Tíminn - 18.03.1954, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 18. marz 1954.
64. blaðc
Björn. Guðmunclsson:
Orðið er frjálst
U
ÁFENGISMÁL
Ég var heldur hlynntur því, j
a5 við ræddum þessi mál hér
í félaginu. Áfengismálin eru
erfið til úrlausnar og skiptar
skoðanir um þau í öllum flcfkk
um. Menn hitna í hamsi, er
þau ber á góma og pólitískir
samherjar geta orðið all hvass
yrtir sín á milli. Við munum
í kvöld ræða málið af fullri
djörfung, en kveðjast í bróð-
erni.
Allir samtnála.
i
Hvort sem menn eru með
eða móti áfengisnotkun, geta
allir verið sammála um, að
hér er um þjóðfélagslegt
vandamál að ræða. Áfengið
er mörgum sá eldur, sem þeir
brenna sig illa á, ýmsa svo,
að þeir bera þess aldrei bæt-
ur, og aðra til ólífis. Ógæfu-
spor drykkj umannsins eru
þungbær. Góðri framtíð er
gerspillt og glæstum framtíð-
arvonum.
Enn meiri raunir og sálar-
stríð getur þetta orðið fyrir
eiginkonu og börn.
í okkar litla landi og litla
bæ, kann lögreglan að greina
frá margri harmsögu, er gæti
komið tárunum fram hjá öll-
um, sem ekki hafa því betur
brynjað sig skikkju sjálfselsk
unnar.
Við þekkjum einnig ýms
dæmi, þar sem tímabundinn
gleðskapur ungra og hraustra
manna, við skál, hefir endað
á hörmulegasta hátt. Stutt
bílferð, þar sem áfengið veitir
öryggi, hefir lokið í blóðidrif-
inni ógæfu. Óvitar fara sér
að voða, meðan aðstandendur
skemmta sér við skál o. s. frv.
Við vitum allir, að þetta eru
staðreyndir. Ég held, að við
séum allir sammála um, að
gegn þessu beri að vinna.
Leiðir skilja.
En menn greinir á um leiðir.
Áfengismenn vilja sem allra
minnstar takmarkanir á sölu
áfengis og að sem allra sterk-
ust vínblanda sé talin óáfeng.
Andstæðingar áfengisnotk-
unar vilja aftur á móti miklar
takmarkanir á sölu áfengis
og ekki leyfa bruggun sterks
öls.
Þegar betur er aðgætt, eru
það venjulega áfengisneyt-
endur, sem fylla fyrri flokk-
inn, en þeir, sem ekki drekka
áfengi, hinn síðari.
Fleira hefir áhrif á skoð-
anir manna, t. d. gróðasjón-
armið milliliða, og eru þau
sterk. Má með miklum líkum
rekja þangað áfengisáróður
stærsta blaðs landsins, sem
hefir um áraraðir verið boð-
beri meiri áfengisneyzlu og
bruggun sterks öls.
Hefir þetta áhugamál blaðs
ins verið skreytt með alls kon-
ar frelsistali, jafnhliða og
höfðað er til brjóstgæða
manna, vegna drykkjusjúk-
linga.
Þessi stöðugi áróður er lík-
legur til að hafa áhrif, jafn-
vel á ólíklegustu stöðum. En
mikil ástæða til að láta hann
ekki deyfa heilbrigða dóm-
greind og rök lífsins.
Það er engin framavon, að
sofa á verðinum eða „depen-
tera“ af frelsistali áfengis-
manna.
Nýtt og gamalt.
Viðhorf mitt til áfengismála
er, að okkur beri skylda til
að halda vínnautn innan
þeirra takmarka, að menn
fari ekki öðrum að voða, né
Ræða flsttt á fsmdl í Framsóknarfélagi
Rcykjavxkur 9. þ. m.
eyðileggi líf sitt með áfengis-
drykkju.
Á bænum, þar sem ég er
uppalinn, beittu. foreldrarnir
áhrifum á börn sín gegn á-
fengisnotkun. Enn í dag er
ljóslifandi minningin um, hve
mamma lagði ríka áherzlu á
við okkur, að neyta aldrei á-
fengis. —
Um og upp úr aldamótun-
um var mikil gróska í þjóð-
lífi okkar. Einn þáttur henn-
ar var öflug andstaða gegn á-
fengisnotkun. Ýmsir af höfuð
skörungum þjóðarinnar beittu
sér af miklum áhuga og dugn-
aði. ísafold undir stjórn blaða
mannajöfursins Björns Jóns-
sonar og skáldsins og mann-
vinarins Einars H. Kvaran,
var ekki hikandi, líkt og blöð
okkar nú.
