Tíminn - 22.09.1954, Blaðsíða 5

212. blað.
TÍMINN, miSvikudagmn 22. september 1954.
5
Miðvikud. 22. sept.
Níunda allsherj-
arþing S.Þ.
Níunda allsherjarþing Sam-
einuðu þjóðanna hófst í gær.
Við upphaf þessa þings á svo
að heita, að friður sé um heim
allan, en það er ótryggur frið
ur og óvíst, hvort þing S. Þ.
hafi nokkru sinni verið háð
i svo óstöðugu veðurfari í
heimsmálunum sem nú er.
Enginn vafi er talinn leika á
því, að ýmis ný mál og ný
sjónannið muni setja svip
sinn á þetta þing, en eigi að
síöur munu aðalátökin standa
um gömul hráskinn. En meö-
an mætt er til fundar í S. Þ.
er ekki öll von úti um sið-
samlega lausn átakamála í
heiminum, jafnvel þótt leik-
urinn og gerfið sé fremur
Marðar en Þorgeirs goða.
Það mátti heyra á frétta-
riturum í gær, að mikil eftir-
vænting hefir þegar skapazt
um þetta þing. Menn spyrja
hver annan: Hver verður
gangur málanna? Styrkir
þetta þing eða veikir þá þró-
un heimsmála, sem byr fékk
í seglin á Genfarráðstefn-
unni, verður árangurinn sá að
milda kalda stríðið, eða skerp
ast línurnar á ný. Menn bú-
ast við, að fljótt fáist úr þessu
skoriö, þegar hin gömlu á-
takamál skjóta upp kollinum,
mál, sem fylgt hafa þingum
S. Þ. eins og skuggi síðustu
árin.
Mál þau, sem þegar eru
komin á dagskrá þingsins, eru
urn 70 talsins. Þar eru öll
gömlu ágreiningsmálin, en
ýmis ný hafa bætzt við. Þar
má nefna samband Marokkó,
.Túnis og Frakklands, sjálf-
stæði til handa Nýju-Guineu
og kröfur Grikkja um Kýpur.
Þegar á fyrsta degi var bú-
izt við allhörðum átökum um
kosningu forseta þingsins. Frú
Fandit Nehru, sem nú er
sendiherra Indlands í Lond-
on, setur þingið og stjórnar
kosningu forseta, en heldur
að því loknu þegar aftur til
London. Evrópuríkin munu
styðja hinn reynda stjórn-
málamann van Kleffens, fyrr
um utanríkisráðherra Hol-
lands, og til skamms tíma hef
ir það verið almennt álit, aö
hann yrði sjálfkjörinn, en
Bandaríkin hafa gert kunn-
ugt nú í haust, að þau muni
styðja Wan prins frá Thai-
landi. Flest Asíuríki, Afríku-
riki og Suður-Ameríkuríki
styðja hann einnig. Búizt var
við, að kosningin yrði hörð,
því að hvor um sig hefir um
30 atkvæði.
Vafalaust verður upptaka
nýrra meðlimaríkja eitt harð
asta deilumálið á þinginu, og
þá fyrst og fremst upptaka
Kína. Norðurlöndin hafa lýst
ýfir, að þau muni styðja upp-
töku Kína. Þau munu líta svo
á, að rétt sé að Pekingstjórn-
in fari með umboð Kína, en
í þeirra augum er viðurkenn-
ing á stjórn eins lands ekki
hið sama og viöurkenning á
stjórnarfari þess.
Þá hafa borizt lausafregnir
um það, að landhelgismál
verði tekin á dagskrá þings-
ins, og jafnvel muni nokkur
ríki gera þá kröfu, að ekkert
ríki geti ákveðið einhliða
stærri fiskveiðilandhelgi en
þriggja mílna. Þetta mál
snertir ísland mjög, en flest
ERLENT YFIRLIT:
Ógeriegt að skipa vörniim V.-
Evrópy án sainviony við Frakka
Latiijc ntaíM’íkisfáðlar. Noregs ræðir máfiin
fyrir fiiiidiim mcð Edcsi ©g Mesades-Fraiace
Halvard Lange, utanríkisráðherra
Noregs hefir nýlega átt fund með
Eden, utanríkisráöherra Breta, og'
Mendes-France, forsætis- og utan-
ríkisráðherra Frakka, í París. Áð-
ur en hann lagði af stað á fundinn,
átti hann fund með blaðamönnum,
I og má nokkuð af ummælum hans
þar rnarka, hvert viðhorf hans
hefir verið' í þessum umræð'um til
(varnarmála Evrópu og einnig hvaða
augum hann Íítur það þing S. Þ.,
sem nú er að hefjast. — Vandinn
er að koma heppilega fyrir þátt-
töku Vestur-Þýzkalands í vörnum
Vestur-Evrópu eins fljótt og unnt
er, en á þeirn vanda verður að
finna lausn, sem Frakkar geta fall-
izt á, sagði Halvard Lange. Frakk-
ar hafa óskoraðan sjálfsákvörð'un-
arrétt, og í mínum augum er eng-
in önnur lausn til á vandanum en
sú, sem Frakkar fallast á.
