Tíminn - 23.07.1954, Blaðsíða 5

162. blað.
TÍMINN, föstudaginn 23. júlí 1954.
Fösíud. 23. júlí
Hvað er fraraundan
í togaraútgerðinui?
Talið er, aö milliþinga-
néfndin í togaramálnu muni
nú hafa lokiS rannsókn sinni
á rekstrarafkomu útgerðar-
innar, og að frá henni muni
mega vænta einhverra til-
lagna áður en langt líður.
Almennt er álitið, að nefnd-1 þjóðlega rótarýfélagsskapar ein-
in hafi komizt að þeirri dregnum stuðningi sínum við frelsi
niðurstöðu, að urn halla hafi einstaklinganna, hugsanafrelsi, fé-
verið að ræða á rekstri skip- j íagafrelsi, trúfrelsi og vernd gegn
ana yfirleitt nú um skeið og' ofsóknum. Má það vera augljóst,
sé enn, en nokkuð mun sá segir í ávarpi stjórnarinnar, að þær
rekstrarhalli vera misj afn.! hugsjónir, sem rótaryfélagsskapur-
Þess er að vænta að tillögur inn berst fyrir, brjóta algerlega í ;
nefndarinnar gangi fyrst og bága við hinn alþjóðlega kommún-!
fremst í þá átt, að gerðar isma. Þar sem frelsi,
vérði allar þær ráðstafanir,1 sannieikur og virðing
sem tiitækilegar eru til að stakiingum ríkir ekki,
Þegnskapur framar eigin ha:
Roiaryfélíigsskapuriam miimist tiálfrar aldar íaacrkilegrar ©g
gagnlegrar síarfsrmi á ficssut áisi
HINN ALÞJOÐLEGI rotary-fé-
lagsskapur er 50 ára á þessu ári. í
tilefni af því hefir félagsskapur-
inn látið frá sér fara alþjóðlegt á-
varp um frelsiö. Fleiri og fleiri
menn fylkja sér nú undir merkj-
um þessa félagsskapar með kjör-
orðinu „þegnskapur framar eigin
hag.“ |
Á fundi, sem nýlega var haldinn
í Chicago, lýsti núv. stjórn hins al-
Rotaryf élagsskapurinn minn-
ist hálfrar aldar starfsemi sir.r.
ar á þessu ári. Rotaryféiöj eru
nú starfandi í 88 löndum, en
alls munu félögin vera um 8080
og félagssnenn tæplega 400 þús.
Á /slandi eru starfandi 11 Rot-
aryféiög. í eftirfarandi grein,
sem nýlega birtist í Christian
Sciencc Monitor er sagt frá til-
gangi Rotaryféiaganna og starf
semi þeirra. Hér er tvímælalaust
um merkan og gagnlegan fé-
lagsskap að ræffa.
ARIÐ 1953 voru stofnsettir yfir
réttlæti 300 rótaryklúbbar í 47 löndum Ev-
fyrir ein- rópu, Asíu, Afriku, Ameríku og á
geta hug- Kyrrahafseyjunum. Ég spurði Serra
munu einnig haldnir fundír og
mikilvægar ráðstefnur.
| Alþjóðasamband rótai-yféiag-
: anna leggur þao hverjum og ein-
, um kiúbb í sjálfsvaid, hvaða starf
semi hann rekur mannúðarmál-
' efnum til framgangs á hverjum
stað. Hins vegar sendir sambandið
frá sér aragrúa af tillögum um
' starfsemina á hugsjónagrundvelli
félagsskaparins.
| Miðstjórn féiagsskaparins sendir
1 mánaðarlega frá sér mjög Iæsi-
legt tímarit „The Rotarian“, sem
nýtur viðurkenningar um heim
allan. Af tímariti þessu kemur einn
ig út spcnsk útgáfa, er gefin er
út fyrir Suður- og Mið-Ameríku-
j ríkin aðallega. Auk þessara aðal-
máigagna koma út 25 smærri rit.