Ungmennafélögin.
Á þessum árum risu U. M. F.
upp og náðu brátt útbreiðslu
um allt land. Ungt fólk, starfs
fúst og áhugasamt fjölmennti
í félögin.
Eitt af meginatriðunum í
stefnuskrá U. M. F., var al-
gert bann við neyzlu áfengis.
Óhætt er að fullyrða, að á
fyrsta áratug þeirra, eða
öðru lagi, að slappa takmark-
anir gegn áfengisnotkun.
Aðrir ræðumenn munu hér
á fundinum, ræða ýtarlega
um áfengislagafrumv., en þó
vil ég minnast á tvö atriði.
Sterka ölið.
Mjög margir merkir fræði-
menn erlendir telja neyzlu
sterks öls byrjunarstig til
víndrykkju. Sterkar líkur
benda til, að sú ályktun sé
rétt.
Vinur minn einn, sem kynn
, ir sér þessi mál, hefir sagt
mér frá tveimur ungum
menntamönnum, sem hér
heima voru mjög sannfærðir
um ágæti öldrykkju. En eftir
að hafa farið, annar til Dan-
merkur og hinn til Noregs, og
kynnt sér málið með eigin
augum, komu þeir aftur eins
mikið á móti ölinu og þeir
voru meö því áður.
Það skal viöurkennt, að til
margra ára, hefir sézt í Mbl.
mikill áhugi fyrir sterku öli,
— og nú einlægan fögnuð
og sigurgleöi, þegar blaðið sér
hilla undir árangur skrifa
sinna.
En það er rík ástæða fyrir
okkur, að efast um, hvort þau
mál horfi til þjóðheilla, sem
blað
um hina „bönnu3u“ laxvéiði í sil-
unganetin, en hún nemur varla
nema broti aí þessu.
Ég hafði látið' þess getið um
netaveiðitölur úr Borgarfirðinum,
að þær væru „skattframtal“ og þvi
lágar. Hinrik kallar þessi látlausu
sannindi „ásökun". í því sambandi
hugleiðir hann um framtöl stang-
veiðimannanna og bendir sérstak-
lega á um Borgarfjörð, „að úr drjúg
um hluta héraðsins hefir ekki tek-
izt að ná skýrslum yfir stangveið-
Gunnlaugur Pétursson hefir kvatt
sér hljóðs um laxveiðimálin:
„Síðan ég svaraði Hinrik á Út-
verkum hér í blaðinu fyrir nokkru
síðan, hafa þeir þrír lagt orð í belg,
„Áhorfandi" 2. marz, Ólafur á
Hrauni 4. marz og Hinrik á Út-
verkum 9. og 10. marz. Mun ég nú
gera þeim nokkur skil, fyrst hverj-
um í sínu lagi og síðan öllum sam-
an.
„Áhorfandi" leggur til að vatna-
svæði Ölfusár sé friðað alveg um1 ina“. Hér er einmitt um að ræða
nokkur ár. Þetta væri auðvitað þau svæði, þar sem landeigendur
mjög gott, enda verður þessi fall- ; hafa sjálfir stangveiðina éða leigja
ega hugsun átakanlega einmana í hana út eftir hendinni, þ. e. þar
grein „áhorfanda". Bn þetta nær ! sem framteljanda fmnst stang-
aldrei fram að ganga. Hinrik, full- veiðiskýrslan nálgast það að vera
trúi netamanna, segir óhætt að „skattframtal".
taka úr ánni 5000 laxa á ári, sem ] Hvort man nú ekki Hinrik þá
auðvitað er rangt. En ætla má, að tima, þegar verið var að ganga frá
netamenn trúi broti af því, og þá arðskránni fyrir vatnasvæði Ölf-
er friðunin dauðadæmd. [usár? Þá bar þetta atriði á góma
, I og niðurstaðan varð sú, að það
Ólafur á Hrauni vill láta tak- var egp;i farið alveg eftir framtöl-
marka tölu veiddra laxa á stang- unum, þar sem það var viðurkennt
veiðisvæðunum og segir þetta hafa aj aðilum sjálfum, að þau væru
reynzt vel. Um reynslu af því hér ekki réttj heldur of lág.
