Tíminn - 24.03.1954, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, miðvikudaginn 24. marz 1954.
69. blaff.
Dr. Jón Dúazon:
Orðið er frjálst
Auðæfi Grænlands
Niff’irlag.
í fyrirlestri í „Geografisk
Selskab" í Kaupmannahöfn
í febrúar 1947 glopraði Olden
dow, þáverandi forstjóri
Grænlands, því upp úr sér,
að það hefði t. d. lengi verið
vitað, að mjög mikið af gull
málmi af sömu gæðum og
unnin væri í Alaska væri til
á austurströnd Grænlands
andspænis íslandi, nánar til
tekið í grend við Krosseyjar,
en það borgaði sig ekki að
vinna gullið þarna.
En hví borgaði það sig
ekki, að vinna svona gullrík-
an málm þarna„ þar sem
heita má íslaust við Krosseyj
ar frá því í ágústmánuði og
fram að jólum. Líklega af
því, að þarna var ekkert ó-
dýrt rekstursafl á staðnum:
Enginn stór foss, ekki olía
og ekki kol.
Austurströnd Grænlands
fyrir norðan 70° n. br., fyrir
norðan Hvítserk, var í forn-
öld kölluð Grænlandsóbyggff
ir. Svæði þetta' byggðist þó
af íslendingum aff lokum
allt norður á 78° n. br. svo
víst sé, og eru rústir skála
þeirra og mannvirkja um
þetta svæði. Kolalögin á Sval
barði ganga yfir á þennan
hluta Austur-Grænlands,
vestur norðurströnd Græn-
lands og yfir á eyjarnar norð
ur af Kanada. Syðstu kola-
námurner í Grænlands-
óbyggðum eru við mynnið á
Öllumlengri, sem nú er upp
nefndur Scoresbyssund. Eru
námurnar í vesturhlíðinni
vestan við fjörð þann, er
Krókarefssaga segir ganga
þvert til norðurs út frá
mynni Öllumlengris, og nú
er kallaður Hamlet Inbet og
í vestur hlíð dals norður af
firðinum. Eru þetta góð kol,
enda notuð í eimvélar skipa,
er til Öllumlengri sigla. Er
staður þessi að sögn forn-
manna ein dægursigling
eða 30 danskar milur norður
frá Kolbeinsey, og kemur
það svo til alveg heim. Er að
því rekur, að við fáum mann
dóm til að sækja kol vor
norður að Öllumlengri, mun
engum íslendingi finnast ó-
gerlegt að flytja þau til
Krosseyjar til að mala gull,
auk þess sem atómkljúfar
geta nú hæglega leyst þann
vanda.
Vísindaleg málmleit hefir
enn ekki farið fram á Græn
landi, svo ég viti. En í Græn
landsóbyggðum eru Danir nú
að gera jarðfræðilegar rann
sóknir til undirbúnings vís-
índalegri málmleit. Við þær
jarðfræðirannsóknir hafa
af tilviljun fundist þarna
ýmsar námur, þar á meðal
blýið, sem einu mun hafa
verið á lofti haldið af því,
sem þarna hefir fundist. En
jarðlög þessa svæðis benda
til, að þar geti verið mikið
af námum.
Þegar ég var að rannsaka
þessi mál fyrir meira en þrjá
tíu árum síðan, var Græn-
land 4. (eða máske 3.) land
í heimi, þar sem flestir
málmar og steinefni (minæra
lier) höfðu þá fundist, þar á
meðál ýmítólegir gimsteinar
og mjög dýrmæt efni. Sætti
þetta því meiri furðu, sem
landið máttV heita óbyggt,
sama og engin umferð var
um það af Norðurálfumönn-
um, sáralítill námugröftur
rekinn og nálega. engin
málmleit hafði átt sér stað.
— Nýlega hefir úraníum
bætzt í tölu þeirra málma, er
á Grænlandi hafa fundizt.
Danska stjórnin hefir til
skamms tíma verið því mjög
andvíg að málma væri leit-
að á Grænlandi af. ótta viö
að þar kynni að finnast gull,
silfur eða gimsteinar í svo
stórum stíl, að erlendir ævin
týramenn flykktust inn í
landið, lokun þess yrði rofin
og stjórnin réði við ekki
neitt. En ixú eru þessi sjón-
armið að breytast, enda festa
komin í millilandamál en áð
ur var.