Norrænu löndin hafa eitt blað sam
eiginlega, er nefnist Rotary Nord-
en.
lækka útgerðarkostnaðinn sjónir rótaryfélaganna ekki
svo og tryggja útgerðinni izt.
sannvirði aflans. Vera
að fleiri leiðir verði að koma
til athugunar áður en lýkur,
en þó því aðeins, að tryggt
sé, að fullreynt verði, hvaða
árangri er hægt að ná með
því að fara þær tvær leiðir,
sem nú hafa verið nefndar.
En hvað sem nú kann að
verða gert til að greiða fyr-
ir rekstri togaraútgerðarinn
ar í bili. verður ekki hjá því
komist að gera sér grein fyr
ir því sem fyrst, hvernig hátt
að sé um framtlðannögu-
leika togaraútgerðarinnar
hér á landi. Svo umfangs-
mikil atvinnugrein, sem hér
er um að ræða, verður ekki
til lengdar rekin með bráða-
birgðaráðstöfunum. Grund-
völl útgerðarinnar þarf að
treysta, og í því
kemur m'a'rgt til greina.
Óhjákvæmilegt er að hafa
Riá, j stjórn rótaryfélaganna, er sendi sem hann hefði kynnzt á ferðum
þrif- tosa Cibis í því sambandi, hvað
I xui.. A ------♦ u.,í EF LITIB ER á útbreiðslu rót-
aryhreyfingarinnar, hlýtur að
frá sér þetta ávarp, samanstendur sínum mUli hinna ýmsu rótary- j vakna sú spurnmg, hvað valdi svo
af mönnum af ýmsu þjóðerni. Þar klúbba. Hann hikaði andartak. Var! miklu S61^1 hennar. Chicagolög-
eru bókari frá Texas, ljósmyndari það undir hinum dórisku súium. fræðingurmn, Paul P. Harris, er
frá Calcutta í Indlandi, verkfræð- Parthenons.... eða þegar hann stofnaðl fyrsta rotoryklubbmn,
ingur frá Havana á Kúbu, kenn- hitti keisarann af Japan.... eða sa§ði> að vinsældir rótarýsins stöf
ari frá Saskatoon í Kanada, fram- þegar hann ræddi við Nerhu í New uðu af Þvl- að fóik værl ekkl Slður
kvæmdastjóri frá Bordeuax í Delhi.... þegar forseti Líbanons Þurfandi fynr vmattu en mat.
Frakklandi, kaupmaður frá Livorno rétti honum kommandörkross af Hann stofnaði rótaryfélagsskapmn,
á Ítalíu, fyrrverandi framkvæmda- . Cedarorðunni.
stjóri stálverksmiðju í Tokíó og' Skyndilega sló hann hendinni
málaflutningsmaður frá Frinton- í borðið. — Það var í Calcutta.
on-Sea í Englandi. i Fyrir nokkrum árum, sag'ði hann,
Stjórnin gaf út þessa yfirlýsingu tóku rotarymeðlimirnir í Cal-
í nafni 381.000 félagsmanna, sem
eru í um 8000 rótaryklúbbum víðs
þegar hann kom ungur maður, einn
og yfirgefinn til Chicago. Hann leit
svo á, að fólk gæti því aðeins verið
hamingjusamt, að það ætti góða
vini. Rótarýnafnið kom til af því,
vegar í heiminum. Allir hylla þess
cutta sér fyrir hendur að vinna að funöir voru haldnir hjá með-
bug á þeirri óskaplegu fátækt og limuin' klúbbsins til skiptis. Stjórn
_ i eymd, er rí.kti í bænum Ganga- \ fundanna var líka falin mönnum
irmenn sömu hugsjón: Hjáipsemi' ramPur' Rótaryklúbburinn tók tif sklPtis. á þesusm
fundum
og frið.
FORMAÐUE alþjóðlega sam-
. I bandsins er Joaquin Serratosa
sambandi Cikis frá Montevideo i Uruguay.