á landi fer tvennum sögum. Og:
það hefir nokkra leiða galla. j 0g þá er komia ag þeirri með-
| Nokkuð af hinni háu stangaveiði- jeré> gem stangveiðiskýrslan frá
leigu byggist á því, að flestir stang- E]liða6num sætir hja Hinrik. Það
. yeiðimannanna ætla að vera heppn yar skýrt tekið fram, að þar væri
. ir og veiða fyiir leigunni. Þetta um c]ra svæðið að ræða og um
tekst fáeinum mönnum á hverju leið tekið svo til orða> til að taka
j sumri og meðán svo er, heldur það
uppi stangveið'ileigunni. Það er því
1 skaðlegt fyrir leigusalann að þurrka
fram um 1920, var þetta á
kvæði algerlega haldið. Það þetta áfcngissinnaða
þurfti ekki áfengi til að hressa berst fyrir af eldmóði.
upp á starfslöngun, félags-1
starf og áhuga ungra manna Þjórfé eða?
á þeim árum. I Á elleftu stundu felldi Ed.
Ekki er þörf að þylja nöfn-; niður eina málsgrein úr 12.
in tóm, — og þjóðin mun þau'gr. frv. í hennj fólst eitt af
annars staðar finna. En þá skilyrðunum til að veita
stóð fjöldi áhugamanna hlið mætti vínveitingaleyfi.
við hlið, allir brennandi af j Þetta var stafliður C, svo-
áhuga og allir einlægir, að hljóðandi:
vinna íslandi allt, innan vé- „Að eigi sé greitt þjórfé
ung- (þjónustugjald) af sölu á-
fengra drykkja né veitinga-
húsin launi starfsfólk sitt
með hundraðsgjaldi af sölu
þeirra.“
af öll tvímæli, að þangað kæmist
enginn lax, nema hann væri flutt-
ur þangað og þar væri stangveið-
bandá og stefnuskrár
mennafélags íslands.
Þjóðhátíðin 1930.
Árin liðu og margir áhuga-
menn úr U.M.F. komust til
áhrifa og valda. Eftir kosn-
út þennan happdrættisblæ. Annar i inn. einni ti] að dreifa Um þetta
galli er sá, að þetta gæti leitt af farast Hinrik orð á þessa leið; ,jÞar
sér skattframtalssvip á skyrslur ^ kemst veiðfn alu upp f 57% og
stangveiðimaAinanna. Þær hafa j meðaItal margra ara er 35%. Þar
verið nálega emu upplýsingarnar, • geta engir viðvaningar verið að
sem hægt hefir venð að reiöa sig verkij svo ófi'úlega háar eru þess-
á í þessuni málum. v ■ ar tölur, þegar allra staðhátta er
Olafur sýnir sjálfur fram a, að gætt. E1iiðaárnar eru aðeins nokk-
, Þessi takmörkun er óþörf, þar sem ur hundruð metra langar frá sjó
'hann segir: „Við getum ekk! lokað, &3 gildru Þá vegalengd gétur lax-
augunum fyrir þeirri staðreynd, að inn farið á fáum minútum, því að
?fftaLáf; fem,lta.ng!e Lm“n™ hann er sundfær í bezta lagi og 5
gildrunni er hann öruggur fyrir
stönginni. Þrátt fyrir þessa góöu
aðstöðu til að sleppa" — o. s. frv.
Hér lýsir Hinrik staðháttum á
hafa tekið á sína arma, hafa tekið
framförum, og sumar stórlega."
Hinrik heldur því enn fram, að
óhætt væri að yeiða 5000 laxa á1 neð” svæðinu/ ár þýr¥ó”:honum
ári á veiðisvæði Olfusár. Arin 1949
1 —52 hefir stangveiðin á svæðinu
Verður er verkamaðurinn
ingæsigurinn 1927, gerðist launanna og víst ber að launa
Tryggvi Þórhallsson forsætis-’ þjónum vel, enda mun milli-
ráðherra og stjórnaði af þinganefnd í áfengismálum
sinni alkunnu glæsimennsku.1 og dómsmálaráðherra, sem
Árið 1930 minntist þjóðin 1000 flutti þessa tillögu, fullkom-
ára afmælis Alþingis, undiivlega hafa ætlazt til þess.