Landfræðilega séð er ís-
land aðeins stór ey við aust-
urströnd hins mikla Græn-
lands. Sundið milli íslands
og Grænlands er álíka breitt
og lengsti fjörður hennar á
lengd ca. 40 danskar mílur
(Öllumlengri er 44 danskar
mílur). Auðæfi austurstrand
ar Grænlands verða ekki
nýtt án hinna íslausu hafna
íslands, og vatnsafls íslands
verður ekki að fullkomnum
auðæfum án málma Græn-
lands.
I
„Vor meginaugði hafs og
| hauffra geimur
sér hallar þungt aff ísa-
| ströndum tveimur;
í eining þeirra er afi og rétt-
ur máls“. (Jöklajörö)
Hver vill afneita rétti ís-
lands til þessara auðæfa
með aðgerðarleysi, mann-
dómsleysi og hugleysi?
I Sýnist einhverjum, að ég
fari rangt með auðæfi Græn
lands eða geri of mikiff úr
þeim, vildi ég að, hann gæfi
sig fram og sannaði mál sitt.
j Er danska stjórnin lagði
fyrir ríkisþingið lög um nið-
urfelling Sambandslaganna,
lagði hún, að sögn, einnig
fram lög um opnun Græn-
lands fyrir Dönum og Fær-
eyingum.
j í þessu virðist felast
tvennt:
j 1. Danska stjórnin virðist
með þessu játa, að Grænland
hafi til þess tíma verið lok-
að 1 þeim tilgangi, að aftra
, íslendingum frá að ná þar
ilandsnytjum eða setjast þar
að.
2. Tilkynning til íslands
eitthvað á þessa leið: Þarna
sjáið þið okkur sigla burtu
með nýlenduna ykkar, og
aldrei fá af henni nokkur not.
Hvort þetta um sig er
storkun til íslendinga. — ís-
land mótmælir ekki.
Um langt skeið hafa Danir
undirbúið innlimun Græn-
lands í Danmörku m. a. með
því, að neyða dönsku upp á
Grænlendinga. Á s. 1. ári
breyttu Danir stjórnarskrá
sinni, og með henni er Græn
land að minnsta kosti að því
leyti „innlimað“ í Danmörk,
að Grænlendingar eru með
stjórnarskrá þessari neydd-
ir til að senda 2 menn á
Ríkisþing Dana.
ísland hefir enn ekki mót
mælt.
Hér er samanlagt ærin
vanræksla af vorri hálfu.
Samt verður ekki með sanni
sagt, að íslendingar hafi
haft möguleika til að krefja
Dani um afhending Græn-
lands með nokkurri von um
árangur fyrr en Pétur Otte-
sen fluttfc Grænlandstillögu
sína á Alþingi 1945, en síð-
an eru 9 ár. Vér höfum þó
enn ekki vanrækt Græn-
landsmálið svo, að réttur vor
sé glataðuf, en látum vér
hina síöustu aðgerðir Dana
á Grænlandi afskiftalausar,
verður það vafalaust lagt út
á móti vorum málstað, og það
má ske með svo háskalegum
afleiðingum, að fyrir þá van
rækslu verði ekki bætt.
Danir hafa þannig sífellt
þrengt að oss og storkað oss
æ meir og meir án þess, að
vér höfum snúist til varnar
og krafist réttar vors, og vér
vanrækt svo lengi, að krefja
réttar vors, að úr því sem
komið er, er annaðhvort að
hrökkva eða stökkva. Höfum
vér nú ekki manndóm til að
krefja réttar vors, er Græn-
land oss glatað. Nú er því síð
ustu forvöff. — í Grænlands
málinu eigum vér allt að
vinna en engu aff tapa. Hví
þá ekki að fara í mál, ef
Danir neita? Hví að láta
kúga sig fyrst við getum sótt
rétt vorn í dóm? Haldið
þið, að Jón Sigurðsson,
Benedikt Sveinsson eða Jón
Þorláksson hefðu talið þaö
úr, að fara í mál, ef réttur
vor fengist ekki viðurkennd-
ur með öðru móti? Nei, allir
þessir menn myndu hafa
lagt það sama til og Pétur
Otteþen. Allir drengile^.r
menn mæna nú til Alþingis
og skora á það að samþykkja
einróma og meff öllum at-
kvæðum Grænlandstillögu
Péturs Ottesens, hraffa þing
legri meðferff hennar, og
ganga ríkt eftir þvi að land-
stjórnin fylgi henni meff
fylstu einbeitni.