þennan bæ upp á arma sína. Fé- ^ ^ærðist ýmsum framkvæmda- og
lagsskapurinn naut nokkurs stuðn
ings hins opinbera. Klúbburinn lét
leggja vegi, reisa sjúkrahús, sam-
, komuhús og stofnuðu bókasafn.
Hann hefir skilgreint starfsemi rot!
aryfélaganna sem „von í starfi“
í huga, að útgerð botnvörþu1 (hope in action). Hann ræðir af,
skips nú á tímum er ekki einlí3egn.i og lotningu um þátt rót-
neitt smáræðis fyrirtæki. I'aryféiaganna í baráttunni fyrir
Stofnkostnaður slíks skips friSi í heiminum.
er nú vart minna en 10—12
milljónir króna og árleg um-
setning tilsvarandi. Veiðiskip
af þessu tagi er hliðstætt
Starf okkar hefir sýnt og sann-
að, segir hann, að bróðurleg vin-
Skólarnir voru skipulagðir. Ungling
uum var veitt margvísleg fæðsla og
kennt að vinna að ýmsum iðn-
aði. Þegar hann kom þar nýlega
í heimsókn, var honum tekið með
kostum og kynjum.
fyrirsvarsmönnum að tala opmf-
berlega. Þegar Harris og þrir vinir
hans, stofnuðu rótarýið, datt þeim
ekki í hug, að það myndi nokkru
sinni breiðast út fyrir Chicago.
Þeim var ekki ijóst, hve heillandi
sú hugsjóh er, að gefa mönnum
kost á að kynnast hverir öðrum og
að stuðla að velgengni annarra þjóð
félagsþegna.
(Framhald á 7. sfðu).
Innflutningur
vélbáta
Bjarni Einarsson skipa-
smiður skrifar í ónefnt dag-
blað í Reykjavík um innflutn
ing fiskibáta. Bjarni þessi
lætur dólgslega og telur
Framsóknarflokkinn — og þá
einkum Eirík Þorsteinsson al
þm. — bera ábyrgð á því, að
leyfður hafi verið innflutn-
ingur á 21 fiskibáti í lok sl.
árs. Það er raunar ofmælt,
að Eiríkur Þorsteinsson hafi
ráðið afgreiðslu þessa máls,
sem Bjarni vill vera láta —
þótt atorkumaður sé og fylgi
fast fram málum fyrir hérað
sitt. Þar áttu margir aðrir
hlut að máli. Eiríkur hafði
forgöngu um útvegun þriggja
af þeim bátum (21), sem
leyfðir voru, og auðvitað
voru þessir bátar ekki flutt-
ir inn fyrr en leyfi var feng-
ið, hvað sem líður dylgjum
B. E. um það atriði. Hitt er
rétt hjá Bjarna, að einn af
þessum þrem bátum var gerð
ur út frá Keflavík í vetur,
og þykir það yfirleitt ekki í
frásögur færandi nú orðið,
þó að bátar úr öðrum Iands-
hlutum séu gerðir út frá
sunnlenskum verstöðvum á
vetrarvertíð. Þess má að öðru
leyti geta, að nál. þriðjung-
ur innflutningsleyfanna fyr-
ir fiskibátana mun hafa far
ið til Vestmannaeyja, en
nokkuð í alla landsfjórðunga,
langmest þó í Sunnlendinga-
fjórðung, svo sem vænta
mátti.
Svo er að sjá, sem B. E.