Ekkert reiðarslag.
Það er engin ástæða til að líta
á það sem neitt reið'arslag, þótt
franska þingið felldi Evrópuher- j
ínn, sagði utanríkisráðherrann enn
fremur. Að sjálfsögð'u hefir það' í
för með sér drátt á þátttöku Þjóð-
. verja 1 vörnum Vestur-Evrópu.
Stað'an er ótrygg í dag, en af þeim
t fregnum að dæma, sem berast af
viðræðum Edens við utanríkisráð-
herra álfunnar þessa dagana, virð-
lst góð von um, að nú sé stefnt að
haldkvæmri lausn þessara mála, og
1 ég vona, að málið verði komið á
fastan grunn um miðjan október.
| Það' er ekki einu sinni víst, að' þörf
verði á nokkurri Lundúnaráðstefnu,
jafnvel þótt rétt sé a'ð halda lrana. j
— Það er nú almennt viðurkennt
meðal stjórnmálamanna á Vestur- j
löndum, að' vörnum Vestur-Evrópu
1 verði ekki sniðinn fullnægjandi
1 stakkur án þátttöku Vestur-Þjzka-
lands. Þegar þetta' var fyrst íram
sett í Brussel 1950 hafði hugmynd- j
, in um Evrópuherinn ekki enn séð !
dagsins ljós. Hernámsveldin þrjú
I fengu þá umboð til að ræð'a um
þátttöku Þjóðverja í sameiginleg-
' urn vörnum, og þá hugsuðum við
| okkur að sjálfsögðu lausn málsins ,
‘ innan vébanda Atlantshafsbanda-
! lagsins. Það eru líkur til að ætla,
1 að lausn málsins finnist enn á
' svipuðum grundvelli, en a'ð hve
■ miklu leyti verður hægt að byggja
þá nýskipan á Brússel-sáttmálan-
um er annað mál.
I
Flytur engan boðskap.
i Ráðherrann kvaðst ekki fara til
Parísar með neinn sérstakan boð-
skap til lausnar í málinu. Hann
tækist aðeins ferðina á hendur, af
því að utanríkisráðherrarnir væru
þar á fundi og vildu fá hann þang
að til skrafs og ráðagerða. Síðan
kvaðst hann fara til Washington
áður en hann tæki sæti á þingi
S. Þ.
Rauða-Kína inn í S. Þ.
Lange sagði, að 70 mál væru þeg-
ar komin á dagskrá þingsins og
þar á meðal væri krafa Rauða-
Kina um upptöku í samtökin. Hann
kvað afstöðu Noregs til þess máls
Ijósa, eins og nýlega hefði verið
iýst yfir eftir sameiginlegan fund
utanríkisráð'herra Norðurlanda. Á
dagskránni er einnig Kóreumálið,
sem getur boðið heitum umræð-
um heim, en Lange kvað' Norðmenn
mundu vinna að þvi að þær um-
ræður yrð'u sem hávaðaminnstar.
Hann kvað það skoðun' sína, að
sem allra flest sjálfstæð ríki, sem
fá með'mæli öryggisráðsins, verði
tekin inn.
Túnis og Kýpur.
Um Túnis- og Marokkovanda-
málin hefir skipazt í lofti siðustu
mánuði, að minnsta kosti varð-
andi Túnis. Nú er komin á góð
samvinna milli þjóðernisflokkanna
í Túnis og þetta leiðir ef til vill
til þess, aö fulltrúar Arabaríkjanna
hreyfi málinu ekki. í Marokkó er
vandinn óleystur og það mál verð-
ur vafalaust rætt, en það' er ekki
útilokað, að franska stjórnin slái
þar út nýju spili.
