuveg
irnir eru látnir dragast sam-
an vegna ofmikillar hernáð-
vinnu um skamma hríð. Þá
er liætt við því, að atvinnu-
ástandið geti orði enn verra,
þegar þessari bráðabirgða-
vinnu lýkur. Vissulega er
vcrt fyrir alla að gcra sér það
fullljóst.
Broslegast af öiiu er svo
það, þegar Þjóðviljinn læst
gráta mörgum tárum út af
því, að umrædd byggingarað
ferð verði of dýr fyrir Banda
ríkjamenn!