þykist eiga vísan stuðning
íngólfs Jónssonar viðskipta-
málaráðherra í bátainnflutn
ingsmálum. Sé svo, virðist
vera full þörf á að gera
nokkra grein fyrir því,
hvernig sá málstaður er, sem
þeir Bjarni og ráðherrann
gerast talsmenn fyrin_
A BORÐI FORMANNSINS sá ég
fréttatilkynningar um starfsemi
átta getur ríkt milli ólíkra þjóða rótarýklú'obanna. Fréttirnar voru
verksmiðiu Hér skÍDtir bað °g kJ’n^átta’ og ég trui ^vl> aS ÞV1 skrifaðar á ensku, frönsku, spönsku
rniklu máli, að skipið sjálft.marki verði náð Um síðir' |og portúgölsku. Af tilkynningum
Og tæki þess sé við hæfi síns Þesar formaðm- rótarýfélaganna þessum mátti mikið fræðast um
tíma íslenzki togaraflotinn iét Þessi orð falia> var hann ný- . starf rótarýfélagsskaparins.
var að miklu leyti endurnýj-
aður fyrir 7—8 árum. Nál.
fjórðungur skipanna er þó
yngri. Flest þessara skipa
eru með olíukyntum gufu-
vélum, aðeins örfá með diesel
vélum. En á því er víst litill
vafi, að dieselskipin eru hag-
kvæmari í rekstri en hin.
Togararnir frá 1951 eru án
efa betri og fullkomnari skip
en eldri togararnir. í þess-
um skipum voru fiskimjöls-
verksmiðjur, en svo óheppi-
lega tókst til, að þær miklu
vonir, sem menn gerðu sér
um þetta nýmæli, hafa af
einhverium ástæðum ekki
rætzt, og a. m. k. mörg af
skipunum eru hætt að nota
fiskimjölsvélarnar. Framtið-
artogarinn er því miður ó-
fenginn ennþá, eða svo verð
ur að álíta. En skipin eru
ekki einhlít, hversu góð, sem
þau eru og vel við hæfi. Það
er ekki hægt að reka nýtízku
verksmiðju, nema þeir, sem
verksmiðjunni stjórna séu
fyllilega þeim vanda vaxnir
að stjórna henni, og hag-
nýta alla möguleika til hins
ýtrasta Slíkt er hið harða
lögmál tækninnar og því
nauðsynlegra er þetta, sem
kominn úr heimsókn til Eisenhow- j Alþjóðamótið 1954 verður haldið
ers forseta frá Washington. Hann (í Seattle. Árið 1953 vbru 10.000 rót-
ræðir um þessi mál með þekkingu arymeðlimir og fjölskyldur þeirra
þess manns, er gerla þekkir hugs- á ársþingi, sem haldið var í París.
anagang fólks í 25 þjóðlöndum.' Bráðlega er nú fullgerð aðalskrif-
Hann hefii' reynzt öruggur forsvars stofubygging félagsskaparins i
maður alþjóðlegs félagsskapar, sem Evanston í Illinois. Bygging þessi
í háifa öld hefir unnið markvisst er nýtízkuleg í hvívetna, og þaðan
að þv£ að auka skiining og góð- mun haft samband við hina ýmsu
vild manna á meðal í heiminum. rótaryklúbba í heiminum. Þar
hlutverk tækninnar er meira an vönduð. Það verður að
í fyrirtækinu. í þessu sam-jtryggja sannvirði vörunnar
bandi skiptir miklu máli, að eða sem allra næst því, þeg-
afköstin verði sem mest a.
m. k í hlutfalli við tilkostn-
ar hún er afhent til sölu. Það
fyrirtæki er ekki vel rekið,
að. En hitt skiptir þó ekki sem lætur milliliði hagnast
síður míklu máli, að fram- óeðlilega á framleiðslunni
leiðslan takist vel, að sem'eða lætur framleiðsluna í
allra mest af þeirri vöru,
Frelsiffi ©e’ lsjoðm
(Framhald aí 4. aíðu.)
sáu, hvers þeir voru megn-
ugir og hertu nú enn róður-
inn I sjálfstæðisbaráttunni.