Þegar litið er til Kýpur, má ekki
gleyma því, að eyjan hefir aldrei
heyrt Grkiklandi til og hefn heid-
ur aldrei verið fullkomlega sjálf-
siætt ríki. Það er umhyggjan fyrir
grísku fólki á eyjunni, sem komið
(hefir grísku stjórninni til að
j hreyfa málinu i S. Þ. Lange kvaðst
. efast um, að umræður um þetta
mál mundu leiða til nokkurrar úr-
! iausr.ar á þinginu. Þar verð'a hinir
stríðandi aðilar einir að fjalla um
og komast að samkomulagi.
Ilollendingur þingforseti.
Þá lýsti Halvard Lange því yfir,
að Noregur rnundi í þetta sinn
styðja og kjósa fyrrverandi utan-
ríkisráðherra Hollands, van Kléff-
ens, sem forseta þings Sameinuðij
þjóðanna. Það hefir ekki verið
neinn forseti frá Vestur-Evrópu
síðán Spaak var það 1946, og þess
vegna er eðlilget, að l'cðin. komi
að þeim aftur. Noregur mun einn-
ig eins og hin Norðurlöndin, styðja
Belgíu í öryggisráðið, þegar Dan-
mörk gengur úr í haust. Eiginlega
hefði Sviþjóð átt að fá sætið, en
hefir ekki óskað eftir því.
Mendes-France vill:
ir munu vera þeirrar skoðun-
ar, að ekki stafi veruleg hætta
af því, þótt máli þessu verði
hreyft á þinginu. Þau ríki, er
telja það sjálfsagt sjálfs sín
vegna og allrar sanngirni að
ríki geti ákveðið stærri fisk-
veiðilandhelgi munu vera
miklu fleiri en hin. íslend-
ingum mundi og þykja það
kaldar kveðjur frá Samein-
uðu þjóðunum, ef þær, sem
fyi’st og fremst eru til þess
settar að verja rétt smáríkja,
skertu að einhverju leyti
sjálfsákvörðunarrétt þeirra
til að vernda og verja lífs-
nauðsynlegustu atvinnuvegi
og bjargræ'ðisvegi sína. Á
því mun heldur vart hætta.
Sameinuðu þjóðirnar eru sá
eini vettvangur, þar sem rétt
ur smáþjóða er jafnmikill til
málalykta og hinna stóru.
Meðan allsherjarþingið kem-
ur saman vænta þær þaðan
nokkurs framlags til réttlætis
og friðsamlegs samstarfs í
heiminum.
Stofnun, er ákveði og fylgist
nieð hervæðingu V-Evrópuríkja
Strassbowrg, 20. sept. — Mendes-France flutti ræðu á ráð-
gjafarþingi Evrópu í dag og lagði til, að sett yrði á stofn
ný stofmm, er ákvæði og fylgdist með hernaðarframlagi
þeirra ríkja, sem þátt taka í varnarkerfi V.-Evrópu. Endan-
lcga mwn nú ákveðið að nívelciaráðstefnan hef jist í London
i næstu viku. —
'STÓRT OG SMÁTT:
Sandræktin í Gunn-
arsholti
Þegar RunóIfMr heitinn
Sveinsson tók við starfi sand
græðslustjóra settist hann að
í Gunnarsholti í Rangárvalla
sýslu, á einu stærsta wpp-
blásturssvæði landsins, en
bróðir hans, Páll Sveinsson,
hefir nú tekið við sand-
græðslustjórninni og starf-
seminni í Gwnnarsholti. Páll
er lærður maðar í sinni
grein, dvaldi á sínum tíma í
Vesturheimi við nám og
starf og ferðaðist þar um
viða til að kynnast baráttu
Norðar-Ameríkuþjóða við
uppblásturinn þar. Amerísk-
ar grastegundir hafa á síð-
ari áram veri'ð reyndar í sand
græðslunni í Gunnarsholti
með góðiim árangri, og er nú
sem kunnugt er, tekið að
nota þær víðar á landinw, þar
sem rækta þarf sendna jörð.
í Gunnarsholti er nú búið að
rækta sandja, sem miínu gefa
a* sér um sex þúsund hesta
af töðu, og þar er nú fjöldi
nautgripa af holdakyni. Eru
þessir gripir ætlaðir til kjöt-
framleiðslii. Búskapur í Gunn
arsholti er því allnýstárlegar
hér á landi og nokkuð stór í
snfðum miðað við það, sem
hér hefir þekkzt hingað til.
í síðasta blaði Freys ræðir
sandgræðslustjórinn, Páll
Sveinsson, nokkuð um sand-
ræktina. Telttr hann að stofn
kostnaðitr við ræktun þessa
í Gunnarsholtj sé ekki nema
1600—1700 kr. á hektara, og
er mestur hlttti þeirra «pp-
hæðar grasfræ og áburður,
en vinna er mjög lítil, því að
sandarnir ertt sléttir að
mestu.