Meistaramót Islamis í
Körfuknattleik
verður haldiff í Reykjavík 26.—28. apríl n. k.
Þátttökugjald fyrir hvern flokk er kr. 50,90.
Skriflegar þátttökutilkynningar ásamt þátttöku-
gjaldi sendist til skrifstofu ÍBR, Hólatorgi 2, eigi
síðar en 10. apríl.
íþróttabandalag Reykjavíkur.
S55S5S5S5555555555S555555555S555555Í3555555S5555555S5SSS553S
tí5íí5ííííííí5íí55íííííísí«ííííísí5ííííí*íí5ííí5ííííííílíííííííííís5íí*s
[STANLEY]
VERKFÆRI
Nýhomið: —
Pússheflar
Langheflar
Falsheflar
Nótheflar
Graíheflar
Blokkheflar
Þilplötu-heflar
Cirklar
Smíðavmklar /
Disston Sagir
Kúbein
Ziklingar
Pússvélar, 2 tegundir.
Einkaumboðsmenn:
Raspar
Hallamál, alum.
Sagarklemmur
Hamrar
Skrúfjárn
Skekkingartaíigir
Sveifhnífar
Dúkahnífar
Brjóstborar
Borsveifar
Spiral skrúfjárn
Rissmál
o. fl.
LUDVIG STORR & CO.
5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555551
20 íslenzkum kennurum
boðlð til Danmerkur
Frú Bodil Begtrup hefir flutt samtökum kennara skila-
boð frá Norræna félaginu í Danmörku og dönskum kenn-
arasamtokum, en þau bjóða 20 íslenzkum kennurum viff
barna- og gagnfræffaskóla til náms og kynnisdvalar.
Jörð til sölu
Höfuðbólið Stafafell í Lóni,
Austur-Skaftafellssýslu, fæst til ábúðar — og kaups
—, ef um semur, í næstu fardögum. Land mikið og
vel fallið til ræktunar, svo skifta má í fleiri býli. Beiti-
land skjólgott og skógi vaxið, mikið afréttarland. Tún
stórt og slétt. Hlunnindi eru selveiði, æðarvarp, reki
og silungsveiði. Hús öll og girðingar ásamt dísilrafstöð
fylgja. Landsímastöð og póstafgreiðsla á staffnum. —
Gott akvegarsamband í kaupstað, Hornafjörð, um 30
km. —
Semja ber við eiganda jarðarinnar, Sigurð Jónsson
bónda, Stafafelli. — Hann og Jón ívarsson, frahi-
kvæmdastjóri, Víöimel 42, Reykjavík, veita allar nán-
ari upplýsingar.
555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555553
55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555»
Kennararnir munu vænt-
anlega dvelja ytra í um þrjár
vikur, og verður lagt af stað
með Gullfossi 7. ágúst.
Þeir kennarar, sem hafa
hug á að fara þessa ferð,
skulu senda umsóknir sínar
til fræaslumálaskrifstofunn-
ar sem fyrst eða fyrir 1. maí.
Þetta er í þriðja sinn, sem
Danir bjóða íslenzkum kenn
urum til dvalar, og er það lið
ur í gagnkvæmum heimsókn
um danskra og íslenzkra
kennara, sem upp voru tekn-
ar fyrir þrem árum, en dansk
ir kennarar hafa komið hing
að einu sinni.
Aðaifundu
Náttiirulækningafélags Reykjavíkur
verður í húsi Guðspekifélagsins, Ingólfsstræti 22,
fimmtudaginn 25. marz kl. 20,30.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórnin.
1555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555553