XJm aldamótin 1900 gerðu
stjórnmálaskörungar okkar
harða hríð að Dönum, og 1.
febrúar 1904 var stjórnin
flutt inn í landið og íslenzk-
um manni veitt ráðgjafaem-
bættið. Tók fyrstur við þeim
völdum skáldið og glæsimenn
ið Hannes Hafstein. Hann var
hugsjóna- og atorkumaður,
enda varð þetta stjórnartíma
bil hans mikið framfaraskeið
með þjóðinni. Þá var síminn
lagður til landsins, barna-
fræðsla lögboðin og margar
^hendur milliliðum, sem ekki
sem framleidd er verði óað-,'eru starfi sínu vaxnir. Sama
finnanleg vara. Framleiðsla
er að segja um innkaupin.
annars flokks vöru, getur
aldrei gefið góða raun í fyrir
tæki sem þessu og hefir raun
ar aldrei gefið, jafnvel ekki|iíkar betur eða verr.
á þeim tímum, þegar tæknin
var á lægra stigi en nú og
og minni kröfur gerðar til
launa af þeim, sem að fram-
leiðslunni vinna.
Og enn fleira þarf hér til
að koma. Það er ekki nóg,
að afköstin séu mikil og var
Það er staðreynd í þessu
máli, að þrátt fyrir starf-
semi íslenzkra skipasmíða-
stöðva, lágu fyrir umsóknir
um innflutning á rúml. 20
fiskibátum í fyrrahaust, áð-
ur en leyfin voru veitt. Nú
munu vera fyrirliggjandi um
sóknir um 40 báta. Vitanlega
er hverjum, sem þess óskar,
heimilt að láta smíða bát
innanlands, og af hálfu þings
og stjórnar hefir verið reynt
að stuðla að innlendri báta-
smíð, m. a. með eftirgjöf inn.
flutningSigjalda !af efni til
bátasmiða. Flestir virðast
sammála um, að æskilegt sé,
að bátar séu smíðaðir hér.
En B. E. og þeir, sem hugsa
eins og hann, fara fram á
annað og meira. Þeir krefj-
ast þess af stjórnarvöldum
landsins, að þau banni út-
gerðarmönnum og fiskimönn
um að flytja inn báta. Það
á sem sagt að knýja þá til aS
kaupa báta hér, hvort sem
þeir vilja eða vilja ekki —
og hvort sem þeir geta fens
verklegar framfarir. Þannig
fylgist alltaf að, að með hvcrj ^ þ7;Va ekki hjá ifsíénzkum
stjornmalalegum sigri | sj{jpasniígastö5vum. Ef skipa
Hér er um staðreyndir að
ræða, sem ekki verða um-
flúnar, hvort sem mönnum
Nú á
tímum er ekki hægt að láta | Lýðveldið endurreist 17. júní
stórrekstur bera sig nema 1944. Og samfara þessum
um
koma alls konar framkvæmd
ir aðrar. Skipastóll lands-
manna vex nú hröðum skref-
um; fyrsta kaupskip og far-
þega til millilandasiglinga
kemur um miðjan annan ára-
tug tuttugustu aldarinnar.
Nýir stjórnmálasigrar: Sam-
bandslögum 1918 og kórónan:
hann sé að öllu leyti í lagi,
og það, sem til hans þarf,
hvort sem um er að ræða
tæknina sjálfa eða þá mann
legu eiginleika eða kunnáttu,
sem hún gerir kröfu til.
frelsissigrum stórstígar fram
farir á öllum sviðum þjóðlífs
ins. Og nú eftir 10 ára full-
veldi aldrei stærri áætlanir
né meiri framfarir.
(Framh.)1
smíðastöðvar hafa ekki tök
á að smíða bátana, þegar
þess er þörf, á útgerðin að
bíða þangað til einhver þeirra
hefir tíma og hentugleika til
að afgreiða pöntunina. Þetta
er málstaður B. E. — og líka
málstaður viðskiptamálaráð-
herra, ef það er rétt, sem B.
E. gefur í skyn.
Er þetta sanngjarnt? Er
það sanngjarnt, að þeim,
sem afla gjaldeyrisins, sé al-
gerlega neitað um að mega
[ verja einhverjum hluta af
(Framliaid i 8. sfffia.)