Stærsta saravinnu-
Tillögur Edens eru í því
fóígnar, að Brussel-samning-
urinn verði látinn ná til V.-
Þjóðverja og ítala, hinir fyrr
nefndu fái inngöngu í A-
bandalagiö og hafður hem-
ill á hervæðingu þeirra gegn
um þau samtök.
Frakkar enn hræddir.
Á þetta féllst Mendes-
France í aöalatriðum, en vill
sérstaka stofnun, er ákveði
hornaðarframlag hvers ríkis
um sig. Er þessu ákvæði að
sjálfsögðu beint gegn V.-Þjóð
verjum, þótt það eigi að taka
til allra jafnt.
Bretaf í vafa.
Frakkar gera það að skil-
Reist björgunar-
skýli við Hornafjörð
Kvennadeild Slysavarnafé-
lagsins á Norðfirði hefir af-
hent Slysavarnafélagi íslands
kr. 5.000,00, sem deildin ætl-
ast til að gangi til byggingar
hinu nýja björgunarskýli á
Austurfjörutungu við Horna-
fjörð, sem slysavarnadeildin1 heimilinu mætti
yrði af sinni hálfu, að Bretar
vcrðj aðilar að varnarsamtök ‘
unum. í London virðist gæta j
nokkurrar varfærni í sam- J
oandi við tillögu Mendes-
France og sumir létu jafnvel
í ljó'1 þá skoðun a'ð vafasamt j
væn, hvort hún gæti sam- 1
r'ýmzt fyrirkomulagi því, sem
Fden hefir gerzt talsmaður
fyrir.
Herbergisgjöf til
minningar um
Pálma Loftsson
Frú Thyra Loftsson tann-
læknir, ekkja Pálma heitins
Loftssonar forstjóra Skipaút
gerðar ríkisins og dætur hans
þrjár, hafa gefi'ð Dvalarheim
ili aldraðra sjómanna kr. 10
þús. til minningar um hann.
Var gjöf þessi afhent í gær
17. september í tilefni af því
aö á þessum degi hefði Pálmi
heitinn oröið 60 ára, ef hann
hefði lifað, en hann lézt 18.
maí 1953. Gjöf þessari fylgdi
sú ósk, að eitt herbergið í
bera nafn j
Framtíðarvon þar á staðnum hans, en Pálmi var mikill j
Hið nýja vöruflutningaskip
samvinnumanna, Helgafell,
sem smíðað er í Svíþjóð, er
væntanlegt hingað um mán-
aðamótin. Hefir það þegar
farið reynsluför sína. Helga-
fell er stærsta skip samvinnu
manna, 3300 bf. tonn, og
jafnframt eitt af stærstu skip
um íslendinga. Með komu
þess eru samvinnuskipin orð-
in sex talsins: Hvassafell,
Arnarfell, Jökulfell, Dísarfell,
Litlafell og Helgafell hið nýja.
Eitt þessara skipa (Jökulfell)
er sem kunnugt er byggt sem
kæliskip og annað (Litlafell)
til olíuflutninga, en hin fjög-
ur til venjulegra vöruflutn-
inga. Nærri lætur, að sam-
vinnuútgerðin hafi eignazt að
jafnaði eitt skip á ári síðan til
hennar var stofnað eftir stríð
ið, en fé til skipakaupanna er
að mestu fengið að láni er-
lendis. Má það vera ánægju-
efni öllum samvinnumönnum,
hve hér hefir vel til tekizt o>g
vasklega verið að unnið af
forustumönnunum.
gengst fyrir að byggja. Mun
í skýli þessu verða geymd
björgunaræki Slysavarnafé-
lagsins og einnig veröa hafð-
ar þar vistir og annar útbún-
aður til að veita skipbrots-
mönnum aðhlynningu.
stuðningsmaður hinna áform
uöu byggingaframkvæmda.
Þá var Pálmi Loftsson eins og
kunnugt er mikill brautryðj-
andi í íslenzkum siglingamál
um, sérstaklega hva'ð snerti
nýbyggingu siglingaflotans.
Vöruskiptajöfnuður
óhagstæður í ágúst
í ágústmánuði var vöru-
I skiptajöfnuðurinn óhagstæð-
j ur um rösklega 46,6 millj. kr.
| Samkvæmt upplýsingum Hag
stofunnar nam verðmæti út-
fluttrar vöru 49 milljónum og
1 Framhald á - 6. siðu.