forsæti Tr. Þ. En allt auka þjónustugjald,
En Tryggvi Þórhallsson lét er heldur hvimleitt, enda eru
aldrei bera áfengt vín á borð (betri veitingahús óðum að
í þeim veizlum, þar sem hann taka upp þann sið, að selja
réði. Er þó mál manna, sem 1 veitingarnar því verði, að ekki
þykir það hentara. Þetta hlýtur að
. vera vísvitandi blekking, því að það
numið' að með’altali 650 löxum a . var. eins og áður er sagtj. skýl't tek-
ári. 17 ára reynsla á efra svæði ið fram. að tölurnar væru frá eíra
Elliðaánna segir stangveiðina að svæði Elliðaánna. 0g blekkingin er
meðaltali 35ti% af stofninum. Eft- i vafalaust borin fram j trausti þess>
ir Því hafa mn 1850 laxar sloppið að ókunnugir lesendur komi' ekki
framhjá netum veið'ifelags Arnes- auga . hana. _ Ef Hinrik fer á
inga á ári, en meðalarsveiðm i þau sama hátt með margar heimildir,
hefir verið um 1000 laxar. Samtals
1 gerir þetta 2850 laxa á ári að meðal-
tali. Hvar eru þá hinir 2150 laxar,
sem Hinrik segir að óhætt sé að
veiða í viðbót, hvað þá sá hluti
stofnsins, sem ætla þarf til und-
aneldis? Að vísu eru engar tölur
þá er ekki að undra, þótt sumar
ályktanir hans verði vafasamar.“
Hér verður gert hlé á ináli Gunn-
laugs til morguns. •
Starkaður.
til þekktu, að aldrei hafi ver- þarf að innheimta
ið meirj glæsibragur á af- þjónustugjald.
mælisfagnaði eða þjóðhátíð
hér á landi, heldur en á Þing-
völlum árið 1930.
sérstakt
Enda hryllir margan við því
hyldýpi, sem er fyrir fótum,
ef kaup þjóna á veitingahús-
um fer eftir , hvort viðskipta- 1
Þetta, sem nú er greint, er vinirnir drekka sem mest á-
næg sönnun þess, að ekki þarf , fengi.
eS$$$$SS$SS$$$SS$$SS$$SS$S$$$$$$$S$$S$$$$$$$S$$S$S$S$$SS$S$S$$í$SSS$SSS«
Vér óskum eftir
áfengis með í leikinn til stórra
félagslegra átaka, eða stór
höfðinglegrar forustu.
Ný áfengislög.
Játa má, að ekki sé ástæða
til að harma, þótt áfengis-
kaupendur þúýfi að borga
verulegt aukagjald í þjórfé.
En málið hefir fleiri hliðar,'
Alþingi, sem nú situr, er að 'og sé þetta aukagjald svo
semja ný áfengislög, og hefir
frv. af þeim þegar verið samþ.
í Ed. Fyrsta grein þess er um
markmið laganna og hljóðar
■þannig:
Tilgangur laga þessara er
sá, að vinna gegn misnotk-
un áfengis í landinu, og út-
rýma því böli, sem henni er
samfara.
Ýmsum finnst Ed. hafa ver
ið mislagðar hendur um að
ná þessu takmarki sínu eða
(áfengislaganna, og að stefna
hennar hafi komið fram í
því, að auka leyfilega vín-
notkun - með sterku öli, og í
hátt, að þjónarnir freistist til
að láta alla, sem ekki kaupa
(Framhald á 5. síðu.)
Kyndill
Smíöum okkar viður- \
| kenndu sjálftrekks-mið-!
1 stöðvarkatla, einnig katla |
| :yrir sjálfvirk kynditæki. j
Sími 82778.
I Suðurlandsbraut 110. i
3 =
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiill
karlmanni til afgreiðslu í sölubúð vorri frá 1. maí. Um
sóknarfrestur til 10. apríl. Einnig óskum vér eftir
stúlku til afgreiðslustarfa yfir sumarmánuðina.
Kaiipfclas' nrútfirðinga
$S$SS$$S$S3$$$S$$S$S$$S$S«»5S«SS$S$S$$S$$S$S$S$SS$$$S$S$SS$$SS$SS$SS$$3
Skrifstofustúlka
óskast í skrifstofu Krabbameinsfélags íslands. Vélrit-
unarkunnátta og enskukunnátta nauðsynleg, stúdents
menntun æskileg. Umsóknir ásamt upplýsingum um
fyrri störf og menntun, sendist til Ólafs Bjarnasonar
læknis, Rannsóknarstofu Háskólans við Barnósstíg,
fyrir 25. marz n. k.
Stjórn Krabbameinsfélags íslands
s$$s$s$ss$$s$$$$s$s$$$$s$$$s$$$$$$s$s$s$$$$s$s$s$$$$$ss$$$s$s$$ss$$$*s$a